Þjóðviljinn - 24.01.1967, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 24. janúar 1967
ÞJÖÐVTLJINN SIÐA g
drættir úr mynd umskiptaársins 1942
Þjóóstjórnarafturhald þríflokkanna
lá eins og mara á þjóðinni 1939-'41
A styrjaldarárunum urðu
mikil umskipti á íslandi á
mörgum sviðum. Stiórnarvöld
landsins fyrstu striðsárin ætl-
uðust þó ekki til að verauleg-
ar breytingar yrðu í stjórnmál-
um landsins og kjaramálum
meðan stríðið stæði. Árið sem
styrjöldin hófst, 1939, tóku þrír
stjórnmálaflokkar höndum
saman, Framsóknarflokkurinn,
Sjálfstæðisflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn og mynduðu
afturhaldssama ríkisstjórn, sem
hóf göngu sína með gengislækk-
un og kjaraskerðingu. Árið 1941
áttu fram að fara kosningar til
Alþingi^. Þessir þrír stjórnar-
flokkar ákváðu hins vegar að
hafa ákvæði stjórnarskrár ís-
lands að engu og framlengdu
sjálfir umboð sín sem alþingis-
menn \im ótiltekinn tíma. Kom
siðar íram í rifrildi ftokksblað-
anna að aetlunin var að ekki
yrði kosið iil Alþingis fyrr en
í stríðslok. Hefði jiað að sjólf-
sögðu haft hinar víðtækustu
afleiðingar á sögu þjóðarinnar,
atvinnujiróun og sjálfsiæðis-
mál ef afturhald „þjóðstjórnar-
innar“ hefði grúft yfir landinu
allt til styrjaldarloka. Alþýðu-
samtökin, verkalýðsfélögin og
sókn Sameiningarflokks alþýðu
— sósíalistaflokksins á stjórn-

Stefán Júlíusson formaður
Rithöfundasambands /slands
Nýkjörin stjórn Rithöfunda-
sambands íslands skipti með
sér verkum á fundi, sem hald-
inn var 6. janúar síðastliðinn.
Stjórnin er nú þannig skipuð:
Stefán Júlíusson formaður,
Bjöm Th. Björnsson varafor-
maður, Þorsteinn Valdimarsson
ritari. Ingólfur Kristjánsson
gjaldkeri og Indriði Indriða-
son meðstjórnandi.
Kjörtímabil st.iórnarinnar er
nú tvö ár, en sú breyting var
samþykkt á aðalfundi beggja
rithöfundafélaganna, að fulltrú-
ar þeirra í stjórn Rithöfunda-
sambandsins skuli framvegis
vera kjörnir til tveggja ára í
senn. í stað eins árs, eins og
verið hefur frá stofnun sam-
bandsins.
Rithöfundasambandið hefur
opnað skrifstofu á Vesturgötu
25. og verður hún opin tvisvar
í viku, á þriðjudögum og föstu-
dögum kl. 4—6 síðdegis. Starfs-
maður skrifstofunnar verður
fyrst um sinn Kristinn Reyr.
Sími Rithöfundasambandsins er
1-31-90.
Undanfarin ár hefur Krist-
inn Ó. Guðmundsson héraðs-
dómslögmaður verið lögfræð-
ingur Rithöfundasambandsins,
en um siðustu áramót lét hann
af því starfi vegna armrikis,
Stefáu JúlíufMMNi
en hann hefur svo sem kunnugt
er, verið ráðinn bæjarstjóri í
Hafnarfirði. Stjórn Rjthöfunda-
sambandsins mun þó leitast við
að tryggja sambandinu lög-
fræðilega aðstoð, eftir því sem
þörí krefur, og geta rithöfund-
ar snúið sér til stjórnarinnar
og skrifstofunnar um fyrir-
greiðslu og aðstoð varðandi
réttindamál sín og annað það,
er snertir málefni rithöfunda-
samtakanna. — (Frá R.Í.),
málasviðinu gerði þetta þjóð-
stjórnarsamsæri að engu. Árið
1942 varð ár umskipta í ís-
lenzkum stjórnmálum og kjara-
málum. Því munu nú öðru
hverju á þessu ári, þegar 25
ár eru liðin, rifjaðir upp nokkr-
ir drættir í svip ársins 1942.
