Þjóðviljinn - 15.08.1965, Qupperneq 7

Sunnudagur 15. ágúst 1965 — ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA J
HIROSHIMA
TUTTUGU ÁRUM SlÐAR
EFTIR IRA MORRIS
■ Þeir sem lifðu af kjarnasprengjuárásir á Hiroshima og Nagasaki eru allir
sjúkir. Ótti við hvítblæði, krabbamein og vansköpuð afkvæmi fylgir þeim hvert
fótmál. Samborgarar þeirra forðast þá — og ríkið réttir að þeim í mesta lagi
370 króna örorkubætur á mánuði.
■ Þessar eru nokkrar niðurstöður þeirrar greinar eftir Ira Morris er hér birt-
ist. Hjðnin Ira og Edita Morris hafa kynnt sér mjög rækilega sögu Hiroshima
og íbúa hennar eftir sprengjuárásina. Edita hefur skrifað skáldsögu um þessa
reynslu sína, sem nefnist „Blómin í ánni“, og hefur komið út á íslenzku hjá
Máli og menningu. Nýlega hefur hún gefið út aðra skáldsögu, sem er framhald af
hinni fyrri og nefnist hún „The Seeds of Hiroshima“.
Tvö þeira er liíðu af. „Aðgrcining þessi er ekki opinber, en f reynd
eru þeir útilokaðir frá almennum þægindum og þjónustu. . .**
Átuttugu ára afmæli árásar-
innar á Hiroshíma er vel
við eigandi að reyna að leggja
snat á afleiðingar fyrstu út-
rýmingarsprengju heimsins. Sr
gest ber í dag að garði í Hiro-
shimu sér hann fyrir sér nýja
borg, mannmergð á götum, r,ý-
tizkulegar verzlanir og jafn-
vel smáa skýjakljúfa: sönnun
fyrir þeim eiginleika borgar að
geta risið úr ösku eins og fugl-
inn Fönix. Hiroshima er í dag
i tölu tíu staerstu borga í Jap-
an og er miðstöð hins blómlega
japanska bílaiðnaðar. En borg-
in er ekki söm og fyrr, né he!d-
ur lfkjast íbúamir, sem streymt
hafa að úr sveitum og frá fyrr-
U.pplýsingar Björns Jónsson-
ar í blaðinu „Verkamaðurinn“
um fyrirætlun svissneska alú-
mínhringsins varðandi sam-
skipti við íslenzku verklýðs-
samtökin eru þess eðlis, að til
tíðinda má telja.
Frásögn Björns var á þá leið,
að forráðamenn alúmínhrings-
ins hefðu lýst því yfir, að fram
að þessu hefðu þeir gert sér
hugmyndir um það, að
. „Þeir yrðu meðlimir í
vinnuveitendasamtökunum og
létu þau semja um kjörii’
fyrir sig“.
Enda þótt alúmínmálið hafi
verið lengi á döfinni, er ekki
vitað til bess, að verklýðssam-
------------------------------
Gísli Halldórs-
son tilnefndur
af borgarráði
A fundi borgarráðs Reykja-
víkur s.l. þriðjudag var m. a.
lagt fram bréf félagsmálaráðu-
neytisins, þar sem óskað er að
tilnefndur verði fulltrúi Reykja-
víkurborgar í nefnd til að hafa
yfirumsjón með framkvaemdum
við byggingu 250 íbúða í fjöl-
býlishúsum árin 1966 — 1970,
samkvæmt samkomulagi sem
gert var í sambandi við lausn
kjaradeilunnar í júlímánuði s.l.
