Þjóðviljinn - 27.04.1969, Blaðsíða 5

Sunnudagur 27. apríl 1969 — ÞJÓÐVILJINN — SIÐA g
A« Kotvogf Jóhanncs Kolbeiusson stcndur und ir gamalli vegghlcðslu, Eyjólfur Halldórsson l.v.
Festarfjall. Myndin er tekin að sumarlagi aí Ara Kárasyni.
Gamli Reykjanesvitinn, fyrsti viti scm rcistur var á íslandi.
Ekki hafa aillir Islending-
ar yndíi af ferðalö'guim um sdtt
fagra föðurland. TiJl þess li'ggja
í imörgu tilviki helzt fjórar
átæður: leti, þeikkingarleysi,
tilfinningadoöi og spillt hug-
arfar. Fólk nennir eikiki aö
taíka til mat og fraimreiða við
ófullkomnar aðstæður. Ör-
nefni vekja ekki áhuga fólks,
sem e!kki þekkir sögu þeirra
eða kynjasagnir, sem gefa í-
myndunaraflinu byr. Niður
Isekjarins eða beljandinn í
ánni heldiur vöku fyrir sum-
um, eða þá fugllasöngiurinn.
Hljóð jökuilsins fylla brjóst
borgarbúans óihug og lítil fluga
eða königurló tekur frá honuim
alla matarlyst. Sumir eru ó-
nsemir á litbrigði jarðar eða
far skýja, vakna aldrei nógu
snemma til að sjá morgiun-
roðann og eru svo leiðiir eiftir
erfiði dagsins að þeir njóta
ekki sólarlagsins.
MEÐ
FERÐAFÉLAGINU
UM REYKJANES
Sunnudaginn 13. þ.m. tók
ég smá forskot á sumairið og
fór í simáferðalag með Ferða-
félaigi Islands, undir leiðsögu
Eyjtólfs Halldtóirssonar. Ekið
var fraimihjá „Pendngagjá" (svo
nefna gárungar nýja Haflnar-
fjarðarveginn yfir Kópavogs-
háls) og framihjú álverinu í
Straumsvík (það gladdi okik-
ur að þrátt fyrir alllt uimirót-
ið þarna er suðunhlluti svæðis-
ins óhreyfður), um Vatns-
leysiuströnd og yfir Vogastaipa,
þar sem margur hefur orðið
fyrir undarlegheituim af öðr-
um heimi.
Nú liggur leið ckkar suður
Tveir máttarstólpar Ferðafélags Islands, Einar Guðjohnsen til
vinstri og Jóbannes Kolbeinsson til hægri.
Útlendingar siem hingað
koma taka margir hvcrjir ást-
fóstri við landið og koma- aft-
ur og aftur. Þetta á sér í laigi
við „baikpokailýðinin“ svo-
nefnda, sem ferðast fótgang-
andi uim landið. Bn auðhyggju-
mönnum til huggunar: — þetta
fólk verður ekki „baikpoka-
lýður” alla ævi; eftir nokikur
ár er þetta íxjska f’ólk búið
að koma undir -sig fótunuim
og kemur þá í mörgu tilfelli
aftur og nýtur þá dýrari fyr-
irgreiðslu. Einn ungan mann
frá Rínarihéruðum Þýzkallands
kannast ég við. sem hefur
komið hingað í leyfi s,l. fjöig-
ur ár. Og í fyrra gakk ég á
jökul ásamt ffleira fólki. í
hópnum var skozk stúlka, sem
oktour kairlimönnunum vieittist
fullerfitt að fylgja á göngiunini,
hugurinn bar hana hálfa leið
og gleðin brann henni í brjósti
yfir öMiu, sem hún sá. Á heim-
leiðinni fann hún hrossafllugu
á jöikllinum, sem hún tóli upp
og bar í hendi sinnd niðurfyrir
jökuilrönd. Stúlkan var enginn
kjáni; lainigaði aðeins til að
sýna þalkklaeti í einhverri
rnynd.
með Vellinuim til Hafna. —
Garnli Kotvogsbærinn stendur
enn að nokkru. Húsin hafa
greinitega verið vel viðuð og
hinir háu, hlöðnu grjótveggíir
hafa furðulitið látið á sjá.
Mannvirki sem þessi eru ekki
á hveirju strái og ber að varð-
veita frá glötun. Við gengum
í smiðjuna gomlu, sem breytt
hefur verið í fjárhús. Eyjólfur
bendiir okkur á sterúfstykki
gaimallt, sem liggur upp við
hleðsluna, sieim er ailgróin
litríkum bæjaranosa. Fengju
þessar gömlu vegghleðslur
mælt. yrðum við ma.rgs fróð-
ari um litríka söigu.
□
Einu simni á löngu liðinni
tíð brauzt ungur maður um
langan veg að Kotvogi, þar
sem hann skyldi vistast um
vertíðina. Vonzkuíbylur var
þenna dag, og teom piltur tiil
bæjar seint um ikivöld, þreytt-
ur og hrakinn. Bkki er þess
getið hivaðam hann kom. Hús
voru raimimger, frambœrinn
rekinn. fimmtomimu. en þó
hýsing væri hin bezta var
þröngt þetta kvold. Var pilti
þvi vísað í afihýsi eitt. Héttaöi
hann skjótt, einda hivíldar
þurfi. Birtu af tungli lagði um
ljóra. Varla hafði honum
nmnið í brjóst, er hamm hrötek
upp og sá miann mdkinn og
þrekinn ganga að rúmstæðinu
og afklæðast tauitamdi:
Kominn er ég að keipum senn,
kallaður til róðra enn.
