Þjóðviljinn - 28.10.1965, Blaðsíða 4

4 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN — Rmmtudagur 28. oktáber 1965
Otgefandi: Sameiningarflokk.ur alþýðu — Sósíallstaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb). Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Ritstjóri Sunnudags: Jón Bjamason.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastjóri: Þorvaldur Jóhannesson.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja. Skólavörðust 19.
SímJ 17-500 (5 linur). Askriftarverð kr. 90.00 á mánuði.
jr
Akvörðm tafarlaust
Gylfl Þ- Gíslason menn’tamálaráðherra hefur lýst
yfir því, bæði á fundi með sextíumenningun-
um og í grein í Alþýðublaðinu, að hann sé þeirrar
skoðunar að loka beri fyrir dátasjónvarpið þegar
er. hið innlenda hefur hafið starfsemi sína. Kvað
ráðherrann þetta persónulegt álit sitt, en hins veg-
ar hefði það ekki verið rætt innan ríkisstjórnar-
innar. Á mánudaginn var Bjarni Benediktsson
forsætisráðherra spurður að því í útvarpsþætti
hverja skoðun hann hefði á máli þessu, en þá brá
svo við að hann neiíaði að svara, kvaðst ekki hafa
gert upp hug sinn um þetta viðfangsefni. Hefur
þessi ráðherra þó frekar verið kunnur fyrir skjóta
dóma um menn og málefni en hitt að þora í hvor-
uga löppina að stíga. ;.
^stæða er til að krefjast þess að þegar í stað verði
skorið úr um þetta mál. Alkunnugt er að
starfsemi dátasjónvarpsins var meginforsenda
þess að ákveðið var að hefja íslenzkt sjónvarp með
allt of skömmum fyrirvara og þrátt fyrir augljós-
ustu vandkvæði. Sú ákvörðun varð til þess að
rfijög dró úr baráttunni gegn dátasjórtvárþínu;
menn töldu að sigur væri unninn, og senn myndu
lándsmenn sjálfir taka við þessuní þætti”þjóð-
lífsins, þótt af vanefnum kynni að vera, jafnframt
því sem aflétt yrði þeirri niðurlægingu að erlent
ríki væði uppi í menningarlandhelgi íslendinga.
En eigi dátasjónvarpið að halda áfram engu að
síður, er greinilegt að íslenzk’t sjónvarp á aðeins
að verða skálkaskjól valdhafanna, mjög kostnaðar-
söm réttlæting þess að áróðursmenn Bandaríkj-
anna geti haldið áfram að vera daglegir þaulsetu-
gestir á þúsundum íslenzkra heimila. Þeir íslenzk-
ir stjórnmálamenn sem vilja gera íslendinga sem
háðasta Bandaríkjunum andlega geta þá firrt sig
allri ábyrgð í umræðum með því að benda á ís-
lenzka sjónvarpið. En eigi að heyja svokallaða
samkeppni milli innlendrar sjónvarpsstarfsemi,
févana og tæknivana, og erlendrar stöðvar sem
hefur ótakmörkuð fjárráð, fullkomna tækni og
sendir út meginhluta sólarhringsins, kunna lands-
menn að standa enn hallari undir erlendan óhroða
en nú er.
^stæða væri til að Alþingi aðstoðaði forsætisráð-
herra íslands tafarlaust við að mynda sér skoð_
un um mál, sém nú hefur verið rætt í þaula ár-
um saman. Stjórnarandstöðuflokkamir hafa báð-
ir lýst þeirri skoðun sinni að loka beri dátasjón-
varpinu. Naumast þarf að efa að menntamála-
ráðherra standi við fyrri yfirlýsingar sínar og
ýmsir flokksbræður hans sem tekið hafa í sama
streng. Þannig virðist vera augljós meirihluti á
þingi fyrir þeirri ákvörðun að íslendingar taki
alla sjónvarpsstarfsemi hérlendis í sínar hendur,
og er ástæðulaust að draga lengur að ganga form-
lega frá þeirri ákvörðun. Mættu hernámsflokkarnir
raunar minnast þess að af þeirra hálfu er það
sjálfsögð kurteisi að tilkvnna Rnndarikiunum lok-
un sjónvnrpsstöðvarinnar með hæfilegum fyrir-
vara. — m.
KORTIÐ
FRÆGA

vk'
l\
Fj
*
V
wST
•núv-v
3IW- ^ &

•**» <>
9
SPÍMS&ll «>ÉS vs
Nokkur hluti kortsins fræga.
Ameríkumenn hafa á síðari
tímum gjarnan viljað hafa
annað um hinn svonefnda fund
Amerfku um 1490, en það séu
Spánverjar og Italir, sem eigi
heiðurinn af fundi þessum.
Hefur þetta komið í ljós f
ýmsu, eins og þegar Kensing-
tonsteinninn fannst 1898 inni
1 miðri Norður-Ameríku. Það
var rúnasteinn og hann átti
að vera frá 14. öld og vitna
um norræna menn þar á þeirri
tíð. Þetta þótti svo gott og
gilt hjá Ameríkumönnum, að
vísindamenn víða um lönd
spreyttu sig á steininum í rit-
gjörðum og bókum, en að lok-
um var steinninn dæmdur fals-
gripur og margir sneyptust
fyrir sinn visdóm.
