Þjóðviljinn - 17.08.1969, Blaðsíða 7

T
SumKKlagnr TO. óigásit 1369 — MÖ0VTIJ1N3SI — SlÐA J
merkingin verður aiuðvitað að
vteira ólbreytt".
— Hvað telliur þá saimaiginíljeigt
með urngu leilrstjórunum í
Austri og Vestri?
Forman: ,.Það eina sem kvik-
myndaihöfundar er búa vdðmás-
munandi þjóðféla.gsskipulag eiga
sajmeiginlegt er barátta þeirra
fyrir slköpunarfrelsá, siem ann-
ars vegar er ógnað a£ verzl-
unarsjónanmiðum kvikmynda-
braskaranna og hins vegar af
baktjaldamakki bókstafstrúar-
manna.
— Athyglisverð þróun á sér
nú stað á Vesturlönduim, en
hún á upptök sín í Frakklamdi.
Franskir leikstjónar gerðu sér
fyrstir Ijóst, að tii þess aöhafa
frjálsar hendur er ekki nóg að
vera leikstjóri kvikmyndar
heldiur verður maður einnig að
vera framlledðandi. Truflfaut,
Godard, Leloueh og Resnais eru
allir að hluta framleiðendiur
þeirra mynda er þeir stjóma. 1
þeim löndium þar sem sJiílkt hef-
ur ekki gerzt ber tniun miruna á
athyglisverðum myndum t. d. á
Itailíu og Bretlandi. Frakkar
ætla að koma á stofn fétegs-
skaip þeiraa manna, sam eru
bæði leikstjórar og Iramlleið-
endui', gegn hinu öfluga hedms-
sambandi framleiðenda.. Það
sem hófst tmeð1 mótmæHaaðgerð-
unum í Cannes ’68 náði há-
marki skömimu síðar meðmikl-
uim fiundi franskra kvikmynda-
höfunda. Fiimimitíu leiksitjórar á
öllum aldiri mættu til þessa ein-
stæða fundar og settu fram
kröfur sínar til ríkisstjórnarinn.
ar um endurskipulagningu
franska kivikimyndadðnaiðarins“.
— Margt hafur verið skrifað
um saimminga og síðar ósam-
komiulag yfckar Cario Pontis
við gerð myndarinnar Það
brennur elskan min. Hviaö er
rétt í þessu miáli?
Forman: „Þetta er imijög ein-
föld saga. Cario Ponti skrifaði
unddr samkomiulaígið áður en
myndatakan hóísit og hafði þá
ekkert nema handiritið -að
myndinni. 1 fyxstu gakk alilt
snurðulaust. Poniti sá okkur
fyrir fyrsta flckks litfilmumog
veitti okikur ýmsa aðra tækni-
lega aðstoð. Meðan á mynda-
tökunni stóð óskiaði hamn eftir
að ég gerði nokkrar bneytingar
á handriitinu en ég neitaði þvi.
Þegar myndin var fullgerð
hafnaði Ponti henni, en hann
hafði fyllsta rétt til þess, þar
sem hún náði ekiki þeirri lengd
sem. samáð var um í upphafi.
Ég v§it ekild hvort þietta er hin
eina rétta ástæða fyrir þessu,
er. Ponti minntist aldrei opin-
berlega á neina aðra orsötk. —
Auðvitað komust ýmsar skýr-
ingar á kreik, en ég hef enga
aðra frá honum sjálfum, svo
það væri aflls ekki sanngjam.t
gagnvart honum að ræða þeer.
Ég held persónuloga að þegar
Ponti sá myndina fulflgerða þá
hafi honuim orðið ljóst sietm
þaulvönum kvikmyndaverzlun-
armanni. að á hans aldri væri
það ekiki ómaksins vert að sjá
um framleiðslu og dreifingu
kvikmynda sem gæfu ekiki af
sér vissan haignað. Þetta skil ég
mjög vél.
