Þjóðviljinn - 01.06.1968, Blaðsíða 7

\
!
Leiugairdagur X. júní 1968 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA J
ÆSKAN
OG SOSii AUSMINN
Ritnefnd: Guðrún Steingrímsdóttir, Sigurður Jón Ólafsson, Ólafur Ormsson, Þorsteinn Marelsson.
Leifur Jóelsson.
Myndin er al nokkrum hluta mannfjöldans sem sótti einn af fjölmörgnm útifundum sem haldnir hafa verið í Osló á liðnum mánuð-
um til að mótmæla árásarstríði Bandaríkjamánna í Vietnam og leggja áherzlu á kröfuna um úrsögn Noregs úr Atlanzhafsbandalaginu.
Sigurður Ragnarsson:
NOREGUR OG NATO
Aitilanahafsbandaliagið og mál-
efni þess hafa öðrum máikiim
iremiur mótað stjómimélaium-
næður, í Noregi síðajstu missieir-
in. Til þess liggja ýmsar á-
staeður. Á nassta ári er, sem al-
kunna er, gildistfmi Atlanz-
ha&sáttmálans útrunninn ' og
gefist þá aðildarþjóðumum tæiki-
faari tdl að seigja- homum upp.
Þ&bba hefiur að sjálfsögðu orðið
aaiidötæðipgum Atlariahaifls-
bamdailagsims í Noregi hvaitmimg
tál að hefja umræður á breið-
um grumdvelli um þétittölku
Norðmamma i bamdalagimu og
raumar um utamríkisstefinu þeirra
ailmienmt i því skymi að knýja
fram breytimgar á þessum efn-
um.
Hér á efibir skal í stuttu rmáli
leitazt við að gera greim fyrir
aðdraganda þessara uimræðna
og hvemig málin stamda i dag.
Fyrir síðustu .þingkosmingar í
Noregi fhaustið 1965) kepptust
förmiælendur þáveramdi rfikis-
stjórnar Verkamammnfllokksims
og talsmenn borgarafllokikanma
fjögurra sem nú fara með völd,
um að lýsa jrfiiir þvi að Atlainz-
hafsbandalaigið og máleflni þess
væru ekki á daigsikrá við þær
kosmimgar, sem fram ættu að
flara. Um þau mál yrði kosið
1969, þegar samningurinn rynni
út. Þá myindi norsika þjóðin
taika afstöðu til áflramlhalldandi
aðildar að umdamgengnum ræki-
legum umræðum um öll atriði,
sem máli skiptu í því samibandi.
Nú hefur hinsyegar sú orðið
raunin á — edms og vænta mátti
—■ að stjónn Per Borten hefur
lagt fyrir Stórþimgið 5 ára á-
ætlun um vamir og vígbúnað
Noregs og er í þessari áætlun
gert ráð fyrdr, að Noregur haldi
áflraim þátttöku í Átlamzhafs-
bandalagimu. Með samþykkt
þessarar áæblumar væri í reynd
búið að samþykikja áfraimhaid-
andi aðild Noregs að bamdalag-
inu, em fonmsims vegna hefur
einmig verið lögð fram álits-
gerð flrá stjórmimnd þess efnis,
að Noregur muwi halda áfram
í bandalaginu sftir 1969.
Þessi mál mumu bæði verða
afgreidd af þvi stárþingi sem
Afmæliskveðja
til Brynjólfs
í nafni róttæks æskufólks á íslandi sendir Æsku-
lýðsfylkingin, samband ungra sósíalista, Brynjólfi
Bjamasyni einlægar heillaóskir í tilefni sjötáu ára
afmælis han6. Æskulýðsfylkingin þakkar Brynjólfi
fimmtíu ára störf hans í forystusveit íslenzkra sósí-
alista og framlag til heimspekilegi'ar hugsunar og.
þekkingarfræði marxismans. Megi hreyfing ís-
lenzkrá sósíalista njóta lengi mannkosta og vits-
muna Brynjólfs í baráttunni fyrir bet.ra og fegurra
mannlífi á íslandi.
Æskulýðsfylkingin,
samband ungra sósíalista.