Nú virðast Ameríkumenn
ætla að búa betur um hnútana
og hafá meira gaman af vis-
indamönnum og öðrum spek-
ingum. Nú koma þeir með
kort og segja að það sýni það
að norrænir menn hafi fundið
Vínland í Vesturheimi, en um
það er getið í bókum Islend-
inga og það virðist engu betra
að taka mark á kortinu en
þeim, því sé kortið ófalsað er
sú vitneskja, sem það flytur,
af sömu rót runnin.
Nú eigum við að trúa því,
1 stað þess er Island og Fær-
eyjar sett af handahófi á kort-
ið og hvergi rétt með farið.
Það er ekki mikið gefandi
fyrir slíka kortagerð. Þá vekur
það einnig furðu, þar sem Is-
lendingar þekkja leið til Sval-
barða, þá er það land ekki
með á kortinu og má algerlega
vísa því á bug, að hér komi
nokkur norðurslóðarþekking
við sögu. Undarlegast af öllu
er þó Grænland á þessu korti.
Það er mikils til rétt. Á að
trúa því að til geti verið rétt
þekking á Grænlandi, en eng-
in þekking af öðrum norður-
slóðum? Það mun engum trú-
legt þykja. Þetta er tortryggi-
legast við kortið, en þó kannske
mest athugunarefni. Um lang-
an aldur sækir fólkið til fanga
í hið ríka norður og fyrir 8000
órum, að sögn Amerikumanna,
í nyrztu lönd vestan Græn-
lands. Þetta eru kallaðar norð-
ursetur og tíðkast beggja meg-
in við Grænland, og sækja
Englendingar í Krosseyjar,
austan Grænlands. ag síðan
Eiríks rauða fólk í Grænlandi.
Er Grænland svo þekkt af
þessum norðursetum, að lögun
þess sé orðin þekkt á þessum
tíma? Væri svo væri einnig
full þekking fyrir hendi um
landi 985 og þetta fólk kann
steinsmíði. Ari Másson á Reyk-
hólum lendir til Hvítramanna-
lands um 980. Það er sýnilegt
þekkt land á þeim tíma og
byggt Evrópumönnum sbr.
nafnið, kallað írland hið
mikla. Þorfinnur jarl í Orkn-
eyjum, áreiðanlega hausakljúf-
ur, á lífi fram um 980. veit
til þess að Ari fær ekki að
fara úr þessu landi heim til
sín, svo vel þekkir hann til
drepa þar allt og ræna þar
öllu, skeyta engu um rétt fólks
og forna menningu þess. Eitt
væri rétt að athuga í þessu
sambandi. þessu Ameríkumáli.
Björn á Skarðsá getur þess í
annál sínum um fund Ameríku
að þar hafi fundizt heimshluti,
sem ekki sé getið um í Biblí-
unni. Þetta var auðvitað merki-
legt, því Biblían var hreint og
klárt Guðsorð, og snertj allan
heiminn og allt mannlíf. Hér
virtist koma gat í þessa alls-
herjar vissu um heiminn og
slfku var ílH að una. Nú var
þetta orðið og fyrst Björn ber
orð á þetta þá liggur það ljóst,
fyrir, að kirkjan hafi ekki
viljað hafa neitt méð riéiná
Eftir Benedikt Gíslason fré Hofteigi
að pappírar frá 1440 komi
heilir og skýrir af hrakningi
milli heimsálfa úr höndum al-
múga í kaupmangi og rekum
okkur jafnframt á það, að hér
er með amerískum hraða bú-
ið að gera eina dýrustu bók
í heimi! Við segjuip nokkurn-
veginn nei við svona fyrir-
bærum! Við tökum ekkert
mark á aldri pappíra og let-
urgjörðar. slíkt er auðvelt að
falsa, en langan tíma gat það
tekið — og kannski kostað
mikið fé — að ná í skjöl fr.í
þessum tíma á söfnum í Evr-
ópu. Pappír frá 1440 er tæp-
ast annarsstaðar að finna. En
það er bezt að biðjast fyrir-
fram afsökunar á slíkum hugs-
unarhætti, sem ekki á rétt á
sér eins og sakir standa, en
látast heldur vera vísindamað-
ur, því svo fer mörgum, en
sennilega fyrir lítið, áður en
þessi dýri pappír fellur í verði.
Kortið ber það með sér, að
landa-. og siglingaþekking Is-
lendinga, löngu fyrir þennan
tíma, kemur ekki við sögu, og
það er rangt að vísa gjörð
þess í norðurátt eða til [s-
lenzkrar þekkingar í þessu
efni. I Landnámu höfum við
leiðarmælingar milli Noregs og
Islands og milli íslands og
Grænlands, milli írlands og
íslands og síðan milli fslandsf
og Svalbarða, sem fannst 1194.
