Þjóðviljinn - 12.06.1964, Page 7

PSstudagur 12. júní 1964 -------------------- ---------------------------------------HöÐviLmm------------------------------------------------------ ---------------------------—------ SÍÐA 'J
Flotinn endurnýjaður
skipasmíðar hafnar
Sjósókn er hverjum Færey-
ingi í blóð borin, sjómennsk-
an partur af lífi hvers full-
tíða manns. Ekki bara af því
að báturinn hefur löngum ver-
ið helzta samgöngutækið í Fær-
eyjum, heldur hinu, fyrst og
fremst, að afkoma íbúanna er
háð sjávarfangi meir en við-
ast gerist annarstaðar. Fisk-
veiðar mynda þann grunn sem
allt annað er reist á, og Fær-
eyingar leita viða fanga, á
heimamiðum jafnt og fjarlæg-
ari slóðum: við fslandsstrend-
ur, Grænland og Nýfundna-
land, í' hafinu norður af Nor-
egi og við Svalbarða og í Bar-
entshafi.
Sjö af tíu
Láta mun nærri að áttundi
hver Færeyingur stundi sjó-
sókn — og stundum er líka
sagt að sjö af hverjum tíu
stayfhæfum mönnum á eyjun-
um séu fiskimenn. Fiskveiði-
saga Færeyja er þó ekki ýkja
gömul, tæp öld síðan hún er
talin hefjast — þegar fyrstu
meiriháttar veiðitilraunirnar
voru gerðar. Frá þeim tíma
og fram á síðustu áratugi
keyptu Færeyingar fiskiskip
sín langflest frá Bretlandi,
mest gömul skiþ sem brezkir
útgerðármenn voru að losa sig
við vegna endurnýjunar eigin
veiðiflota. Þetta voru löngum
á fyrstu áratugum aldarinnar
seglsklp, gömlu hæggengu skút-
urnar sem sáust svo oft á
íslandsmiðum og í íslenzkum
höfnum fram á síðustu ár. Eft-
ir 1930 keyptu Færeyingar svo
marga gamla togara af Bret-
um, kolakynt gufuskip, en síð-
asta áratuginn, frá 1955, hefur
færeyski skipaflotinn verið að
heita má algerlega endurnýjað-
ur. Færeyingar eru hættir að
kaupa gömul skip, nú eru ekki
flutt inn nema nýsmíðuð skip,
og fáein hafa þeir smiðað í
eigin skipasmíðastöðvum.
„Tíðarhvarv"
Endurnýjun fiskiskipaflqt-
ans er eitt af meginstefnu-
skráratriðum landsstjórnarinn-
ar sem nú situr i Færeyjum,
samstjórn þeirra flokka sem
stefna að algerum skilnaði við
Dani, — og að þeim málum
hefur verið unnið af kappi.
Nú á þessu sumri eiga Færey-
ingar um það bil 60 ný fiski-
skip, stálskip 100—300 lesta,
og allmarga nýja togara, 800
til 1100 lesta skip. \
Erlendur Patursson, sá ráð-
herrann sem fer með sjávar-
útvegs- og fjármál í færeysku
landsstjórninni, hefur nýlega
gert grein fyrir þeim miklu
breytingum sem orðið hafa á
síðustu árum í sambandi við
fiskiflota Færeyinga og fram-
tiðarviðhorfum. Erlendi fórust
svo orð á færeysku:
— Tað er sjónligt, at vit í
fiskiveiði, har í millum skipa-
og bátabygging, eru komnir
inn f nýtt tíðarhvarv. Orsök-
imar finna vit millum annað
í nýggjum skipa- og báta-
typum, í útflyting fiskimarks-
ins og í uppbygging fiska-
ídnaðarins.
Áhugin í dag snarar seg um
hesar stöddir og typur;
1. Frystiskip o.u, 140—150
fötur, yvirbygd. Hesi skip eru
ætlað til veiði á fjarleiðunum
— í Vesturgrönlahdi, New
Foundlandi og aðrar staðir, og
eisini til sildveiði við kraft-
blokki.
2. Skip upp á o.u. 100—110
fötur, yvirbygd ella ikki yvlr-
bygd. Hesi skip eru ætlað til
línuveiðl á nærmiðunum og
landing av ráfiski í flaka- og
FÆREYJAR II
önnur tilik virki og til sildarveiði
við kraftblokki til landing av
ferskari sild til konservesvirki
og mjölvirki. Hesi skip skuldu
eisini kunnað rikið trolveiði
eftir upsa, sumarveiði við ís-
land og í Eystur-Grönlandi.
