Þjóðviljinn - 11.06.1966, Side 4

4 SÍ0A — ÞJÖÐVILJINN — Laugardagur 11. jiiní 1966.
Otgefandi: Samelnlngarflokkux alþýöu — Sósialistaflokk-
urtnn.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb). Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson,
E’réttaritstjóri: Sigurður V. Fxlöþjófsson.
Auglýsingastj.: Þorva’dur J<,,'annesson.
Sími 17-500 (5 Ifnur). Askriftarverð kr. 105.00 á mánuði. Lausa-
söluverð kr. 5.00.
Stórbreytinga
þörf
IT'yrir nokkrum dögum birti Þjóðviljinn frásögn
af herná-msframkvæmdunum miklu í Hvalfirði,
þar sem íslemzkum atvinnufyrirtækjum og ís-
lenzku vinnuafli er einbeitt að því að leggja nýj-
an hluta af íslandi undir erlent vald. Auk íslend-
/
inga vinna þarna nokkrir Bandaríkjamenn. Frétta-
maður Þjóðviljans átti m.a. viðtal við íslending
sem stjórnar lyftukrana á móti verkamanni frá
New York, og kom fram í því að íslendingurinn
fær 56 krónur á klukkustund fyrir. vinnu sína, en
Bandaríkjamaðurinn sem gegnir nákvæmlega
sama starfi fær 6 dollara á klukkustund eða rúm-
ar 250 krónur — næstum því fimmfalt meira en
Islendingurinn. í þeim mismun birtist viðhórfið
til herraþjóðar annarsvegar og innfæddra hinsveg-!
ar. Gegnir vægast sagt furðu að íslenzkir verka-
menn og íslenzk verklýðssamtök skuli sætta sig
við þvílíka mismunun jafnt í Hvalfirði sem á
Keflavíkurflugvelli; má ef til vill vænta hins sama
við' alúmínframkvæmdifnar í Straumi?
li/|ismunun af þessu tagi er auðveldari í fram-
■*•"-■• kvæmd vegna þess að kaupgjald á íslandi er
yfirleitt lægra en gerist 1 nálægum löndum. Stjórn-
arvöldin miklast af því að þjóðartekjur á mann
séu hérlendis að verða einhverjar hinar hæstu í
heimi; samt er kaup verkafólks hér mun lægra
en tíðkast meðal þjóða sem standa á svipuðu
efnahagsstigi, vinnutíminn miklu lengri, auk þess
sem við erum að dragast aftur úr í ýmsum félags-
málum, t.d. hvað orlof snertir. Þessu veldur ekki
aðeins gróðasöfnun auðmanna, heldur og ekki síð-
ur sívaxandi sóun og stjórnleysi; það var mjög at-
hyglisverð staðreynd sem viðskiptamálaráðherr-
ann greindi frá fyrir skömmu, að síðustu árin
hefði langmest nýtt vinnuafl leitað til hvers kyns
þjónustustarfa á vettyangi kaupsýslu, athafna sem
ekki skapa nein verðmæti, eru margar hverjar
þarflitlar og mjög kostnaðarsamar. Óstjórn af
þessu tagi á mikinn þátt í því að þótt þjóðartekj-
urnar hafi vaxið um 40—50% á fimm árum sér
þess ekki staði í traustari afkomu framleiðsluat-
vinnuveganna eða bættum kjörum verkafólks.
¥»essi grundvallaratriði þurfa einnig að móta um-
ræður um kjaramál. Vandamálin verða hvorki
leyst í bráð né lengd með einhverjum smávægi-
legum tilfærsíum á prósentuútreikningi, heldur
þurfa verklýðssamtökin að setja. sér stór markmið,
tryggja framleiðslustörfunum þann þjóðfélagslega
sess sem þeim ber, það er í senn réttlætismál og
samfélagsleg nauðsyn. Sú lausn mun ekki fást
inrian ramma viðreisnarinnar, enda hriktir nú í
því fúna hrófatildri hvarvetna, jafnt á sviði land-
búnaðar, sjávarútvegs og iðnaðar. Hin voldugu al-
þýðusam'tök þurfa að bera fram kröfur sínar af
fullri djörfung og.festu; geti stjórnarstefnan ékki
uppfyllt þær, ber að tryggja nýja stefnu. — m.
Ármann Halldórsson:
Sögufélag Austurlands og
JsAúlaþing
Hér fer á eftir.
grein úr blaði aust-
firzkra sósíalista
Austurlandi, og er
hún kynning á
„Sögufélagi Aust-
urlands” og fyrir-
huguðu riti þess,
,Múlaþingi‘. í þeim
„þjóðflutningum"
sem verið hafa
undanfarna áratugi
hefur fjöldi manna
af Austurlandi flutt
til þéttbýlisins suð-
vestanlands, og á-
reiðanlega »hefðu
margir þeirra hug
á að fylgjast með
störfum Sögufélags
Austurlands og rit-
um þess. Ekki sízt
í því skyni prentar
Þjóðviljinn hér upp
grein Árm. Hall-
dórssonar.
