Þjóðviljinn - 19.02.1965, Side 7

Föstudagur 19. febrúar 1965
WÚÐVIUINN
SÍÐA 7
Herranott Menntaskólans 1965:
Grímudans
eftir LUDVIG HOLBERG
Leikstjóri: Benedikt Árnason
Enn er Herranótt — enn
skemmta piltar og stúlkur úr
Menntaskólanum sér og öðrum
með leik, dansi og spili, en á-
nægja og kæti ríkir í salnum,
allir eru í sólskinsskapi, kenn-
arar, nemendur, foreldrar og
annað skyldfólk leikenda, að
gagnrýnendunum, þeim mis-
jafnlega þokkuðu geátum ekki
undanskildum. Og enn er geng-
ið á gleðifund föður Holbergs,
hins norsk-danska meistara, og
fyrir það þarf leiknefndin engr-
ar afsökunar að biðja — það
er meðal annars hlutverk
menntaskólanema að varðveita
skemmtilega og virðulega hefð,
skólaleikurinn hefur lifað á
þriðju öld og kemur mikið og
farsællega við bemskusögu ís-
lenzkra leikmennta. Og það
mun sannast sagna að klassísk-
ir gleðileikir séu þezt við hæfi
hinna komungu áhugaleikenda,
þótt vera megi að unnt sé að
finna nýtízk verk og ekki sízt
stílfærð eða fjarstæðukennd
sem einnig gætu orðið þeim
notadrjúg og vænleg til heilla.
Reyndar er hér um nýung að
ræða, hinn frægi grínleikur
Holbergs „Mascarade” hefur
víst aldrei verið sýndur áður
á landi hér. En um „Grímu-
dans” er það skemmst að segja
að hann er eitt af hugtækustu
og glaðværustu verkum meist-
arans, mjög ástsælt í báðum
löndum skáldsins og oftlega
fluttur við hátíðleg tækifæri,
enda vel til þess fallinn; Þjóð-
leikhúsið í Osló sýndi hann
meðal annars árið 1945 á fjöru-
tíu ára ríkisstjórnarafmæli Há-
konar konungs, og fór mikið
orð af þeirri glæsilegu sýningu.
Og fáir leikir ættu að vera
ungu fólki skiljanlegri og betur
að skapi — í þessu gáslsafulla
verki lætur skáldið léttúð og
lífsgleði æskunnar og umvönd-
unarsemi, þröngsýni og skyn-
helgi fullorðinsára og elli leiða
Leiken.durnir eru taldir frá vinstri: Guðmundur Björnsson, Þórhallur Sigurðsson, Þórður Vigfús-
fússon og Pétur Lúðvíksson.
Halia Hauksdóttir og Þórhallur Sigurðsson í hlutverkum sínum.
-<3>
Loks selur Picasso
,Þrjár dansmeyjar'
Eftir langar og erfiðar fortöl-
, ur hefur meistari Picasso loksins
samþykkt að láta frá sér fara
eitt af frægustu listaverkum
sínum, en safnarar og söfn hafa
árum saman reynt að hafa það
af honum með öllum hugsanleg-
um ráðum.
Listaverkið hefur gengið und-
ir nafninu „Öansmeyjarnar
þrjár“ og Picasso málaði það
árið 1925. Þetta er fyrsta mál-
verkið sem sýnir mannslíkami
afskræmda á ástríðufullan og
kvalafullan hátt, en sá tján-
ingarmáti varð síðan eitt af
helztu sérkennum Picasso og
hafði áhrif á marga málara aðra.
Það er hið fræga Tate Gallery
i London serh krækir sér í þessa
effirsóttu mynd. Stofnunin sjálf
hefur ekkert viljað láta uppi um
verðið, en sérfræðingar telja,
að lágmarksverðið geti aldrei
verið minna en 60—65 miljón-
ir króna (íslenzkra).
Ýmsar nýlegar efnahagsráð-
stafanir, sem gerðar hafa ver-
ið í Tate Gallery svo lítið bar
á, benda einnig til þess að verð-
ið sé í þessum hæðum. Skyndi-
lega hefur verið höggvið stórt
skarð í árlegan ríkisstyrk ’ til
safnsins, en hann nemur einmitt
um 60 miljónum króna. Og auk
þess hafa verið tekin til ráðstöf-
unar framlög frá velviljuðum
einstaklingum.
Þrjár dansmeyjar var ein
þeirra mynda sem Picasso hafði
upphaflega ætlað sér sjálfum.
