Þjóðviljinn - 19.11.1968, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 19. nóvctmber 1968 — ÞJÖÐVXLJINN — SÍÐA ’J
BRÉFKORN TIL MEISTARA ÞÓRBERGS
FRÁ JÓNASIÁRNASYNI
New York 13. nóv. 1968.
Við Wið nxér í Þriðjunafnd
sátur kona ein 'þeldöikk með
rauðan blett í enni, viafto í
sari: Maria Naidu, þmgmaöur
frá syðsta fyi.ki Indlands. Við
röbbum stunduim saman um
hitt og þetta, og ég á það
raunar fyrst og fremst henni
að þalkika að enn hef ég ekki
látið fallast í þá freisitai að
stilla á kínveirskuna, jafnvel
þegar raeðuhöld hafa orðið
hvað óhófleglust, — þvi að
þetta er kona gagrmnenntuð.
gáfuð og skiemmtileg. Og
hláturmild. Þú mundir hafa
gaman af að kynnast henmd.
Þið gætuð til að mynda sagt
hvort öðru merkitegar fréttir
af lífimu efitdr dauðann.
María Naidu saimlþykkti á-
kvæðið um barneignimar sem
ég S'agði þér frá í gær. En
hún gerði það ekki af ffúsum
vdlja, hieidur vegna þess að
takmörlkun bameigna er hin
opinbera siteffna þeirra stjóm-
arvalda sem hún er hér flull-
trúi fyrir. PersóniuRega er hún
anidviig aMiri takmörkun bam-
eigna. Og það er vegna þess,
segir hún, að guðdóomurinn
ætlast til að sáflinniar endur-
fæðist jafnt og þétt, og þar af
leiðandi er takmörkun bam-
eigna brot gegn vilja guðdóms-
ins (eða með öðrum orðurn
mjöig allvarleg trufllun á syst-
eminu), og hlýtur að leiða til
vanidræða sem ómögulegt eir að
sjá fyrir endamn á.
Ég spyr hvort hún eigi við
það að takmörkuin bameigna
rniuni orsafea svo og svo lamg-
ar biðraðir sélna sem verði ó-
ánægðar yfir þvi að fá ekki
sína emdurfæðingu fyrr en
eftir dúk og disk.
Maria brosir góðlátlega og
segir að kannski mieigi orða
þetta þannig.
Já, en hvað liggur eiginlega
á? spyr óg þá. Eru eklki sál-
irnar eilífar? Af hverju skyldu
eilífar sálir fara að setja fyrir
sflig þó að endurfæðtaigamar
gangi kannski fraimvegis ekki
alveg eins greiðlega og hing-
að til? Einhverntímann hlýtur
röð'in hvort sem er að koma
að ’þeim, þrátt fyrir Pilluna og
aflllt það. Og eru ekki þessar
hófllausu enduirfæðingar þegar
búnar að vaildia nógu mikflum
erfiðfleikum hjá ykkur þama
austurflrá? Væri ekM betra að
stiflla þeim í hóf, svo að sál-
iroar fái þetur notið lífsins hér
á jörðunni? Og guðdómurinn,
— hlýtur hann efltiki að sjá
sem er að þetta er fyrst og
fremst praiktískt spursimál?
Við. skiljuim elkki hvort ann-
að, segir þá vinkona mín, því
að ef guðdómiurinn væri prafct-
ískur, þá væri hann ekki neinn
guðidóhiur. Við stolum held-
ur tala um eitthvað annað.
Já, svona er nú þebta, Þór-
bergur minn. Gagnmienntuð
gáfuikona, sem hefur heflgað
sig félagsmálum og mannrétt-
indum, telur sig brjóta gegn
einhverjum guðdómllegum viflja
með því að stuðfla að skyn-
samlegri lausn á einu ægileg-
asta vandaimáli sem mannkyn-
ið á nú við að stríða, þjóð
hennar sjálfrar þó mest afllra
þjóða. Hvað mun þá uimlanda
hiennar allla hina, miflijónir og
miljóinir og hundruð miljóna,
sem enga menntun hafa öðl-
azt, — hvert á það fólk að
sækja sór styrk til að brjóta
gegn vilja guðdómsins?
Jú, ætli væri ekki muour
fyrir Indverja ef þeir gæta
bara vanið sig á venjulega ís-
lenzka andatrú — eins og þú?
