Þjóðviljinn - 27.11.1966, Blaðsíða 5

Sunnudagur 27. nóvertlber 1066 — ÞJÓÐVTL.TINN — SlÐA 5
Skotmörkin íNorður- Vietnam
Klukkan var hálfellefu að
morgni föstudagsins 21. ojrt.
s.l. Kennslustund í bókmennt-
um var að hefjast í sjöunda
bekk skólans í Thuy Dan i
Thai Binh fylki í Norður-Vi-
etnam sem í voru 52 nemend-
ur. Þeir höfðu áður haft
kennslustund í sögu október-
byltingarinnar, aðra í flat-
armálsfræði og þá þriðju í
lífeðlisfræði. í bókmennta-
tímanum átti að fjalla um
Ijóð skáldsins Nguyen
Dinh Chieu. >á heyrð-
ist flugvéladynur. Xuan
kennari gerði hlé á kennsl-
unni, gekk út í skólagarðinn,
en kom aftur að vörmu spori
og sagði nemendum sínum að
flýta sér í loftvarnarbyrgin.
Fjórar sprengjur féllu, allar
á skólann og byrgin sem graf-
in höfðu verið niður í skóla-
garðinn. Nokkrir nemendur
biðu bana samstundis, aðrir
köfnuðu hiðri í byrgjunum.
Samtals létu fjörutíu lífið.
þrjátíu börn á aldrinum 13
til 16 ára (af þeim 12 stúlk-
ur) og Xuan kennari.
Skólinn var nýreistur. Nem-
endur sem þangað til í fyrra
gengu í skóla í þorpum þarna
1 grenndinní hölðu sjállir
byggt hann með aðstoð kenn-
ara sinna. Hann hafði verið
reistur 300 metra frá næsta
þorpi, langt úti í sveit, fjarri
öllum „hernaðarlega mikil-
vægum“ skotmörkum, eng-
in brú var í grenndinni, eng-
inn fjölfarinn þjóðvegur.
Þetta var 296. skólinn í Norð-
ur-Vietnam sem varð fyrir
sprengjum Bandaríkjamanna.
Á myndinni á forsíðu sést
til vinstri lík Nguyen Van
Quy og við hlið hans liggur
lík bekkjarbróður hans, Le
Xuan Thao, sem hafði verið
valinn til að taka þátt í bók-
menntakeppni nemenda úr
öllum skólum Norður-Viet-
nams. Á myndinni til vinstri
að neðan er einn af nemend-
unum sem komust lífs af,
Nguyen Duy Toan, ' 16 ára
gamall, að taka til í rústum
skólahússins. Hann hefur boð-
ið sig fram til herþjónustu til
að hefna bekkjarsystkina
sinna. Og á myndinni til
hægri er verið að grafa upp
lík þeirra barna sem köfnuðu
í loftvamarbyrgjunum.
ORUSTAN UM BRETLAND
Margar og afdrifaríkar orusfur voru háð-
ar í síðari heimsstyrjöld, en vart leikur á
tveim tungum, að það var orustan um Bret-
land — háð -aíðsumars 1940 — sem var af-
drifaríkust allra.
Þetta verður greinilega ljóst af bók þeirri
um þetta efni — „Orustan um Bretland“ —
sem kemur út samtímis á fslandi og Bret-
landi. Höfundur er brezkur blaðamaður,
Richard Collier, en íslenzku þýðinguna gerði
Hersteinn Pálsson.
Þegar orustan um Bretland hófst í ágúst
1940, virtust Þjóðverjar ósigrandi og Hitler
allir vegir færir. Flugher Þjóðverja átti að-
eins eftir að sópa brezka flughernum úr loft-
inu yfir Ermarsundi og Suður-Bretlandi, og
þegar því væri lokið, gæti innrás hafizt og
henni mundi Ijúka með algerum sigri naz-
ista. Að sjálfsögðu töldu Þjóðverjar, að
þetta mundi .verða leikur einn. Slík afrek
hafði þýzki flugherinn unnið undanfarna
mánuði, að ekki átti að verða miklum vand-
kvæðum bundið að ganga á milli bols og
höfuðs á þeim litla flugher, sem Bretar áttu
enn eftir.
En Þjóðverjar reiknuðu dæmið skakkt. f
fyrsta lagi héldu þeir, að Bretar ættu eftir
miklu færri orustuflugvélar en raun varð
á, og auk þess gerðu þeir sér ekki grein fyrir
seiglu Breta, sem er óviðjafnanleg, þegar
þeir eiga í vök að verjast. Orustan varð þess
vegna miklu harðari, en menn höfðu gert
PRINSESSAN
ráð fyrir — og úrslitin önnur en flestir
bjuggust við.