3. Útróðrarbátar upp á 15
til 20 br. r. t. við 4—5 monn-
um og egning á landi.
Og Erlendur heldur áfram:
— Byggiprísirnir kunna leys-
liga setast soleiðis:
Stór frystiskip 3 milj. kr„
linuskip 1,3 milj. kr„ útróðr-
árbátar 150 tús. kr.
í Skálafirði
Þetta voru ummæli ráðherr-
ans, og þeim til viðbótar lét
hann þess getið að líklega
yrðu hinir minni bátar allir
smíðaðir í nánustu framtíð í
skipasmíðastöðvum i Færeyj-
um. Á hitt minntist hann ekki
sérstaklega, að nú þegar er
hafin smíði stærri fiskiskipa
úr stáli í Færeyjum — 'og
verður nú pinulítið sagt frá
því.
Þegar við íslenzku blaða-
mennirnir vorum í Færeyjum
á dögunum nutum við ein-
stakrar fýrirgreiðslu færeyskra
starfsbræðra. Við sátum veg-
legar veidur þeirra og alltaf
voru þeir boðnir og búnir til
að greiða götu okkar. Einn
daginn sögðust þeir vilja sýna
okkur fyrirtæki sem ekki ætti
sinn líka á íslandi, skipasmíða-
stöðina í Skála.
Við stigum síðan um borð
í bát við bryggju í Tórshavn
og sigldum i norður frá bæn-
um, inn í Skálafjörð á Eyst-
uroy, framhjá Flesjunum,
skerjum þeim sem Norðfjarðar-
togarinn Goðanes strandaði á
fyrir allmörgum árum. Skáli
er að vestanverðu við fjörðinn
miðjan og þangað er hálfsann-
ars tíma sigling frá Tórshavn
á skriðgóðum báti.
Og þegar skipasmíðastöðin á
Skála var skoðuð nánar, geng-
ið um aðalsmíðasalinn, lager-
pláss og önnur húsakynni, varð
öllum okkar sem frá íslandi
komum ljóst að hliðstæða
finnst ekki hér. Þama hefur
sem sagt risið fullkomin skipa-
smíðastöð, þar sem unnt er að
smíða samtímis undir þaki
tvö stálskip, allt að 1000
brúttólesta hvort. Starfsmenn-
irnir eru á þriðja hundrað tals-
ins, langflestir færeyskir, en
skipa- og vélaverkfræðingar
norskir.
Þegar við litum inn í smíða-
skálann stóðu tvö, nær full-
gerð stálskip hlið við hlið á
sleðabrautunum. Þetta voru
fiskiskip, búin fullkomnustu
frystitækjum, annað 300 brúttó-
lestir að stærð, hitt um 400
tonn. Þegar þessar linur eru
ritaðar mun vera búið að
hleypa öðru skipinu af stokk-
unum, hitt verður sett á sjó
mjög bráðlega. En næsta verk-
efni skipasmíðastöðvarinnar
verður 600—700, lesta flutn-
ingaskip, frystiskip. Það verð-
ur jafnframt fimmta skipið
sem smíðað er í Skála.
Forstöðumenn skipasmíða-
stöðvarinnar í Skála töldu að
þeir væru fyllilega samkeppn-
isfærir við erlendar skipa-
smíðastöðvar, t.d. í Noregi,
hvað verð snertir, og kváðust
Framhald á 9. síðu.
Mörg hinna nyju fiskiskipa Færeyinga eru smíðuð í Austur-
Þýzkalandi. Á myndinni, sem tckin var f Kaupmannahöfn fyrir
fáum dögum, sjást tvö hinna nýjustu, 272 brúttólesta stálsldp,
smíðuð í skipasmíðastöðinni VEB Elbwerft, Boizenburg. Mnn
skipasmíðastöðin afgreiða þrjú samskonar skip til viðbótar tfl
Færeyja í þossum mánuði.
Sinfóníu-og píanótónleikar
tónlist
Síðustu tónleikar Sinfóníu-
sveitarinnar voru óvenjulegir
að því leyti, að tveir píanó-
konsertar komu þar til flutn-
ings auk einnar sinfóníu. Það
var hinn ungi rússneski píanó-
leikari Vladímír Ashkenasí,
sem parna var að verki.