Hvað um það, Þriðja nefnd-
in heldur ótrauð áfram sín-
uim sitörfum. Og svo sannar-
iaga er ég þafcklátur fyrir að
hafa þar fengið jafn skemmti-
legan sessuniaut og hana Mar-
íu mína Naidu.
Blessaður,
Jónas.
Þjóisaga sendir frá
sérbókumáriS''67
— stórviðburði líðandi stundar
Bókaútgáfan Þjóðsaga hefur
sent á markaðinn bókina „Ár-
ið 1967 — stórviðburðir líð-
andi stundar í myndum og
máli — með íslenzkum sér-
kafla“. Bókin er gefin út i 10
löndum og upplagið er alls 114
miljón. Vegna sérkaflans um
ísland er bókin á íslenzku 16
örkum lengri en í öðrum lönd-
um þar sem hún er gefin út.
Er bókin prentuð í Svíþjóð en
sett í prentþúsi Hafsteins
Guðmundssonar, sem er for-
stjóri bókaútgáfunnar Þjóð-
sögu.
Bókin er 316 blaðsíður í
sitóru broti og er þar fjallað, í
myndum og máli. um helzta
viðburði í heiminum 1967. í
bókinni eru 460 myndir þar af
80 litmyndir. Bókinni fylgir
nafnaskrá, staða- og atburða-
skrá svo og skrá um höf-
unda Ijósmynda íslenzka kafl-
ans.
Þjóðsaga gaf fyrst út bókina
1966, og var hún þá að öfllu leyti
eins og sænska útgáfan, nema að
textinn var á íslenzku. Gísli
Ólafsson, ritstjóri hefur annazt
ritsitjóm erlenda kaf\ans í ís-
lenzku útgáfunni en islenzka
kaflann hefur Bjöm Jóhanns-
son, blaðamaður tekið saman.
í íslenzika kaflanum eru 76
myndir, þar af 7. litmyndir.
Erlendur kostaiaður vdð bók-
ina er mikill og hefur það í för
með sér að verð hennar hefur
hækkað frá því sem upphaflega
var ætlað. enda hefur genigi
krónunnar lækkað tvívegis frá
því útgáfan hófst. Verð bókur-
innar er kr. 1.085,00 en verð
fyrsta árganigs er kr. 775.00 og
verð bókarinnar 1966 kr. 850,00
og mun enn vera hægt að fá
fyrri árgangana keypta. Það
skal tekið fram að þessu ný-
mæli í íslenzkri bókaútgáfu
hefur verið svo vel tekið að ætl-
un forráðamanna Þjóðsögu er
að halda útgáfurmi áfram. Bók-
in er í mjög vönduðu og fallegu
bandi.
Guðlaug Guðmann
Minningarorð
Þegar saimferðarmiennimir
kveðja hver á fætar öðrum
hvarflar hugurinin ósjélfrátt
afftar til horfinna saimveru-
stunda.
Hinn 9. nóvemiber var til
graflar borto á Afeureyri frú
Guðlliauig Guðtmann, eikkja Jóns
G. Guðmanns, er síðast var
bóndi á Skarði við Akureyri. ,
Ég mínnisit þess enn er ég
sá hana í fyrsta sinn edns og
það hefði verið í gær. Það var
sumaa-ið 1926, óg var á Víflils-
staðahæfli og Jón hafði hringt
til min. úr Reykjavdk og sagzt
koma að heimsækja mig. Ég
ge'kflc á móti honum niður „af-
leggjarann" og sé, er ég kem á
hæðina að með hanum er ung
og fríð stólka. Og þegar flunidum
bar saimian kynnir hann
mig fyrir konu sinnd. Þau höfðu
verið að gifta sig þá fýrir
siköimmu. Sú kynning varð upp-
haf ævilangrar vinátta. Ogenn
stendur Guðlauig mér fyrir hug-
skotsísjómuim eins og hún var
þá: fö'gur og einbeitt í fasi,
snögg í viðbrögðum og gflettnin
Ijómaði af andlitinu, þegar það
átti við.
Guðlaug var fædd 9. marz
1899 að Hraunkoti í Nauteyrar-
út. Bamahópurinn var stór og
fátæfetin mikil, svo snemma fór
Guðflaug að vinna fyrir sér
heirna og heiman. Hún starf-
aðd meðal annars í Bæ í Hrúta-
firði og á Sdglufirði, og svo vildi
tál að hún tóflc þá að sér með eins
daigB fyrirvara að fara í stað
vinstúlku sinnar til vinnu í hó-
teli á Aikureyri. Þannig ráðast
öidögin. Þár kynntust þau, Jón
og hún, og lögðu grundvöllinn
að ævilamgri sambúð, ágœtri og
hamingjusamri.
