Þjóðviljinn - 07.03.1967, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 7. marz 1967.
Otgefandi: S&meinmgarfloitkur alþýða: — Sósíalistaflokk-
urinn.
Ritstjórar: Ivar H- Jóonsson (áb). Magnús Kjartansson,
' Sigurðux Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Sigurður T. Sigurðsson.
Framkvstj-: Eiður Bergmann.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja Skólavörðust- 19.
Sími 17500 (5 línur) — Áskríftarverð kr. 105.00 á mánuði. —
Lausasöluverð kr. 7.00-
Frelsi og nauðsyn
|Jndirrót viðreisnarstefnunnar er sem kunnugt er
sú meginhugsun að gróðinn eigi að vera vís- '
bending sem sker úr um athafnir, og það fyrir- i
komulag kalla stjómarblöðin frelsi. En margir eru ;
þeir þættir þjóðfélagsins þar sem gróðinn kemst )
ekki að sem vísbending til athafna. Tökum til að !
mynda skólamálin; á því sviði hafa íslendingar í
verið að dragast aftur úr nágrannaþjóðunum vegna
frumkvæðisskorts og niðurskurðar á opinberum
framkvæmduim; frelsi landsmanna til að njóta
skólagöngu með nútímasniði hefur farið minnk- ?
andi þrátt fyrir stóraukin fjárráð þjóðarheildar- 1
innar. Eða tökum heilbrigðismálin, sem nú hafa (
enn komizt á dagskrá með óvenjulegum *-hætti
vegna skiljanlegrar vanstillingar heilbrigðismála-
ráðherra; á því sviði er um að ræða háskalegt og
óviðunandi ástand vegna skipulagsleysis og dug-
leysis heilbrigðisyfirvalda og stjórnenda Reykja-
víkurborgar; frelsi manna til að njóta nútímalegr- \
ar heilbrigðisþjónustu hefur verið að skerðast á }
undanförnum árum.
^ama er að segja um sjálfan undirstöðuatvinnu-
veg landsmanna, sjávarútveg og fiskiðnað.
Óðaverðbólgustefnan hefur svipt þann atvinnuveg
gróðanum, þegar undan er skilinn síldarmokstur
og iðnaður í sambandi við hann. Afleiðingin hef-
ur orðið sú að togurum hefur fækkað úr 50 í 17,
sá hluti bátaflotans sem hefur aflað hráefnis handa
fiskvinnslustöðvunum hefur dregizt saman, ýms
fullkomnustu fiskiðjuver landsmanna hafa verið
lokuð mánuðum saman, gefizt hefur verið upp við
nýmæli í fiskiðnaði. Frelsi landsmanna til þess að
stunda þá atvinnugrein sem er undirstaða efna-
hagskerfisins hefur þannig verið skert til mikilla'
muna. Og sé sú undirstaða skert til frambúðar mun
fleira fylgja á eftir; frelsi til gjaldeyriseyðslu mun
koma fyrir lítið er gjaldeyrisöflun situr á hakan-
um.
prelsi er ævinlega marklítið nema það sé tengí
við nauðsyn. Það svokallaða frelsi sem leiðir ó-
farnað yfir meginatvinnuvegi þjóðarinnar á mestu
velgengnistímum í sögu hennar h.lýtur á skömm-
um tíma að snúast í andstæðu sína. Þjóðfé'lagi
verður því aðeins stjómað á skynsamlegan hátt
að rnenn geri sér grein fyrir því hvernig það starf-
ar og hverjir séu nauðsynlegustu þættir í kerfi
þess. Þróttmiklir og gróskuríkir þjóðlegir atvinnu-
vegir eru nauðsyn sem allt annað hvílir á; fullkom-
ið og vökult menntakerfi og nútímaleg heilsu-
gæzla eru aðrir þættir sem óhjákvæmilega verður
að rækja hvað sem öllum gróða líður. Stjómar-
stefna sem afrækir þessa þætti, en hefur banka-
hallir og verzlunarmusteri fyrir yndi sitt og eftir-
læti, mun á skömmum tíma léiða háskaleg efna-
hagsleg og menninsarleff höft yfir þjóðina. — m.