Síðam sitígur hann uipp i
sængina til þess er fyrir var,
breiðir brekán að höikiu og
mælir;
Maríu sælli og Mikael,
máttarvöldum guðs ég fej
sjávarreisur seint og árla,
signi þau hverja unnar skel,
svo að lendi lífs við endi
í Iíknarvari bak við hel.
Reis þá sjómaðurinn uipp,
lagði handlegg yfir kamumanm
og miæiti; — Hver ert þúann-
ars laigsmaður? — Eeystist þá
komumaður upp í höndum
hans og hvarf.
□
Undir beejarhólnium, þar
sem Jóhannes Kolbeinsson
segdr huldufólk búa. er djúp-
ur brunnur, og ekki mun hafa
veitt af góðu vatinsibódi, því að
yfirborðsvatn er af skornuim
skammiti. Engin á og eraginn
teljandi iækur renn-ur til
sjávar á strandlenigjunni
frá Krísuvík allt til Hafnar-
fjarðar, en við sjávarmál eru
víða ósölt vötn og uppsprett-
ur, svokölluð fjöruvötn (Kúa-
gerði, o.fl.). .
□
Næsti áfangi er SV-horn
landsins, Reykjanes. Þar var
fyrsti viti landsins reistur, á
svokölluðum Vailahnúkuim ár-
ið 1878. 1886 varð mikilll land-
skjálfti og sprakk og hrundi
úr hnúkunum. Var vitinn þá
endurreisitur lengra uppí landi.
Enn má sjá teifar gamla vit-
ans tæpt á þverihníptri borg-
brún. Þar neðanundir síiber
úthafsaldan bergstálið og hef-
ur grafið í það gjótur og gat-
kletta. Ausfan Valahnúka er
sigdæld sem flæðir upp í á
mestu flóðuim. Þar er ilvolg
lauig með hlöðnum vegigjum.
Fjaran þarna er dáfögur, þak-
in volduigum hnöttóttum grett-
istökum. Skammt undan llamdi
rís drangur, sem Karl heitir
(51 m.) og utar fyrir lamdi eru
fuglaiskerin.
Uppi í berginu er hrafn að
byrja varp. Hann bregzt hinn
reiðaisti við er við ónáðum
hann, skrækir á okibur oggör-
ir hinar ferlegustu kúnstir í
loftinu; veltur í vindlhiviðunum
eins og svartur hnoðri og ryð-
ur smástednum niður á komu-
menn. Hátt í loffi svífur súla.
Einhivemtíima þegar súluihóp-
ar stungu sér kringum fiski-
báta að veiðuim var þetta
kveðið;
Eins og klcttur ofan í dettur
sjóinn,
súlan slettir sér á kaf,
svo að skvettan kemur af.
Þegar vdð lögðum af stað
var góðviðri og fram undir
hádegi, en rrú var farið að
hvessa og getek á xneð slyddu
öðru hvoru. Við röltum saimt
út að hiverasvtæðimu, sem er
miim vitans og SýrMls á
sprungu SV-NA. Þetta eru
leir- og brennistednsihverir, og
er hvítur kísill þama sum-
staðar í þykfauim löguim, Flest-
ir þekkja söguna um Gunnu
eða Gunnuhver, þar sem
draugur í kerlingarhlki var
kveðinn niður. Þarna áttu
lika að vera kol í jörð.
Jón Þórðarson í Junkara-
gerði (Galdra-Jón). var smið-
ur góður. En þótt hann væri
ailla daga í smiðju þurfti
hann aldried kól að lcaiupa.
Sótti ha,nn þau árllega á hest-
um suður á Reykjanes. öll
var leiðim sponrælk, en þó
tókst aldrei neinum að fylgja
karli eftir þó miargir reyndu.
Margir menn sáu kolin hjá
Jóni, falleg steinkol. Brandur
Guðmiundsson hreppstjóri í
Kirkjuvogi reyndi margoft að
fá Jón til að segja sér til
námunmar, en tókst aldrei.
Næst því komst hann einu
sinni þegar karlinn var fuil-
ur. Sagði hann þá Brandi í
trúnaði ,,að ekki þyrfti að
leita Banigt flrá SýrMli”.
Þegar við komuim til Grinda-
víkur hafði sitorminn enn
hert og bátarnir vora að koma
úr róðri. Vegna þess hve a.ld-
an stóð beint á snið við inn-
siglinguma var hún nokikuð
hrein og áttu bátamir ekki í
erfiðteitoum. Samt var gaman
að sjé þá bruna inn eftir þess-
ari örmjóu krókóttu rennu.
Þama hefur margur sjómað-
urinn hlotið hraltendng eða
dauða.
Var nú komið að lokum
þessarar ágaetu ferðar og voru
þátttakendur ánægðir, ekki
sízt hinn dugimikli og ágæti
listamaður Eyjólfur Eyfells,
sem á þessari situttu stund
undir Valahnúkum glerði skiss-
ur að fjórum mélverkum. —
Gaiman væri að verða jaín
andiega og líkamlega hress á
hans aldri. J. E.