Þjóðviljinn - 07.12.1966, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 7. desembftr 1966 — ÞJÖBVrLJINN — SfÐA 7
Guðmundur Vigfússon
1 þvi frumvarpi að fjárhags-
áætlun fyrir Reykjavíkurborg
árið 1967, sem hér liggur nú
fyTir. eru heildartekjur oggjöld
borgarsjóðs á rekstraryfirliti á-
aetlaðar 984 milj. 139 þús. kr.
A þessu ári voru heildartekjur
og gjöld áætluð 842 milj. og 6
þús. kr. Hækkunin milli ára er
því 142 milj. 133 þús. kr. eða
.16,9%.
■ Rekstrargjöld borgarsjóðs eru
r.ú áætluð 787 milj. 189 þús kr„ en
voru í ár 663 milj. 756 þús. kr.
•'Hækkun 123 milj. 433 þús. kr.
eða 18,6%.
Yfirfærsla af rekstraryfirliti'
til eignabreytinga er nú áætl.
196 milj. 950 þús. kr. á móti
178 milj. 250 þús. kr. í ár.
Hækkun 18 milj. og 700 þús.
eða aðeins 10,5%.
Tekjur og gjöld á eignabreyt-
ingareikningi eru áætluð 218
milj. 950 þús. kr. og er mis-
munurinn jafnaður á sama hátt
og í ár með 22 milj. kr. á-
ætlaðri lántöku til framkvæmda
við heilbrigðisstofnanir. Tekj-
ur 'og gjöld á eignabreytingum
í ár voru 200 milj. og 250 þús.
Hækkun er því 18,7 milj. eða
aðeins 9,5%.
Heildarútgjöld borgarsjóðs á
rekstrarreikningi og eignabreyt-
ingareikningi eru nú áætluð
1006 milj. 139 þús. kr. en voru
í ár áætluð 864 milj. og 6 þús.
kr. Nemur því heildarhækkun-
in milli ára 142 milj. 133 þús.
kr.
Svo sem venja er eru útsvörin
stærsti tekjustofn borgarsjóðs-
ins. Þau eru nú áætluð 636
mil'j. og 900 þús. kr. -Á þessu
ári voru útsvörin áætluð 541
milj. og 61 þús. kr. og nemur
hækkun útsvaranna því 95
milj. 839 þ'ús. kr. eða 17,7%.
Ég mun ékki víkja að öðrum
tekjuhækkunum þessa frum-
varps enda eru tilfærslur þar
svo litlar að engu meginmáli
skiptir. Undántekning er þó sú
mikla hækkun, sem nú er ráð-
gerð á skattlagningu Rafmagns-
veitu, Hit^veitu og Vatníjveitu
til borgarsjóðs, en sá tekjuliður
á nú að hækka úr 13,5 milj.
1 18,6 m.ijj. eða um hvorki
meira eða minna en 3,/,5%.
Þessi hækkun og þessi skatt-
lagning er.’að áliti okkar Al-
þýðubandalagsmanna með öltu
óforsvaranleg, enda er hér um
hreinan neyzluskatt á almenn-
ing að ræða, sem innheimtur er
í hærra rafmagnsverði, hærra
verði á heitu vatnj og hærri
vatnsskatti en annars þyrfti aö
vera. Slík skattheimta kemur af
jöfnum þunga á fátæka og ríka.
hærri rekstrar-
minnkandi framkvæntdir
Ræða Guömundar Vigfússonar við 1. umræðu um fjárhagsáætlun
Reykjavíkurborgar 1967 í borgarstjórn sl. fimmtudagskvöld
Auk þess er svo sú staðreynd
að allt eru þetta borgarstofn-
anir í sárri fjárþörf og fjár-
þröng vegna aðkallandi fram-
kvæmda og því mjög fráleitt
að hafa þær að féþúfu fyrir
borgarsjóð.
