Þjóðviljinn - 15.11.1966, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJOÐVILJINN — Þriðjudagur 15. nóverrvber 1966.
Otgeíandl: Samelnlngarflokioui alþýdu — Sósíallstaflokk-
urinn.
Ritotjórar: Ivar H. Jónsson (áb). Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Þorvaldur Jóbannesson.
Simi 17-500 (5 línur). Askriftaæverð kr. 105.00 á mánuði. Lausa-
söluverð kr. 7.00.
Fráleitar tíllögur
fjegar Keflavíkursamningurinn var gerður 1946
skipti þingflokkur Framsóknarflokksins sér
* í tvennt; annar helmingurinn var með samningn-
um, hinn á móti. Sagt er að varpað hafi verið hlut-
kesti um það hvorum megin hver einstakur þing-
maður skyldi lenda, en að sjálfsögðu gerði forusta
flokksins sér ljóst að með þessari skiptingu var
ve i%ð að tryggja Keflavíkursamningnum fram-
gang. Stefna Framsóknarfl. var semsé sú í raun
að halda við hernámi íslands, þótt óhjákvæmilegt
væri talið að friða óbreytta flokksmenn sem að
yfirgnæfandi meirihluta voru andvígir hemám-
inu. Síðan hefur þessi tvískinnungur mótað alla
afstöðu Framsóknarflokksins til hemámsmál-
anna, og raimar hefur aðferðin orðið svo vinsæl
hjá leiðtogunum að þeir hafa beitt henni í flestum
vandasömum málum.
gn það vekur ekkí traust að leika tveimur skjöld-
um til frambúðar. >ví hefur ungum Framsókn-
armönnum verið falið vegna kosninga á næsta ári
að reyna að byggja biú milli þeirra Framsóknar-
úiiániiá sem andvígir érú hernáminu óg híiina sem
eru hemámssinnar, reyna áð sætta.þær andstæð-
ur sem eru ósættanlegar. Sáttagerðin nú ber þó
sama aðaleinkenni og sýndarklofningurinn 1946,
hún á að tryggja hernám landsins til frambúðar.
í áætlun ungra Framsóknarmanna er það for-
senda að íslendingar haldi áfram aðild að Atlanz-
hafsbandalaginu; enda þótt það bandalag sé nú
í déiglurini og verði ekki eridurreist í óbreyttri
mynd telja Framsóknarleiðtogarnir að íslending-
ar Þurfi ekkeft tillit að 'taka til breyttra aðstæðna;
við eigum sjálfkrafa að verða aðilar að hverjum
þeim hemaðarsamtökum sem Bandaríkjunum
þól^nast að stofna. Herstöðvar á íslandi eiga einnig
að haldast; eina bréytingin er sú að íslendingar
eiga í vaxandi mæli, að taka að sér þá herþjónustu
sem bandarískir dátar gegna nú. Þarna er semsé
lagt til að stofnaður verði vísir að íslenzkum her,
en hann á að vera hluti af vígbúnaðarkerfi Bandá-
ríkjanria og lúta stjóm bandarískra herforingja.
Og í tillögunum er sérstaklega tekið fram að lið
þetta eigi að fá kaup og allan kostnað greiddan af
hernaðarbandalagi Bandaríkjanna; íslendingar
eiga því að gerast einskonar málaliðar í banda-
rískri þjónustu og taka þátt í að hemema sjálfa
sig gegn greiðslu í dollurum.
T tillögum þessum fer þannig saman óheiðarleiki
1 og lágkúra, og framkvæmd þeirra myndi flækja
íslendmga enn fastar í nét hemámsstefnunnar.
Það var þvi einkar eðlilegt að hemámssamtökin
Varðberg höfðu ekkert við tillögumar að athuga,
að sögn Tímans. Hins vegar munu þessar fráleitu
hugmyndir ekki villa um fyrir neinum einlægum
hernámsandstæðingi; markmið það sem stefna
ber að er enn hið sama og fyrr: Óháð utanríkis-
stefna; ísland fyrir íslendinga eina. — m.
Rœtt v7ð norskan sérfrœSing sem hér hefur dvalizt
Mér hafa sagt fróðir menn I
tréskipasmíði á Norðurlöndum
að .,kolfyr‘‘ eða bróðafúi í tré-
skipum hafi verið algjörlega ó-
þekkt fyrirbrigði fram að fyrri
héimsstyrjöldinni 1914—1918.
Fram að þessum tíma voru tré-
skip yfirleitt smíðuð úr völd-
um viði, sem lengi var búið að
þurrka áður en hann var not-
aður til smíða.
Á styrjaldarárunum 1914—
1918 varð hinsvegar á þessu
breyting. I>á varð þurrð á góð-
um þurrum smíðaviði, sem
leiddi til þess að farið var að
sxníða tréskip úr hráfum, of
blautam viði. Afleiðingar þess-
ara breyttu hátta við smíði á
fiskiiskipum sögðu svo fljótlega
til sín á árunum 1920—1930-
,,Kolfyr“, eins og Norðmenn
kölluðu þessar tréskemmdir,
kom þá fram f mismunamdi
stórpm . stíl í íjölda skipa sem
smíðuð voru á styrjaldarárun-
um. ' 1 .' .