Málið leysfiisít þamnig að
frönsku leikstjóramir Franoods
Truffaut ög Cflaude Berri, sem
eru enn fúsir að eyða túrrua og ’
ei'fiiði í llítt arðbœrar imyndir,
keyptu dreiíingaraéttinn".
— Koimið hoCur fraim gagn-
rýni á litanoifikunina í Það
brennur elsil-can mifn. Því er ekiki f
að leyna að mér þykja litimir
andsitæðir fagurfræðilegum við-
horfuim, þínum. Mynd í þessum
stíl hefðd yfir sér Ijóðrænan
blæ ef hún væri tekin í svart-
hvítu, því hún myndi eklki kalla
fram þann raunsæissvip sem
litimir vallda, og þá hefðu gagn-
rýnendur ekkd haft ástæðu til
þess að kalila myndina Ijóta,
mislkunnarflausa og ingjarna.
Forman: „Ég get eiklki dæmt
uim þetta. Nú get ég eklki í-
myndiað mér þessa mynd tekna
í svart-hvítu. Að mínum dómi
eiga litimdr en'gan þátt í
mislkunnarieysii myndarinnair. 1
þessari kviikimynd, er engin að-
alpersóna, en það er alkunn
staðreynd, að aðailpersónan
þjónar oflt þeim tilgangi að taka
á sig alMar ásakanir. Hún tek-
ur sjálf á sig byrðamar ogmeð
þvi að vakja saimúðartnfinn-
ingu þé lamar hún bituriedka-
áhrifin hjá áhorfendum. Það
er enigin slík persóna í þessari
mynd.. Þess vegna er hún oð
einhverju leyti bitrari og ó-
vægilegri en fyrai tnyndiirmín-
ar. Ég hefld að þetta sé eðlileigt,
því að þeigar ég fjalla uim eitt-
hvað seim er veikara en ég
sjálfur get ég ekki verið grimm-
ur, en ef ég ræðst á eitthváð
sem er hundraö sinnuim m.iitt-
ugra mér giet ég ef tii vill leyft
mér að beita svolítið fantafleg-
urn og hörðuim aðiferðum“.
Þetta viðtai er rúmflega árs-
gamailt. Áður hafa birzt hér í
ÞjóðvMjanum (27. oklt. sl.) kafl.
ar úr öðm viðtali er Forman
átti síðar við ' franska bllaðið
L’Express þar som. hann lýsti
stjióimmálailegum skoðunumsín-
um eftir innrásina í ágúst ’63.
Eílíllú verða þau uimmeeii rakin
nú, þau eru enn í fersku minni,
í stað þess fara hér á eftir iaðr-
ir þættir þessa saimia viðtals þar
sem Formian segir frá nýjasta
verkefni sínu og svolítið af
fjármálahliðinni.
— Þú hiefur nú í heilt ár
verið að undirbúa kvikinjynd,
ör þú ætlar að taika í Banda-
ríkjunum í samvinnu við þar-
lenda aðila. Hvaö á þessi mynd
að heita og um hvað fjallar
hún?
Forman: ,.Nafnið er ekki á-
bveðið. En þa,r sam óþægiiegt
er að tala um mynd sem heit-
ir ekki neitt höfuim við Jean-
Olaudie Carriere, sem hefur
saimið handritið ásamt mér,
nefnt hana The Drop Out
(venjulega notað som samhedti
yfir þá som stökkva úr sköla
án þess að ljúka náand). Saigan
er látin gerast í New York, en
gæti alveig eins haifá átt sér stað
í París eða Prag. Hún segir
frá fjölskyldu þar sem aillt fer
úr skorðum þegar fimmtán ára
gömul dóttir strýkur að heim-
Miroslav Ondrícek og Milos Forman.
Heiðursfélaginn.
— Þekkir þú Bandairíikin nóigu
vél til þess að geta blásdð lífi
í bandaríslía fjölskyldu á kvik-
myn'datjáldinu ?