Rekstrargjöld
Eins og áður er vikið að
hækka rekstrargjöldin og fram-
lög til eignabreytinga um 142,1
milj. kr. Fróðlegt er að gera
sér grein fyrir hvað af þessari
háu upphæð verður, þ. e. a. s.
hvemig hún skiptist milli rekstr-
argjalda og framkvæmda.
Segja má að þessi mikla
tekjuhækkun hverfi nær öll i
hækkuð rekstrargjöld. Til þeirra
fara 123,4 milj. en til fram-
k-væmda aðeins 18,7 mi!j.
Rekstrargjöldin hækka um
18,6% en framkvæmdafé um
aðeins 9,5% eins og áður segir.
Lítum næst á hækkanirein-
staka rekstrarliða.
Stjórn borgarinnar ' hækkar úr
35,9 milj. í 42,1 milj. eða
um 17,5%.
Löggæzla hækkar úr 26,7 mi!j.
í 29,2 milj. eða um 9,5%.
Brunamál hækka úr 10,6 milj.
í 11,8 milj. eða um 12%.
Fræðslumál hækka úr 82,4 milj.
í .99,9 milj. eða um 21,3%.
Listir, iþróttir og útivera hækk-
ar úr 32,8 milj. í 38,7 milj.
eða um 18,4%.
Hreinlætis- og heilbrigðismá!
hækka úr 80,6 milj. i 104.6
milj. eða um 29,8%.
Félagsmái hækka úr 210,2 milj.
í 244 milj. eða um 16,1%.
Gatna- og holræsagerð hækkar
úr 160,7 milj. í 190.9 milj. eða
um 18,8%.
Fasteignir hækka úr 10,7 milj.
i 12,8 milj. eða um 19,2%.
Vextir og kostnaður við lán
hækka úr 1,5 milj. f 1,8 milj.
eða um 20%.
önntir útgjöld hækka úr 3,7
milj. í 5.4 miij. eða um
43,8%.
Framlag til SVR lækkar úr 7,9
milj. í 5,6 milj. eða 29,1%.
Þannig eru útgjaldahækkan-
ir aðalkafla frumvarpsins og
mætti að sjálfsogðu margt urn
þá segja og hina einstöku und-
irliði. Það sfeal þó ekki gert á
þessu stigi. Útgjaldahækkanir
á rekstraráætlun nema eins og
fyrr segir 123,4 milj. kr.
Framkvæmdir
Víkjum þá næst að eigna-
breytingaáætluninni, þ.e. þeim
upphæðum, sem ganga eiga til
framkvæmda borgarsjóðs og
þá fyn-st og fremst byggingar-
framkvæmda.
Sú upphæð hækkar nú um
einaó litlar 18,7 milj. kr. en
það er 9,5%.
Þegar þessi framlög eru met-
in og borin saman við fyrra
ár ber að hafa hvorttveggja í
huga, beinar launahækkanir og
almenna hækkun byggingar-
kostnaðar. Hagfræðiskrifstofa
borgarinnar telur launahækk-
anir værkafólks milli fjárhags-
áætlana nema 13,6 — 15%.
Vísitala byggingarkostnaðar
hefur á sama tíma hækkað úr
267 stigum í 298 stig, þ.e. um
32 stig eða 11,6%,
Útkoman á hinum einstöku
liðum eignabreytingaáaetlunör
verður þessi, og eru þá aðeins
teknir þeir framkvæmdaliðir er
mestu varða hag almenningsog
félagslega og menningarlega
þjónustu borgarinnar:
Framlag box’garinnar.til nýrra
skólabygginga á að hækka úr
25 miljónjjm í 32 milj. eða um
28%.
Framlág til nýs Borgarbóka-
safns á að standa nákvæmlega
í stað, í 500 þús. kr. og hækkar
ekki um einn eyri.
