Þjóðviljinn - 03.03.1966, Blaðsíða 8

8 SfSfli ýSc.
▼
• Orð
guðfræðinema
• Orðið, misserisrit Félags guð-
fræðinema, 1. tbl. 2. árgangs,
er komið út og er að þessu
sinni að mestu leyti helgað
guðfræðilegum vandamálum
kirkjubyggingarlistar. Dr. Þórir
Kr. Þórðarson ritar greinina:
Arkitektúr og guðfræði, Síra
Sigurður Pálsson: Nokkur orð
um kirkjubyggingar og Hörður
Bjarnason húsameistari ríkis-
ins: Viðhorf arkitekts til kirkju-
bygginga.
Aðrar greinar í ritinu eru um
Rudolf Bultmann eftir Sr. GuS-
mund Sveinsson og tvær grein-
ar eftir guðfræðinema, Kol-
beinn Þorleifsson skrifar um
Egil Þórhallsson og Heimir
Steinsson um Einingarviðleitni
kirkjunnar frá lúthersku sjón-
armiði.
Ritstjóri er Sigurður örn
Steingrímsson og aðrir í rit-
nefnd Guðjón Guðjónsson og
Einar Sigurbjörnsson.
• Jafnað við
móðuharðindin
og svarta dauða
• „Islenzkt þjóðerni hefur lif-
að margar eldraunir 1000 ára
sögu þjóðarinnar. Það hefurlif-
að af Gamla sáttmála, svarta
dauða, bólusótt, einokunarverzl-
un, móðuharðindi, grasleysi og
haflg, hersetu í síðustu heims-
styrjöld og margt fleira mætti
telja til. Hversu mikill fjöldi
íslendinga trúir því svo í al-
vöru, að Keflavíkursjónvarpið
sé sú plága, sem muni ganga
af íslenzku þjóðemi dauðu?“
(Úr Islendingi, blaði íhalds-
manna á Akureyri).
Bjarni Ragnar
• Bjarni Ragnar
sýnir á Mokka
• Á sunnudaginn hófst í
Mokkakaffi sýning á myndum
eftir Bjama Ragnar. Er þetta
þriðja sýning hans á Mokka,
en Bjami byrjaði mjög wngur
að mála og sýndi fyrst fyrir
f jórum árum, þá 15 ára gam-
all.
Að þessu sinni sýnir Bjarni
24 myndir, mest túss- og vatns-
litamyndir, og eru þær allar
til sölu. Sýningin stendur i 3
vikur.
• Skálholt og
Gullna hliðið
• Þeir Jökull JakobssQp og
Sveinn Einarsson flytja þátt um
SfcS&MS$ «g ekk? veritem íwí
neitað, að þerr hafa év jnSingn
að vetja, Kantisfeí það fðíist
líka svar við spurningtt, sem
margrr hafa gleymt — Iwað
líður SkálhoTtssöfn«n>?
I bókaspjalH er talað um
Gullna hliðið, og er það vissu-
lega ekki óskemmtilegt um-
ræðuefni — margs mætti spyrja
um samanburð á leikritirra og
þjóðsögunni, um hagnýtingu
þjóðsagna í bókmenntum og þar
fram eftir götum. Því miður er
þetta vinsæla leikrit heldur ó-
merkilegt, þótt það sé svo nokk-
ur huggun að heyra í Jóni
bónda, fullan með uppsteit og
virðingarleysi í garð allra mátt-
arvalda og væri gott að eiga
marga slíka karla á alúmíntíð.
Og Jón Múli er með djass-
þátt,
•
tJtvarp, Fimmtudagur 3. marz.
13,00 Eydís 'Eyþórsdóttir stjóm-
ar óskalagaþætti fyrir sjó-
menn.
14.40 Margrét Bjamason ræðir
við Ingigerði Guðjónsdóttur
forstöðukonu húsmæðraskól-
ans að Staðarfelli og Krist-
björgu Ágústsdóttur í Búðar-
dal.
15,00 Miðdegisútvarp. Svala Ni-
elsen syngur, Pressler og Guil-
et-kvintettinn leika Sextett
eftir Mendelssohn, Schiöler
leikur „Vorklið“ eftir Sinding
og „Hillingdans“ eftir Grieg.
Vínarkvartettinn leikurkvart-
ett-þátt eftir Schubert.
16.00 Síðdegisútvarp: Hljómsv.
Sigge Fúrsts, B. Streisand, S.
