Þjóðviljinn - 18.02.1968, Blaðsíða 3

Sunnudagur 18. febrúar 1968 — I>JÓÐVTUINN — SÍÐA J
i
kvikmyndii*
„Marktniðið er að vekja
fólk til umhugsunar; ekki
aðeins þá sem. sjá kvikmynd-
ina heldur einnig þá sembúa
hana til. Hér er ekki um að
ræða neinar ' fyrirfram fast-
mótaðar skoðanir, því að það
er ekki ætlunin að segja fólki
hvað það eigi að hugsa. En
auðvitað neitum við ekki að
við höfum pölitískar skoðan-
ir“. (Alain Resnais).
Kvikmyndastjórarnir Ohris
Marker, Alain Resnais, Agnes
Varda, Jacques DemyogWill-
iam Klein lqomu saman og
ákváðu að hefjast handa. Þeir
héldu vikulega fundi í rúma
tvo mánuði og tóku fjölmarg-
ir þátt í þessum umræðum
og Ruy Guerra, Claude Lel-
ouch, André Delvaux, Joris
Xvens og Jean Luc Godard
bættust í hópinn. Kvikmynd-
in Loin du Vietnam er árang-
ur þessa merka samstarfs.
Chris Marker, sem átti hug-
myndina, hefur fellt hið
sundurleita efni saman í eina
sterka heild. Þar skiptast á
leiknir kafilar, fréttamyndir,
viðtöl o.fl. ýmist í lit eða
svart-hvítu. Myndin var tek-
in á jtímabilinu apríl — júní
1967 í Norður- og Suður-Vi-
etnam, í I3andaríkjunum,
Kúbu, Bolivíu og París. Ekki
er þess getiðí myndinni hvaða
leikstjóri hafi gert hina ein-
stöku hluta hennar. Þó eru
það einkum tveir kaflar sem
eru auðþekkjanlegir, en það
eru kaflar Godards og Resna-
is, sem báðir sýna Ijóslega
máttleysi Evrópumanna hvað
stríðið snertir. Við sjáum
Humphrey varaforseta Banda-
ríkjanna á ferð um Evrópu
þar sem áLlsstaðar mæta hon-
um mótmælaaðgerðir en þeg-
ar heim' kemur lýsir hann því
stoltur yfir að hann hafi séð
nýja Vestur-Evrópu þar sem
velmegunin eigi engan sinn
líka. Nu sjáum við við'brögð
Evrópumanna við „fyrsta
stríðinu sem allir geta fylgzt
með, sjónvarpsstríðinu“.
Godard situr sjálfur fyrir
framan myndavélina og lýsir
skoðunum sínum; Hann hafði
ákveðið að kvikmynda í N-
Vietnam en fékk ekki vega-
bréf þangað. í stað þess ætlar
hann að minnast á Vietnam
í öllum myndum sínum. „Það
sem heimurinn þarfnast er
miljónir Vietnama — einn í
sérhverju okkar“, segir
Godard.
Eins og titi'llinn gefur t.il
kynna er þetta ekki fyrst og
fremst kvikmynd um stríðið
sjálft. Veraleikinn í Vietnam
er barátta ríkasta þjóðfélags
heims við eitt hið fátækasta,
barátta sem í byrjun myndar-
innar er lýst með andstæðum,
annarsvegar: dagleg sprengju-
hleðsla bandarísku flugvéla-
skipanna í Tonkinflóa, hins
vegar myndir af íbúum Hanoi
á hlaupum til ófullkominna
fylgsna sinna.
En það sem myndin snýst
um er hversu óáþreifanlegt
þetta stríð er. Evrópumönnum
finnst að þeim komi þetta
ekki við en finna þó að þeir
eru filæktir í það. Og það eru
þessar andstæður sem mvnd-
in fjállar um. Andstæðumar
verða átakamestar í banda-
FJARRI VÍETNAM. Jean Luc Godard.
kvekarinn, sem kveikir i
benzínvættum fötum sínum
fyrir framan þinghúsið i
Washington.
Stýrkur myndarinnar er sá
að hún er ekki áróðursmynd.
Sem sameiginilegt átak þess-
ara listamanna er hún óvenju-
lega föst í böndunum ánþess
að manni finnist það um of.