mmk

OFT HEFUR Krumma litla verið
kalt á klónum undanfarna daga, en
getur sjálfum sér um kennt að búa
og starfa á hitaveitusvæðinu. Hug-
sjónaeldur forustumanna okkar er
honum líka of fjarlægur og háleit-
ur til að koma að nokkru gagni, og
ekki gengur að raula endalaust
frostið oss herði eins og forsætis-
ráðherrann, maður .er jafn krók-
loppinn fyrir því. Einstaka sinnum
hefur líka verið svolítill ylur á
skrifstofu-ofninum, en leiðinlegt
að halda utan um hann til lengd-
ar og tafsamt, — þar að auki er
útilokað að koma skrifborðinu hag-
anlega fyrir við ofninn, þetta er ís-
lenzkur hlunkur, rammbyggður og
níðþungur. Iðulega hef ég verið að
spekúlera í einu af þessum léttu
dönsku, sem framtakssömum at-
hafnamönnum tókst að koma ó-
skemmdum til landsins áður en eld-
urinn varð laus í Kaupinhafn. Nú
eru danskir dómarar að mælast til
þess að einn þessara háleitu hug-
sjónamanna sigli til að bera vitni
fyrir rétti, en maðurinn er að hug-
leiða afstöðu sína til málsins, og
vonandi verður hún neikvæð. Það
nær heldur ekki nokkurri átt að
Danir fari að hnýsast í viðskipta-
hætti okkar og slíkt alls ekki í
samræmi við hugsjón norrænnar
samvinnu, og ódrengilegt að stefna
fyrrnefndum kaupsýslumanni ein-
um og yfirgefnum fyrir dómstól
fjarri ströndum fósturjarðarinnar,
enda hefur heyrzt að.þeir irinflytj-
endur hérlendir, sem 'hafa hags-
muna að gæta í sambandi við þetta
mál, hafi ákveðið að mynda eina
órofa heild og fara allir utan til
að sýna Dönum í tvo heimana. ffitli
fari ekki að sluma í dómurum og
liði þeirra í Kaupmannahöfn þegar
þeir fá að kynnast hugsjón íslend-
ings-eðlisins á þann máta?
• • •
ÉG ER EFINS í að nokkurstaðar
á byggðu bóli fyrirfinnist annað
eins úrval hugsjónamanna og hér,
miðað við fólksfjölda. Það leggur
til dæmis enga smáræðis hlýju frá
hugsjóna-eldinum sem brennur með
formanni útvarpsráðs og félögum
hans þessa dagana. Þeir eru hverja
stund önnum kafnir við sjónvarps-
hugsjónina, staðráðnir í að halda
tilraunum áfram hvað sem það
kostar, og, fyrirbyggja á þann hátt
að þjóðin fari á mis við menning-
arstraumana frá Keflavík. Óprúttn-
ir læknar komast á snoðir um þess-
ar annir og ætla þá að grípa tæki-
færið og laumast inn í dagskrá
hljóðvarpsins með svívirðilegan á-
róður um ástandið í heilbrigðis- og
sjúkrahúsmálum okkar, — sumir
telja að þeir hafi meira að segja
ætlað að reyna að telja þjóðinni trú
um að þar væri ekki allt eins og
bezt verður á kosið. Það sýnir bezt
hvað þessi árás á lýðræðið var læ-
víslega undirbúin, að hana átti að
gera aðeins nokkrum mánuðum fyr-
ir kosningar, og undir forystu ungs
framsóknarmanns, sem þar að auki
er starfsmaður flokksins, og meira
að segja sagður hafa farið til Vest-
mannaeýja á hans vegum. En þess-
ir kauðar gleymdu að reikna með
hugsjónaeldi formanns útvarpsráðs,
sem sá í tíma við launráðum lækn-
anna og hratt árás þeirra á eftir-
minnilegan hátt. Að öllum líkind-
um kunna kjósendur að þakka hon-
um í vor drengileg viðbrögð í þessu
örlagaríka máli, en þár í kjördæm-
inu eru heilbrigðis- og sjúkrahús-
mál í eins góðu lagi og hugsazt
getur.