Ghaplin, W. Atwell, The Bee
Sisters, hljómsveit J. Basiles,
L. Augustin o.fl. skemmta.
17.40 Þingfréttir.
18,00 Bergþóra Gústafsdóttir og
Sigríður Gunnlaugsd. stjóma
þætti fyrir yngstu hlustend-
uma. f tfmanum les Stefán
Sigurðsson framhaldssöguna
„Litli bróðlr og Stúfur“.
18,30 Tónleikar.
20,00 Daglegt mál: Árni Böðv-
'arsson flytnr þáttinn.
20,05 Töfrasproti æskunnar,
svíta nr. 2 op. 1 b eftir Elgar
Fílharmoníusveit Lundúna
leikur; E. van Beinum stj.
• VerðaTKJi husmæður á ferð í sn{onum
• Þessa fallegu mynd af fjúrum ncmendum Hú smæðraskólans á Ilallormsstað á göngu f snjónumj
tók Sigurður Blöndal skógarvörður fyrir nokkrum dögum. Húsmæðraefnin eru, talið frá vinstri:
Jónhildwr Guðmundsdóttir frá Ncskaupstað, Kolbrún Bergmann frá Keflavík, Ljósbjörg Alfreðs-
dóttir frá Víkingsstöðum á Hcraði og Matthildur Ölafsdótlir frá Kópavogi,.
20.20 Okkar á milli: I Skálholti.
Jökull Jakóbsson og Sveinn
Einarsson taka saman dag-
skrána.
21,00 Atriði úr „Carmen“ eftir
Bizet. Sandra Warfield og J.
McCracken syngja með hljóm-
sveit Covent Garden óperunn-
ar; E. Downes stjómar.
21.15 Bókaspjall. Njörður P.
Njarðvík cand. mag. tekur til
meðferðar leikrit Davíðs
Stefánssonar „Gullna hliðið"
og fær Lárus Pálsson og
Matthías Johannessen til
fundar við sig.
21,50 Strengjatríó í B-dúr eftir
Sehubert. W. Boskovsky leik-
ur á fiðlu, R. Streng á víólu
og R. Scheiwein á selló.
22,00 Lestur Passíusálma (21).
22.20 Húsfrú Þórdís.
22.40 Djassþáttur: Jón Múli
Árnason kynnir.
23.15 Bridgeþáttur; Hallur Sí-
monarson flytur.
23.40 Dagskrárlok.
heyrt
áj
• Byggingarfélag
sjómanna aldrei
stofnað
• Sl. fimmtudaig birtist hér
á síðunni fyrirspum frá Sjó-
manni, sem sagðist hafa séð
í Morgunblaðinu auglýstan að-
alfund Byggingarsamvinnufé-
lags verkamanna og sjómanna.
Vildi hann fá upplýsingar um
það, hvort þetta væri það
byggingarfélag. sem fyrir all-
löngu var samþykkt ag stofna
fyrjr félagsmenn Sjómannafé-
lags Reykjavíkur.
Þjóðviljinn fékk þæT upp-
lýsingar frá Sjómannafélaginu
í gær, að þessi auglýsing vseri
félaginu algerlega óviðkomandi
Orr væri hér liklega um að
ræða félag innan Sjálfstæðis-
flokksins, Óðjn,
í aðalfundi S.iómannafélags
Reykjavíkur í fyrra var sam-
þyktot að stofna byggingar-
samvinnufélaig það, ór Sjómað-
ur talar um í fyrirspum sinni,
en af þeirri stofnun hefur ekki
orðið vegna fyrirheita rikis-
stjórnarinnar við ailsherjar
kaupgjaidssamninga verklýðs-
félaganna sl. vor um bygging-
ar á vegum húsnæðismála-
stjómar með allt að 1200 ibúð-
um sem meðiimír verklýðsfé-
laganna ejga að ganga fyrir.
•
Kennarinn; Jón hve gamatl er
sá, sem er fæddur árið 1920?
Jóna: Kari eða kona?
Eftir STUART og ROMA GELDER 32
Ekki var heldur vitað með
vissu hve mikið af góðu smjöri
hafði verið látið í Ijóstoll handa
klaustrunum, en áætlanir, sem
gerðar hafa verið í klaustrun-
um, og enn var vissulega fjórði
partur hafður til hins sama. En
þar sem þetta var allt látið af
hendi af fúsum og frjálsum
vilja, hafði stjórnin ekki skipt
sér neitt af þessu. En reyndar
brann honum það fyrir brjósiti,
þessum góða búnaðarmálastjóra,
sem svo trúlaus var á guðina
og þeirra þarfir, að vita svona
ílla farið með góðan mat.