Er þessi . ákvörðun varia f
samræmis við till. hins erl. sér-
fræðings, yfirborgarbókavarðar-
ins i Gautaborg, sem borgar-.
stjóri minntist á í ræðu sinni
hér áðan í sambandi við vænt-
anlega aukningu bókakaupa.
Þessi eriendi sérfræðingur taldi
einmitt brýna nauðsyn á að
byggt yrði án tafar nýtt aðal-
bókasafnshús, þar sem ekki
yrði unað lengur við þau
þrengsli og þá óhæfu aðstöðu er
Borgarbókasafnið býr við í nú-
verandi húsnæði.
Sama er að segja um fram-
lag til nýs Borgarleikhflss. Það
arheimila fyrir aldrað fóik, ar
áætlað 250 þús. kr. eða ná-
kvæmlega af sömu rausn og í
fyrra. Engin hækkun.
Meðferð þessa nauðsynlega
máls af hálfu meirihlutans í
borgarstjórn er einkar skýrt
dæmi um vinnubrögð hans oft
og tíðum — ég vil segjaalltof
oft. — Ákvarðanir í málinu eru
árangur af baráttu fyrir þvi
hér í borgarstjórn, og þá bar-
áttu fyrir því að borgin léti
sig varða vandamál aldtaða
fólksins, háði alveg sérstaklega
Alfreð Gíslason fyrrv. borgar-
fulltrúi og gerði það við lítinn
skilning ái-um saman. Loks fór
þó svo að kjörin var svonefnd
velferðarnefnd aldraðra og
veitti borgarfulltr. Þórir Kr.
Þórðarson henni forstöðu. Hygg
ég að Þórir haíi haft áhuga á
málefninu og tekið hlutverk sitt
alvarlega eins og vera ber. Ein

Engin hækkun verðtir á framlagi borgarsjóðs til Borgarsjúkra-
hússins í Fossvogi, — en það hefur verið í smíðum í meira en
hálfan annan áratug.
stendur óbreytt í 2 piilj. kr.
Engin hækkun.
Framlag til íþróttasvæðisins
í Laugardal, sundlaugarinnar
þar og íþrótta- og sýningarhúss
hækkar úr 13 miljónum í 14
milj. eða um 7,7%,
Nýir leikvellir hækka úr
4 milj. í 4,5 milj. eða urn 12,5
prósent.
Framlag borgarsjóðs tíl
Borgarsjúkrahúss í Fossvogi
stendur óbreytt í 40 milj. kr.
Engin hækkun.
Framlag til kjötmiðstöðvar er
einnig óbreytt 1,2 milj. Engin
hækkun.
Framlag til byggingar al-
menningsnáðhtísa á að lækka
úr 1 milj. í 500 þús. kr eða um
50%.
Framlag til byggingar barna-
heimila á að standa óbreytt í
21,5 milj. Ekki eyris hækkun.
Framlag til byggingar dval-
af tillögum nefndarinnar var
einmitt bygging sérstakra fbúða
eða dvalarheimila fyrir áldrað
fólk og þá tillögu samþykkti
bct.-garstjómin. 1 fyrra voru
ætlaðar til undirbúnings þessa
máls 250 þús. kr. og var felld
tillaga Alþýðubandalagsmanna
um aukafjárveitingu. Var þvi
þá svarað til að ekki væri
ætlunin að fara hraðar f málið
en svo á árinu ‘66, að teikning-
ar yrðu gerðar, og myndi þessi
smáupphæð, 250 þús. nægja fyr-
ir teiknikostnaði. Nú á greini-
lega að endurtaka það sama
— annað ár á áð líða ánþess
að hafizt sé handa. Þetta tel
ég vítaverða og óforsvaranlega
meðferð á góðu máli, sem
borgarstjórn hefur þó formlega
ákveðið að hrinda áleiðis —og
ég tel þetta ekki síður vítavérða
framkomu gagnvart borgar-
fulltrúa Þóri Kr. Þórðarsyni,
sem ég eetla að hafi, eins og
fleiri borgarfulltr. tekið sam-
þykktina alvarlega. En það er
þá ekki i fyrsta skipti sem
meirihlutinn hagar sér þannig
gagnvart góðviljuðum mönnum
sem villzt hafa á fjörur hans <e
haldið að þeir ættu þar kost
á að hrinda góðum og þörfum
málum í framkvæmd.
