Þjóðviljinn - 17.06.1966, Blaðsíða 6

g SÍ»A — ÞJÖ-PVILJINN — Pöetudagur VL júní 1966.
Erik Palmén og kona hans.
Ekki hægt að spá
um ve&rið langt
fram í tímann
segir finnski veðurfræðingurinn
pröfessor Erik Palmén
»
■ Dagana 7.—10. júní var haldin í Reykjavík norræn
veðurfræðiráðstefna og komu til hennar 32 gestir frá
Danmörku, Noregi, Svíþjóð og Finnlandi. Meðal finnsku
þátttakendanna var prófessor Erik Palmén, einn þekkt-
asti veðurfræðingur á Norðurlöndum 'og reyndar heims-
kunnur, nýtur hann t.d. mikils álits í Bandaríkjunum
þar sem hann var prófessor við háskólann í Chicago og
Los Angeles í mörg ár. — Prófessor Palmén hefur auk
veðurfræðinnar fengizt við haffræði og var lengi forstöðu-
maður haffræðistofnunar Finnlands. Síðustu 15 árin hef-
ur hann einkum fengizt við hitabeltisveðurfræði. Þetta
er í fyrsta sinn sem Erik Palmén kemur til íslands og
var kona hans með í ferðinni.
75 nemendur í
Sam vinnuskólanum
í stultu viðtali við Þjóðvilj-
ann kvaðst prófessor Palmén
ánaegður með árangur ráðstefn-
unnar
— Annast finnst mér ég vera
hálfgerður öldungur, þegar ég
kem innan um alla þessa ungu
vísindamenn, segir Palmén
brosandi. En andrúmsloftið var
mjög vingjamlegt, — enda ekki
annað hægt í svona vinalegu
landi — og flest erindin sem
flutt voru fróðleg, t.d. erindi
Páls Bergþþrssonar um lofts-
lagsbrejrtingar og afkomu
■bænda, óg eins fannst mér
merkilegt að heyra frá hon-
um um teikniaðferðir sem hér
eru notaðar við veðúrspána í
stað útreikninga með rafeinda-
heila. Sænskur veðurfræðingur,
Bengtson, lýsti þvj svo hvern-
ig n.ýjasta vélin hjá þeim vinn-
ur, þar er hráefnið sett í raf-
eindaheilann, sem síðan bæði
reiknar og teiknar og veðspár-
kortin koma tilbúin og geng-
ur jafnvel svo langt afi skrifa
spána i orðum fyrir einstaka
staði á landinu.
Bragi Árnason flutti mjög
merkilegt erindi um mælíngar
á deuteriummagni i jarðvatni
og úrkomu og hvernig nota má
þær til að finna út hvar vatni
hefur upphaflega rignt.
Það býðingarmesta við svona
ráðstefnur er að starfsbræður
frá öllum Norðurlöndunum
hit+ast os fá tækifæri til að
ræða samah ýmis saméiginleg
vandamál. í þetta skiptj var
aðaláherzlan lögð á veður-
spána.
— Nú, það er einmitt sú grein
veðurfræðinnar sem allur al-
menningur hefur áhuga á. Þið
hafið kannski komizt að niður-
stöðu um það hvernig veðrið
verður hér á Norðurhvelinu i
sumar, svo maður geti tfarið á
réttan stað í sumarfríinu?
— O, nei, segir Palmén og
hlær, og ég hef satt að segja
enga trú á því að hægt sé að
spá um veðrið langt fram í
tímann, a.m.k. ekki nákvæm-
lega. Það er engin viðhlítandi
aðferð til fyrir lengri spár en
24—48 tíma.
— Stórveldin þykjast þó
geta spáð um veðráttuna langt
fram í tímann með aðstoð
gervitungla.
— Ég er svartsýnn á slíkt og
held að þetta sé áróður meira
og minna. Þetta hefur sínar
takmarkanif oig slíkar spár
verða alltaf ónákvæmar. Hitt
er svo aftur annað mál. að
gervitunglin geta veitt ‘ mikil-
vægar upplýsingar fyrir hina
daglegu veðurspá með Þeim
má t.d. fá. mynd af skýjamynd-
unum yfir svo til allri jörð-
inni og mikið gagn er að því
að geta fengið upplýsingar frá
stöðum þar sem engar veður-
athuganastöðvar eru.
