Þjóðviljinn - 15.03.1964, Blaðsíða 6

g SlÐA
PJÖÐVILÍIMM
Sunnudagur 15. marz 1964
NÝKOMIÐ
Steypustyrktarjárn 10 mm. og 19 mm.
Mótavír — Bindivír — Þakjárn.
Vinsamlegast vitjið pantana sem fyrst.
VERZLANASAMBANDIÐ h.f.
Skipholti 37. — Sími 18560.
Skúíi Guðjónsson á Ljótunnarstöðum skrifar um útvarpsdagskrána
AD FINNA FRELSID
Kvöldvökur útvarpsins hafa
oft verið betri en þær hafa
reynzt á þessum vetri. Ýmis-
legt gott og skemmtilegt hefur
þó komið fram. Helgi Hjörvar
les fornsögur og hann stendur
alltaf vel fyrir sinu. Þá hefur
Vigni Guðmundssyni tekizt á-
gætlega að fletta þjóðsagna-
blöðum, en þó bezt þegar hann
hafði upp á Vellygna Bjarna,
því að Bjarni hefur verið lyg-
ari af guðs náð og væri ís-
lenzk þjóð hamingjusamari en
hún nú i er, þó hún ætti ekki
nema einn slíkan stórlygara, í
stað þess að eiga þúsundir
smálygara, hvern öðrum leið-
inlegri, vegna þess að þeir eru
alltaf að telja fólki trú um að
þeir segi satt.
Nú er svo komið, að eigin-
lega stendur ekkert eftir af
kvöldvöku miðvikudaganna
annað en Helgi Hjörvar. Nokk-
uð fer í föstumessur.
Heimilisandinn
Hitt er þó verra, að í stað
Vignis Guðmundssonar og
samverkamanna hans, er kom-
inn einhver sá fáránlegasti út-
varpsþáttur, sem hlustendum
hefur verið upp á hoðið og er
þá langt til jafnað. Heitir sá
Heimilisandinn og er sagður
vera á snærum Æskulýðsráðs.
Þetta er áróðursþáttur, flutt-
ur í þeim fróma tilgangi, að
hæna unga fólkið að heimilum
sínum, í stað þess að vera að
slæpast út um hvippinn og
hvappinn, eftir að kvölda tek-
ur.
Góð meining enga gjörir
stoð, kvað Hallgrímur íorð-
um. Forráðamenn þessa fyrir-
tækis, hverjir sem þeir eru,
mættu telja sig vel sleppa frá
þessu æfintýri, ef það yrði
árangurslaust. Hitt gæti ekki
talizt með ólíkindum, þótt
Heimilisandinn orkaði á ung-
lingana líkt og hrossaskella á
stóðhryssi og þeir hljrpu út á
götu, þegar þeir heyrðu, að
Heimilisandinn væri kominn í
útvarpið.
Það vill stundum svo' fara,
þegar okkur finnst einhver
skemmtan eða fræðsla sé í té
látin í þeim tilgangi, að efla
okkur til afturhvarfs eða líf-
ernisbetrunar, þá ris strákur-
inn í okkur öndverður gegn
skemmtaranum, eða fræðaran-
um. Okkur finnst sem við höf-
um fengið steina fyrir brauð,
prédikun í staðinn fyrir
skemmtan . eða fræðslu. Heim-
ilisandinn er prédikari af ó-
dýrustu tegund, en hvorki
skemmtari né fræðari.
Hallgrímskirkja
Enn stendur orustan um
Hallgrímskirkju og eru nú
hersveitir Hallgríms sýnilega
í sókn og staðráðnar í því að
brjótast í gegn. Þeir eru Hka
svo heppnir, að Hallgrímur
sálugi er látinn eiga 350 ára
afmæli núna um miðjan mán-
uðinn. Af því tilefni ætla þeir
Hall-grímsmenn að gefa út
nokkurskonar aflátsbréf, svo-
sem páfinn gjörði forðum, er
hann var að reisa Péturskirkj-
una í Róm og frægt er orðið.
Þetta heita reyndar gjafa-
hlutabréf í Hallgrímskirkju,
nýtt orð í málinu. Kannske
verður hægt að gjöra þetta að
alvöruhlutabréfum síðár meir,
ef henta þykir.