Þau bjuggu fyrst í kjallara í
húsi einu fraimiarlega á höfða
þeirn, sem er yfir Torfunefinu,
en nokkru síðar reisiti Jón sér
mikið og rúmigott hús á þeirra
tfma mæflikvarða nokkru ofar.
Varð það mikil miðstöð okkar
póflitísku starfsemi á þeim árum
og atorka hinnar gestrisnu hús-
móður kom þá hreyíingunni í
góðar þarfir. Það var eflcki sízt
miannmiargt hjá þeim í Krossa-
nesverkfalflinu 1930 og margar
bezta myndir, sem til eru af
fbrvígiisimönnuim xöttæku verk-
1 ýöshreyfi ngarinnar þá voru
einmitt teknar, er þeir voru
gestir í þvi húsi.
Arið 1940 hófu þau Jón og
Guðlaug Guðmann búskapston
afrek á þvi sviði, semgerahann
að .bezta bónda‘ á Islandi, braut-
ryðjainda, sem Amór Sigurjóns-
son mat svo hátt og réttilega í
greinum sínuim í ,,Frey“ í fe-
brúar 1951. En hver maður, sem
einhverja hugmynd heffur um
iíf og starf ísflenzks bönda veit
oig að ekfci er sitarf bóndakon-
unnar auðvéfldara eða minna.
Ég þekkti Guðmann svo veil, að
mér komu ek'ki atark'a hansog
hyggindi' á óvart, en oft dáðist
ég að óitrúlegum þrótti Guð-
laugar, þegar ég heimsótti þau
að Sikarði. En hin þrotlausa
vinna sagðd líka tifl sin. Jón
Guðmann andaðist 2. september
1958, 61 árs að aldri. Og nú
sækir borgin flast og þétt að
ræktunarlandinu á Skarði, gróð-
urlendi Guðmannshjónanna
uimskapast í lóðir og hús —
og að nokkrum tíma liðnum
verður ef til vdll aðedns eftir
ævintýrið uim hjónin á Skarði,
„kaupmanninn og kommúnist-
ann“ og konuna hans, afrek
þeirra og gæffu í að ryðja öðr-
uim braut.
Þau Guðlaug og Jóm Guð-
mann eignuðust þrjú böm, tví-
burana Gísfla og ísak og dótt-
urina Rebekku. öfll eru þau gift
og Guðilauig naut sem amrna
bamabama sinna, efftir að Jóns
missti við. Var hún hjá Gísla
syni sínum og konu hans, Stef-
aníu, þar til hún lézt af heila-
blóðfaflld 2. nóvember síðastilið-
inn,
Guðflaug var tifl hins saðasta
fðlagi í Sósíaflistaflokfcnuim. —
Mikið dáðist ég að mdnni henn-
ar, er við sátum saman í fyrra
yfir gömlu myndunum hans
Guðmanns frá títmabilinu 1924-
34 og kvaö húnmundiogþekkti
enn af flóflki og aðstæðum.
Minning þessarar mæta konu
mun lifa í hjörtam hennar
nénusta oig í huigum alflra gömlu
samferðamannanna, sem þekktu
hana og mannkosti hennar, —
en þeim fer nú vissuflega fækk-
andi með þeirri kynsflóð, sem er
að kveðja. Einar Olgeirsson.
Grein Dagsbiúnarfélaga 644
í Þjóðviljanum 16. b-m. hefur
líklega orðið mönguim nokkurt
íhuigunarefni, þar sem fjallað
er um viðkvæmt tilfinningamál
eldri kynslóðarinnar, þeirrar
kynislóðar, sem nú hefur lokið
löngum starfsdegi sínum og
þjóðfélaginu ber siðferðisleg
skylda til að sjá farborða.
Greinarhöfundur vísár til
mildrar og fagurrar dögunar 17.
janúæ' 1914, þess dags þegar
Eimskipafélag Islands var stofn-
að. Þegar ég las þetta kom mér
í huga líkan eitt táknrænt, sem
lisbairmaðurinn Einar Jónsson
myndhöggvari hefur gert og
nefnir „Dögun“, en gæti eins
hafa heitið „Dagsbrún“, en
mynd af þessu listaverki hafði
einmitt birzt -í einu blaði borg-
árinnar eflöki alls fyrir löngu.