Frá gervitunglunum er líka
hægt að mæla útgeislun frá
jörðu og það er mikilvæg fram-
för. áður var aðeins hægt að
ætlast á um hana. Vitneskjan
um útgeislunina hefur að sjálf-
sögðu fremur fræðilegt en
hagnýtt gildi. en annars er
þróunin svo hröð nú á tímum,
að það er erfitt að ákvarða
hvað verður hagnýtt í fram-
tíðinni.
— Haldið þér ekki að til-
koma gervitunglanna muni hafa
mikil áhrif á þróun veðurfræð-
innar i framtíðinni?
— >ar sem veðurfræðin er
svo víðtæký verkefni, held ég,
að þróunin muni verða þann-
ig, að upp komi stórar veður-
stöðvar. sem spá fyrir mjög
stór svæði, t.d. jafnvel fyrir
allt Norðurhvelið. Verður þá
auðvitað ekki þörf á að endur-
taka þessar spár á mörgum
smærri stöðum, en þrátt fyrir
það er engin ástæða til að af-
nema veðurstofumar í smærri
löndunum, því að þær myndu
þá fá ýmis vandamál við að
glima sem þeim tilheyra sér-
staklega og ekki væri hægt að
ætlazt tii, að stóru stöðvamar
'sæju um.
— Er mikil samvinna milli
norrænna veðurfræðinga?
— Veðurfræðin er í eðli sinu
þannig starf að hún hlýtur
alltaf að krefjast meiri og
minni alþjóðlegrar samvinnu og
norrænir veðurfræðingar hafa
ekki meiri samvinnu innbyrðis
en þeir hafa við aðrar þjóð-
ir. — En það sem háir litlu
löndunum oft er að þar
er ekkj aðstaða til að hafa
stórar vísindastöðvar þar sem
margir veðurfræðingar starfa
saman. Ég er t.d. undrandi á
þvi hve vel tekst til hér á ís-
landi, miðað við mannfjölda er
bað hreint afrek hve mörg
vandámál hér tekst að leysa.
Það er einkennilegt að hér skuli
ekki vera kennd néin veður-
fræði við háskólann og verður
þvi erfitt að vinna vísindalega.
Ég velti því fyrir mér, hvort
ekki mætti hafa a.m.k. eitt-
hvert byrjendastig í þessu fagi.
t.d. þegar raunvísindadeildin
verður stofnuð.
Þau lönd sem lengst eru
komin í veðurfræðivísindum, og
þá sérstaklega i háloftarann-
sóknum, eru Bandaríkin og
Sovétrikin, enda hafa þau
beztar aðsta nar. En í byrj-
un voru Norúurlöndin langt á
undan og stafar það líkléga
af því að þar var veðrið- allt-
af svo mikið vandamái og mik-
ilvægt að reyna að sjá fyrir
hvemi.g það yrði.
— Hvað segið þér um hinar
frægu fslandslægðir sem allir
skammast út af í Evrópu?
— Það eru margir sem álita
fsland uppsprettu vonda veð-
ursins vegna lægðanna, en
þetta er rangt, flestar þeirra
verða ekki til á íslandi, marg- |
ar eyðast meira að segja hér.
— Það væri synd að segja að
þið hafði verið heppnir með
veður hér.
— Það mætti kannski vera
svolítið hlýrra, oig vissulega
hefuj- mér fundizt mikið til um
hversu vindasamt hefur verið
hér þessa óagana. eft þið hafið
hins vegar þetta dásamlega
hreina loft.
Okkur hjónin hefur lengi
langað til að koma hingað til
Islands, sem við höfðum heyrt
svo mikið um, og við höfum
ekki orðið' fyrir vonbrigðum.