Þótt margt hafi verið sagt
um þetta fyrirbæri í útvarp-
inu síðustu vikurnar, minnist
ég þess ekki, að fyrirsvars-
menn þess hafi birt nokkrar
tölur um stærð þess, t.d. hve
grunnfiötur allrar kirkjubygg-
ingarinnar sé stór og hve hún
sé margir rúmmetrar. Það
hafa verið birtar tölur um
ýmsa hluta kirkjunnar, þannig
að hægt er að gera sér hug-
mynd um stærð þeirra. T.d.
sagði séra Jakob að hliðar-
vængir turnsins, líklega það
sem Pétur Benediktsson kall-
aði skötubörð, væru ætlaðir
fyrir skrifstofur og ýmiskonar
kirkjuleg störf, það er að segja
annar þeirra, en hinn á að
verða samkomusalur, sem
tekur 500 manns í sæti. Og
virðast vængir þessir vera ær-
ið stórvaxnir og sennilega
hinir stærstu sinnar tegundar,
eins og þeir segja í útvarp-
inu.
Blaðamannafundurinn um
Hallgrímskirkju var raunar
hinn skemmtilegasti, því að
séra Jakob er alltaf skemmti-
le-gur, einnig þegar hann kemst
í mótsögn við sjálfan sig, eins
og hann gerði við þetta tæki-
færi. Hann lýsti því yfir, að
allar tillögur um breytingar
á kirkjunni myndu vel þegnar
og yrðu teknar til vinsamlegr-
ar athugunar, en síðar kom
það svo upp úr kafinu, að allt
væri þegar ákveðið og engu
hægt að breyta. Var hið síð-
amefnda svo staðfest í frétt-
um af formanni byggingar-
nefndar. Og er víst mál, að
orðræður falli niður um hús
þetta. Vonandi er, að það
verði einhverjum til góðs og
þá helzt á þann veg, að það
megi standa sem viðvörun ver-
aldlegum og andlegum húsa-
gerðarmönnum um að ákveða
ekki stærð húsa langt um
þarfir fram.
Utvarpssagan
Vel hefur tekizt um val á
útvarpssögum fram að þessu.
Það er mikil framför frá því
er áður var, meðan erlendar
glæpasögur voru lesnar á síð-
kvöldum, að heyra sagnir af
Eyjólfi á Dröngum og nú um
þessar mundir Óla frá Skuld.
Þá hefur verið mikill feng-
ur að Brekkukotsannál, sem
var snilldarlega-. vel lesinn af
höfundinum Halldóri Kiljan,
og þegar hann þraut las Har-
aldur Björnssoin Kærleiksheim-
ilið, og hefði tæpast verið
hægt að finna lesara, er gerði
því verkefni betri skil.
En nú er að hefjast ný saga
dönsk að uppruna, Á efsta degi,
eða Den yderste dag, eins og
Gunnar M. Magnúss
hún mun heita á írummálinu,
og er eftir Jóhannes Jörgensen.
Mér segir svo hugur um, eftir
þá tvo lestra er ég hef á hlýtt,
að saga þessi sé ekki heppileg
sem útvarpssaga, enda þótt hér
sé um gott verk að ræða. Ef
til vill geta einhverjir sem
telja sig aðeins eygja dauðann
í mikilli fjarlægð. notið óhugn-
aðarins. En fyrir hina, sem
bíða „liggjandi fyrir dauðans
porti, horfandi fram á veg allr-
ar veraldar", verður þessi lesn-
ing vægast sagt til lítillar sálu-
bótar.
Hefðu þeir er völdu þessa sögu
til flutnings í útvarp mátt minn-
Herra Sigurbjörn Einarsson
Helgi Hjörvar
ast þess, sem skrifað stendur:
Aðgát skal höfð í nærveru sál-
ar.
Það bætir að vísu allmjög
úr skák, að flutningur sögunnar
er svo slæmur, að hin kyngi-
mögnuðu áhrif frá höfundinum
útvatnast að verulegu leyti í
munni lesarans.
1 Múrnum
Ég héfi orðið þess var, að
leikþættir Gunnars M. Magn-
úss, hafa vakið mikla athygli
hlustenda og mér er nær að
halda, að ekkert útvarpsefni
þessa vetrar hafi orðið svo vin-
sælt sem þeir.
Eflaust veldur það miklu um
vinsældir þessa verks, að það
er innlent, því að svo er guði
fyrir þakkandi, að fólk kýs að
öðru jöfnu hið innlenda. En
hér kemur annað og meir til
greina. Gunnari hefur tekizt að
gera þessu ömulega viðfangs-
efni slík skil. að það snertir
okkur einhverstaðar innst inni
og skírskotar til hinz skársta í
okkur sjálfum, til dæmis hinna
fornu dyggða, mannúðar, rétt-
lætiskenndar og föðurlandsást-
ar.