Sl. haust var stofnað til fé-
lagsskapar hér á Austurlandi.
Heitir hann Sögufélag Austur-
lands, og mig langar til, nú í
hléinu milli bæjarstjómarkosn-
inga og mestu síldaranna að
biðja austfirzku blöðin fyrir of-
urlitla kynningu á félaginu, ef
þag mætti verða því að liði.
Félag' þetta á eins og nafn
þéss bendir til, -að, sinna aðal-
lega og halda til haga ýmsum
þáttum .austfirzkrar . sögu,
byggða-, atvinnu-, persónusögu
o.s.frv. Félagsstofnunin var
undirbúin með þeim hætti, að
forgöngumenn skrifuðu einum
manni í hverjum hreppi og
kaupstað í Múlasýslum tii að
slægjast eftir þátttöku sem víð-
ast af því svæði, sem félaginu
er ætlað að ná yfir. f bréfinu
vcru viðtakendur beðnir að
koma á fund í Egilsstaðakaup-
túni eða hafa samband við und-
irbúningsnefnd með öðrum
hætti og, ef þeir hefðu sjálfir
ekki áhuga^ á málefninu, að
reyn'a að fa einhvern annan í
sinn stað.
Árangur þessa bréfs varð sá,
að þó nokkrir svöruðu jákvætt,
og komu sumir á fundinn. þar
sem formað var fyrir félaginu,
en aðrir sendu orð um þátttöku.
Þá komu ýmsir,. sem ekki hafði
verið skrifað, en hafa áhuga á
þessum málum. Upp úr þessu
stússi' spratt sú ákvörðun, að
fara af stað nú á þessu ári með
ársrit á vegum félagsins, og
var því valið nafn — Múlaþing.
í vetur hefur verið unnið að
efnissöfnun, og að öllu forfalla-
lausu kemur fyrsta hefti út í
sumar. Það er sýnt, að í Múla-
sýslum er margt manna, er íær-
ir eru um að láta frá sér fara
frásagnarverð efni og fram-
bærileg, betur sögð en gfeymd,
meðan fólk hefur þau tengsl
hugar og . tilfinninga til geng-
innar tíðar og forvera á ýmsum
tímum sem nú virðist vera. f
hinum sö'gufróða hópi eru bæði
sögumenn sjálfmenntaðir og
háskólamenn lærðir í sögu og
á öðrum sviðum.
Alli| þeir, er leitað var til
um- efni í hið tilvonandi Múla-
þing, brugðust vel við erindi,
höfðu góð orð um efni og aðstoð
við öflun þess, en ýmsir töldust
undan í bráð vegna annríkis og
sumir vegna óþjálfaðs hugar
til skrifta. En svo virðist sem
ritið muni eigi þurfa efni að
skorta, og ég held ég megi
segja, að það sem þegarerkbm-
ið í handritum, sé hið fram-
bærilegasta og sumt gagnmerkt.
Æskilegt væri, að í hverju hefti
væri a.m.k. ein ritgerð löng og
ýtarleg fræðilega unnin og
mætti hún íeljast eins konar
burðarás hvers heftis. Síðan
aðrar styttri sem víðast að af
félagssvæðinu og fjölbreytileg-
ar eftir föngum, kvæði og fleira
af sljáldskapar toga, þjóðsögur
jafnvel, handrit af söfnum, rit-
dómar og sitthvað til fyllingar,
svo sem gamanmál, lausavísur
o.fl.
í fyrsta hefti verður löng rit-
gerð eftir Benedikt frá Hof-
teigi um sögu Krossavíkur í
Vopnafirði frá' upphafi fram
undir þennan dag. Af öðru efni,
sem borizt hefur eða von er á,
má nefna: Sögu Seyðisfjarðar
fram að siðaskiptum; þátt um
fríkirkjúhreyfingu í Seyðisfirði
í tíð séra Björns, ýfingar við
hann og greftrun utangarðs;
stuttar greinar um Dísarstaði í
Breiðdal og Fransmenn á Fá-
skrúðsfirði'; grein um síldveiðar
við Austurland á eldra síld-
veiðiskeiðinu; 3 írásagnarþætt-
ir af Jökuldal og lltiðinni; þátt
um séra Jakob Benediktsson
á Hjaltastað, og lærisvein hans
og hjú, Bjöm frá Snotrunesi;
sögu Lagarfljótsbrúarinnar
gömlu; þátt um Hermann í
Firði; þjóðsögu frá Borgarfirði;
frásögn um fyrstu ökuferð um
Hraundal til Loðmundarfjarðar
og áfram um Háls og Heiði til
Borgarfjarðar; smásögu og
nokkur kvæði; umsagnir um
bækur austfirzkra höfunda eða
austfirzk efni o.fl. Ókomið er,
en von á ritgerð um jarðeignir
Skriðuklausturs og handrit af
Landsbókasafni.