Eins og hvarvetna í Kína er
þarna mikill skortur á dráttar-
vélum og öðrum vélknúnum
landbúnaðarverkfærum. Á
bændabýlum er þetta nálegaó-
þekkt, og á tilraunabúum
stjórnarinnar ekki nema tveir
tugir, en tilraunabú þessi hafa
verið sett á stofn til þess að
rannsaka skilyrði til jarðyrkju
og kvikfjárræktar. En í þessu
landi er raunar enginn skortur
á áburði, og er ólíku saman að
jafna ástandinu í Kína hvað
þetta snertir, þar sem haldið er
til haga til áburðar öllu því
sem til fellst í salemum í sveit-
inni. Þar er líka hægt aðveita
vatni á víða, og mun þaðnema
60 til 70% af ræktanlegu landi,
sem veita má úr ánum. Hita-
stigið verður aldrei mjög hátt
eða lágt, og þetta albjarta sól-
skin er gróðrinum svo gott og
hollt, að uppskera er ríkuleg.
Þegar ekki hafa gengið þurrkar
eða rigningar til baga, er gott
að stunda búskap í þessu landi.
Hin eina ástæða til þess að
Tíbet er svona afturúr, sem
raun var á, var stjórnmálaá-
standið, en það var þröskuldur
öllum framförum, enda sáu
lénsherrarnir sér síður en svo
hag f því, að landið tæki fram-
förum.
Sjö hundruð þúsund af þeirri
miljón og tvöhundruð og fimm-
tíu þúsundum, sem áætlað er
að séu í Tíbet, voru ánauðugir
mcnn. Einn af fjórum karl-
mönnum eða fleiri, var munk-
ur. Af miðstétt hafa lfklega
verið 10.000 í mesta lagi; kaup-
menn stærri og smærri, iðnað-
armenn, farandsalar, o.s.frv.
Hinir, sem ótaldir eru, voru
betlarar.
I orði kveðnu átti ríkið allar
jarðir. I reyndinni voru þær
í eigu 200 aðalsmannafjöl-
skyldna, klaustranna og stjórn-
ar Dalai Lama og Panchen
Lama. Fáeinir voru þrælar. Þeir
voru réttlausir og máttu ekkert
eiga. Þeir voru venjulega látn-
ir vinna f heimahúsum. Afkorh-
endur þeirra voru fæddir í á-
nauð, og enginn þræll var
nokkru sinni leystur.
Ánauðugum mönnum var
leyft að rækta land lénsherra
sinna, en í staðinn áttu þeir
að gjalda ula, — dagsverk og
annað þvílíkt. Auk þess áttu
þeir að hlýða kalli hvenærsem
það kom, og sinna því sem
heimtað var. Það mátti kalla á
þá til að safna eldivið eða að
sækja vatn, gera við eða byggja
íveruhús og útihús, o.s.frv. Einn-
ig áttu þeir að annast flutn-
inga, láta menn og hesta í lest-
arferðir fyrir drottna sína og
alla sem af stjórninni höfðu
þegið slík forréttindi.
Búddhatrú bannar að farið
sé illa með nokkra lifandi veru,
og í orði kveðnu var bannað
að misbyrma manni á nokkurn
hátt. En lénsherrarnir og stjóm-
endur klaustranna löguðu þessi
fyrirmæli í hendi sér eftirgeð-
þótta sínum. Þeir máttu, og
gerðu reyndar, að hefnast
grimmilega á ánauðugum mönn-
um, sem flúið höfðu frá bæ og
búi, af því að þeir gátu ekki
staðið í skilum með rentur og
afborganir skulda, eða vegna
misþyrminga af hend.i ráðs-
manns, sem illa var siðaður og
grimmur. Stundum dóu þeir
af þessum misþyrmingum.
Landeigendurnir stóðu f skil-
um við stjórnina með þáskatta,
sem þeim var gert að greiða,
en sáu þó vel um sjálfa &ig,
að ekki hallaðist fyrir þeim
þó að skattabyrðin væri ströng.
