Þjóðviljinn - 03.07.1966, Blaðsíða 7

Surnwðegiar 3. JöE 1966 — ÞJÓÐVIUINN —■ S®A ’J
Keltneskt goðalíkneski úr steini
frá fyrstu öld e. Kr. Villigölt-
nrinn er ættflokksfylg.ia,
★
Mannkynssaga 300—630.
Eftir Sverri Kristjáns-
son. Ctgefandi Mál og
menning.
... /
Fyrir skömniu kom út 'hjá
bókmerintafélaginu Mál og
menning fefannefnt rit Sverris
Kristjánssonar og er framhald
af síðara bindi Ásgeirs Hjart-
arsonar um sögu fornaldarinn-
ar. Rit ^verris tekur yfir það
tímabil, sem sumir sagnfrœð-
ingar teifja til miðalda, þar eð
þeir setja markaskil fornaldar
og miðalda við um það bil
ár 30Ó, þegar sú stjórnarskipun
komst á í Rómaveldi, sem
kennd er við Diokletianus keis-
ara. Flestir hafa þó fylgt göml-
um vana og látið miðaldir
hefjast árið 476 og miðað þá
við þann atburð, • er síðasta
keisara hins Vestur-rómverska
ríkis var steypt af stóli. Sverr-
ir velur þann kost að setja
markaskil fornaldar og mið-
alda um 630, en þá er þjóð-
flutningunum að mestu lokið.
Um þær mundir tekst líka hin-
um mikla trúarleiðtoga Araba,
Muhamed, að sameina þjóð
sína, og arftakar hans eru í
þann veginn að hefja hina
miklu sigurför sína um Vest-
ur-Asíu og Norður-Afríku, en
sú sigul'för markar glögg tíma-
mót í sögu þessara landa og
raunar allra landa, er liggja
að Miðjarðarhafi. Sverrir telur
því rit sitt- vera inngang að
sögu miðalda. -
Um þetta mesta umbrotatíma-
bil í allri sögu Norðurálfunn-
ar hefur ekkert sérstakt rit
verið til á vorri tungu, ein-
ungis stuttir kaflar í skóla-
bókum. Bókin skipar því al-
gerlega auðan sess í sagnarit-
un okkar, og er því hinn mesti
fengur að því að fá fræðirit
um tímabilið. Er það því á-
nægjulegra sem bókin er með
afbrigðum vel rituð. Heimilda-
skrá sú, er bókinni fylgir, er
órækur vottur um yfirgrips-
mikla þekkingu höfundar t
sagnaritun um tímabilið.
Fyrsti hluti ritsins fjallar un
Rómaveldi á 4. öld. Lýsir höf
undur þar stjórriskipulagi
félagsháttum þess, efnahag;
legri hnignun, viðskiptum rík-
isvaldsins við kristna menn Dg
Eágmynd írá Palmýru, frá fyrra helmingi fyrstu aldar eftir
Kristburð. Myndin er af goðum, Aglibol, Baalsamin og Malakbel.
Miðhluti mósaikmyndar í kórhvolfi Santa Apollinare in Classe
í Ravennu. Sjötta öld. Býzantínskur stíll.
Mikilsvert sagnfrœðirit
endanlegum sigri kirkjunnar.
Hann leggur áherzlu á það, að
bak við hinar hörðu deilur guð-
fræðinga þeirrar aldar um
trúmál hafi leynzt raunveru-
leg átök í félagslegum og póli-
tískum efnum.
í næsta hluta ritsins er sagt
frá grannþjóðum Rómaveldis:
Pörþum, Persum, Aröbum,
gresjuþjóðum Asíu, Keltum,
liinum fornu Germönum og
Slövurn. Kaflar þessir eru allir
stuttir og mjög efnismiklir.
Saga þessara þjóða er rakin
eins langt aftur í tímann og
auðið er. Kaflar þessrr eru
nauðsynlegir til skilnings á að-
stöðu hins hruma heimsveldis
gagnvart umheiminum. Þeir
stækka sögusviðið, vikka sjón-
deildarhringinn.
Miðhluti bókarinnar fjallar
um hinar germönsku og slav-
nesku þjóðflutningaþjóðir og
ríki þau, er þær stofna í lönd-
um hins Vest-rómverska ríkis
og á Balkan. í þessum köflum
er efnismagnið víöa svo mik-
ið, að það þyngir fi'amsetnihg-
una um of. Það úir og grúir
af manna- og staðanöfnum
og atburðum. Þessir kaflar eru
því ekki auðlesnir, enda þótt
setningaskipun öll og framsetn-
ing sé með afbrigðum góð.