■ ■■■■■■■aaftaaaamo* ■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■(■ ■■■■■■■■■■■■!
nú situr ám þess að hafa ver-
ið lögð undir dóm þjóðarimmar
,í kosmimgum. (Þær fara ekiki
fram fyrr en í sept. 1969).
. Þegár sýnt var orðið, -að
stjómdm ætlaði að svíkja öll sín
fyririheit um að málið yrði rætt
á breiðum grundvelli og mönn-
um varð ljóst, hvernig hún
hafði hugsað sér alla aflgreiðsilu
miálsims hnykikti mörigum við.
Þetba átti eikki bara við um
amdsitæðinga aðildair, heldur
eimmig um ýrnsa aðra, sem
höfðu, trúað á þau hátíðlegu
loforð og heitstrengingar sem
gefiruar höfðu verið af forsvars-
mönmum stjómarinmar. En haí'i
stjórmim haldið, að menn sættu
sig við slíka afgreiðslu mélsins
móibmælalaust, hefiur „ henmi
skjátlazt hraipallega.
Hinn 28. janúar sl. vom
stofnuð í Osló samitök sem
nefnast „Norge ut av NATO“.
Þetta eru víðtæik samtök
manma úr mörgum flcikkum,
öllum landshluítum, stéttum og
starfsgreinum, eins og umdir-
skrifltirmar umdir ávarp samtþk-
ainma eru til mariks um.
1 stefnuyfirlýsingu samtak-
amna segir m.a.: „Norge ut av
NATO eru þverpófldtísk sarntök,
sem berjast fyrir úrsögn Nor-
egs úr AUamBhaflsibaindaflaginu
og að hætt verði ininilimun
lamdsims í hemaðarkerfi þess,
þammig að þjóð vor geti að miýju
firjáls og óháð, beitt sér fyrir
frdði, afvopnun og róttfláitri
síkiipan mála á aflþjóðavattvamigi.
Samitökin muinu leitast við að
verða vettvamigur allra hvar í
ffloklki siem þeir stamda, sem
viílja gera það að kröflu sinmi
og beita sér fyrir þvi, að Nor-
egur geri mú þegar ráðstafamir
tifl að segja upp Atlamzháfs-
saimmingmuim.“ ■ k- j
í ávarpi samitalhamma eru
dregim saimian noklkur atriði,
sem meginimáli skipta í þessu
sambandi. Þar segir m.r.:
„Markmið norskrar utanriikis-
stefnu hlýtur að vera að tryggja
sjáltfstssði lamdsims og stuðfla að
firiði, afvopnum og minh'kandi
spennu í heimdmum — og síðast
en ekki sízt að brúa það hyl-
dýpi sam slkilur ríkar og smauð-
ar þjóðir.
Aðild að Atlainzhaflsbamdaiag-
inu er ékki til þass fafllim að
stuðla að lausn þessara máfla.
Noregi stafar í dag enigim hætta
af utan rfikisstefnu Sovétríkj-
anma. Bamdarík'in eru himsvegar
lamigvofldugasta rfbi AtlamzihaiEs-
bamdialagsins, og styrjaldir og
hemaðarbröflt þessara stórveldis
í Vietmam og öðrum heims-
hlutum geta haflt það í för með
sér að Noregur dragist imm i á-
tökim vegmá aðifldar sinnar að
bandalagimu.
Hernaðar- og baráttutækni
baindalagsims byggist á þvi, að
kjamorkuivopnum verði beitt í
Noregi, og hin uimfangsimáikla
vighreiðragerð í Norður-Nonegi
eykur hættumia á, að kjamorku-
styrjöld brjótist út.
Lamdher, flugher og ffloti Nor-
egs er í reyndiimmd á valldi yfir-
herstjórn.ar Atlanzhafsíbanda-
laigsdms. Þetta er skerðirug á
sj álfsákvörðunarrétti oikkar.
Atlamzhafsbamdalagið erbanda-
lag rikra þjóða og vopnum þess
er beitt gegn fátækum þjóðum
í baráttu þeirra: Við erum sam-
ábyrg vegna aðdfldar okkar.
Samtök á borð við Atlamz-
hafsbamdalagið geta þvi aldrei
orðið tæki í þágu friðarins."