Þegar á árinu 1941 tók að
braka i samskeytum „þjóð-
stjórnarinnar", en þar sátu í
ráðherrastólum aðalforingjar
stjórnarflokkanna. Hermann
Jónasson forsætisráðherra og
með honum Ólafur Thors, Ey-
steinn Jónsson, Jakob Möller
og Siefnn Jóhann Slefánsson.
Kenndi hver stjórnarílokkurinn
öðrum um. Blað Alþýðuflokks-
ins hafði m.a. þetta að segja
um versnandi vinskap þjóð-
stjórnarflokkanna á árinu 1941:
„Um raunverulegt samstarf í
ríkisstjórninni hefur tæpast
verið að ræða síðan á miðju
sl. sumri. Þá kom það fram,
að Framsóknarflokkurinn lagði
hið mesta kapp á að lögbinda
allt kaupgiald, þótt það kost-
aði það að setja Alþýðuflokk-
inn út úr stjórnarsamvinnunni,
og taldi sig um skeið geta feng-
ið því til vegar komið. Var þá
Alþingi kvatt saman, en þá fór
svo að Sjálfstæðisflokkurinn
brást á síðustu stundu og frum-
varp Framsóknarráðherrans
var fellt i þinginu. Síðan má
telja að með öllu óábyrg stjórn
hafi setið hér að völdum.“ (Al-
þýftubl. í forystugrein 11. jan.
1942).
Upp úr þeim sviptingum að
fellt var kaupbindingarfrum-
varp Framsóknarráðherrans Ey-
steins Jónssonar á haustþing-
inu 1941 sagði þjóðstjórnin af
sér. en skreið þó saman aftur.
Blað Framsóknarflokksins
lýsir þessu þannig að Fram-
sókn hafi beitt sér fyrir auka-
þingi um haustið 1941 „þar
sem reynt yrði að gera dýrtið-
armálunum fullnægjandi skil“.
„Aðalatriðið í dýrtiðarfrum-
varpi flokksins voru þessi:
Banna kauphækkanir, banna
verðhækkanir innlendra vara
og stöðva verðhækkun erlendra
Útflutningslán til þróunar-
landanna valda erfiileikum
ÍJtflutningslán verða æ al-
gengari þáttur í þróunarfjár-
festingunni. Þörf vanþróaðra
landa fyrir iðnaðarvörur eykst
stöðugt, og þar er iðnaðar-
löndunum áríðandi að auka út-
flutning á slíkum vörum.
Sú tilhneiging hjá ríkis-
stjórnum iðnaðarlandanna að
auðvelda lánssölu á afurðum
sínum með sífellt lengri gjald-
fresti veldur tvenns konar erf-
iðleikum, segir í nýbirtri
skj'rslu Sameinuðu þjóðemna
um könnun á útflutningslánum
og þróunarfjárfestingu. I fyrsta
lagi eiga vanþróuðu löndin á
hættu að safna alltof miklum
skuldum, og í öðru lagi ógnar
bessi þróun frjálsum viðskipt-
um á alþjóðlegum markaði.
Könnunin leiðir í ljós, að ná-
lega öll lönd sem frarnleiða
iðnaðarvörur, bæði i austri og
vestri, veita æ lengri gjald-
frest, venjulega eitt til tv«ö ár,
eu einnig allt að tíu og fimmtáa
árum.
Mörg iðnaðarlönd vilja held-
ur veita útflutningslán en að-
stoðarlán, þar sem þau telja að
útflutningslán — einkanlega
með löngum gjaldfrosti — örvi
hagvöxtinn og séu l>æði gagn-
leg þeirra eigin efnohagslífl og
þeirri hjálparstarfsemi sem van-
þröuðu löndin þurfn ú að halda.