Efnismagnið sjálft gerir það
að verkum, ,að oft er erfitt að
glöggva sig á skóginum íyrir
eintómum trjám. Þess er þó
skylt að geta, að efnið er afar
erfitt viðfangs. Þjóðir þessar
velta svo að segja í einum
hrærigraut inn á sögusviðið út
úr rökkri fymskunnar. og eru
á sífelldri ferð og flugi um
þvera og endilanga álfuna.
Heimildir eru og oft af skorn-
um skammti og 'mjög einhliða.
Síðasti hluti bókarinnar er
að mínu viti beztur. 1 kafl-
anum: Kaþólsk kirkja og páfa-
dómur lýsir hann þróun kirkju
og páfadóms á 5. og 6. öld.
HvaS stjómskipulag snertir tek-
ir kirkjan á sig gervi hins róm-
Sverrir Kristjáaisson
verska heimsveldis og erfir hina
pólitísku mennmgu hinnar róm-
Á fyrri hluta þessarar aldar
voru það einkum tveir sagn-
fræðingar, þeir Alfons Dopseh
og Henry Pirenne, sem með
rannsóknum sínum brutu blað
á þessu sviði. Segja má að yngri
sagnfræðingar, sem fengizt
hafa við þetta viðfangsefni,
standi á herðum þeirra. % enda
þótt ýmislegt, sem þeir hafa
haldið fram, hafi nú á síðari
árum verið vefengt- með góð-
um rökum. Það er því mjög
vel til fallið að Sverrir lýsir
rækilega skoðunum þeirra á
orsökunum að hruni Rómaveld-
is, því fram hjá rannsóknum
þeirra verður aldrei komizt,
enda þótt þeim hafi að sjálf-
sögðu ekki auðnazt að leiða í
ljós allan sannleikann.
Eins' og áður er sagt er bók-
in geysi-efnismikil og því
furðulega fróðleg af ekki stærri
bók. Er hún efalaust vel til
þess fallin að vera kennslubók
í háskólanum í sögu tíi^bils-
ins.
Hvað allt ytra Útlit snertir
er bókin prýðilega gerð,
skreýtt mörgum ágætum
myndum. Henni fylgir langt
og yfirgripsmikið tímatal við-
víkjandi sögu tímabilsins, ætt-
artála hinna eldri Merovinga
og skrá yfir mannanöfn. Betra
hefði verið að nafnaskráin
hefði verið fullkomin, ekki ein-
ungis mannanöfn.
Skúli Þórðarson.
Ymhkonar frímerkjafróðfeikur
( versku höfðingjastéttar. Höf-
undur dregur upp mjög ljósa
og greinilega mynd af þessari
þróun. Ágæt er og frásögn
hans af hruni hinnar klassísku
menningar og af því, hvernig
heilog kirkja hirðir af góssi
þessarar deyjandi hámenningar
þann hluta, er hún telur sig
geta notað í baráttunni um
sess þann, er hið ellimóða
heimsveldi hafði áSur skipað.
Um timabil þetta hefur ver-
ið meiri ágreiningur rneðal
fræðimanna en flest önnur.
Einkum hafa deilur visinda-
manna snúizt um orsakimar
að hruni Rómaveldis. í síðasta
kafla bókarinnar gerir höfund-
ur grein fyrir skoðunum ým-
issa merkiustu fræðimanna um
það efni.
Fýrir nokkru var hér í blað-
inu sagt frá því framtáki ís-
lenzkra frímerkjasafnara að
gefa út litskuggamyndir með
íslenzkum frímerkjum. Ýmis-
legt fleira kom fram athyglis-
vert á fundi frímerkjasafnar-
anna með fréttamönnum, með-
al annars það, að á landsmóti
skáta, sem haldið verður á
Hreðavatni dagana 25. júlí til
1. ágúst, verður uppi haldið-
pósthúsi með sérstimpii, og er
ekki að efa það, að margui* fri-
merkjasafnarinn vill íá Jiar
stimpluð frímerki sín. — Slík
pósthús eru jafnan vinsæl,
skemmst av þess að minnast,
að cinu slíku var á fót kom-
ið uppi á Vatnajökli miðjum,
Svo er og þess að gæta, að
gamlir skátar hafa mjög gaman
af að safna stimplum írá skáta-
mótum og þykir það meir „lif-
andi mótív“ en margt annað.
— Til gamans má geta þess,
að Sigurður Gestsson, sem
bæði er gamall skáti og ákaf-
ur frímerkjasafnari, á skáta-
stimpla frá um 70 löndum.
Eins og -kunnugt er, hafa
sum Jönd beinlínis reynt að
lifa á frímerkjaútgdfu og gef-
ið út merki í tíma og ótíma.