Það sem maður finnur í
henni er athugun ástandsins
í Vietnam með öllum þeim
tilfinningum sem það orð er
farið að fela í sér. En þessi
athugun snertir okkur miklu
nánar en beinn áróður, og
með því móti neyðir hún okk-
ur til að gera upp hug okk-
rísku atriðunum (gérðum af
William Klein). Mótmælaað-
gerðir og mótmæli gegn mót-
mælaaðgerðum, hið Mikla
þjóðfélag er fjötrað í niður-
rifsdeilur við sjálft sig. Ann-
ars vegar gamlar stríðskemp-
ur og sefasýkisöskur fjöldans:
varpið sprengjum á Hanoi,
hins vegar alda hvarflandi ó-
ánægju hippia, svertingja,
(Endursagt úr tímaritinu
Sight and Sound).
FJARRI VlETNAM.
Mótmælaaðgerðir svertingja.
HVAÐ HAFAST ÞEIRAÐ?
Carl Dreyer
Danski kvikmyndahöfundur-
inn Carl Dreyer er nú 78 ára.
Síðasta mynd hans Gertrud
(1965) fékk æði misjafna dóma
og þótt hún væri valin bezta
danska myndin 1965 voru þeir
margir sem töldu hana lélega
og leiðinlega og ekki sæmandi
slíkum snillingi sem Dreyer er.
Helztu myndir hans: Þjáning-
ar Jeanne d’Arc (1928), Blóð-
sugan (1932), Dagur reiði (1943)
log Orðið (1954) (allar sýndar í
kvikmyndaklúbbi M.R. 1966)
enx sígild snilldarverk. Síðustu
20 árin hefur Dreyer reynt að
afla fjár til kvikmyndar um
ævi Krists. Danska ríkisstjórn-
in hefur fyrir skömmu veitt
honum þrjár miljónir danskra
króna í þessu skyni, og Drey-
er undii’býr nú ferð sína til
Israel til að hrinda þessu hug-
leikna verkefni sínu í fram-
kvæmd. Hann hefur þegar skrif-
að handritið.
Eitt stef hljómar í verkum
Dreyers: þjáningin. Hún er ekki
neikvæð í augum hans, húner
þátttaka mannsins í þjáning-
um Krists. „Ranglætið særir
mig því ég trúi p. umburðar-
lyndi. Mig langar að skapa
kvikmynd um mikinn mann,
sem hafði vald yfir öðrum
mönnum og gerði kraftaverk"
-------------------------
I
Bræðurnir Karamazof I
★ Rússar eru mjög iðnir
við að kvikmynda sígild bók-
menntaverk sín — nú er unnið
af kappi að Bræðrunum Kara-
mazof. Ivan Piréf stjómar, en
hann gat sér góðan orðstír fyr-
ir mynd um aðra sögu Dosto-
éfskís, Idjótinn.
Dreyer vinnur nú að kvik-
myndahandritum eftir leikrit-
unum Brandi Ibsens og Dam-
askus eftir Strindberg. Hann
vonast einníg til að geta kvik-
myndað leikrit O'Neills, Mourn-
ing Becomes Eiectra (Eigi má
sköpum renha) með Ingrid
Bergman og dóttur hennar Piu
Lindström í aðalhlutverkunum.
Francois Truffaut
La Mariée Etait en Noir
(Svartklædd brúður) nefnist
nýjasta mynd Truffauts. Hún
er gerð eftir sögu William Ir-
ish (réttu nafni Cornell Wool-
rich). Raoul Cautard kvik-
myndar, en hann hefur tekið
flestar myndir Truffauts svo
og margar myndir Godards.
Jeanne Moreau fer með aðal-
hlutverkið. En gefum Truffaut
orðið: „Þetta er saga hefnda.
Það verður slys, misskilningur,
byssa sem átti ekki að vera
hlaðin; kona sem verður ekkja
á brúðkaupsdaginn sinn. Ifún
heimsækir smám saman alla þá
sem þekktu eiginmann hennar,
til að komast að hvér myrfi
hann.