Samtökim „Norge ut av NA
TO“ hafa á því hálfa ári sem
liðið er frá stofmum þedrrá,
starfað af md'klum þrótti. Þau
hafá ummið að söfnum undir-
skrifta urnd'ir ávarpið, haldið og
tekið þátt í fjötda fumda víðs-
vegar um 'lamdið og milkil á-
herzla hejfur verið lögð á að
kynma stefnu og sjómarmið sam-
takamma með skrifium í blöð og
tímarit og útgáfiu dre'ifibréfa og
bækflinigia. Verður að segja það
flestum blöðumum til hróss, að
þau hafa verið opin fyrir sjóm-
anmiðuim, sem gengið hafa í
berhögg við yfirflýsta stefnu
þeirra sjálfra. Er óhætt að fuilfl-
yrða. að saimitökin eiiga ekki
mimmsta þáttinn í þvi, hve unij
ræður þessar umj norsk uitan-
riikismál haf a orðið almenmar og
margfþættar/
Hið óvenjulega „firjálsflyndi"
blaðamma stafar þó naumast ein-
vörðungu af umhyggju fyrir
rit- og skoðanafrelsi, Því hefur
eikki ætið verið búinm jafnhár
sess hér fremur en annarsstaðar
þegar „viðkvæm“ utanrikisimál
hefur borið á góma. Hitt mun
sönnu nær, að blöðim hafi látið
undam síga fyrir sívaxandi
þumga almenmimigBálitsins og
vegna breyttrar afsitöðu fjöl-
margira póflitískra samtaika, fé-
laga og einstaklin,ga.
Norska útvarpið og sjónvarp-
ið hafa gengið á umdam með
góðu fiordæmd, en þar hafa
miargsinmis verið umræðuiþættir
um þessi mál, þar sem amd-
stæðar sikoðanir hafá komið
fram. Sýnir það gjödla að hflut-
leysisáugtakið má túTka á ýtmsa
vegu!
Fári það svo, að stórþingið
norska saimlþykiki áframhaldamdi
aðild Noregs að bamdaflagimu
með atíkivæðum gömlu NATO-
filöklkanna (148-2), án bess að
málið verði flagit umdir dóm
þjóðarimmar, er ohætt að fufll-
yrða að sú samlþykkit gefur
hæpna mynd af viflja þjóðarimm-
ar, svo að eklki sé meira sagt.
Saimitökin „Norge ut av NA-
TO“ hafa kraf izt ■ þjóðarait-
lcvæðagreiðslu um málið, en
þeirri kröfu hefiur verið visað
á flyuig með ýmsum rökum og
sumum afllfurðuflegum, m.a.
þeim að engin rjibyrg stjóm“
mumii fást til að framfyflgja
viflja þjóðairimmar, ef meirihluiti
fenigist fýrir úrsögn úr bamda-
lagimu. Þess vegna væri slík at-
kvæðagreiðsla „eimskis virði“ og
beinlínis hæfctuileg! — Þessd um-
‘ mæli gat að líta í víðlesmu
stuðningsblaði stjónnarinmar,
bflaði, sem taflar öðrum fremur
frjéflslega um flýðræðisást síima.
Af stjórmmálaifilidklíumum eru
SF (SósfalísÉi þjóðarflokkurinn)
og Kommúnistaflokkurinm and-
vígir áfiramhaldandi aðifld.
Ælskulýðssarmtök norska Vinstri-
flolíksims, sem er frjálsflyndur
bongaraflolkkur, Samfoykfctu nær
eimróma á þimigi sfmu nú fyrir
skem'mstu, að Noregur æfcfci að
haetta þátttöku í .foamdalaginu
og á fllokkslþingi Vinstrifllokiks-
ins, sem niýlega er afstaðdð, var
samþylckt með yfirsnæfandi
meirihfluta atkvæða að hálda
bœri ráðgiafandi þjóðaratkivæða-
^reiðslu um . miálið, ef 5-10%
kjósenda krefðuist þess.
Venkaimanmaflokkurinm er all-
mjög fldlofinn um miáldð. Eimiar
Gerhardsen, fyrrum forsætis-
ráðherra hefur mælt með þjóð-
aratkvæðagneiðslu og ýmsir af
fyrri þingmöihmum og ráð'herr-
um flokksimis hafa mæflt ,með
úrsögn. Núveramdi forystumemm
- filokksims muinu þó Skinrast.við
í lengstu lög að bneyta um
stefnu, en varla mumu þeir
eiga náðuiga daga næsrfcu vikur
og mánuði.