Þess gætir nú æ meir, að sh’kt
stóði ekki oí* frímerkjasafnar-
ir láti ekki hafa sig endalaust
ið slíkri féþúfu. Hinr.vegar eru
■’tmerki í æ ríkari mæli not-
N til landkynningar óg vöru-
nningar. Vestur-Þjóðverjar
fa einkum notað frímerki
ossu skyni, til dæmis í sam-
ndi við vörurvningar. Menn
ifa líka hérlendis leikið sér
1 hugmyndinni um eitthvað
■díkt: „Hveragerði — blóma-
bærinn“ (þetba var uppástunga
Gísla Sigurbjörnssonar). Og svo
má enn geta þess, að frímerki
geta verið liður í stórpólitík.
Norðmenn fullyrtu það á stríðs-
árunum, að hætt hefði verið
við að gefa út frímerki af Vid-
kun Quisling vegna þess, að
menn hefðu alltáf skirpt á
ranga hlið frimerkisins! 1 Suð-
ur-Ameríku deildu tvö lönd um
• ákvedið svæöi og var í sjalfu
sér ekki nema eðlilegt, landa-
mæri voru óljós. 'En svo tók
annaö ríkið upp á því að gefa
út frímerki, þar sem hið um-
deilda svæði var sýnt innan
iandamæra útgefandans. Or
þessu varð blóðugt stríð, sem
stóð nokkra hríð, unz Eng-
lendingar voni fengnir til að
miðla málum.
Fyrsti sérstimpillinn hér á
landi var annars notaður við
konungskomuna 1907. Sér-
stimplar eru jafnan mjög vin-
sæl söfnun, en einnig má
flokka frímerkin alla vega, enda
nauðsynlegt, með öllum þeim
aragrúa, sem nú er gefinn út
í heiminum. Einn getur þannig
safnað fossafrímerkjum, annar
fuglum, sá þriðji stjórnmála-
mönnum og þannig mætti léngi
teija. Vinsælustu frímerkin í
heiminum meðal safnara munu
vera frímerki Páfaríkis og frí-
merki Sameinuðu þjóðanna. Þáð
var 1928, sem Vatíkqhið gaf
fyrst út frímerki, uþplag frí-
merkjanna er jafnan fremur
lítið í Páfagarði cg því eykst
eftirspurnin jafnt og þétt. Svo
má geta þess, aö áhugi manna
erlendis eykst nú mjög á ís-
ienzkum frímerkjum.
Að lokum má svo skjóta
hér enn inn nokkrum upplýs-
ingum um þann aðilann, sem
þeir ættu að snúa sér til sem
hyggja á frímerkjasöfnun, nefni-
lega Félag frímerkjasafnara.
Félagið hefur þegar haldið tvær
sýningar, heldur fundi mánað-
arlega og gengst fyrir frí-
merkjaþáttum í utvarpi. Heim-
ilisfang félagsins er Pósthólf
171, Reykjavík/ en auk þess
hefur það frímerkjaherbergi að
Amtmannsstíg 2 og veitir þar
allar upplýsingar um frímerki
og frímerkjasöfnun á miðviku-
dögum klukkan 8—10 e.h. Gisli
Sigurbjörnsson, forstjóri, er
formaður félagsins, Jónas Hall-
grímsson varaformaður, en
meðstjórnendur þeir Sigurðúr
Ágústsson, Þórarinn Óskarsson
og Sigurður Gestsson. Vafalaust
munu allir þessir menn fúsir
að styðja hvern þann fyrstu
sporin, sem leggja vill út á
það sem sumir myndu kalla
„þymum stráðan veg“ frí-
merk j asöf nunarin n ar.
50 þús. kr. gjöf
V
Lionsklúbburinn Njörður hef-
ur gefið Flugbjörgunarsyeitinni í
Reykjavík 50 þúsund krónur, en
klúbbur þessi hefur það á stefnu-
skrá sinni að styrkja .félagsstarf-
semi, sem vinnur að líknar og
mannúða^rmálum. 1 klúbbnum
eru 38 meðlimir og skipa stjórn-
ina þessir menn: Guðmundur I.
Sigurðsson, form.. Kristján Krist-
jánsson, gjaldkeri og Hafsteinn
Sigurðsson ritari.
Stjórn F. B. S. bið,,r biaðið
um að flytja gefendunnrr hakkir
fyrir gjöfina. sem kerr"' .hr nú
sérstak1ega vel vegn; . .irínnar
starfsemi og aukinna útgjalda.
Líkan af Circns Maximus og unihverfi 5 Uóm, svo sem borgin
mun hafa litið út á fjórðu öld. Paðreiniurinn var 2000 fet á
Icngd, 650 á brcidd og gat rúmað 255.000 áhorfendiw.