FyTSt í stað áttuðu menn sig
ekki á, hvar örsakanna vaeri að
leita fyrir þessum válegu tré-
skemmdum, en þó kom brátt
í ljós að þessar skemmdir urðu
eingöngu þar sem skip voru
smíðuð úr hráum og blautum
viði- Þetta leiddi menn á spoo-
ið. Tilraomir sem síðar voru
gerðar á rannsóknarstofum
sönnuðu að þurrafúinn eða
bráðafúinn, eins og þessar tré-
skemmdir hafa verið kallaðair
á ísienzku orsökuðust af völd-
um svokallaðra ,Poria‘-sveppa
En sveppimir þurfa ákveðin
. rakaskilyrði í viðnum til að
getai valdið skemmdunum.
Nú í dag vita menn, hvað
veldur bráðafúanum og hvað
gera þarf til að forðast hann
og er því meiri von um sigur-
sæla baráttu gegn honum en
áður.
Eftir síðari heimsstyrjöldina
urðum við að leggja mikla á-
herzlu á að .láta smíða mikinn
fjölda fiskiskipa á skömmum
tíma, bæði heima og erlendis.
Mikið af tréskipunum sem
smíðuð voru á þessum tíma
vom smíðuð úr of hráum og
of blautum viði. Skemmdir af
bráðafúa hafa líka mikið kom-
ið við sögu í þessum skipum.
Þetta varð í svo stómm stíl, að
ríkisstjómin sá sig tilneydda
að koma skipaeigendum til að-
stoðar árið 1955.
1 ráðherratíð Lúðvíks Jóseps-
sonar felur svo sjávamítvegs-
málaráðherra Samábyrgð Is-
lands á fiskiskipum að setja á
stofn sérstaka tryggingadeild,
þar sem skip væm' tryggð gegn
bráðafúanum. Lög um þetta
efni vom svo samþykkt þetta
sama ár.
A þeim átta árum sem liðin
era síðan þessi nauðsynlegu
lög vom sett, hefur tjón á fs-
lenzkum skipum af völdum
bráðafúans orðið samkvæmt
uppgefnum tölum Samábyrgð-
arinnar í 14. tölublaði Ægis
1966 kr. 129 282.300.00. Þetta er
mikið tjón á ekki lengri tíma
og sýnir okkur svart á hvítu,
að talsvert miklu má til kosta
árlega gegn þessum vágesti til
að ráða niðurlögum hans.
Baráttan er hafin á fs-
landi gegn bráðafúa
Að sjálfsögðu hafa menn
basði hér á íslandi og erlendis
gert ýmsar tilraunir til að
hefta útbreiðslu bráðafúans á
undangengnum ámm. En þar
sem við Islendingar eigum
enga vísindamenn á sviði trjá-
vömframleiðslu, þá var varla
við þvi að búast að við yrðum
fyrstir til að leysa þennan
vanda. sem erlendir trjávöm-
sérfræðingar hafa glímt við
um áraraðir og notað full-
komnustu hjálpartæki.
Það er orðið nokkuð langt
því miður lítið frætt Pál um
þessa hlutí framyfir það sem
ég hafði . birt í áðumefndum
þætti. Hinsvegar benti ég á
landbúnaðarháskólann í Ási í
Noregi sem þá stofnun, sem
gæti gefið tæmandi upplýsing-
ar, þvl að mér var kunnugt
um þær umfangsmiklu rann-
sóknir sem þar höfðu farið
fram á bráðafúanum.
Um framhald þessarar bar-
áttu Páls Sigurðssonar geta
menn lesið í skýrslu Samá-
byrgðárinnar í 14- tölublaði
Ægis í ár.
Fyrir milligöngu Hans G.
Andersen ambassadors Islands
í Osló var fenginn hingað
norskur trjávömsérfræðingur
Reidar Otto Úllevaalseter sem
unnið hefur um mörg ár að
fúarannsóknum í Ási og mun
Með þessum athöfnum tel ég,
að baráttan gegn bráðafúanum
í íslenzkum tréskipum hafi
komizt á nýtt stig. Samábyrgð-
in sem tryggir íslenzk fiskiskip
gegn bráðafúanum og Skipa-
skoðun ríkisins sem fylgist
með öryggi flotans, taka upp
sameiginlega samræmda bar-
áttu gegn þessum vágesti. Mér
finnst þetta mál hafa þróazt á
mjög æskilegan hátt fram á
við á þessu ári- Og væri í öll-
um íslenzkum stofnunum fyrir
hendi slíkur eldlegur áhugi,
eins og ég hef lýst hér að
framan, þá væri áreiðanlega
hægt að þoka mörgu fram á
við.