• • •
OG HVRET sem við lítum verður
það sama uppi á teningnum, hug-
sjónirnar hver annarri glæsilegri.
— kaupsýslumenn að því komnir að
að frelsa tóbakið úr viðjum einkasöl-
unnar, olíusalar komnir með full-
komið benzín á endurbættu verði,
togaraeigendur í sóknarhug gegn
landhelginni, og í Hafnarfirði allt
útlit fyrir að takist að selja Maí
úr landi fyrir gjafverð áður en
hann verður gamall og úreltur og
hættir að setja hvert afla- og sölu-
metið á faetur öðru. Það er líklega
bara á einu sviði þjóðlífsins sem bet-
ur máetti á málunum halda, en það
stendur til bóta, þegar forusturiienn
Hitaveitu Reykjavíkur gera sér
Ijóst, að það var upphaflega hug-
sjón frumkvöðla þeirrar stofnunar
að hita upp borgina.
KRUMMJ.

Hagfræði og uppbvgg-
ing atvinnuveganna
Ég las um það nýlega að
rannsókn hefði leitt í ljós að
afkastageta norsku hraðfrysti-
húsanna þeirra sem vinna fisk-
afurðir hefði ekki verið nýtt
nema sem svarar 50 prósent á
árinu 1965.
Þegar Norðmenn tala um
nýtingu sinna hraðfrystihúsa þá
miða þeir alltaf við vaktavinnu
í húsunurfi og þá minnst
tveggja vakta vinnu á sólar-
hring, eða 16 felukkustundir.
Þetta þykir Norðmönnum alltof
lítil nýting og segja að hana
verði að auka.
En hver er nýting íslenzku
hraðfrystihúsanna þegar öll
hraðfrystihús, stór og smá eru
tekin með? Ég efast um, að
nokkur rannsókn hafi verið
gerð hvað- þessu viðkemur hér
á landi, þó nefnd hafi verið
20 prósent nýting í þessu sam-
bandi. Eitt er víst, uppbygging
hraðfrystiiðnaðarins hér á landi
hefur hvorki lotið hagfræðileg-
um né skipulagslegum lögmál-
um, heldur hefur óbeizlað
frjálst framtak, ásamt ímynd-
uðum stjómmálalegum flokks-
hagsmunum, ráðið ferðinni. Þvi
cr nú komið sem komið er.
En á meðan hægt er að græða,
þrátt fyrir lélega uppbyggingu,
þá skal frjálst að hagræða að
vild hagnaðinum svo lengi sem
hann er fyrir hendi. En fari
reksturinn að sýna tap, þá er
sjálfsagt að þjóðnýta það.
Þessi mórall er því miður
orðinn of útbreiddur í okkar
viðreisnar- og hagræðingarþjóð-
félagi í dag, enda atvinnu-
grundvöllurinn á sumum svið-
um þannig lagður af því opin-
bera, að til slíks virðist beih-
Ifnis vera stofnað.
Nú hefur það gerzt, að sölu-
samtök hraðfrystihúsanna haía
talað um nauðsyn þess að loka
hraðfrystihúsum, svo að önnur
hús sem störfuðu fengju meira
hráefni til að vinna úr í sinn
hlut. Það er sem sagt nú í
fyrsta skipti viðurkennt að lagt
hafi verið í fjárfestingu véla og
húsa algjörlega skipulagslaust á
undanförnum árum, án þess að
FISKIMÁL
-
eftir 'Jöfrémn
«J. E. Kúld
hugsað hafi verið um að
tryggja húsunum, mörgum
hverjum, hráefni til að vinna
úr. Það segir sig sjálft, að
svona Bakkaþræðra-atvinnu-
uppbygging, þar sem hundruð-
um miljóna króna er hent i
óæskilega fjárfestingu, hún
verkar neikvætt á hag almenn-
ings í landinu.