Sýnir listamaðumn þar nátt-
tröll eitt mikið, sem er að verða
að steini og heldur það á faer-
urri konu, sem það hefur rænt.
Steytir nátttröfllið hinefann móti
sólinni í máttflauisiri heift, þar
sem konan aiftur á mótt fagn-
ar henni með því að lyíta ann-
arri hendi móti henni, því að
hún veit, að dagur er í nánd og
þá muni hún frelsast úr faðmi
tröllsins, sem verða mun
steini. Þessi tvö fyrirbrigði,
steyttar hnefi og fagnandi
hönd, eru mjög sterkar and-
stæður, sem minna á hve við-
brögð geta verið ólík við sama
fyirirbrigðinu, afllt eftir þvi,
hvermig á stendur.
I framhaldi af þessu rifjast
einnig upp fyrir mér, að Eim-
sklpaifélagið hefur frá dögun
sinni verið stolt okkar Isflend-
inga, haft forysta í sigliniga-
málum þjóðarinnar með fríðum
skipastól og verið eitt mesta
aflið í atvinnulífi þjóðarinnar.
Þetta minnist ég á, vegna þess
að standum vill það gleymast í
hita tilfinninganna.
En hvemig hefur þetta félag,
sem greinanhöfundur Þjóðvilj-
ans nefnir réttilega óskabam
þjóðarinnar, komið fram gagn-
vart verkafólki sínu. — 17.
ianúar 1914 er löngu liðinn, það
er rétt, og margt aif því, sem
þá gerðist er gleymt í móðu
tfmains. Þ.ióðféflagshaettir eru og
ólíkir í dag. En það er sama
sálin, sem býr i Eimskipafélag-
inu, að því er séð verður og
enginn skuggi fellur á veg
trausts fo:'stjóra þess, bó hann
hafi statt reglur um aldursmörk
hafnai'verkamanna til svipaðs'
samræmis við starfsmenn á
skrifstofum og skipum félagsins,
en á þeim vinnustöðum láta
menn almennt af starfi, er þeir
hafá náð 65 ára aldri, 7 áirum
fyrr en verkamenn.
Á það var minnzt hér að
framan, hve sjónarmið manna
geta verið ólík gegn saima fyrir-
brigðinu. Það er vissulega
húgmynd ná'tttröllsins, að for-
stjóri Eimskipafélagsins ætli að
gera öldruðu fólki örðu,st fyrir
með því að setja ákveðin ald-
ursmörk um hvenær verkamenn
skuli láta af starfi og mun sú
huigmynd vissulega verða að
steini, eins og nátttröllið, þegar
dagair í vitand þeirra, sem
þannig hugsa. Er ekki ólíklegt,
að hin fagnandi hönd, seni lyft-
ist mót sólinni, verði í fram-
tíðinni fremur tákn þeirra at-
burða, sem gerðust á því herr-
ans ári 1968, þegar sú husmynd
var vakin meðal þjóðarinnair,
að einnig vinnudesi verka-
miannsins skuli, sjálfs hans
vegna, takmörk sett, eigi síður
en annarra þjóðfélagsþegna.
Hvort Dagsbrúnarmönnum
finnist forráðamenn Eimslkipa-
félagsins hafa komið illa fram
Þrjár nýjar bækur eru komn-
ar frá Hörpuútgáfunni á Akra-
nesi og eru þær allar prentaðar
í Prentverki Akraness hf. Bæk-
urnar heita: í fremstu víglínu,
Eldur ástarinnar og Haukur í
hættu.
Skúli Jensson hefur þýtt bók-
ina og valið þættina í í fremsta
vígl'ínu, og eru það sannair frá-
saignir úr stríðinu. Bókin er í
sama flokki og Til síðasta
mamns, sem kom út á sl. ári og
hlaut góðar viðtökur.
í bókinini eru m.a. eftirtald-
ar frásiagnir: Einstætt affrek,
þar er sagt frá tundurspillin-
um Englandi í baráttu við jap-
anska kafbáta. Föðurlandsvin-
ir á flótta er frásögn af hetju-
dáð norskra föðurlandsvina í
andspymuhreyfingunni og einn
kaflinn nefnist Á reki á Mið-
við sig, skal fátt um sagt hér,
en hvort hefiur öllum Dags-
brúnarmönnum horfið og
gleymzt, í móðu tímamjs, nú að
tveimur árum liðnum, frá bvi
að Eimskipafélagið bjó stórum
hluta verkamanna bað aitvinnu-
öryggi, að fastráða þá til hafn-
arvinnu, svo þeir haldi fullum
launúm, einnig þá daga, sena
ekki er unnið vegna skorts á
verkefni?