Við höfum ferðazt dálítið um
nærsveitir Reykjavíkur, m.a. að
Skálholti og Þingvöllum og er-
um ákaflega hrifin. Meðan ég
sat ráðstefnuna sinnti konan
mín meningarmálum, skoðaði
söfn og þessháttar. Við höfum
notið mikillar gestrisni og mig
langar, ef ég má. að nota þetta
tækifæri og þakka móttökurn-
ar óg ég veit að þar tala ég
einnig fyrir munn hinna finnsku
bátttakendanna í ráðstefnunni.
vh
Skólaslit Samvinnuskólans
að Bifröst fóru fram 1. maí
s.l. Ntemendur skólans voru 75
í vetur, 40 í 1. bekk og 35 í
2. bckk. Hæstu einkunn hlaut
að þessu sinni Þorsteinn Þor-
steinsson frá Hofsósi, i 2. bekk
og fékk hann 9.32.
Skólastjóri, Guðmundur
Sveinsson, flutti ávarp og bauð
heimafólk og gesti velkomna,
en viðstaddir voru margir úr
nágrenninu, foreldrar og að-
standendur nemenda, fyrrver-
andi nemendur og aðrir.
Mættir voru nemendur sem
brautskráðust fyrir 25 árum og
30 árum. Baldur Guðmundsson
afhenti skólanum málverk eft-
ir Svein Þórarinsson frá 30 ára
nemendum og Hermann Þor-
steinsson mælti fyrir 25 ára
nemendur, en þeir gáfu ríflega
fjárupphæð í menningarsjóð,
sem ber nafn Jónasar Jónsson-
ar fyrrverandi skólastjóra.
Guðm. Sveinsson þakkaði
gjafirnar og síðar sagði hann
m.a.: Á starfsliði stofnunarinn-
ar urðu þær breytingar s.l.
haust að tveir nýir fastakenn-
arar hófu störf, þeir Húnbogi
Þorsteinsson, sem kom í stað
Páls Guðbjartssonar og Hösk-
uldur Goði Karlsson, sem tók
við störfum Vilhjálms Einars-
sonar.
Inntökupróf var að venju
haldið í Reykjavík í húsakynn-
um Menntaskólans og fór fram
síðari hluta septembermánað-
ar. Af 120 stóðust 82 prófið en
53 náðu einkuninni 6,00 og yf-
ir. Voru 40 teknir í 1. bekk að
afloknu prófi, en 20 bíða skóla-
vistar næsta vetur.
Á kennslutilhögun skólans
voru þær breytingar m.a. gerð-
ar að tímum var fjölgað í hag-
nýtum verzlunarstörfum, svo
sem bókfærslu og vélritun.
Félagslíf var með líku sniði
og áður og sízt minna í skól-
anum. Að venju var haldin
árshátíð 1. desember og boðið
á hana fólki úr Norðurárdals-
hreppi og nemendum sem
brautskráðust sl. vor. Við það
tækifæri gáfu sveitun'"ir skól-
anum vandað rafmagnsorgel í
tilefni af því að skólinn hafði
starfað í 10 ár í sveitinni.
Yið skólaslit var 10 ára af-
mælisins einnig minnzt með
því að afhent var „LífsorkaV
eftir Ásmund Sveinsson. Lista-
verkið e/keypt fyrir sjóð sem
myndaður var af Bifrastar-
fólki.
Þá afhenti Skólastjóri eink-
unnir, en í 2. bekk hlutu 12
nemendur ágætiseinkunn, það
er 9 og þar yfir: Þorsteinn
Þorsteinsson, 9,32 og Karl
Stefánsson, Selfossi, 9.00. í
fyrsta bekk náðu þessir nem-
endur beztum árangri: Björk
Kristjánsdóttir, Bildudal, 8,92
og Guðmundur Jóelsson, Sand-
gerði, 8.86.
Samvinnuverzlu n
leitast jafnan við að tryggja yður vörur á
sannvirði.
Það er því yðar hagur að verzla í eigim
búðum.
Samvinnuverzlun
borgar sig bezt
Kaupfélag Tálknofjarðar
Sveinseyri
\
IIRAÐFRYSTiHÚS FÁSKRÚÐSFJARÐAR

Annasf hraðfrystingar á hverskonar sjávarafurðum
og kjöti - fsframleiðsla -
\
Kappkostum að veita ávallt sem bezta þjónustu
HRADFRYSTIHÚS FÁSKRÚÐSFJARDAR

t
p
/