Þjóðviljinn - 22.07.1966, Blaðsíða 4

4 SlÐA — ÞJÖBVISJINN — Pöstedagur 22. júM 1966.
Otgelandi: Samelijlngarfloktour alþýðoi — Sóeíalistaflokfc-
tsrinn.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb). Magnús Kjartansson,
Sigurður Suðmundsson.
Préttaritstjóri: Sigurður V. Fi'iðþjófsson.
Auglýsingastj.5 Þorva’dur a/’tannesson.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 105.00 á mánuði. Lausa-
söluverð kr. 5.00.
Furðulegt lögbrot
A ð undanförnu hafa gerzt næsta einkennilegir
atburðir í Vestmannaeyjum. Áhugamenn um
dátasjónvarp hafa gert sig heimakomna í vistar-
verum Landssímans, tekið eignir stofnunarinnar
ófrjálsri hendi og komið upp ólöglegri endurvarps-
stöð fyrir sjónvarp frá Keflavíkurflugvelli. Þegar
póst- og símamálastjóri ætlaði að stöðva þetta
kynlega einstaklingsframtak kom í ljós að sjón-
várpsmennimir áttu sér voldugan vemdara, Ing-
ólf Jónsson sem er símamálaráðherra í hjáverk-
um, en hann tók, fram fyrir hendur póst- og síma-
málastjóra. Ingólfur gætti þess hins vegar ekki
að þama var hann kominn langt út fyrir valdsvið
sit’t; stöðvar af þessu tagi heyra undir útvarpsráð
og menntamálaráðherra, og eftir að Þjóðviljinn
vakti athygli á málinu hefur Gylfi Þ. Gíslason
mælt fyrir um rannsókn á þessum lögbrotum, en
þau eru þeim mun dæmalausari sem þau eru
framin í ráðherraskjóli.
fjlak við dátastöðina í Vestmannaeyjum standa
að sjálfsögðu innflytjendur sjónvarpstækja
sem eru ákaflega kappsfullir í sölumennsku sinni.
ErTauk þess eru þama að verki þeir menn sem
vilja beygja íslenzku þjóðina til frambúðar und-
irc bandáríska sjónvarpseinokun og eiga metnað
betlarans, svokallaðir Sjálfstæðismenn eins og
Guðlaugur Gíslason og Ingólfur Jónsson. Þeir ótt-
ast að baráttan fyrir fullveldi íslenzkrar menning-
ar kunni að bera þann árangur að dátasföðinni
verði lokað um leið og sú íslenzka tekur til starfa.
Þess vegna er nú lagt á það ofurkapp að leiða
dátasjónvarpið inn á sem flest íslenzk heimili í
von um að þannig verði unnt að koma í veg fyrir
lokunina. Þjóðviljinn væntir þess að menntamála-
ráðherra láti hraða rannsókn sinni og geri síðan
þær ráðstafanir sem duga til þess að stöðva lög-
brotin umsvifalaust.
Ohæfu
A ð undanförnu hefur bandarískur flóttamaður af
Keflavíkurflugvelli farið huldu höfði meðal ís-
lendinga. Hann hefur verið eltur af bandarískri
herlögreglu og hermönnum, sem virðast hafa feng-
ið leyfi íslenzkra yfirvalda til þess að vaða uppi
innan íslenzkrar lögsögu. Að því er blöðin greina
frá er ásfæða fyrir flótta piltsins sú að hann ótt-
ast að vera sendur til Víetnam, en nái Bandaríkja-
her í hann yerður hann e'flau-st ákærður fyrir lið-
hlaup og yfir honum vofa þungar refsingar.
¥»jóðvirjinn mótmælir því að bandarískum Her-
*■ mönnum og herlögreglu sé heimilað að vaða
uppl1 Innan íslenzkrar lögsögu; með því atferli er
verið að skerða fullveldi okkar á einstaklega nið-
urlægjandi hátf. í annan s'fað mótmælir Þjóðvilj-
inn því að pilfur þessi verði framseldur hemáms-
liðinu án rannsóknar; leiði athugun í ljós að hann
sé að forðasf þáttíöku í hinni saurugu innrásar-
styrjöld Bandaríkjanna í Víetnam ber að líta á
Kánn sem pólifískan flóttamann og veita honurn
griðíand. -— m.
um arnsug i
Kristján frá Djúpalæk:
7x7 tilbrigði við hugs-
anir. — Bókaútgáfan
Sindur h.f. Akureyri.