En á sama tíma ’ og þetta er
orðið viðurkennd staðreynd hjá
stjómarvöldum og ráðunautum
þeirra ásamt hraðfrystihúsaeig-
endum, þá er lagður grundvöll-
ur að hliðstæöu ævintýri af
þessum sömu mönnum, með til-
styrk íslenzkra stjórnarvalda,
Hér á ég við þá umbúðaverk-
smiðju, eða öskjugerð sem ver-
ið er að byggja hér í Reykja-
vík á vegum Sölumiðstöðvar-
innar eða dótturfyrirtækis
hennar. Ríkisstjórnin hefur
ráðstafað tugum miljóna af al-
mannafé til hagræðingar hjá
hraðfrystihúsunum á sl. ári og
hefði ekkert verið við því að
segja nema gott, ef það fé hefði
verið notað undir eftirliti til
að byggja upp rekstrarhæfni
húsanna, þannig að rekstrar-
kostnaður hefði lækkað miðað
við hverja vinnueiningu. En ef
að nota á þetta fé í umbúða-
verksmiðju sem engin þörf var
fyrir eins og á stendur, þar
sem Kassaerð Reykjavíkur
getur annað þvi verkefni með
núverandi vélakosti og meira
en það, þá er ríkisstjómin að
misnota almannafé.
Það er ekki hægt að skjóta
sér uhdan ábyrgð'á þessu, með
því að ^egja að það sé annað
fé sem í umbúðaverksmiðjuna
er látið, óviðkomandi þeim
hagræðingarstyrk, sem veittur
var á s.l. ári og ákveðið er að
veita í ár hraðfrystiiðnaðinum.
Ég spyr, hvaða skattgréið-
endur á íslandi vilja góðfús-
lega leggja fram fé til bygg-
ingar á þeirri öskjuverksmiðju
sem nú er verið að' reisa við
Héðinsgötu í Reykjavík og
sem engin trygging er fyrir að
framleitt geti ódýrari umbúðir
utanum fisk heldur en Kassa-
gerðin, selur í dag.
Það hefði verið hollast fyrír
ríkisstjórnina, að auglýsa fyrst
eftir þeim skattgreiðendum sem
vildu kosta ævintýrið við
Héðinsgötu, áður en lagt var
í þá fjárfestingu glundroðans
sem þar er verið að stofna til,
því að framhjá því verður ekki
komizt, hvorki í þessu máli né
öðru að almenningur verður að
borga vitleysuna, annaðhvort
•beint eða eftir krókaleiðum.
Aukin síldar- og
fiskileit
Norska Hafrannsóknarstofn-
unin og Norges Fiskarlag hafa
gert áætlun um stóraukna
síldar- og fiskileit fyrir norska
fiskiflotann á yfirstandandi ári.
í þessu sambandi verða leigð
mörg fiskiskip og gerð út til
fiskileitar. Þá verður lögð á
það áherzlá að finna ný fiski-
*mið.
Mikil þátttaka í stór-
síldarveiðum
Samkvæmt norskum fréttum
er talið að 600 hringnótaskip
taki þátt í norsku stórsíldveið-
unum nú í ár. Til viðbótar
þessum flota koma svo togar-
ar með flotvörpu, ásamt minni
vélskipum sem stunda stórsíld-
arvéiðaxmar með reknetum.
Reiknað er með að norski stór-
síldarflotinn í ár, ásamthjálp-
arskipum telji ekki undir eitt
o þúsund skip.
Norðmenn fjölga
sinum úthafstogurum
Gert er ráð fyrir því í Nor-
egi að byggðir- verðr átta togar-
ar á yfirstandandi ári til veiða
á norskum heimamiðum og
nærliggjandi miðum; annars er
gert ráð fyrir því, að á næst-
unni snúi Norðmenn sér að þvi
að fjölga hjá sér stórum tog-
urum til sóknar á fjarlæg mið.
Sagt er að norska ríkisstjómin
muni ýta undir þá þróun í
norskum sjávarútvegSmálum.
Norðmenn eiga nú þrjá verk-
smiðjutogara og auk - þess
nokkra togara búna frystitækj-
um til frystingar á fiski, sem
er hausaður og slægður. En
mörg norsk frystihús' hafa nú
mikinn áhuga á því að slíkum
togurum verði fjölgað til að
iétta undir með hráefnisöflun
t'rystihúsanna. Reikna má því
rheð, að úthafstogarar Norð-
Framhald á 7. síðu.