Framlag til Byggingarsjóðs er
nú hækkað úr 20 milj. í 25
milj. kir. eða um 25%. Fjármagn
byggingarsjóðsins tdl framkv.
lækkar hinsvegar úr 53,4 milj.
í 48,3 milj. kr. eins og sjá má
á eignabreytingaáætlun bygg-
ingarsjóðs.
Loforð —efndir
Þannig ber allt að sama
brunni. Byggingarftamkvæmdxr
á vegum borgarinnar eiga að
dragast saman á sama tímaog
rekstrarútgjöld borgarsjóðsins
og eyðslan fer vaxandi eins og
sýnt hefur verið fram á.
Fyrir kosningamar í vor lét
flokkur meirihlutans festa
mikla áróðursborða yfir helztu
umferðat-götur í borginni. Aðal-
kjörorðin á þessum borðum
voru: Áfram Geir — Afram
framkvæmdir.
Á áróðursfundum Sjálf-
stæðisflokksins fyrir hin ýmsu
hverfi, sem borgarstjórinn hélt
í eigin nafni, var heldur ekki
skorið utan af loforðunum.
öllum var Iofá’ð1 öllu, aðeins
að því skilyrði uppfylltu að
Sjálfstæðisflokkurinn héldi völd-
um í brtrgarstjórn og gæíi
starfað undir kjörorðunum: A-
fram Geir — Áfram fram-
kvæmdir.
Nú hafa menn hins vegar
efndirnar fyrir augum. Óða-
verðbólgan gleypir nær alla á-
ætlaða tekjuaukningu og hlut-
ur framkvæmdanna fer veru-
lega minnkandi í útgjöldum
borgarinnar.
Efndirnar eru þær að unnin
verða færri dagsverk við bygg-
ingarframkvæmdir borgarinnar.
borgin byggir færri íbúðir,
færri bamaheimili, færri leik-
velli, minna verður framkvæmt
á sviði heilbrigðismála og í-
þróttamála. Engar framkvæmd-
ir verða hafnar við nýtt Borg-
arbókasafnshús né Borgarleik-
hús og samþykktin um dvalar-
heimili fyrir aldbaða verður á-
fram gagnslaus pappírssam-
þykkt. ,
Og það miðar einnig seint f
skólabyggingamálum meðan ekki
er tekið raunhæfar á því mikla
vandamáli, og ekki einu sinni
framkvæmt það, sem þó er
búið að sam’þykkja og veita fé
til.
Þau mörgu og miklu verkefni
sem að kalla á sviði húsnæðis-
mála, menningarmála, heilhHgð-
ismála og annarra félagsmála f
borginni verða seint leyst eða
þeim kornið i viðunandi horf
meðan þessi þróun helzt ó-
breytt og svona er að málum
staðið.
Óheillaþróun J
Það kann auðvitað ekki góðri
lukku að stýra, að á sama tíma
og rekstrargjöld borgarsjóðs
hækka um 18,6% hækki fram-
lög til fjárfestinga aðeins um
9,5%. Með þeirri þróun breikk-
ar sífellt bilið milli eyðslu og
framkvæmda, sífellt meira fjár-
niagn fer í reksturinn, en sí-
fellt minni hluti til fram-
kvæmdanna. Og á þetta þó
einkum við um byggingar-
framkvæmdimar.
