Þjóðviljinn - 01.12.1965, Blaðsíða 4

4 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 1. desember 1965
Dtgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósialistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Ritstjóri Sunnudags: Jón Bjamason.
ík-éttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Rltstjóm, afgreiðsia, auglýsingar, prentsmiðja. Skólavörðust 18.
Auglýsingastjóri: Þorvaldur Jóhannesson.
Simi 17-500 (5 linur). Askriftarverð kr. 80.00 á mánuði.
/. desember
Jjegar írá líður rísa einstakir dagar, 1. desember,
17. júní, sem sigurdagar og tákn í vitund allr-
ar þjóðarinnar. Liklegt er að 1. desember 1918
hafi verið tímamótadagur, einnig í hugum þeirra
sem til þess dags unnu, minnisstæður og örlaga-
ríkur í baráttunni um réttarstöðu íslands og ís-
lendinga í heiminum. En sigurinn sem þá vannst
var sannarlega ekki unninn á einum degi heldur
í óþrotlegum skærum og mörgum stórorustum
um langt tímabil, í áhlaupum og sigrum; þar hafði
líka komið 'til varnarbarátta, ósigrar og málamiðl-
anir um smærri atriði og stundum nokkuð stór,
en samt var sótt að markinu sem náðist 1. desem-
ber, ísland frjálst og fullvalda ríki.
*
Jjegar frá líður 'finnst mönnum sem öll þjóðin
hljóti að hafa barizt einhuga að svo göfugu
marki, lausn undan erlendum yfirráðum, að öll
þjóðin hafi barizt einhuga fyrir sjálfstæði íslands
og frelsi íslendinga. En því fór fjarri. Bardaga-
mennirnir sem vöktu þjóðina til sjálfstæðisbar-
áttu, þurftu alla tíð að berjasf tvíþætt. Andstæð-
ingar þeirra voru ekki einungis hið erlenda vald,
heldur líka íslenzkir menn sem nutu góðs af er-
lendum yfirráðum á íslandi og vildi ekki að íslend-
ingar leystu að fullu tengslin við Danmörku. Þeim
virtist auðvelt að rökstyðja að íslendingar væru
of fáir, fátækir, smáir, til að standa fullvalda og
sjálfstæðir í vondum heimi, það gat 1 fljótu bragði
virzf ólíkt hagkvæmara og notalegra að vera hluti
af stórri heild, vera áfram með einhverju móti
innan danska ríkisins.
#
F'áir munu þeir íslendingar sem vefengja nú að
sjálfstæðisbaráttan hafi verið rétta leiðin, að
það hafi verið rétt að rjúfa tengslin við hina stóru
heild sem kalla má að danska ríkið hafi verið, og
stofna sjálfstætt og fullvalda íslenzkt ríki. En
sjálfstæðisbaráttu íslendinga lauk ekki 1. desem-
ber 1918, og heldur ekki 17. júní 1944. Baráttan
gegn erlendri ásælni hefur haldið áfram og oft
verið hörð. Lýðveldið íslenzka var í reifum þegar
þrír íslenzkir stjómmálaflokkar gugnuðu fyrir
erlendri ásælni, afhentu hemaðarstórveldi her-
stöðvar á íslenzkri jörð og flekuðu landið inn í
hernaðarbandalag. Og enn í dag eru háværar radd-
ir uppi að íslandi sé um megn að standa fullvalda
og sjálfstætt, íslendingum sé lífsnauðsyn að tengj-
ast stórum ríkjaheildum og bandalögum; slíkt sé
miklum mun hagkvæmara en sjálfstæðið.
gn sterkari þessum röddum er þó trúin á fram-
tíð íslenzku þjóðarinnar, trúin á íslenzkt sjálf-
stæði og fullveldi. Og sú trú stendur styrkum rót-
um í sögu íslands, ekki sízt hinni miklu sögu sem
orðin er frá 1. desember 1918. — s.
Útgerð verksmiðjuskuttog-
uruns Longvu gengur vel
FISKIMÁL
Eftir Jóhann
J.E. Kúld
Um það leyti sem stóru ís-
lenzku síðutogaramir, sem
smíðaðir voru í Þýzkalandi,
komu hingað heim, þá hljóp
af stokkunum { Noregi skut-
togari sem er um 12(M) smá-
lestir að stærð. Eigandi þessa
nýja skips er John Longva í
Álasundi og skipig var smíð-
að og búið algjörlega að hans
ráði. Hann lét innrétta frysti-
lest í skipinu, og bjó það öll-
um þeim fullkomnustu vélum
sem völ var á til vinnslunnar.
Baader-flökunarvélar voru
settar í skipið, ennfremur
fiskimjölsvél og vél sem tók
við allri lifur strax við slæg-
ingu til að breyta henni í með-
alalýsi. f>á lét útgerðarmaður-
inn setja rafknúinn lyftara í
frystilestina sem staflar þar
upp fiskblokkakössunum. Þetta
skip hlaut nafnið Longva í
höfuðið á eigandanum.