Eitthvað af þessu efn; verð-
ur sjálfsagt að biða næsta
heftis, en þegar nefnt er næsta
hefti, er talað af bjartsýni og
þó ekki einskærri og lofað upp
í ermi. það fer að sjálfsögðu
eftir viðtökum Múlsýslunga, því
að álíka fer um rit hvers konar
og ástina, hvorugt blómgast
nema gagnkvæm séu samskipti.
En með þessari útgáfustarfsemi
er, þótt í litlu sé, leitazt við að
halda á loft svólitlu menningar-
kerti með týru á hér í þessari
blessaðri veiðistöð, og það er
von okkar, sem að því stönd-
um að fá að njóta þess og menn
kaupi Múlaþing sem flestir,
jafnvel þótt þeim falli það ekki
alls kostar í geð, svo að Það
geti haldið áfram að lifa- Það
þarf þó nokkuð háa krónutölu
til að koma þessu á prent, og
er það þó í sjálf.u sér ódýrt, ef
miðað er við þær fjárhæðir,
sem nú streyma um þjóðlífið
úr einum stað í annan. Ákaf-
lega. þætti okkur vænt um, ef
t.d. verzlanir eða önnur fyrir-
tæki vildu veita ritinu nokkurt
fjárhagslegt brautargengi, t.d.
með auglýsingu fyrir svona
15(W til 2000 krónur.
Þá væri æskilegt að fá strax
í upphafi nokkurn stofn fastra
áskrifenda. Varðandi það mætti
láta hvem sem er í félagsstjórn
vita, en þeir eru: Ármann
Halldórsson Eiðum form., Björn
Sveinsson Eg. gjaldkeri, Sig-
urður Ó. Pálsson Borgarf. rit-.
Tölvísi vi/fímannsms
Bándaríska blaðið „U. S.
News and World Report‘‘, sem
ritstýrt er af heittrúuðum and-
kommúnista, David Lawrence
að nafni, hafði fyrr á þessu
ári inni að halda grein er
nefndist „í kjarnorkuárás á
Bandaríkin . .“ I greininni
er vitnað til eftirfarandi um-
mæla Roberts McNamara,
varnarmálaráðherra Bandaríkj-
anna:
,,Ef Rússland réðist með
kjarnorkuárás á Bandaríkin ár-
ið 1970, gætu allt að 135 milj-
ónir Bandaríkjamanna látið líf
sitt . . .“
Og McNamara bætti því við,
að jafnvel þótt Bandaríkin
eyddu 50.000 miljónum dollara
til viðbótar í almannavarnir,
myndi dauðatollurinn samt
verða einhversstaðar á milli
50 og 80 miljónir manns.
„En“, segir nú hið bandaríska
blað frá eigin brjósti, ,,ef
Bandaríkin gerðu fyrstu árás-
Framhald á 7. síðu.
Armann Halldórsson
ari og auk þeirra Jóp Björhs-
son Skeggjast. Jökuldal og
Benedikt Björnsson Búðum
Fáskrúðsfirði, en varamenn
Helgi Gi?lason Helgafelli og
Skjöldur Eiríksson Skjöldólfs-
stöðum.
Þess er að lokum að geta, að
félagið er opið öllum Múlsýsl-
ungum, hvort þeir heldur vilja
taka þátt í störfum þess með
skrifum eða öðrum hætti eða
styrkja það með 200 króna ið-
gjaldi á ári. Tilkynningar um
inngöngu er bezt að senda Birhí
Sveinssyni.
Með þökk fyrif birtingu'.
Fundin kvikmynd
af Leo Tolstoj
Lco Tolstoj 1902.
MOSKVU — Tveir trésmiðir
unnu við húsaviðgerð í þúb-
ýséf í Sovétríkjunum _ og í
innbyggðum skáp rákust þeir
á snoturt skrín. í skríninu
voru kvikmyndafilmur. Þær
voru afhentar ríkisskjala-
' safninu, en áður var gengið
úr skugga um það, að húsið,
þar sem filmurnar fundust.
hafði áður verið í eigu kvik-
myndahússeiganda eins í
Samara.
Innap um filmurnar, sem
voru meir en hálfrar aldar
gamlar, fannst ein 140 m, sem
tekin var á áttræðisafmæli
Leo Tolstojs. Filman sýnir
ýmislegt úr daglegu lífi.
skáldsins og frá JasnajaPol-
jana, aðsetri Tolstoj-fjölskyld-
unnar. Það er einn fyrsti
kvikmyndatökumaður Rússa,
Drankovyj að nafni, sem tók
þessa filmu, en til sanninda-
merkis er einnig grein í tíma-
ritinu ,,Cinefoto“ frá árinu
1908, en þar er lýsing á vinn-
unni við töku þessarar heim-
ildarkvikmyndar. Sérfræðing-
ar hafa nú slegið því föstu,
að^þetta sé fyrsta kvikmynd-
in, sem sýnir hinn rússneska
rithöfund.