Prentsm. Bjöms Jóns-
sonar h.f. 1966.
Ot er komin á Akureyri ný
Ijóðabók eftir Kristján skáld
frá Djúpalæk og nefnist því
sérkennilega nafni: ,,Sjö sinn-
um sjö tilbrigöi við iiugsanir1'.
Bókinni er skipt í sjö kafla og
sjö kvæði í hverjum. Ekki eru
kaflamir tengdir, en kvæðirí í
sama kafla jafnannokkuðsvip-
uð^ og um lík efni.
Fyrsti þáttur þókarinnar
heitir „Landið" og er að mín-
um dómi beztur. Það ,,land“,
sem Kristján kveður um, en á-
in, skógurinn, fjaran og fjallið
— fjallið sem hugðist vara „ó-
breýtt í æskutign, jafn lengi
jörðu", en grennist svo og
lækkar líkt og mannanna börn,
sem alltaf minnka við afslátt
og svik. Því íslandi nútímans,
sem við þekkjum af sárri raun
öll, bregður fyrir í síðasta
kvæði kaflans og þó litið aftur
um leið:
Þegar Hjálmar var borinn út
frá Hallanda.
Þegar Sölvi var flengdur í
Sléttuhlíð.
Þegar Breiðfjörð var sveltur í
hel.
Þá urðu stórar merkur að
kolskógi.
Þrælar, stjúpbörn, gamalmenni,
niðursetningar, brauðlaust fólk
aldanna.
Ég bið yður fyrirgefningar I
nafni Islands, svo sár þess megi
gróa á ný.
— En þér, ó þér menn hinna
háu strompa!
Þurfið þér einskis að biðja?
Akranes, Gufunes,
flag, Straumur!
Fjörs vors egg
fyrr en varir
er brotið.
Og enn kveður hann;
Göngum því hljóð
götuna mjóa
þangað sem þrýtur spor.
Eitthvert sinn
koma ekki framar
vetrarsólhvörf
né vor.
Minn er hugur þwngur, get-
ur skáldið sagt. Ekki svo að
skilja, að Kristján. sé helriðinn.
Bjarnar-
Næstu 3 kaflar eru allireink-
ar keimlíkir en néfnast „Myrk-
ur“, ,,Hverfleiki“ og „Guðinn".
Hinn síðastnefndi fjailar að
sjálfsögðu um guðshugmynd
Kristjáns frá Djúpalæk, sem
er raunar heldur óljós. Kafla-
heitin „Hverfleiki" og ,,Myrk-
ur“ lýsa vel hug skáldsins,
enda virðist því „kvíðvænleg
tíðin". Skáldið spyr:
Til hvers er að dvelja við
draum
um dag, sem er liðinn að
kveldi,
og leita í lífinu yls
frá löngu kulnuðum eldi,
að telja þau gleðitár,
sem tvitugur felldi?
Von er að Kristján spyrji,
einkum og sér. í lagi með til-
liti til þess, að
Kristján frá Djúpalæk
einhverjum skáldlegum böl-
móði, þótt að honum setji ugg,
hvað helzt í kvæðunum um
„Guð“. Þar segir m.a. á bls.
45:.
Faðirvor okkar er málmgrýti.
Tungumál okkar gnýr hreyfla.
Svaladrykkurinn lýðskrum.
Fimmti kafli þessarar ljóða-
bókar nefnist svo „Minni" og
er safn erfiljóða. Þau eru vand-
meðfarin minningarljóðin, og
þess er engin von, að Kristj-
áni takist siglingin fram hjá
leirburðarskerjum viðfangsefn-
isins.
Við þekktum hann öll um
árabil.
Hann var einn af héraðsins
beztu drengjum.
segir á einum stað en heldur
svo áfram, og liggur við að
maður fyrirgefi skáldinu lín-
umar tvær á undan:
Því ber vængtak hryggðar um
Vöðlaþing
sem viðkvæman tón af
strengjum.
Síðar í sama kvæði segir: En
þagga skal hóglega söknuð
sinn,7því svarið er: Hann er ‘
farinn. Og enn kveður hann:
Hvekkta sál viðhnjaski ógar,1
hvarflar stað úr stað. — Þetta
gæti sem hægast hafa staðið í
einhverjum Morgunblaðseftir-
mælum nú um helgina.