Þessi tillineiging hefur þá
hæt tu í för með sér, að á-
herxlan á lánsverzlunina komi
í veg fyrir frjáls viðskipti á al-
þi<>ðamarkaði og leiði t.i l þess
að aftur verði horfið að tví-
hliða viðskipium. Þar að auki
hefur skuldabyrðin íþyngt
greiðsl u jöf nuði va nþróuðu
landanna og dregið úr getu
þeirra iil að leggja fram fé til
eigin þróunaráætlana. segir í
skýrslunni.
Hinar „víðtæku áhyggjur" út
af þessum vandamálum er ekki
hægt að einangra frá öðru enn
meira vandamáli, sem er í þvi
fólgið að það erlenda fjármagn
sem vanþrxiuðu löndin eiga kost
á, er þegar of lítið til að full-
nægia þörfum þeirra.
Allar hömlur moð tilliti til
útfhit.ningslána leiða af sér
þörfina a aukinni hjálparfjár-
festingu eða öðrum myndum
langdrægrar fjárfestingar. Þess
vegna venður að líta á útflutn-
ingslánin sem ómissandi þátt í
sa ma n lögðu m fj á rslrnum i mim
til vanþróuðu landanna, en af
því leiðir að fjnlln verður um
þau á alþjóðlegum vettvangi,
segir í skýrslunni sem á þessu
ári verður tekin til umræðu af
Allsherjarþinginu, Efnahags- og
félagsmálaráðinu, Ráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna um utan-
rfkisviðskipti og þróunarmál (U
NCTAD) og af alþjóðaráðstefn-
unni um iðnþróun sem haldín
verður í Aþerra f desember.
(S.Þ.)
vara með framlögum úr dýrtíð-
arsjóði ef þörf krefði“, segir
Tíminn 13. febrúar 1942. En
Sjálfstæðisflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn vildu „hina
frjálsu Ieið“ segir Tíminn.
„Ráðherrar Sjálfstæðis- og Al-
þýðuflokksins þóttust sérstak-
lega haía kynnt sér viðhorf
verkalýðsfélaganna og þyrfti
ekki að ótlast þau í þessum
efnum. „Mér er kunnugt", sagði
Stefán Jóhann í umræðum á
Alþingi 24. október sl. „að það
er engin sérstök hreyfing í þá
átt að segja upp kaupsamning-
um með það fyrir augum að
hækka grunnkaupið“. Tíminn,
13. febr. 1942).
Brezki herinn hafði með
ofbeidi bannað blað Sósíalista-
flokksins, Þjóðviljann, í apríl
1941, en í stað hans var gefið
út Nýtt dagblað, ritstjóri þess
var fyrst Gnnnar Benediktsson
en síðar urðu ritstjórar þess
hinir sömu og verið höfðu við
Þjóðviljann þegar hann var
bannaður, Einar Olgeirsson og
Sigfús Signrhjartarson. Nýtt
dagblað beilti sér mjög fyrir
því að verkalýðsfélögin segðu
upp samningum frá áramótum
1941—1942, en í Verkamannafé-
laginu Dagsbrún var þá stjórn
sem ihaldið átti mest ítök í. í
Nýju dagblaði eru uppsagnir
kjarasamninga ræddar m.a.
þannig:
„Engum blandast hugur um
að tækifærið til kjarabóta sé
hið bezta sem boðizt getur.
Engar venjulegar mótbárur at-
vinnurekenda duga. Eftirspurn-
in eftir vinnuafli er svo mikil
að verkamenn geta ekki sinnt
henni allri. Gyllingar atvinnu-
rekenda um það að þnð verði
meiri vinna, ef kaupið sé iægra,
hafa nú misst mált sinn. Vopn
atvinnukúgunarinnar er nú
slegið úr hendi þeirra, er það
hafa notað. Þvaðrið um að „at-
vinnuvegirnir" beri .ekki kaup-
ið. heyrist nú ekki í svipinn.