Myndin er alls ekki sálfræði-
leg; hún er líkari þvi, að Tirez
sur le Pianiste væri snúið upp
á kvénhöndina. Allir mennirn-
ir koma mismunandi fram
gagnvart mjög sannri og al-
gjörlega heiðvirðri konu.
Við reynum að finna More-
au nýtt viðfangsefni sem ekki
á neitt sa-meiginlegt hlutverki
hennar i Jules og Jim. Enginn
hlátur, ekkert bros; í þetta
sinn bað ég hana um algjörlega
hlutlaust andlit.
Þessi kvikmynd er ekki
mynd af konu. Moreau er að
vísu aðalpersónan, en í lok
myndarinnar vitum við í raun-
inni ekkert um hana. En menn-
irnir sem hún hittir fá hver
um sig stu-ndarfjórðung af
myndinni til að trúa henni fyr-
ir nánustu leyndarmálum sín-
um.
ÓHEPPNI LIÐÞJALFINN. — Jean Rcnoir (1962).
Truffaut (1967). T- v. Jeanne Moreau í aðalhlutverkinu.

SVARTKLÆDD BRtJÐUR.
Reyndar er ég spenntur að
vita hvort gagnrýnendur endur-
taki ekki allt það sem þeir
hafa sagt um fyrri myndir
mínar; t.d. kvikmynd þar
sem ekkert gerist; dauf kvik-
mynd. Ég varð undrandi þegar
þeir sögðu þetta líkaumFahr-
enheit 451, því hún er full af
atburðum."
Jean Renoir
Það voru sannarléga engin
ellimörk á mynd Renoir, Le
Caporal .Épingle (Óheppni lið-
þjálfinn, 1962, sýnd í Hafnar-
bíói og Filmíu). Myndin leiftr-
aði öll af mannlegri hlýju og
gamansemi þótt hún lýsti um
leið hörmungum síðari heims-
styrjaldar.
Langur ferill Renoir nær yf-
ir allt þróunartímabil franskra
nútímakvikmynda; allt frá av-
ant-garde-hreyfingunni um 1920
til nýju bylgjunnar og sjón-
varpsins. Og enn fer Renoir á
stað. Hann ætlar að gerakvik-
mynd, sem hann nefnir La
Clocharde. Hún fjallar um
flækingskonu sem leikin er af
Jeanne Moreau. „Moreau hefur
þann dásamlega eiginleika að
geta gefið skýrt frá sér tilfinn-
ingar persónanna. Flækingur-
inn trúir á frelsið; vill ekki
bindast neinum. Ég veit ekki
en hvort þetta verður kvik-
mynd sem segir sögu“.
Satyajit Ray
Með þríleiknum um indverska
drenginn Apu beindi Ray
heimsathyglinni að indverskri
kvikmyndagerð. Myndimar
Pather Panchali (1955) Apartito
(Ófeigur, 1956) og Apu Sansar
(Heimur Apus, 1959) lýsa upp-
vexti, menntunarbraut og
þroskasögu drengsins. En um
leið lýsir Ray kjörum og hög-
um indversku þjóðarinnar lá
mjög hstrænan en raunsæjan
hátt. Á
Það kom mönnum mjög á ó-
vart þegar fréttist af nýjasta
viðfangsefni Rays, en það er
science-fiction kvikmynd, The
Alien, þar sem Peter Sellers
fer með aðalhlutverkið.
Ókunnugt geimskip lendir i
litlu Bengal-þorpi, og auðvit-
að veldur það talsverðri rösk-
un á hinu friðsæla þorpslífi. En
þetta er ekki aðeins science-
fiction segir Ray, heldur er
lögð áherzla á að sýna mann-
leg viðbrögð við þeim atburði
er myndin lýsir. Þ.S.
Samvinna ítalskra og
tékkneskra leikstjóra
★ ítalir sýna aukinn áhuga
á því að vinna með þeim
tékknesku leikstjórum sem bezt
orð hafa getið sér að undan-
förnu — Forman (Ástir ljós-
hærðu stúlkunnar), Kadar
(Búðin við Aðalstræti) og fleiri.
Carlo Ponti hefur gert mynd
með Milos Forman, sem nefn-
ist Brunaliðsmaðurinn.
/
»