Tæki til að eyða raka
úr viðum fiskibáta
Vanda þarf val á smiðaefninn.
síðan ég frétti um tilraunir
sem verið væri að gera á þessu
sviði við erlenda landbúnaðar-
háskóla- En á meöan enginn á
áþreifanlegur árangur hafði
náðst, þá var ekki svt> auðvelt
fyrir algjöran leikmann á
þessu sviði að afla upplýsinga.
Þó reyndi ég eftir megni vegna
þáttarins ,,Fiskimál“ að fylgj-
ast með þvi hvort ekkert yrði
gert uppskátt um tilraunimar
gegn bráðafúanum. Það var
svo haustið 1965 að ég las um
það í norskum fræðiritum, þar
á meðal Flskets Gang, að ár-
angur hefði nú náðst í þessari^
baráttu, bæþi við norska land- j
búnaðarháskólamn í Ási, svo og
við skozkar rannsóknarstófnan-
lr- Þá var einnig sagt að farið
væri að framleiða í Englandi J
tæki sem gæti dregið út raka \
úr viðum gamalla skipa svo
hægt væri að metta viðinn á
eftir með fúavamarefnum seni |
fundinn höfðu verið upp.
Þriðjudaginn 12. október
1965 bar svo þátturinn „Fiski-
mál“ svofellda fyrirsögn:
„Fundinn hefur verið upp vöm
gegn þurrafúa í tréskipmm“. I
þessairi grein minni, þar sem
ég sagði frá niðurstöðum af
rannsóknum Norðmanna og
Skota gegn þurrafúanum og
þeim árangri sem hefði náðst.
gat ég lfka um að hið brezka
tæki hefði verið reynt bæði í
Skotlandi og Noregi með góð-
pm árangri. I grein minni um
málið, ssigði ég orðrétt: „Það
er ekki annað forsviaranlegt
en að menn verði sendir utan
til að kynna sér þetta mál‘‘-
Réttiir maður
á réttum stað
Rétt eftir að þessar fréttir
birtust hér í þættinum, hringdi
til mín Póll Sigurðsson, for-
stjóri Samábyrgðar Islands á
fiskiskipum og spurði mig
nánar um þessar fréttir sem
ég hafði birt um árangurinn í
baráttunni gegn bráðafúanum
,í tréskipum. Páll var fullur af
lifandi áhuga á þessu stóra
hagsmunaimáli okkar Islend-
inga( tilbúinn að hefjaist handa
í raunhæfri barátbu ef ettt-
hvað væri hægt að gera til að
lækka kostnaðinn sem bráða-
fúinn veldur hér árlega- Ég gat
vera manna fróðastur um
þessa hluti- Sérfræðingurinn
ferðaðiflt hér um á sl. vori,
skoðaði ýmsa íslenzka fiskibáta
og kom á margar íslenzkar -
skipaismíðastöðvar, þar sem ný-
smíði og viðgérðir fóm fram.
f beinu framhaldi af þessari .
heimsókn norska sérfræðings-
ins fóru svo þrir menn frá
Samábyrgðinni og skipaskoð-
un ríkisins fyrst til Noregsog
síðan til Bretlands og Skot-
lands til að kynna sér þessi
mál.
Hinn 7- nóvember sl. hringdi
Páll Sigurðsson forstjóri hjá
Samábyrgð íslands á fiskiskip-
um til mfn og bauð mér að
koma með sér og skoða raka-
eyðingartæki það sem ég sagði
frá hér i þættinum haustið
1965. Ég þakkaði að sjálfsögðu
fyrir gott boð ög skömmu síð-
ar ókum við í bifreið Páls inn
að Bátanausti við Eilliðaárvog,
þar sem tækið var í gangi í
lest fiskibáts sem Haukur heit-
ir og hefur verið settur á land
til viðgerðar. Tæki þetta hafði
Samábyrgðin keypt frá Bret-
landi og er verð þess kringum
70 þús. fslenzkar krónur. Við
fómm nú upp í bátinn og í
gegnum hásetaklefa aftur i
lestina því að hún var ekki
opin beint upp á þilfar. Þama,
stóð tækið sem gengur fyrir
.rafmagni og var í fullum,
gangi, ásamt rafofni sem hitair
upp loftið, en sjálfvirkur
straumrofi heldur lofthitanum
í 25 gráðum á Celsíus.
Tækið sem er innbyggt í
ferkantaðan stálkassa tekur
Framhald á 9. síðu.

ROTODATE
Sjálfvirkt 44 steina
100‘» vatns-ög rykþétt úr meó
dagataii Verksmiójuábyrgó
Merkið tryggir gæðin!
RÝMINGARSALA
i5% — 40% afsláttur
af öllum vörum
verzlunarinnar vegna
areytinga.
Sigurður Jónasson
irsmiður.
.augavegi 10.
Frá Raznoexport, U.S.S.R.
fl’3"p’5 °?ff fT' MarsTrading Onmpanyhf
AogBgæÖaflokkar Laugaveg 103 3 símf 17373