Framlög ánauðugu bændanna
voru miðuð við þarfir landeig-
anda, og ef ekki var um hall-
æri eða náttúruhamfarir að
ræða, voru þau nokkurnveginn
jöfn frá ári til árs. En hvort
sem afurðir búsins voru meiri
eða minni, varð hinn ánauðugi
bóndi að leg^ja fram sinn
venjulega skerf. Ef þetta gekk
svb nærri honum að ekkert eða
of lítið var eftir handa honum
og fjölskyldu hans til að draga
fram lífið á, gat hann fengiö
framfæri sitt að láni af því
sem hann hafði þegar goldið.
en vextirnir voru 50%. Enn-
fremur gat svo farið að hann
yrði að taka að láni sáðkorn
til næsta árs.
Enda fór það svo, eins og
fyrrum í Kína, að bændurnir,
jafnvel í hinu gagnauðuga hér-
aði Szechuan, voru sífellt
skuldugir landeigendum, og
skuldirnar gengu að erfðumtil
barna þeirra og barnabarna, að
fjöldamargir tíbezkir ánauðar-
menn voru í óbotnandi skuld-
um alla ævi.
Ef ánauðugur maður slasað-
ist eða veiktist, eða gat ekki að
staðið verkum s.ínum við land-
búnaðinn, fengu fjölskyldur
annarra ánauðugra manna að
taka við þeim. Ef ánauðugur
maður stökk að heiman í leyfis-
leysi herra síns, var honum
grimmilega refsað, ef hann
náðist. Vel má vera að ofsög-
um hafi verið sagt af grimmd
og harðýðgi sumra landeigenda
í frásögnum kínverskra komm-
únista. Greinilegt er það að
sumir þeirra litu á skipulag
þetta, þó illt væri sem sjálf-
sagðan hlut, þó þéir væru ekki
neitt grimmir sjálfir og sýndu
þegnum sínum meiri vægð en
kínverskur áróður vill vera
láta. Og þó refsingarnar væru
viðbjóðslegar, kann vera að
ekki megi eingöngu um það
kenna einstaklingum, heldur
aldarfari og þjóðskipulagi þessu,
sem afnumið var fyrir örfáum
árum.
Okkur hryllir við að heyra
lýsingar á pyndingum miðalda-
manna og nú síðast því sem
siðmenntaðir Evrópumenn urðu
að þola, og þó einkum vegna
þess að hér voru menn að
verki með berum höndum.
Okkur verður ekki jafn flökurt
að heyra siagt frá atómeldin-
um yfir borgum Japan, hörm-
ungum barna og kvenna og
manna, því þar kom engin
mannshönd nærri, heldur vax
stutt á hnapp ofar skýjum.
Thomas More, dýrlingur og há-
menntaður maður, var þess æ-
tíð albúinn að deyja fyrjr trú
sína en þegar hann átti að
daama tjl refsingar, hikaði
hann ekki við að láta beita að-
gerðum sem tíðkuðust um hans
daga.
Enginn mundi geta neitað þvl
með rökum að tíbezkir siðir
voru villimannlegir og ljótir að
því er meðferð á ánauðugum
mönnum snerti (þó ekki sétek-
ið með í reikninginn þessi ó-
þarfa örbirgð og auðmýkingar
sem þessari ánauð fylgdi) og
öðrum sem brutu „lög“. Gagns-
laust mundi vera að halda því
fram, eins og Dalai Lama gerir
og aðrir háir höfðingjar leikir
og lærðir, að áður en Kínverj-
ar komu hafi Tíbet verið fyr-
irmyndar ríki þar sem allir
voru ánægðir með allt, eða
að reyna að verja þetta skipu-
lag og kalla það réttlátt og
fullkomið einkum vegna þess
að það var borið uppi af trú-
arbrögðum. Chesterton og Bell-
oc dásömuðu lénstimabilið í
Evrópu á þeirri forsendu, að
meðan hinir ánauðugu tryðu
því að guð væri yfir þeim, létu
þeir sér vel lynda að látaherr-
um sínum það eftir, veraldleg-
um og kirkjulegum, að sjá fyrir
lífi þeirra, á þann hátt, sem
þeim þætti sér henta. Enginn
sagnfræðingur, hvorki katólsk-
ur né af annarri trú, lætur sér
[RTU ÁSKRIFANDIAD RÍTtfí - B SV0 [R ÍKKI, ÞÁ HRINCDU / 17500.

«
í