Þetta mætti ef til vill líka
hafa í huga, þegar minnzt er
17. janúar 1914, dagsins, sem
var svo mildur og fagur.
Orgeltónleikar í
Landakotskirkju
Haukur Guðlaugsson orgei-
leikari heldur tónleika í Landa-
kotskirkju á miðvikuda-gskvöld-
ið kl. 9. Á efnisskránni verða
Toceata og Fuga eftir J.S. Bach,
Tíu sálmaforleikir eftir Bach og
Chorafl í E-dúr eftir Cesar
Frank.
jarðarhafi og segir þar frá
hrakningum flugm-anna sem
urðu að nauðlenda á Miðjarð-
arhafi.
Eldur ástarinn-ar er ný
læknaskáldsaga eftir Shane
Dougl-as. Áður hafa bomið út
á íslenzku tvær bækur eftir
þessa áströlsku skáldkonu, og
hafa þær verið mikið seldar.
Bókima þýddi Kristín Eiríks-
dóttir.
Haukur í hætta er eins og
naffnið bendir til nútíma
drengjabók. Þetta er ný bók um
flughetjuna og leynilögreglu-
m-anninn Hauk flugkappa og
Markús frænda hans. Það þarf
ekki að kynna þá kappa fyrir
íslenzkum drengjum. því að
flesitir þekkja þá af fyrri bók-
um. Skúli Jensson þýddd bók-
ina.

hreppi við ísafjarðardjúp. For-
efldrar henmar voru þau hjónin
fsak Kristj ánsson og Rebekka
Jensdóttir. Biblíunöfnto eru líf-
seiig á landi voru og ekki sízt
á Vestfjörðum — og íslendimgar
ættræknir, svo ekki deyja þau
að Skarði við Akureyri, eitt eft-
irminnilegasta ævintýri í ís-
lenzkum búskaparháttam. Hann
kaupmaðurinn og kommúnistinn,
gen-gur að landbúnaðarfram-
leiðslunni, óbundinm af íslenzkri
búskaparhefð, og vinnur þau

SMSÍ efnir ti/ sérnámskeiða
fyrir verkstjóra sláturhúsa
Verkstjómiamámskeiðin hiaffa á-
kveðið að stofna til sémámskeiðs
fyrir verkstjóra slátarhúsa. Verð-
ur hér wn að ræða 4 vifcna nára-
skeið, sem haldin verða dagana
2. til 14. desember 1968 og 20.
janúair til 1. febrúar 1969.
Til þessa námskeiðs er m. a.
stoffnað með hliðsjóm áf 3. @r.
laga frá 1966 um meðferð, skoð-
un og mat á slátairafurðum.
Undirtoúning og skipulag hafa
annazt . með forstöðumönnum
verkstjórnamáimsikeiðanna, þeir
Jón H. Bergs, forstjóri Slátar-
félags Suðurlands, Jón Reynir
Magnússon verkifr., Teiknistofu
SÍS og Páll Á. Pálsson yfirdýra-
læknir.
Námsefnið verður í meginat-
riðum svipað og á venjulegram
verkstjórnarnámskeiðum, en
nokkuð aðlagað sláturhúsireks-t.ri
og stytt, en þess í stað bætt við
ýmsu, er sérstaklega varðar
tæknimál slátanhúsa og meðferð
sláturafurða. Auk tíu kennara
námskeiðanna munu 11 sérfræð-
ingar og kunnáttumenn um mál-
efni slátarhúsa halda fyrirlestra
eða annast kennslu og leiðbein-
ingar með ö'ðirum hætti.
Númskeið þetta er 26. verk-
stjómamámskeið, en 4. sémám-
skeiðið, sem námskeiðin hafa
haldið. Alls hafa 370 verlkstjórar
sótt þessi námskeið.
Stj. Verkstjórnarnámskeiðanna.
að<j>-——— ---------------
Þrjár bækur komnar
frá Hörpuútgáfunni
1 af 11 þúsund
hluthöfum Eimskips.