Borgarráð samþykkti á fundin-
um að tilnefna Gis’a Halldórs-
son borParr"ðsiv,^nn nefndina
og Sve’- " - "'“>r r félagsmála-
fulltrúa !il vara.
verandi yfirráðasvæðum Jap-
ana, þeim er byggðu staðmn
fyrir stríð. Meðal þeirra eru
þeir sem lifðu af sprenginguna
lítill minnihluti, sem er alltaf
að skreppa saman, beizkir merm
og reiðigjarnir, of veikir til að
vinna og enn ekki nógu sjúkir
til að deyja — nokkurskonar
draugaþjóð, ofsótt af endur-
minningum um loga og þrum-
ur. Pikadon („logandi hvellur"
— í bókstaflegri þýðingu) hefur
sært sál þeirra engu síður en
líkama og skilið ljót sár undir
enn Ijótari örum.
IHiroshimu og þar í grenrd
búa um hundrað þúsund
tökin íslenzku hafi tekið til
þess neina afstsðu, né að álits
þeirra hafi verið leitað.
Skyndilega er svo velt upp
nýrri hlið málsins, sem veit
beint að verklýðssamtökunum
og sem hefur greinilega grund-
vallarþýðingu fyrir þau.
Þetta er því athyglisverðara
sem vitað er, að fyrir hendi
er vilji til þess að keyra þetta
mál gegnum Alþingi sem ellra
fyrst, ef til vill þegar á hausti
komanda.
Innganga svissneska alúmin-
hringsins, beint eða óbeint, f
samtök íslenzkra atvinnurek-
enda myndi fyrirsjáanlega
breyta aðstöðu verklýðssam-
takanna á Islandi.
1 stað þess að sækja rétt
sinn og meðlima sinna í hend-
ur innlendra atvinnurekenda
einna, ættu verklýðssamtökin
við sameinuð samtök íslenzkra
atvinnurekenda og erlends
auðhrings á heimsmælikvarða
að eiga.
Ef til alvarlegra vinnudeilna
og verkfalla kæmi, stæði
íslenzka verklýðshreyfingin
þannig frammi fyrir nýjum
vandamálum, þar sem hætt er
við að á hana myndi halla.
Leit alúmínhringsins að nýj-
um orkulindum og ódýru
vinnuafli er greinileg vísbend-
ing um hagsmuni hans. Og
slíkur atvinnurekandi, eins og
hann yrði hér f sveit settur
og með það auðmagn, sem hann
ræður yfir, myndi hæglega
geta orðið veigamikill aðili að
samtökum atvinnurekenda hár
á landi.
Það má vel verai að til séu
slíkra manna, svonefndra hiba-
kusha (gætu verið tíu þúsund-
um fleiri eða færri). Nokkru
fleiri eru dreifðir um landið,
og býr um helmingur þeirra
í Nagasaki og næsta nágrenni
hennar. En hvar sem bessar
250 þúsund manneskjur hfa
eiga þær eitt sameiginlegt:
þeim líöur illa. Þetta er sanr,-
leikur, sem ekki verður gengið
fram hjá, þótt það sé oft reynt.
Þetta fólk þjáist af óskilgrein-
anlegum sjúkdómi sem er
þekktur undir nafninu bura-
bura, ,,iðjuleysissjúkdómurinn ‘.
Við burabura er engin læknirg
til, og jafnvel japanska veí-
ferðarráðuneytið hefur neyðzt
þeir atvinnurekendur, sem
fagna myndu slíkum nýjum
meðlim í Vinnuveitendasam-
band íslands.
En skyldi þeim ekki flest-
um, þrátt fyrir fangbrögð
þeirra við íslenzku verklýðs-
hreyfinguna, finnast það fram-
andi hugsun, að semja við
landa sína, íslenzka verkafólk-
ið, fyrir hönd erlends auð-
hrings?
Eftir upplýsingar þær, sem
til að flokka fórnarlömb þe&sa
sjúkdóms undir öryrkja af sama
flokki og þjást af hvítblæði.