1 miðstjóim æslkulýðssamtaka
1 flofcksins tólcst að kmýja fram
meirihlutasamlþyfldct fyrir á-
framlhafldamdi aðifld. Bygigðist
samþykfct þessd á ramigtúlkum á
ályktun, sem gerð hafði verið
á síðasta sambandsþimigi. Þessii
samlþykfct meirihluta miðstjóm-
arimnar var því gerð í blóra við
óbreytta féflaigsimemm, og félags-
deifldir um 'lamd aillt kröfðust
þess, að haldið yrði aukaiþimg
um méflið. Mun það verða hald-
ið á hausti komianda, og eru
afllar lfkur á, að þar verðd tekim.
sflcýr afistaða gegn áframhald-
andi aðild Norðmamna að Atl-
amzhafsfo andalagimu.
Meðafl þeirra féflagssamtaka,
sem styðja ávarp hreyfimigarimn-
ar „Norge ut av NATO“ er
Stúdenitafélag Oslóarháskótta, gm
Framhald á 5. síðu.
V-

Hugleiðing þingfulltrúans
, Samvinnufélag um dauðann nú safnast til fundar,
Sölumenn þess eru iðnir á landi hér.
— Pottormalýður og borgarar, bannaðir hundar,
beina augum til sjávar, hyar herskip fer.
Boðuð er hátíð í básölum vísinda og mennta,
héma er seinasta vígið um norðurslóð.
Skólar í París og Berlín ei beinlínis henta.
Biðjum, að stúdentalömbin hér verði góð!
Skrifum und samning svo fái ég ferðastyrk aftur,
fínustu veizlur og jafnvel ofurstatign.
Flýtur á meðan ei sekkuT á sjó . dreginn raftur,
sannlega virðist haminigjuhöfnin mín lygn.
Vertú* hér ’Sámur, vemdarinn okkar kæri,
víst hér upp setja fleiri herstöðvar bæri.
Kristirm. Einarssan,
Eitt af málgögmium ís-
lemzkra hemámsamdstæð-
imga
FRJÁLS ÞJÓÐ
amdaðist miðviflcudiaigimm.
29. mad s.l. í mömg ár
haf a Líf og Dauði teldzt
á um þetta blað oflckair,
og þótt ýmsum hafi leík-
urimm virzt ójafin,, ólum
vér lemigi von í brjóstL
En helstríð blaðsiiks var
hvort tveggja lamjgvimmt
og átakamlegt; blaðið-
lagðist bamialeguiia er
Þjóðvam.arflok]cu.rimn 'gaf
upp öndina; síðam varð
blaðið leiksoppur pófli-
tískra ævimtýramanna og
metorðastritara, ■ og í stað
þess að halda áfiram bar-
áttummi fyrir brottrelcstri
hersins af ísl'amdi, ýarð
' eina baráttum,ál þess
brottrekstur ¥ vimstri^ósí-
alista úr Aflþýðubamdia-
láiginu; hin síðustu miss-
eri tóku máttarstoðir
blaðsins að skrifia í Tím-
ann, en Frjáls þjóð hafði
dregið markalínu milli
sín og þess blaðs með því
að haldia ályflctxin Fram-
sókn.arflokksins í her-
stöðvarmálunum til streitu,'
en sú ályktun ■. mun hatfa
lent í öskutunnum floklss-
ins fyrir tækifaerisálylct-
anir; — banamein: ‘stif-
krampi sakir áhrifia
þýzkra sjóliðsforinisja úr
fasfcaflota Atlamzhafis-
bamdalagsins á miðtauga-
kerii og adrenalíngjöf
nýmahettnia ritstjómiar-
meðlima.
Blóm og fcransar af-
þakkiaðir, en þeim sem
vildu minmast hims látna
er bemt á að réyme að
bjarga skyldmenmí á Ak-
ureyri, Verkamamminum,
sem hefur orðið sömu
uppdráttarsýkinmi að bráð
og liggur á milli heims
og helju.
Fyrir hönd gamalla
viría og vanda-
manna.
RITNEFND.
J