Það var í einkasafni og ár eft-
ir ár stóðst hann.allar freisting-
ar listaverkakaupenda úr öllum
heimshlutum. Sá sem nú hefur
fengið Picasso til að selja er
Roland Penrose, einn af stjórn-
armeðlimum Tntesafnsins, en
hann hefur lengi verið náinn
vinur Picasso.
saman hesta sína, og tekur hik-
laust og skorinort málstað æsk-
unnar: „kætizt meðan kostur ■
er”, það er boðskapur Holbergs.
Og hann heldur uppi vömum
fyrir annáluðum grímudans-
leikum þeirra daga, ekki sízt
vegna þess að þar voru allir
jafnir og hvorki skeytt um ætt
eða stétt. Skoðanir skáldsins
vitna um víðsýni og djarflegt
frjálslyndi á tímum forrétt-
indastétta og einveldis af guðs
náð, og allur er leikurinn
þrunginn ríkum mannlegum
skilningi og hlýju.
Sýningin verður ekki við
annað miðuð en skólaleiki fyrri
ára, en ég hef víst séð um tvo
tugi þeirra um dagana. Óhætt
mun að fullyrða að „Grímu-
dans” sé i flokki hinna betri,
mergjað skop skáldsins komst
oftlega til áhorfenda, yljaði
þeim um hjartarætur, en leik-
gleðin söm við sig. Langar sam-
ræður láta sízt hinum óþrosk-
uðu leikendum, en hressilegar
athafnir og ærsl því betur; svo
var að þessu sinni og mun að
líkindum æ verða. Leikstjóri er
Benedikt Ámason og stýrir
skólaleik í fimmta sinn, og
honum eiga leikendumir ungu
margt að þakka. Það er fljót-
séð að hann þekkir og skilur
sitt fólk, ofbýður þeim ekki né($>-
ætlast til of mikils, en leiðbein-
ir af varfæmi og lagni og tekst
eflaust að lokka fram það
bezta í hverjum manni. Honum
kemur ekki til hugar að hægt
sé að birta til hlítar töfra hinn-
ar margfrægu kómedíu, svið-
setningin er einföld og sniðin
að öllum aðstæðum, sviðsmynd-
ir fáar og örstutt hlé milli
þátta; þeir Leander og Henrik
liggja ekki inni í rekkjum
sínum þegar leikurinn hefst,
heldur reika fram í húsagarð-
inn, geispandi og ringlaðir eftir
dans og dufl langrar nætur.
Eins má geta: Það hefði gjam-
an mátt ljúka leiknum með
f jörugum dansi undir ljúfum
lögum.
Einn leikenda tekur öðrum
fram og ber í raun og veru
sýninguna uppi þótt hvorki sé
þreklegur né hár í loftinu, en
það er Þórhallur Sigurðsson og
leikur Henrik, hinn óborgan-
lega þjón og æringja. Hann er
ekki skýrmæltari en hver ann-
ar og rétta framsögn hefur
hann ekki lært, en fjör, fim-
leiki og snerpa með fádæmum;
hin háskalegustu stökk og loft-
köst eru honum bamaleikur
einn, og svo ósvikin og smit-
andi er kímni hans að engan
lætur ósnortinn. Og í höndum
hans verður Henrik réttilega
annað og meira en galsafeng-
inn, orðhvat.ur og sriarráður
ærslabelgur, Þórhalli tekst
mætavel að lýsa trúmennsku
hans og skörpum gáfum. Á
grímudansleiknum, það er í
milliþætti, dregur hann að sér
langmesta athygli og nær
furðugóðum árangri i hinu for-
kunnlega víðfræga atriði þe'gar
Henrik lýsir ímjmduðum rétt-
arhöldum fyrir herra sínum,
hermir eftir og fer með mörg
og ólík hlutverk í einu.
Þórður Vigfússon er Jerón-
ímus, hinn siðavandi brodd-
borgari og harðstjóri, gervið
gott og leikurinn alltraustur,
en nokkuð þunglamalegur;
mikilhæfur og reyndur leikari
hlyti að geta farið á kostum
í hlutverki þessa viðskotailla
skapbráða og drykkjuhneigða
föður sem hneykslast svo ó-
þyrmilega á kæti æskunnar.