Þessi leiðarlýsing kemur fram
að nokkru í Sturlubók um
miðja 13. öld, og eins, og
gleggra í Hauksbók á 14. öld,
snemma. Þar er leiðin til Græn-
lands frá Noregi einnig talin
frá Staði, rétt norðan við
Hjaltland og sunnan við Fær-
eyjar svo sjór sé í miðjum
hiíðum, en sunnan við ísland,
svo Vart verði fugls og hvals
af landinu. Þetta er svo rétt
að það er nálega 60. breiddar-
baugurinn og ekkert er beinna
en baugurinn.
Kortið skeytir ekkert um
bessa þekkingu. þvf eftir henni
var hægt að setja ísland á
réttan stað í hafinu og gera
öll hlutföli rétt út frá Islandi.
lönd vestan við Grænland á
þessum tíma, annað er óhugs-
andi. því sú þekking verður
ekki til staðar á íslandi og
fellur þá vestar í sinn far-
veg, og hlýtur að vera um
Ameriku. Vínland, en þetta er
allt með ólíkindum. Manna-
,nafna áritun á landabréfum er
og nokkur nýlunda og þýðing-
arlaus, því að ef til var Vín-
land á korti, þá var það sag-
an, sem á bókum stóð og tal-
aði sjálf. Nú er þetta Vínland
aðeins sletta á kortinu, rangt
sett í aðstöðu til Grænlands og
hvernig á að gjörþekkja Græn-
landánþessþó að þekkja þetta
land engu síður? Litlu seinna
kemur líka þekking á þessum
amerísku löndum að nokkru
fram á kortum sem íslending-
ar gera, kannske reyndar sam-
tímis. Þetta má vera spuming-
armerki yfir höfði Vale, en
það er ekkj hægt annað en
kíma í kampinn. En það getur
haft sína þýðingu að skrökva
sögu, og alveg eins á korti,
sem hér er að vísu ekkj nema
grunur ag sé. Ef til vill verð-
ur nú hér eftir en hingað til
betur aíhugað, það sem hér
er raunverulega í efni, byggð-
arsaga heims. burt séð frá vík-
ingalýgj á 9. og 10. öld. Eirík-
ur rauði hittir fólk í Græn-
þessa lands. Og fslendingar
kunna að. segja hvað leiðin er
löng frá íslandi til þessa lands.
Þorfinnur karlsefni kemst að
raun um að það er ,,mor“
manna í Ameríku um 1005.
Þettá er allt fest á bókum ís-
lendinga og að fullu trúverð-
ugt. Skyldi nokkurntíma hafa
þurft að finna Ameríku? John
Cabot enskur maður frá Brist-
ol. sigldi til New Foundlands
1497, fimm árum síðar en
Kolumbus frá Spáni til Mið-
Ameríku. Var hann 53 daga
á leiðinni. svo miklu munar
frá því að fsléndingar töldu
þetta 6 dægra haf, sem er rök-
laust. því það er lítið styttra
en frá Noregi til Grænlands,
12 daga haf. Hann bar fyrir
sig gamla þekkingu brezkra
manna á þessu landi enda -vita
frar um þarlandsmann. sem
skoðaðj Ameríku á 6. öld. en
þá eru írar mesta menntaþjóð
um norðan. og vestanverða
Evrópu. Skyldi þurfa að finna
þetta land? Jú. það þurfti að
finna það til að láta nýtt vopn,
byssuna drepa þar rnúg manns
og til ag ræna þær auðæfum
í krafti byssunnar. Þag var
að finna Ameríku, enda fór
nú mikil saga á eftir. Og í
krafti þess að þetta væri
„fundið" land var frjálst að
Ameríkuspeki að gera og þeir,
sem ætla að fara að segja frá
nýjum löndum, megi' vára sig
á refsitækjum hennar. Það má
vel vera að hulan yfir Ameríku
sé af þessum toga spunnin, því
það segir sig alveg sjálft. að
vitneskja um norðvestanverða
Evrópu er til staðar frá fomu
fari um landið. Þetta spyrst
suður til Evrópu með vissu og
Spánverjar, sem þá voru vold-
ug þjóð. leggja í að rannsaka
málið. Það á samt ekkj að
finna Ameríku heldur leið til
Indlandseyja og með það fyr-
ir augum hefur pápískan ekk-
erj á móti ferðinni. Hún var
farin og nýtt land kom í Ijós,
sýnilega á þekkingu Kolumbus-
ar. Landið fær þó ekki að
heita eftir Kolumbusi, og þótt
hér sé sögð saga til um mann
einn er hafi heitið Ameríkus,
er þó hitt trúlegra að hér sé
bara gamalt þekkt nafn notað
á landinu. Nú virðist líka
fundur Ameríku eða stað-
reyndin ,um Ameríku hafa haft
svo til samstundis trúfræðileg
áhrif. Mótmælendur páfakirkj-
unnar eru risnir á legg eftir
lí.tinn tíma. Hér er augljóst
samband á milli. En ofan í
eldgamalt mannlíf í Ameríku
og eldgamla þekkingu Evrópu-
manna á landinu þurfti engum
Framhald á 9. síðu.
vinscelastér úsrlgripir
íóhannes skólavörðustíg 7