Buraburasjúklingar geta haft
eðlilegt blóð og virzt í fyrstu
heilbrigðir, en þetta fólk, sem
hefur orðið fyrir geislavirkum
áhrifum, er sjúkt; það fær oft
velgju, riðu, ákafan hjartslátt.
auk þess þjáist það af minnis-
leysi. Þegar menn eins og Tell-
er, ,,faðir vetnissprengjunnar ‘
og Franz Strauss eru að full-
vissa okkur um það, að jafnvel
þótt atómeldur færi um alia
jörðu muni samt verða menn
eftir á lífi, sem gætu byggt upp
heim okkar aftur á nokkrum
árum, er nauðsynlegt að viö
minnum sjálfa okkur á þsð,
að þessir ,,gæfusömu‘‘ eftirlif-
endur verða buraburasjúlkling-
ar. (Bandarískum sérfræðingum
í geislavirkni telzt svo til, að
helmingur þeirra sem lifði
kjamorkustríð á heimsmæ'i-
kvarða myndi látast nokkru
sfðar vegna geislavirkra áhrifa,
og líf þeirra sem þá væru eítir
mun styttast að meðallagi um
ellefu ár að minnsta kosti).
Auðvitað gengur mikill fjöldi
hibakusha með veikindi, sem
auðvelt er að skilgreina.
Geislavirknideildir sjúkrahús-
anna í Hiroshima og Naka-
saki em yfirfullar og á
biðlista em fjölmargir sjúkling-
ar í allhættulegu ástandi. A'lt
þar til fyrir skömmu hefur
hvítblæði verið helzta bana-
mein meðal þeirra sem lifðu
sprenginguna af (sex til tíu
sinnum tíðari en með japönsku
þjóðinni yfirleitt), en nú hefeír
þessi sjúkdómur nokkuð látið
undan síga; hans í stað kan-
ur krabbamein í beinum eða
vefjum, en meðgöngutími
krabbameins er lengri. (Krabba-
mein er nú tvisvar eða tvisvar
og hálfu sinni algengara meðal
þeirra sem urðu fyrir sprengj-
unni en meðal annarra íbúa
borgarinnar). Tíðni sjúkdóms-
ins meðal þessa hluta íbúaniia
sannar ótvírætt að jónísérandi
nú em fyrir hendi, er vand-
séð, hvernig íslenzk verklýðs-
samtök geta komizt hjá því að
taka alúmínmálið á dagskrá
að gera meðlimum sínum grein
fyrir eðli þess.
Hér eftir blasir það ekki að-
eins við frá efnahags og þjóð-
ernislegu sjónarmiði, heldur
jafnframt sem mál, er varðar
beint og sérstaklega íslenzku
verklýðssamtökin.
geislun sem komst inn í frum-
ur mannslíkama fyrir tuttugu
ámm, er orsök banvæns
krabbameins sem gerir vart við
sig í dag. Þá em og blóðrásar-
sjúkdómar óeðlilega algengir
meðal eftirlifenda.
Allt þetta útskýrir háa
dánartölu meðal hibakusha, svo
og það hve ellihrörnun gerir
snemma vart við sig hjá þessu
fólki.
Það er því ekki undarlegt, að
þetta fólk er mjög taugaveiklað
og sér í hverskonar vanlfðan
forboða válegra tíðinda. Það er
ekki fært um að njóta nútíðar-
innar, og horfir með kvíða til
framtíðarinnar. 1 mörgum 1 ii-
vikum hefur óttinn við að eign-
ast sýkt afkvæmi náð svo sterk-
um tökum á þessu fólki, að það
þorir ekki að giftast, og oft
verður þessi ótti orsök sjálfs-
morða og sjálfviljugra van-
ana. Reynslan hefur reyndar
sýnt, að hibakusha eignast að-
eins litlu fleiri vansköpuð böm
en annað fólk, en mönnum er
vel kunnugt um þá staðreynd,
að það tjón sem erfðastoínun-
um hefur verið bakað mun
fremur segja til sín í annarri
kynslóð eða jafnvel síðar, pví
má búast við því að enn séu
margir vanskapningar ófæddir
þar um slóðir.