Hinn föðurinn leikur Guð-
mundur Bjömsson, en sá heitir
Leónard, maður sanngjam og
skynsamur og að nokkru
leyti talsmaður skáldsins þótt
ekki sé neitt stórmenni. Túlk-
un Guðmundar er hvorki
fjörmikil né nógu rík að til-
brigðum, en orðsvörunum kem-
ur hann yfirleitt klákklaust til
skila.
Óttar Proppé er Arf, hinn
sauðheimski vinnumaður; þótt
framkoman sé öll með miklum
viðvaningsbrag er leikur hans
góðlátlega geðfelldur á ýmsa
lund.
Inrí er oft á loft haldið að
Holberg hafi ekki getað lýst
ungum elskendum að gagni, en
þau Leander og Leónóra era
engu að síður sannir fulltrúar
heitrar æskuástar og ástríðu.
Pétúr Lúðvíksson er mjög hug-
þekkur Leander í sjón og
raun, en ekki nógu þróttmikill
og glæsilegur, en honum tekst
að verða ærlega ástfanginn óg
það er mest um vert. Unnustu
hans er ágætlega borgið í
höndum Lára Margrétar Ragn-
arsdóttur, hún er mjög fríð og
búin reisn og ríkum þokka, og
flytur mál sitt skýrt og sköra-
lega, vandar framsögn sína
öðram betur. Halla Hauksdótt-
ir er þjónustustúlkan Pemilla
sem vinnur hjarta Henriks. lag-
lep. lítil vexti, brosmild og
glettin, en ekki jáfnoki kærast-
ans. Kona Jerónímusar er ekki
síður sólgin í dans og glaum en
sonur hennar, en kúguð af eig-
inmanni sínum. ' Sigríður Sig-
urðardóttir reynir vart að sýn-
ast fullorðin og því síður rosk-
in, en hún er fönguleg stúlka
og kátbrosleg á sinn hátt. Enn
koma fjórir leikendur ofurlít-
ið við sögu og gera skyldu sina;
Þórunn Þórarinsdóttir, Fanney
Jónsdóttir, Högni Óskarsson og
loks Aðalsteinn Hallgrímsson
sem vakti ánsegju hinna yngstu
leikgesta með kímilegum en
helzti afkáralegum svipbrigð-
um.
Þorsteinn Helgason í 5. bekk
þýddi leikinn á góða íslenzku
og má kalla vel af sér vikið af
svo ungum manni. Bekkjar-
bróðir hans Bjöm Bjömsson
gerði mjög snotrar og vandaðar
sviðsmyndir, smekklegar og lit-
ríkar í senn, og var þannig
einn af hetjum kvöldsins, og
margir aðrir hafa unnið að
þessari geðþekku leiksýningu
æskunnar. A. Hj.
Hörð keppni
á Reykjavíkur-
mótinn í bridge
Fimm umferðum er nú lok-
ið á Reykjavíkurmótinu í
bridge, og hefur sveit Jóns
Stefánssonar frá Bridgedeild
Breiðfirðingafélagsins tekið
forystuna. Staða \ efstu sveit-
anna í meistaraflokki er nú
þannig:
1. Sveit Jóns Stefánssonar
BDB með 22 stig. 2. Sv. Ólafs
Þorsteinssonar BR 20 st. 3. Sv.
Gunnars Guðmundssonar BR
20 stig. 4. Sv. Halls Símonar-
sonar BR 20 st. 5. Sv. Róberts
Sigmundssonar BR 15 st.
Mesta athygli í síðustu um-
ferð meistaraflokks vöktu úr-
slit leiksins milli Ingibjargar
Halldórsdóttur og Gunnars
Guðmundssonar, en sveit Ingi-
bjargar tókst að ná tveim
vinningsstigum af sveit Gunn-
ars. Úrslit einstakra leikja var
þannig:
Meistaraflokkur.
Róbert vann Reimar 162:50 6-0
Gunnar vann Ingibj. 75:66 4-2
Hallur vann Ólaf 99:49 6-0
Jón St. vann Jón As. 91:85 4-2
I I. flokki hefur sveit Egg-
rúnar Arnórsdóttur algjöra yf-
irburði og hefur hún unnið
alla sína leiki til þessa. Röð
og stig efstu sveitannaer þessi:
1. Sv. Eggrúnar BK 30 stig.
2. Sv. Elínar Jónsd. BK 22 st.
3. Sv. Dagbjartar Grímssonar
TBK 22 stig.
Úrslit einstakra leikja voru
þessi:
Zóphonías van Jón 89:78 5-1
Eggrún vann Júlíönu 101:71 6:0
Dagbjört vann Pétur 98:88 5-1
Elin vann Sigurbj. 71:52 6-0.