Og nú liggur fyrir reynsla
af útgerð þessa skips. Blaðið
Fiskaren segir að þegar út-
gerð skuttogarans Longva
hófst, þá hafi útgerð skips-
íns gert áætlun um að skipið
þyrfti að skila á land yfir ár-
ið 1000 smálestum af fullunn-
um fiskflökum til þess að geta
staðið straum af því fjármagni
sem í skipið var búið að
leggja. Fram úr þessari áætl-
un hefur togarinn Longva far-
ið á hverju ári síðan þessi út-
gerð hófst.
Kringum þann 20. október s.
1. var Longva að leggja upp í
veiðiferð til Vestur-Græníands
sem gert var ráð fyrir að lyki
um miðjan janúar á næsta
ári. Þegar hér var komið sögu,
þá var þessi togari búinn að
leggja á land á árinu 1250
smálestir af fullunnum fisk-
flökum, með öðrum orðum var
með 250 smálestir fram yfir
hina upphaflegu ársáætlun, og
þó á þriðja mánuð eftir af
þessu ári, svo að ársaflinn sem
fyrir liggur nú, á áreiðanlega
eftir að hækka mikið. Þetta
verður að segjast vel að verið
á þeim tíma þegar togaraút-
gerð stendur höllum fæti víða,
eða á í vök að verjast.
Ég fékk það upplýst í ný-
afstaðinni Englandsferð að
togarinn Longva er þar viður-
kenndur fyrir að skila á land
sérstaklega vel unnum flökum,
en það þykir stundum á skorta
þegar fiskur er fullunninn um
borð við misjafnar aðstæður.
Á þessu skipi. sem ég hef
hér lítillega sagt frá er 46
manna skipshöfn, og er verka-
skipting innan skipshafnarinn-
ar þannig að ákveðir menn
annast veiðina og aðrir vinnsl-
una. eða þannig vissi ég að
tilhögun var um borð fyrstu
árin og geri ráð fyrir að svo
sé enn.
Hinn nýi norski
s j ávarútvegsmála-
ráðherra
Það myndi þykja tíðindum
sæta á íslandi ef maður í
sæti sjávarútvegsmálaráðherra
væri sóttur um borð í sjálfan
veiðiflotann á haíinu. En þetta
þykja engin stórtíðindi í Nor-
egi, heldur eins og hver annar
sjálfsagður hlutur, því að þar
er talið óhjákvæmilegt að mað-
ur í slíkri stöðu verði að hafa
sem allra víðtækasta þekk-
ingu á útgerð og aflabrögðum.
Samkvæmt þessari kenningu
var hinn nýskipaði sjávarút-
vegsmálaráðherra Noregs sótt-
ur um borð í síldveiðiskipið
Kato, þar sem hann var skip-
stjóri. Annars er Oddmund
Myklebust þekktur innan sam-
taka útgerðar- og fiskimanna
á Suðurmæri því að hann er
búinn að vera formaður í
Sunnmöre Fiskarlag um fleiri
ára skeið og í stjórn síðari ár.
Þessi páðherra, sem er rétt
fimmtugur að aldri, hóf sjó-
mennsku sína árið 1930 og hef-
ur lengst af verið á sjónum
síðan. Hann er búsettur { litlu
fiskiþorpi á Sandöy nyrzt í
Suður-Mæri og þar er heima-
höfn veiðiskiptsins ,,Kato“,
sem hann er skipstjóri á og
eigandi að, ásamt bróður sín-
um. í viðtali sem norsk blöð
áttu við þennan nýskipaða ráð-
herra var hann að Því spurð-
ur hvort skipstjórn hans væri
ekki hérmeð lo<kið, en hann
taldi það af og frá, heldur
myndi hann halda strax á haf-
ið aftur, þegar hans þyrfti
ekki lengur með í sæti sjávar-
útvegsmálaráðherra.
Norðmenn breyta skuttogara
/ síUveiðiskin með kraftbiökk
i s.l. mánuði var sagt frá
því í norskum blöðum að nú
á þessu hausti yrði settur
kraftblakkarútbúnaður um
borð í skuttogarann Rpndstad
og hann látinn stunda síldveiði
með nót á Norðursjó. Það er
þó ekki meiningin að skipið
veiði síld í bræðslu, heldur á
að ísa síldina í kassa um borð
og sigla með hana beint af
miðum á Evrópumarkað.
Togarinn er sagður rúma í
lest kringum 400» heilkassa af
síld, en í heilkassa eru 60
kg. Á þessu er hægt að sjá
að hér er um talsvert stóran
skuttogara að ræða.