Því hafa þeir sem ’ifðu
sprengjuna af rétt fyrir sér,
hvað sem líður árlegum full-
yrðingum ABCC (rannsókna-
stofnun í Hiroshima sem
Bandaríkjamenn stjóma) um
að það sé ekki nægilega traust
vitneSkja fyrir því fengin að
geislavirk áhrif frá sprenging-
unni hafi valdið tjóni á erfða-
stofnum eða stytt aldur manna,
Eitt af því sem torveldar mjög
tilraunir til að meta afleiðing-
ar sprengingarinnar er furöu-
legt misræmi milli niðurstaðna
þessarar „Atom Bomb Casual-
ty Commission“ (Nefnd til
rannsóknar á manntjóni af
völdum kjamorkusprengjunnar)
og þeirra niðurstaðna, sem ó-
háðir japanskir og erlendir
rannsóknarmenn hafa kornizt
að. Allt frá upphafi starfsemi
sinnar, er Hiroshima lá enn í
rústum, hefur ABCC gert sem
minnst úr þeim áhrifum sem
sprengjan hefur haft á erfða-
stofna manna.
hibakusha er mjög
erfitt. Léleg heilsa þeirra
og sú næstum því stöðuga
þreyta, sem hrjáir þá, tak-
marka mjög tekjumöguleika
þeirra og dæma þá oft til ðr-
birgðar. Þeir fást einkum við
tilfallandi störf, sem borgar-
yfirvöldin sjá þeim fyrir, og
samborgarar þeirra líta á þá
með nokkurri tortryggni, gott
ef ekki fjandskap, því margir
halda að ,,atómveikin“ sé
smitandi. I Hiroshima lfta
menn ekki aðeins illu áúga
hjónabönd við hibakusha, heldur
forðast menn sem mest öll sam-
skipti við þá. Þessi aðgreinmg
er auðvitað ekki opinber, en
engu að síður er þetta fólfc f
reynd afskipt frá ýmsum al-
mennum þægindum og þjón-
ustu, einkum frá því að nota
almenningsböð.
Fólkið sem lifði sprengjuna
af hefur notið lítillar opinberr-
ar aðstoðar, og hlaut alls enga
áður en „Lög um hjálp við at-
ómsprengjusjúklinga“ voru sett
árið 1956. Þeir fá nú ókeypis
læknishjálp, og ef þeir eru með
öllu óvinnufærir þá geta þeir
fengið örorkubætur sem eru þó
aldrei hærri en 5000 jen (um
það bil 37o ísl. kr.)’ á fjöl-
skyldu á mán,uði. Þetta verður
ekki með neinu móti kallað
örlæti — ekki heldur að jap-
Framhald á 9. síðu.
Eggert Þorbjarnarson.
hínn míkli alþjóðlegi markaður fyrir neyzluvörur, miðstöð viðskipta milli austurs og vesturs, væntir heim-
sóknar yðar á haustkaupstefnuna 1965, sem nú á 800 ára afmæli. — 6500 framleiðendur frá 65 þjóðum
munu þar semja um viðskipti við miljónarfjórðung kaupenda og sérfræðinga frá öllum 5 heimsálfunum.
Þessi mikla vörusýning er skipulögð með það fyrir augum að spara tíma yðar, þar sem neyzluvamingi
og tækniframleiðslu er raðað.niður í 30 vel skipulagðar deildir. í haust verður sérstök sýningardeild sem
nefnist „Intermess III“, en þar verða sýnd allskonar frímerki sem gefin hafa verið út til minningar um
kaupstefnur. Eins og ávallt áður, er Leipzig sá staður, sem borgar sig'að heimsækja. Upplýsingar og kaup-
stefnuskírteini veitir; Kaupstefnan Reykjavík, Lækjargötu 6 a, sími: 1 1576, — ennfremur er þetta veitt á
landamærum Þýzka Alþýðulýðveldisins.
HEIMSÆKIÐ 800 ÁRA AFMÆLISKAUPSTEFNUNA í LEIPZIG
Erlendur alúmínhringur og
íslenzk verkalýðshreyfíng