Næsta umferð verður spiluð
í Tjarnarkaffi næsta miðviku-
dag og eigast þá við m.a. sv.
Róberts og Jóns Stefánssonar í
meistaraflokki.
í SEXTUGT SJÁVARDJÚP
f lítilli bók, sem ber titilinn
„Vori brugðið“ (erindi og rit-
gerðir frá árunum 1943—’48)
eftir sr. Sigurbjörh Einarsson
eru þessar málsgreinar á bls.
113:
„Nú hata voldugir menn og
ríkar stéttir útí löndum kom-
ið auga á nýtt hlutverk handa
þessum hólma. Nú er það ekki
skreið og tóvara, sem mestu
skiptir, nú er það hernaðar-
gagnið.
Þegar á er sótt um áhrif hér
og ítök af þessum sökum, þá
megum við hafa það hugfast.
að við erum ekki aðeins að
hafa vit fyrir okkur sjálfum
með því að standa eindregið
gegn slíku. Við erum að þjóna
köllun landsins við mannkyn-
ið í heild“.
Svo mörg eru þau orð.
Um það, að núverandj bisk-
up sleppti þeim þræði úr hendi
sér, sem hér er dreginn fram
í dagsljósið, gæti ég skrifað
eitt og annað á borð við þá
gagnrýni, sem biskuninn skrif-
aði og birtí í dagblaðinu „Visi“
27 og 29 jan. 1958 í garð
•Tónasar Guðmundssonar fyrr-
verandi ritstjóra tímaritsins
..Dagrenning". En ekki hefur
gagnrýnin sú fært land og lýð
nær því markinu, að verða í
sannleik og anda frjálst.
Talandi staðreyndir munu
bera kristinni trú ófagurt vitni
um næstu aldamót, árið 2000,
nema því aðeins að landsmenn
nú þegar, sameinaðir í bræðra-
og systrahug, undirgangist þá
köllun, að finna meðalveginn
milli hins djöfullega vopna-
valds og þýlyndisins, sem þessi
orð hafa í ríkustum mæli rækt-
að: „Slái einhver þig á hægri
kinn þína, þá snúðu einnig
vinstri kinninn; að honum“.
Þessi orð geta ekki verið rétti-
lega höfð eftir Jesú Kristi,
enda væri heimskulegt að ætla
að það hafi ekki getað hent
bá menn, sem færðu Ritning-
una í letur, eins og seinni tima
boðendur orðsins, að hagræða
orðum á þá lund sem verald-
legum valdhöfum væri skapi
næst í hann og þann svipinn.
athugandi ekki1 það að hin
fullkomna alltsjáandi verund
fer ekki i manngreinarálit eft-
ir þvi, i hvaða tröppum þjóð-
félagsstigans menn standa og
að verundin sú lætur ekki
hæðast að lögmálum sínum
bðtalaust
Svo fvrirgefandi mega mann-
anna böm ekki vera. að bau
sökkvi dðmgreind sinni niður
í sextugt sjávardjúp og standi
síðan sem algerir glópar verr
að vígi í lífsbaráttunni en
skepnumar með sína heíl-
brigðu eðlisávísun. f stóru
dráttunum verður hér að
stefna að því, að allir menn,
konur jafnt sem karlar, megi
vera fullkomnir í dðmgreind,
án þess að vera ofsóttir.
Það ættu landsmenn allir að
gera sér Ijóst, að vopnavaldið
— hið ytra vopnavald, er á-
kveðnasta og hatrammasta
lögmálsbrotið gegn almætti
vizkunnar — þeirrarvizku sem
á í <=ér fólginn kærleikann.
Allar mannlegar hræringar
undir stjömu prýddri hvelf-
ingu himinsins og hvarvetna í
mannanna bústöðum eru ann-
að hvort í ríkara mæli í sam-
ræmi við þá vizku eða í ósam-
ræmi við hana.
Sameinizt því um það, all-
ir skyni gæddir Iandsmenn, að
skora á íslenzku. vandhafana
að þvertaka fyrir framkvæmd-
ir á vegum vopnavaldsinc o?
aukin ítök þess, hvarvetna á
landi hér og við strendur
landsins Með þeirri guðsbjón-
ustu munu landsmenn og
sökkva sundurlyndisfiandan-
um í sextugt sjávardjúp.
Skrifað um áramót.in 1964
til 1965
G. M. P.