En það er auðvitað hrein ó-
sanngimi að dæma „Minni“
Kristjóns út frá éinum saman
mistökunum, og þegar á allt
er litið kemst Kristján vel frá
sínum eftirmselum. Langsam-
lega beztá kvaeðið í þessum
flokki. er um. móður skáldsins,
þar í er þetta erindi síðast:
En þó vil ég binda þér minn
sveig,
í þagnarlundum, af tregarós,
o.g leggja hann eftir liðinn dag
á leiðið í þaltkarskyni,
frá þjáninga þinna syni.
Vel er einnig kveðið ljóðið
um Jakob Kristinsson, en þó
felli ég mig ekki við þaðkvæði
að öllu. Það minnir á stundum
ískyggilega mikið á eitt eða
tvö kvæði Einars Benediktsson-
ar — ekki- bara hvað bragar-
háttinn snertir — og auk þess
skyldu menn jafnan minnast
þess, ekki hvað sízt i erfiljóð-
um, að oflof getur sem hægast
orðið háð.
Um tvo síðustu kvæðaflokka
bókarinnar er fátt að segja.
„Gletturnar" eru vart líklegar
til þess að auka hróður skálds-
ins, kímnin græskulaus og
notaleg en lítið meira. Margt
er líka vel kveðið og hnytti-
lega í „Biblíusögum" en Kristj-
án geldur þess sama og sumir
þeir, er sækja sér yrkisefni til
Islendingasagna eða láta sér
jafnvel nægja að endhrsegja
þær með smávægilegum breyt-
ingum: — Frumtextinn er oft-
ast betri.
Það fer ekki milli mála, að
það er í fyrstu fjórum kvæða-
flokkunum, sem Kristján fær-
ist mest í fang. Fyrir mörgum
árum lærði ég kvæði eftir
Kristján er svo hefst: Örlög
jarðar þyrmið/eyju hvítra
mjalla, munið hennar þlágskóg/
og maríustakk. — Ég hefði því
búizt við í nýrri Ijóðabók Kristj-
áns að sjá þar meiri merki
þess að skáldið fyndi til í
„stormum sinna tíða“. Kristján
hefur hinsvegar tekið þann
kostinn að snúa sér að inn-
hverfri rannsókn og íhugun
meir eða minna „háspekilegra"
viðfangsefna. Hættan er jafnan
sú í slíkum skáldskap, að speki-
orðin, er mæla skyldi, verði
annaðhvort safn sjálfsagðra
hluta eða þá meiningarlaus
með öllu — líkt og hjá þeim
mönnum, sem með reglulegu
miilibili tala í útvarp um „hin
dýpstu. rök tilverunnar''. . Þýi
er þá heldur ekki að leyná,
að hjá Kristjáni bregður fyrir
vísum og Ijóðlínum, sem mér
finnst minna hættulega mikíð
á Grétar Ó. Fells eða Sigfús
Elíasson, svo einhverjir séu
til nefndir. Ég Ihirði ekki gð
tína til dæmi þessu til sönn-
unar, enda les víst hver sllka
„háspeki" með sínu hugarfari,
Kristján er svo gott skáld, að
þolir hann vel aðeitthvað—óg
stundum ýmislegt — sé athugn-
vert við rökhugsvm kvæðanna.
Kristján frá Djúpalæk hefur
eitt sinn. á veiku augnabliki
kveðið vísu, sem er löngu fræg
orðin og er á þessa leið: Þégár
við hugsjónir leita ég lags/pg
langar að pára þær hjá mél*:’
þá byrjar helvítis hringhendán
strax/að hrönglast í kjaftinum
á mér. Víst er það, að hag-
mælskan, bragkyngin, bregst
Kristjáni ekki. Hringhendunni
bregður fyrir á einum stað:
Borgarþrasið brjálar sinni,
blindur asi, hark og sláttur.
Tæbnibrasið bresta kynni.
Betri vas hinn gamli háttur.
Og það er eins og viðmann-
inn mælt: „Helvítis hring-
hendan" leikur okkur alla
grátt. „Tæknibrasið bresta
kynni" — ég hefði ekki búizt
við svona hortitti frá Kristjáni
mínum. En sá ykkar, semsynd-
laus sé, skáldanna og hagyrð-
inganna, kasti fyrsta steinin-
m Slíkar hendingar og þess-
ar eru að sjálfsögðu algjör und-
antekning hjá Kristjáni.