Það er áreiðanlega ómaksins
vert fyrir okkur íslendinga að
fylgjast vel með því sem er
að gerast á þessu sviði í næstu
löndum og því aðeins munum
við geta haldið fonustunni á
sviði nótaveiða með kraft-
blökk, að við fylgjumst af á-
huga nieð öllum nýjungum á
sviði þessara veiða. Okkar
miklu fiskiskipstjórar tileink-
uðu sér þessa nýju veiðitækni
á skömmum tíma o2 umsköp-
uðu hana svo að segja í sinni
mynd. En tækniþróunin nú til
dags er hraðfleyg og sá sem
ekki er sífellt vakandj á verð-
iniUm. hann mun dragast aftur
úr.
í sambandi við okkar síld-
veiðar með kraftblökk þá
hvarflar það stöðugt að mér.
að forustumenn íslenzkra sjáv-
arútvegsmála hafi ekki, hvað
kraftblökkinni viðkemur, stað-
ið sig neitt { samræmí við
getu skipstjómarmanna okkar.
og því látið tækifærin til fjár-
öflunar úr greipum sér ganga
fyrir þjóðarbúið, sökum al-
gerrar vanþekkingar á því
sviði. Það er bezt að tala hér
ekkert tæpitungumál, ég á hér
við, að hafa ekki um það °P-
inbera forustu að hluta af
okkar togaraflota væri breytt
í síldveiðiskip með kraftblökk.
Ég er sannfærður um að þetta
hefði verið hægt og væri hægt.
án mjög mikils tilkostnaðar.
Tilraun sú sem gerð var með
togaranum Hallveigu Fróða-
Verkefni sem sjávarútvegs-
málaráðherrann nýi mætti
hyggja að
dóttur 'án breytingar, hún
sannaði engan veginn að þetta
væri ekki hægt og það var
leiðinlegt að þeirri tilraun
skyld ekki haldið áfram. En
það er vara hægt að búast við,
að einstakar togaraútgerðir
geti á eigin spýtur staðið í
síkum tilraunum, eins og að
togveiðum hefur verið búið um
langt árabil. Þó ætlaði Tog-
araútgerðarfélag Akureyringa
að ráðast í þetta á s.l. ári en
var algjörlega neitað um lán
til þess.
Að líkindum væri hægt að
stunda síldveiðar með kraft-
blökk á okkar gömlu síðutog-
urum nieð Því aðeins að setja
á skipin aukaskrúfur sem auð-(
velduðu þeim snúninginn þeg-
ar nótinni er kastað. Og það
hefði ekki verið neitt stór-
ræði fyrir íslenzka ríkið. eða
þá ríkisverksmiðjurnar, að
láta breyta einu skipi á þenn-
an hátt, tii að fá úr þessu
skorið. En svo hefur vantrúin
og vanþekkingin verið mikil á
æðstu stöðum í þessu efni, að
frekar hefur ríkisvaldið stuðl-
að að sölu ágætra skipa úr
landi fyrir brotajámsverð.
heldur en að hafa um það
forustu að breyta skipunum
til samræmis við nýjar veiði-
aðferðir.
Ef hér hefði verið í landi
tilraunastofnun í tæknibúnaði
fyrir fiskiskipaflotann, þá
hefði slíkt verkefni sem að
framan getur átt að falla und-
ir slíka stofnun. En athafna-
og úrræðaleysið í þessu efni
verður ekki afsakað með þvi>
að slík stofnun sé ekki til.
Við höfum þó alla vega sjávar-
útvegsmálaráðuneyti og það
hefði ekki farið illa á því. að
sá ráðherra hefði haft um það
forustu. að svo sem einum af
okkar síðutogurum hefði ver-
ið breytt í síldveiðiskip í stað
þess að gefa skipin úr landi.
Og ennþá er þetta verkefni
fyrir hendi handa hinum nýip
sjávarútvegsmálaráðherra, þv'
að svo er fyrir að þakka, s’
ennþá eru togarar til. sen
hægt væri að gera slíka breyi-
ingu á. eins og að frama»
segir. Það er ekki bara <
einn, sem held að betta s
verkefni sem nauðsynlegt s~
að leysa og að það sé hær
að leysa það. — Nei, í þessu
efni eru ýmsir mikilsmetnir
skipstjórar mér sammála.
Og þegar svo er komið mál-
um að átak einstaklingsfram-
taksins er heft til framan-
greindra breytinga á okkar
gömlu síðutogurum, vegna
langsveltu íslenzkrar togaraút-
gerðar og skilningsleysis lána-
stofnana eins og dæmið frá
Akureyri er glöggt vitn; um.
þá álít ég það skyldu ríkis-
valdsins að koma til hjálpar.
Ráðherrafundur
í Brussel
BRUSSEL 29/11 — I dag og á
morgun koma utanríkisráðherr-
ar Efnahagsbandalagslandanna
— að Frakklandi þó undan-
skildu — saman til fundar í
Brussel. Að sögn fréttamanns
NTB í Brussel er ekki búizt við
því, að neinar mikilvægar á-
kvarðanir verði teknar á þeim
fundú
vinsœlerefír skOTÍqripir
jóhannes skólavörðusfíg 7
* '
♦

4
4