Eftir að hljómsveitin hafði
undir stjóm ígors Bíiketoffs
flutt „Haffners-sinfóníu” Moz-
arts með reglulegum glæsibrag,
settist Ashkenazí við hljóðfær-
ið og lék fyrsta píanókonsert
Beethqvens. Um þetta verk er
stundum talað í þvílíkum tóni
sem ekki væri sérstakt orð á
þvi gerandi hjá síðari verkum
Beethovens, en það er naum-
ast rétt Verkið geldur himin-
gnæfandi hæðar fjórða og
fimmta píanókonserts meistar-
ans og hætfir til að hverfa i
skugga þeirra, svo að mönn-
um sést einatt yfir dásemdir
þess. — Viðfangsefni tækninn-
ar virðast ekki vera Ashkenazí
neitt vandamál. Hann fer á
kostum yfir hvert það torleiði,
sem á vegi hans verður f þvi
efni. En það, sem gerir leik
hans sérstaklega heillandi, er
þó umfram allt sá skarpi skiln-
ingur, sem þar kemur fram í
hverju atriði, ásamt óbrigðulli
tónskapargáfu („musikalitet").
Um það varð þessi Beethov-
ens-konsert fagur vitnisburður,
og þó í raun og veru ékki síð-
ur þriðji píanókonsert Raehm-
aninovs, sem Ashkenazí lék
eftir hlé, fagurt tónverk, svip-
mikið og verðugt viðfangsefni
hverjum píanósnillingi. Það
var sannarlega ánægjulegt að
heyra Ashkenazí flytja þetta
verk hins ágæta landa síns, svo
stórvel sem það tókst í alla
staði. Hljómsveitin átti að vísu
lofsverðan þátt í þessum mjög
góða árangri.
— fgor Búketoff hefur stjórn-
að allmörgum tónleikum hér
á liðnum vetri og unnið þar
Vl idimír Ashkenazí
hið ágætasta starf, sem skylt
er að meta og þakka, er hann
hverfur nú af voru landi. Er
þess að æskja, að vér megum
eiga hans von aftur síðar meir
og að framhald megi verða á
samstarfi hans og hljómsveit-
arinnar, B. F.
Ljóðasöngur Kristins HaHssonar
Kristinn Hallsson efndi til
ljóðsöngvakvölds í Samkomu,-
húsi Háskólans' siðastliðinn
mánudag.
Það var vissulega ekkert
smáræði, sem Kristinn færðist
í fang, — tveir miklir ljóða-
flokkar, ólikir að vísu bæði að
anda og formi, en báðir með-
al fremstu meistaraverka sinn-
ar tegundar, sem samin hafa
verið: „An die ferne Geliebte“
eftir Beethoven og „Dichter-
liebe” eftir Schumann.
Hugðarblær þessara laga-
flokka er mjög tilbreytilegur.
Margt í þeim er ákaflega við-
kvæmt og krefst fyllstu mýkt-
ar og næmleika í flutningi.
Því er ekki að neita, að und-
irr'taður hafði óttazt. að rödd
Kristins myndi reynast oí þung
fyrir margt það, .sem þarna
krefst léttastra og mýkstra
taka. En það er sérstaklega
ánægjulegt að geta tekið fram,
að sá ótti reyndist miklu á-
stæðuminni en búizt hafði
verið vio. Þetta var að þakka
söngkunnáttu Kristins og góðri
flutningstækni og þó auðvit-
að eigi sizt skilningi hans á
því, að hann hafði auðheyri-
lega sökkt sér niður í verkefn-
ið af lífi og sáh Það leyndi
sér ekki, að á bak við þennan
flutning lá mikið og heiðarlcga
unnið starí. Söngvaranum
tókst oft mætavel að túlka til-
finningu Ijóðs og lags, og hann
náði ósjaldan listrænum á-
hrifum, þannig að varla ork-
ar tvímælis, að þetta er hans
mesti sigur á söngsviði.
Söngvarinn átti því láni að
fagna að njóta aðstoðar svo
ágæts listamanns sem Vladim-
írs Ashkenazí, sem þarna
sýndi og saanaði, að gáfa und-
irleikarans er honum gefin í
ríkum mæli. Um gáfu hans
sem einleikara þarf ekki að
fjölyrða frekar en orðið er
hér á undan. Dæmi hennar
Krlstinn Hallsson
sýndi hann á tónleikunum á
þessum sama stað þrem dög-
um áður, svo og með flutningi
sínum á As-dúr-sónötu Beet-
hovehs, op. 110, sem hann lék
á þessum tónleikum m.lli ljóða*
flokkanna.
B. F.