Kestir þessara kvæða eru
margir, margt í þeim vel sagt
óg skáldlega af ágætri hág-
mælsku. Hinsvegar van’tar
Kristján einhvem amsúg i
fltlgið. „Vei þeim, seih
ir skáldskap þannýer veruleik-
inn yrkir kringum hann“
kvað Tómas forðum. Kristjan
hefur um sinn snúið á aðrar
brautir en að mínum dómi ekki
haft erindi sem erfiði. Það sern
ég sakna í þessum kvæðum er
hnitmiðun, harka gagnvart yrk-
isefnunum og eitthvert það
persónulegt yfirbragð og svip-
mót kvæðanna, að maður segi
við sjálfan sig að höfundi ó-
kunnum: Þetta hlýtur að vera
eftir Kristján frá Djúpalæk.
Um þessa bók er annars það
að segja, að Bókaútgáfan Sind-
ur á Akureyri gefur hana út.
Bókin er í sjálfu sér ekki ó-
smekkleg, enda þótt ég sjái ekki
fídusinn við fjömgrjótið á
kápusíðunni. Hitt er óþolandi,
að kápan skuli detta frá kili
á fyrstu mínútu, sem bókin er
handleikin. íslenzk bókagerð er
nógu illa á vegi stödd, þótt
bókbandsvandræðum sleppi.
T. Th. H.
Níu tíundu jar&næ&is í Rómönsku
Ameríku eru í eigu örfárra manna
Prófessor Gunnar Myrdal
talaði um nauðsynina á rót-
tækum umbótum og entlur-
skipulagningu í landbúnaðar-
málum vanþróaðra landa á
fjölmennri ráðstefnu Samein-
uðu þjóðanna sem hófst í
Rómaborg 20. júní sl. Yfir 70
lönd áttu þar fulltrúa, þeirra
á meðal Danmörk, Finnland og
Svíþjóð.
Til grundvallar umræðum á
ráðstefnunni lágu m.a. rann-
sóknir á jarðeignarfyrirkomu-
lagi í vanþróuðum löndum.
Þær leiddu m.a. í ljós, að yfir
90 af hundraði alls jarðnæðis
í Rómönsku Ameríku eru í
eigu tæplega 10 af hundraði
jarðeigendanna.l Chile og Perú
ráða hinir auðugu jarðeigend-
ur yfir meira en 80 af hundr-
aði alls jarðnæðis. 1 Argentínu,
þar sem hlutfallstalan er jægst,í
eiga þeir 40 af hundraði jarð-
anna.
Eigendur smájarða, landset-
ar og landvinnumenn eiga oft
mjög erfitt uppdráttar. 1 Gol-
umbíu hefur verið reiknað út,
að yfir 50 af hundraði þeirra
sem vinna við landbúnaðar-
störf hafa ofan af sér áminna
en 5 af hundraði hins ræktan-
lega lands. Framleiðslan ástór-
búunum á hvern verkamann
er 10 sinnum meiri en á smá-
jörðunum.
Niðurstöður annarrar rann-
sóknar voru þær, að umbætur
á jarðeignafyrirkomulaginu
mundu hafa jákvæð áhrif á
þróun iðnaðar. Með því að
bæta lífskjör bændanna leiöa
umbæturnar til þess, að eftir-
spum eftir iðnaðarvörum eykst
og gæði landbúnaðarafurða
batna að sama skapi.
Tilgangur ráðstefnunnar í
Róm var ekki sá að koma með
ákveðnar tillögur sem lagðar
yrðu fyrir- ríkisstjórnirnar. Til
þess var vandamálið of flókið.
Hinsvegar var leitazt við að
safna upplýsingum og reynslu
úr öllum áttum og kanná gagrí-
semi hinna ýmsu aðferðá, t.d.
einkareksturs, ríkisrekstúrs og
samvinnufyrirkomulags. ' Enn-
fremur skiptust fulltrúarhir á
skoðunum um ýmsar ráðstaf-
anir sem nauðsynlegt væri áð
gera á sviði efnahags- ög • fé-
lagsmála t.d. að því er varð-
ar skatta og skipulagningu.
Ráðstefnan var haldin af
Sameinuðu þjóðunum í sam-
vinnu við Matvæla. og land-
búnaðarstofnunina (FAO) og
Alþjóðavipnumálastofnuniná fí.
L.O.). — (Frá S.Þ.).
*