Þjóðviljinn - 18.02.1968, Blaðsíða 6

J
g SÉÐA — ÞJÓÐVILJINN — Suimudagar 18. feforúar 1988.
■.......................................................................................................................................................................
V: .......
Þessir piltar gætu fariö að ganga í kcnnaraskóla þegar þeir veröa
ellefu ára gamlir. ‘
Markmiðið er að koma öllum Kúbubúum ungum sem öldnum í gegnum sex bekkja nám barnafræöshumar.
I
Herferð í menntamálumá Kúbu
Grein eftir MERVYN JONES úr New Statesman
Castro klam til valda fyrir
níu árum í landi, sem var þá
nokkuð á veg komið í mennt-
un og á öðrum sviðum á al-
mennan mælikvarða Suður-Am-
eríku og þriðja heimsins yfir-
Deitt. T.d. voru ólæsir og ó-
skrifandi fullorðnir ekki nema
23%, Tito og Dimitrov svoekki
sé minnzt á Nehru og Nasser
tóku við verri hlutfallstölu.
En hagtölur földu djúpið,
sem ferðalangar um vanþróuð
ríki þekkja milli þorga og
sveita. í Havana, en þar þýr
næstum fjórðungur þjóðarinn-
ar, var vanalegt að þörn gengju
í bamaskóla og fengju a.m.k.
nasasjón af nútímamenntun.
Þó ýmsir af skólunum hafi
verið illa búnir og troðnirhafa
þeir varfla verið verri en á-
kveðnir skólar í Birmingham
nú. Það vioru margir gagn-
fræða- og sérskólar, sem vorú
reknir af einkaaðilum (oft
bandarískum) og til var virðu-
legur háskóli, sem stofnaður
hafði verið á 18. öld.
Raunar var það svo — og
það er algengt í borgum þriðja
heimsins — að í borginni var
meira en nóg af menntuðu,
ungu fólki og lærðum kennur-
um, sem kusu að gegna leiðin-
legum skrifstofustörfum eðá
sátu atvinnulausir á veitinga-
húsunum.
En í afskekktum sveitahér-
uðum (Kúba er 800 mílnalöng,
þó hún sé mjó) var ástandið
alflt annað. Skólar þar voru
venjulega timburkofar, sem
voru ekki, nema eitt herbergi
og það var ekki nema einn
kennari fyrir nemendur á öll-
um aldri. Það var engin skóla-
skylda í lögum, og fátæktin
rak plantekruverkalýðinn og
smábændurna til að láta börn
sín ganga til vinnu á. unga
aldri.
Og það bætti ekki úr skák.
að Kúbubændur bjuggu á
dreifðum bæjum, en ekki í
þorpum, þannig að mörg börn
bjuggu einfaldlega pf langt frá
skólanum. 1 flestum sveitum
landsins var það undantekning,
ef bam lauk meira en þrem
bekkjum af hinum sex bekkj-
um bamaskólans. Framhalds-
menntxm í smábœjum út um
land var háð höppum ogglöpp-
um og háskólamir tveir utan
Havana, sem vora stofnaðir
1940, voru lítið annað en nafn-
ið tómt.
□
Fyrsta. atlaga hinnar nýju
stjómar að fáfræði sveitafólks
var herferðin í lestrarkannslu,
sem farin var af einstökum
þrótti árið 1961.
Ungt fólk frá Havana svoim-
aði um alla eyjuna, safnaði
bændum saman á líeimilum
þeirra eða í skógarlundum og
æfðu þá í stafrófinu. Að sjáflf-
sögðu voru flest þessara ung-
menna ekki kennarar að at-
vinnu — enda var ekki annars
krafizt en þau kynnu að lesa.
En þýðingarmesti árangur
herferðarinnar fyrir utan raun-
verulegan árangur í baráftu við
ólassið, var að mörg þeirra á-
kváðu að gerast kennarar.
Og vissulega er þörí fyrir
krafta þeirra. Kennaraskortur
er pnn áþreifanlegur á öllum
stigum, því að atvinnulausum
kennurum var skjótlega útveg-
uð atvinna og kennaraþöríin
vex af tveim meginástæðum.
önnur er hin vaxandi útþensla,
sem skýrt verður nánar frá,
hin landflótti margra mennt-
aðra kennara (eíns og lækna,
tæknifræðinga og mennta-
manna af öllu tagi) tifl Banda-
ríkjanna.
Um 30 prósent af starfsfliði
skólanna er enn „alþýðu“-
kennarar, þ.e.a.s. þeir hafa
engin próf. 1 háskólunum
kenna nemendur á síðasta ári
nýliðunum að ndkkra leyti.
Ég skrifaði hjá mér nokkr-
ar lýsandi tölur í háskólanum
í Las Villas héraði. Nemenda-
fjöldi hefur fimmfaldazt eftir
byltingu og kennaraliðinu hef-
ur fjölgað úr 100 í 550. En
það eru ekki eftir nema 50 ar
fyrri kennurum. í háskólanum
kenna nú m.a. tveir Banda-
ríkjamenn sem hafa brennt
brýr að baki sér og nokkrir
Mexíkanar og Kanadabúar. 1
skólanum starfa einnig 40
Meðan ég dvaldisí í Havana var opnuð sýning
á bókum og útgáfustarfsemi við eina af aðal-
götum borgarinnar. í glugganum var kjörorð
skrifað risastöfum tekið úr einni af ræðum
Fidels Castro: Við segjum ekki við fólkið: trú-
ið. Við segjum við fólkið: lesið:
Maður minnist ekki svipaðra ummæla af vör-
uim nokkurs manns, sem hefur óskoruð völd.