Dag eftir dag sendu Þjóðverjar ótölulegan
grúa flugvéla af öllu tagi til árása á Bret-
land, og alltaf var árásunum hagað þannig,
að sækjendur höfðu sólina í bakið en verj-
endur, beint í augun. Slíkt var vænlegt til
góðs árangurs.
En flugmenn Breta uxu með hverjum
vanda. Því fleiri sem árásirnar urðu, þeim
mun fleiri ferðir fór hver brezkur flugmað-
ur. Þess voru dæmi, að einstakir flugmenn
færu átta flugferðir á dag', þegar mest gekk
á. Það var þess vegna ekki að furða, þótt
Churchill kæmist svo að orði um hetjuskap
brezkra flugmanna, að „aldrei hafa eins
margir átt eins fáum eins mikið að þakka“.
í bók þbirri, sem hér er um að ræða, er
brugðið upp myndum af óteljandi hetjudáð-
um brezkra flugmanna, er þeir vörðust of-
ureflinu, og hún er merkileg að þvi leyti,
en þó er hún enn eftirtektarverðari fyrir þá
sök, að í henni er í fyrsta skipti frá því sagt.
hve nærri Bretar voru algerum ösigri. .
Það er ekki ofsagt, að þeSsi bók sé merki-
legt framlag til veraldarsögu síðustu ára-
tuga — mikilla umbrotatíma, sem enn eru
í deiglunni, og víst er, að mannkynssagan
hefði ekki þróazt eins og raun ber vitni frá
1940, ef Bretar hefðu tapað „orustunni um
Bretland".
Þetta er sagan um ungu finnsku stúlkuna,
sem þjáðist af krabbameini og læknarnir töldu
dauðans mat. í dag er hún hamingjusöm
eiginkona og á lítinn son. Hún er al-
heilbrigð.
Það var árið 1962 að Seija fékk að vita
að hún þjáðist af krabbameini. Þá var hún
21 árs. Fréttin kom henni ekki á óvart, hún
var hjúkrunarkona og grunaði að hverju
stefndi. Hún -vissi að þegar læknarnir sögðu
henni að hún ætti ekki nema eitt ár eftir
ólifað, þá voru þeir mjög bjartsýnir.
Einn dag gat hún ekki legið lengur í rúm-
inu og íhugaði örlög sín. Hún fór með vin-
um sínum á stúdentaball og þar hitti hún
prinsinn. Núverandi eiginmaður hennar,
Gunnar Mattson hitti hana þar og hann hef-
ur skrifað sögu um hana — „Prinsessan".
„Prifisessan", bókin, sem segir þessa sögu.
er komin út á Norðurlöndum og er að koma
út í Ameríku, Englandi, Þýzkálandi, Frakk-
landi og víðar. Einnig er verið að gera eftir
henni kvikmynd í Svíþjóð.

jjjgjjg
Þorsteinn E. .Tónsson, flugmaður úr 111. flug-
sveit Breta stígur íit úr Spitfireflugvél sinni,
eftir loftorustu.
BÓKAÚTGÁFAN FÍFILL
NJÓSNARI Á
YZTU NÖF
„Njósnari á yztu nöf“ er bezta bók, sem
Francis Clifford hefur skrifað, njósnasaga,
sem hefur skipað honum í fremstu röð rit-
höfunda. s
Sagan, sem er æsispennandi, hefst í Leipzig,
er Sam Laker tekur að sér að reka erindi
brezku leyniþjónustunnar. í fyrstu virðist
honum engin hætta búin, ,en á örfáum dög-
um breytist allt lífsviðhorf hans. Hann er
ekki lengur friðsamur kaupsýslumaður, held-
ur á hann allt undir því að honum takist
að fremja launmorð.
Laker er fiæktur í net stofnunar, sem
einkennist í senn af nákvæmri skipulagningu
og fáheyrðri harðneskju. Sögusviðið er
Leipzig og Kaupmannahöfn. Aðalpersónurn-
ar eru Laker, ungur sonur hans, Patrick og
æskuvinkona frá styrjaldarárunum síðari,
Karen; þáttúr þeirra varpar ljósi á. hve
^algert virðingarleysið getur orðið fyrir mann-
legum verðmætum, þegar trúin á réttan mál-
stað er annars vegpr.
„Sá dagur mun koma, er Francis Clifford
blýtur alþjóðaviðurkenningu. Slíkur rifhöf-
undur hefur ekki komið fram á sjónarsvið-
ið síðan Graham Greene skrifaði b.eztu bæk-
ur sínar .... Allt, sem Clifford hefur skrif-
að ætti að vera í safni hvers bókamanns. .
Frásagnargáfa hans á sér ekki sinn líka“.
— „NewYork Herald Tribune“.
Bók þessi he'ur vakið athygli um hinn
enskumælandi heim og er „Artanis“, félag
Franks Sinatra að gera kvikmynd eftir henni