AFRAM Geir — áfram fram-
kvæmdir var kjörorð íhaldsins
fyrir borgarstjórnarkosningarn-
ar í vor — kjörorð sem vfða
blasti við vegfarendum, jafnvel
á ruslakössum i mlðbænum. —
Fjárhagsáætlun ihaldsins nfl
ber með sér að hlutfallslega
minna fé á a» fara til fram-
kvæmda á næsta ári — en
reksturskostnaður borgarsjóðs
fer vaxandi.
Meirihlutinn hér í borgar-
stjórn verður ekki einn sakáð-
ur um þessa óheillavænlegu
þróun. Hér veldur að sjálf-
sögðu miklu um, ég vil segia
mestu, sú glæfralega dýrtíðar-
aukning og verðbólguþróun sem
yfir þjóðina hefur gengið á
valdatíma núverandi stjómar-
flokka s.l. sjö ár.
Með þessu er þó ekki verið
að sýkna meirihlutann hér í
borgarst.jóm af hans stóra
bsetti í sívaxandi útgjöldum
borgarsjóðs og borgarstofnana.
Allir vita að mikið fé fer i
súginn vegna skipulagsleysis,
eftirlitsleysis með stærri og
minni kóngum í borgarfram-
kvæmdum og borgarrekstri,
sem fara sfnu fram að eigin
vild, svo og vegna hóflítils
skrifstofukostnaðar og að ein-
stakir gæðingar og vildarmenn
meirihlutans fá að mata ,krpk
sinn á kostnað borgarinnar méð
ýmsum hætti.
En begar við þetta bætist
sú geigvænlega verðhækkana-
skriða sem er afleiðing núver-
andi stjósmarstefnu, fr-elsisstefn-
unnar, eins og hún er kölluð
af formælendum stjórnarflokk-
anna, bá er svo sannarlega
ekki von að vel fari hvorki í
fjármálum eða framkvæmda-
málum Reykiavíkur né heldur
annarra bæjar- eða sveitarfé-
Iaga. Tekjtrmöguleikamir eru
vissulega takmarkaðir. En út-
gjöldin fara hraðvaxandi ár frá
ári og gleypa sífellt stærri hluta
teknanna.
Við þetta bætist svo að tekj-
ur sveitarfélaganna innheimt-
ast svo seint á ári hveriu að
bau eru í sívaxandi greiðslu-
vandræðum. Lánamöguleikar
sveitarfélaganna eru takmarkaö-
ir og í raun og veru allsendis
óviðunandi og gildrr bað bæði
um náuðsynleg reksturslán og
lán til framkvæmda.
Sveitarfélögin eru þannigsett
f vítahring og úlfakreppu. Tekj-
umar og lánsfjárskorturinn
takmarka möguleika þeirra og
umsvif. Verðhækkanimar taka
sffellt f reksturinn stærri.hluta
teknanna og sá hluti sem farið
getur til nauðsvnlegra fram-
kvæmda verður sffellt rýrari og
skilar minni érangri.
Þetta þýðir að vandamálin
hrannast óleyst upp og verða
torleystari en etla.
ftg á ekki von á öðru en
flestum þyki tióg um þegarfjár-
hagsáætlunin hækkar nú milli
áira um 142.1 milj. eða nær 17°'0
og það þrátt fyrir niðurskurð
á verklegum framkvæmdum.
Ég geri einnig ráð fyrir að
flestum eða öllum byki nægi-
lega að gert begar útsvök'it
hækka um 95,8 miljónir eða
um 17.7%.
Þetta eru afleiðingar af
stjóm . meirihlutans í borgar-
stjóm og bá ekki síður af verð-
hækkanastefnu ríkisstiðmarinn-
ar, ávöxtur frelsisstefnunnar.
Þá skyldu menn hafa í huga,
auk þess sem ég hef þegarbent
á um horfurnar í framkvæmda-
málum borgarinnar vegna nið-
uirskurðar á framlögum til
verklegra Tramkvæmda og það
Framhald á 9. síðu.