Og þó allar ríkisstjórnir í kommúnistalöndum
leggi mikla áherzlu á aukna menntun, hefur
engin færzt jafn mikið í fang og Kúbustjórn.
Þegar skólinn hefur risið byrjar fólkið á barnaskólanámi, sanía
á hvaða aldri það er-
I Iestrarherferðinni var fólki safnað saman hvar sem til þcssnáði.
tækn iráðgjafar og 25 þeirra
eru sovézkir og tékkneskir.
□
Á þessu ári imtmu 1000 nýir
skóflar taka til starfa á Kúlbu.
Kennaraþörfin er samt mest
vegna bekkjardeilda fyrir eldri
nemendur. 1 réðuneytinu var
ég fullvissaður um þaö ogsama
var endurtekið í tveim héruð-
um, sem hafa löngum verið
langt aftur úr öðram, að öll
böm ljúka núna sex ára bama-
skólanámi. Þá var mér' einnig
sagt að með einstaka undan-
tekningum í fáeinum útkjálka-
héruðum lykju þau öll einnig
þriggja ára framihaldsnámi. Og
hvað sem öðra líður sagði for-
stjóri á samyrkjubúi mér að
hamn lenti í vandræðum ef
hann tæki nokkurn í vinnu,
sem væri yngrí en 15 ára.
Raunar er ómögulegt aðtala
um ákveðinn aldur er skóla-
námi Ijúki, eins og hægt er í
Bretlandi. í bamaskólum á
Kúbu má sjá marga táminga,
sem settust ekki á skólabekk
fyrr en þeir voru 12 ára, þvi
að þá var skólinn reistur. Þau
hafa rétt til — og eru hvött
til — að sitja í skóla þar til
þau ihafia lokið níu bekkja námi.
Eiftir gagnfræðanám geta
ungir Kúbumenn farið í 3ggja
ára framhaldsnám til úndirbún-
ings fyrir háskóla eða mumið
í þrjú ár í æðri skolum nokkr-
ar greinar í iðnaði, tækni eða
búskap. Þessir skólar eiga að
veita fullnægjandi nám, en 10
prósent af beztu námsmönnun-
um halda áfram f skóla.
Samkeppnispróf eru haldin
um sæti í háskólunum, en þar
er nú- pldss fyrir 40.000 nem-
emdur (var 15.000) en eftirsókn-
in er mun meiri.
Æðri menntun er ekki aðeins
veitt ókeypis, heldur þurfa
stúdentar sem búa á stúdenta-
görðum (þriðjungur allra stúd-
enta) ekki að borga neitt fyrir
fæði húsnæði og fatnað —ekki
einu sinni farmiða heim til sin
f fríunum.
Háskólamámið er 5 ár íflest-
um deildum. En viðurkennt er
að þessum tíma sé ekká fiQum
varið til máms. Hesrþjönsusta
(sem er þrjú ár fyriir vimmamdi
æskufólk) er gefim sfcúdemtnm
eftir, en á háskólaáramum era
þeir þjáifaðir í hermennsku.
Mikil áherzla er lögð á líkams-
rækt og aHir stúdentar verða
að taka þátt í a.m.k. tveimur
íþróittagreimum.
Og töhiverðum tíma er varið
til að setja niður kaffiplöntur
eða höggva sykurreyr, því að
kúbanskir kommúnistar era
jafn ákveðnir og Kínverjar í
því að sameina störf hugar og
handa.
□
Miklum árangri hefur verið
náð í menntun fuHorðdnna.
Kvöldskólar, sem era. nýtt fyr-
irbrigði á Kúbu, hafa verið
stofnsettir hvar sem skólareru
og kennarar, því enginn kenn-
ari getur neitað að taka að sér
þessa aukavinnu. Það er aldrei
of seint að læra — og yfirlýst
markmið er að allir skuliljúka
fyrstu sex bekkjunum, hversu
seint sem orðið er.
Hugmyndin er að verkamenn
og húsfreyjur — hver einásti
Kúbumaður, skuli læra eitt-
hvað, og ákafari stuðnings-
menn ríkisstjómarinnar halda
því fram að svo sé í raun og
vera. Sannleikurinn er að
sjálfsögðu sá, að fólkið er mann-
legt. Kúbubúar vinna flestir
um 60 klukkustundir á viku
og „bjóðast til“ (gsesalappirnar
eru' oft réttlætanlegar) að vinna
meira á sunnudögum.
Bílstjórinn sem ók mér til
Las Villas t.d. sagðist gjarna
vilja læra ensku en hann væri
venjulega undir stýri um 12
tíma á dag eða meira. 1 ljósi
þess er námið, sem Kúbúbúar
stunda í frístundum sínum —
og það er töluvert — þeim
mun athyglisverðara.
Þar sem nemendur eru oft
fullorðnir og jafnvel gamlir
era þeir sem kenna og stjóma
yfirleitt ótrúlega ungir. Ég
hitti námsstjóra í héraði einu
(sem var ábyrgur fyrir mennt-
un 26.000 skóflabarna) aðeins ?.2
ára gamlan.
□
Verðandi kennari snýr sér
að sérgrein sinni er hann (eða
oftar hún) hefur lokið barna-
skólanámi, þ.e. 11 ára gömul.
Ungmennin eða öllu heldur
börnin eyða næstu fimm árum
í heimavistum sérskóla, sem
taka við einn af öðram. Tveir
| Framihald á 9. síðu.
X
I