Ekkert þori ég að segja um,
hve stórt þetta verk sé í snið-
um, frá listrænu sjónarmiði
séð. Ég hefi ekkert vit á sliku.
En hitt þori ég að fullyrða að
það verður mönnum minnis-
stæðara en margt það sem
kölluð eru mikil listaverk. En
boðskapur höfundarins stendur
æ og ævinlega ofar allri list:
Krafa einstaklingsins um fé-
lagslegt réttlæti og þrá hans
eftir fegurra lífi.
En Gunnar hefur verið svo
lánsamur að fá verk sitt í
hendur góðum mönnum. Það
var auðheyrt, að leikaramir.
sem fluttu verkið tóku hlut-
verk sín alvarlega og skiluðu
þeim með miklum ágætum. Ég
held að Þorsteini ö. Stephen-
sen hafi aldrei tekizt jafnvel
upp síðan hann lék í „Mýs og
menn“ og honum tókst nú í
hlutverki Vigfúsar tréfóts.
En ógleymanlegust verður
manni Kristbjörg Kjeld í hlut-
verki Mettu af Skaganum, bæði
f örvæntingu hennar og kröm
meðan hún er enn í Múmum,
sem í bamslegri gleði hennar
og hrifningu, þegar hún er
komin í vist og hefur verið
konfirmemð og kemur í Múr-
inn þeirra erinda að biðja Vig-
fús leyfis. að láta drenginn
heita í höfuð honum.
Svo mætti kannski skjóta því
að forráðamönnum útvarpsins,
hvort ekki myndi fara vel á
því, að endurtaka lokakaflana
I Múmum einhvem sunnudag-
inn, áður en veturinn er allur.
5. mfs.
Frelsistal
Það var sunnudaginn 1. marz.
Ég opnaði viðtækið eins og af
rælni síðari hluta dagsins, og
án þess að gera mér grein fyr-
ir, hvað væri í útvarpinu, ein3
og við segjum. Mér brá. Bisk-
upinn var að tala. Raunar fer
þvi víðs fjarri að það setji að
manni hroll. að heyra rödd
biskupsins. Ég átti bara ekki
von á því, að hann væri á
ferðinni í útvarpinu á þessum
tíma sólarhrings. En svo rank-
aði ég við mér. Þetta var víst
æskulýðsdagur Þjóðkirkjunnar.
Og biskupinn myndi vera að
tala til æskunnar í tilefni dags-
ins. Ég fór að hlusta. Maður
lokar ekki fyrir biskupinn, þeg-
ar hann berst manni til eyma,
svona upp úr þurru og fyrir-
varalaust.
Biskupinn var að tala um
frelsið, þennan óskadraum
mannsins, frá örófi alda. Hið
eina sanna frelsi var aðeins að
finna hjá kirkju Krists. Þeir
sem fundu frelsi kirkjunnar
voru frelsaðir og þurftu að því
er manni skildist einskis ann-
ars frelsis að leita.
Maður fór nú að hugleiða
þetta svolítið nánar. eftir að
biskupinn hafði lokið máli
sínu, því að ræður biskupsins
vekja mann alltaf til umhugs-
unar.
Það er óneitanlega dálítið
erfitt að átta sig á þessu með
frelsið. Biskupinn segir, að
það sé hjá kirkjunni, sem mað-
ur geti fundið það. Svo koma
aðrir og segja manni, að frels-
ið sé þar, Sennilega myndi
prófessor Dungal segja, að
frelsi það, sem biskupinn hefur
upp á að bjóða, sé hrein blekk-
ing. Hið eina sanna frelsi sé
að finna f heimi raunvísind-
anna. Eða með öðrum orðum:
Dungal mun staðhæfa að hann
sé frelsaður, nákvæmlega á
sama hátt og biskupinn vitpar
um sína frelsun.
Postular frelsisins koma til
okkar frá austri og vestri,
norðri og suðri og hver og einn
segir okkur að hann sé hinn
eini og rétti. Auk kristilegs
frelsis, heyrum við talað um
frjálsan heim, frjálsa menn-
ingu, frjálsa verzlun, frjálst
framtak einstaklingsins og
margt fleira, sem við frelsi
er kennt og of langt yrði upp
að telja.
Það mætti ef til vill orða for-
múlu frelsisins eitthvað á
þessa leið: Sá sem trúir því,
að hans leið til frelsisins sé hin
eina rétta, er frelsaður. Sem
betur fer frelsast fáir með slík-
Framhald á 8. síðu.