Það er því f.vrst og fremst
undir verkamönnum sjálfum
komið á sjó og landi að koma
nú fram þeim kjarabótum, sem
samtök þeirra hafa svo iongi
stefnt að.“ (Nýtt dagblaft, í for-
ystugrein 20. sept. 1941).
Svo fór að sex verkalýðsfé-
lög í Re.vkjavík sögðu upp frá
1. jan. 1942: Hið íslenz.ka prent-
arafélag, Bókbindnraféiagið, Fé-
lag járniðnaðarmanna, Iðja,
Rafvirkjnfélagið og Klæðskera-
sveinafélagið Skjaldlxirg. ■—
Dngsbrún, Hlíf, Sjómannafélag
Reykjavíkur sögðu ekki upp
kjarasamningum, enda þótt
mögnuð stríðsgróðatið væri
komin hjá alvinnurekendum.
Og ríkissijórn ITermnnns Jón-
assonar og Ólafs Thors svaraði
með hinum verstu ofbeldis-
lögum gegn verkalýðshreyfing-
unni; hún skyldi bevgð undir
ok valdhafanna og allar grunn-
kaupshækkanir hindraðar.
Krafizt rann-
sóknar í máli
Sukarnos forseta
D.TAKARTA 20/1. — Svonefnt
Ráögjafarþing alþýðu í Indónes-
íu hefur farið þess á leit við
Suhai'to hershöfðingia, mesta
valdamann landsins, að hann
iáti fara fram réttarrannsókn á
meíntri aðild Súkamos forseta
að misheppnaðri tilraun til
stjómarbyltingar haustið 1965.
B. Parker:
Rorgin við Sundin blá
Þú ert feitur og sasll og svívirðilega rór
og svo er um fLeiri í þessum djöfulsins bes,
sem útsmoginn kastar öllu því bezta á gla&,
iðkar sitt brennivínsþamb og drýgir sitt bór.
Timbraður, rotinn og heimskur við húmbláan sæ
hímir skáldfákur þinn. sem orðinn er mjór
af fóðurleysi, hengjandi hausinn og sljór,
hordauður fellur hann væntanlega í maí.
Verzlaðu, steldu og vældu í heimskunnax kór,
vertu þar staddur, sem drepið er góðleikans fræ,
öskraðu lygina all the way to the sky
úr því að smásálin verður í fjöldanum stór.
Taktu nú frá mér, ó svala haf, þetta hræ
og hræktu syndaflóði á þennan bæ.
Þýðing Þ. Þ.
Skáldið B. Parker mun hafa verið hér á ferð og hefur
raentanlega ort ijóðið meðan áhrif hínnar fögra höf-
uðborgar okkar voru enn fersk í huganum. Þar sem
íslendingum er mlrig umhngað um að vita hver áhrif
þeir hafa á sjálfa útiendingana hef ég tekið mér
bessaleyfi og þýtt þetta ljóð, að vísu án leyfis hóf-
undar. Ljóðið birtist upphaflega í Financial Times.
Þýð.
BRUNATRYGGINGAR
TRYGGIO AÐUR
EN ELDUR ER LAUS
Á EFTIR ER ÞAD
OF SEINT
TRYG.GINGAFÉLAGIÐ HEIMIR2
LINDARGÖTU 9 • REYKJAVIK • S1MI 22122 — 21260
/ili \
Tilboð óskast í smíði og uppsetningu 10
íbúðarhúsa úr timbri í landi Reykjahlíðar
í Mývatnssveit fyrir Kísiliðjuna h.f.. — Til
greina koma innlend eða innflutt hús.
Útboðsgagna má vitja á skrifstofu vora
eftir kl. 1 e.h. miðvikudaginn 25. jan. 1967
gcgn kr. 2000 skilatryggingu-
Útboðsfrestur er til 14. febrúar n.k.
INNKAUPASTOFNUN RÍKISINS
BORGARTÚNI 7 SÍMI 10140

rS'Se«»M»B»i
Augiýsið í Þjóðviijanum
Sími 17500

I
t
I