Fo-rman: „Þetta er einimitt
vandamálið. í fyrsta lagi þeklii
ég alls ekki Bandarfkin nema
New Ýork, en þangað hef ég
komið ffmim sinnum, Og það
hafa f jölimsrgir sagt mér, að New
York sé elldki Bamdaríkin. En
sagan gerist í New York og
hún er ennfreimur byggð á
sannri sögu. Ung bandarísk
stúlka hefur sagt mér ævisögu
sína, lýst sambandinu við for.
eldrana og þeiim vandamólum
sem að henni haifa steðjað. —
Meðan á frásögn hennar stóð
varð mér ljóst, að allt sem hún
• sagði hefði getað gerzt hvar
sem var onnars staðar og ég
skildi þetta og þeklcti af edgin
raun. HvOrt ég get svo sýnt
það á tjaldinu, — það er önn-
ur saga“.
— Ef haft er í huga hversu
alþjóðleg kvikmyndsllistin er,
heldur þú að þér veittist auð-
velt að seimja þig. ,að háttum og
ScviEkmyrtdi!*
ur gamlla stjóamarDarsins. Ég
hélt þá að maður myndi ekki í
náiinmi framtíð fá að gera þær
myndir sieim rnaður vildd sjálf-
ur og því skrifiaði ég undir
saimning um The Drop Out. Iv.
an Passer leitaði líka út fyrir
landið og er að undirbúa kvik-
mynd í Landon.“ ,
— Nú ert þú tékkneskur rík-
isstarfsmaður. Heldur. þú laun-
urm þínunni fró tékkneska ríkinu
þagar þú startfar í Bandarikj-
unum?
Forman: „Fyrst og flremst hef
óg gert sammámg við franskan
fratmlleiðanda siem lætur ’svo
aftur bandarískt félag borga
myndina, Kvikimynda.stafnun.in í
Prag gredðir mór laun, en hún
fær aftur gmeiiðslur fró franska
framieiðandanum. Við erum á
launum aMt árið, hvort sem við
gierum kvikimynd eða ekíki. Auð-
vitað hefur þetta vissa heettu í
' för með sér þegar tii lengdar
læbur, því hvernig ætti maður
að varðveita eidmóðinn semer
nauðsyniliagiur til þess að geita
sikapað edtfihvað. Og það er enga
hvatningu að finna til þess að
gera listrænar kviikimyndir og
taka tii meðferðar faigurffæðiieg
vamdamál því allir hafa sömu
laum, án tiilits til myndaefnis-
ins“.
— Hefurðu hugsað þér að yf-
irgetfa Tókkóslóvakíu og setjast
að eriendis, ég á ekM við vegna
siðustu atburða í landinu, held-
ur af efnahagslegum orsötoum?
Forman: „Nei, ekiki ennþá að
nidnnsta kosti. iÉg hfi mjög vel
af tékikniesikium laiunum mínusn
og ég gét geint það sem mig
langar til. Og þvi hetf ég ails
enga óstæðu til þess að vilja
starfa annars staðar. EE tál vill
rndssi ég eánhvem tímann áhug-
ann á Msibrænum, menningar-
letgum og huigmydaifræðilegum
vamdamáluim og fler að huigsa
aðeins ura eitt: — Að græða
peninga. Ég vona að það verði
langt þangað tiíl...“
★
Þrátt fyrir gaumigiætffiljega at-
hugun hefur undirnituðum ekki
tekizt að fá fregpir a£ Forman
síðan í marz sJL., en þá var
hann saigður vera í Bandasríkj-
unum og enn að undirbúa nýju
myndina.
Auk Fommans og Passers
voru marigir tékkneskir kivik-
myndahöfúndar staddir erlend-
is í ágúst í iyraa, en þedr eru
n.ú aftur komnir tál starfa í
heimalamdi sínu. I skýrsl-
um frá Bannamdov-kvikimynda-
verum tékknesika ríkisdns kem.
ur fram. að hver einasita mynd
sem. var á áasfilundnni er sam-
in var í janúar 1968 er niú full-
gerð. Á þessu ári varða gerðar
þrjátíu rnyndir af fullri lengd
og eru aillir helztu ledkstjlóram-
ir þar niieð ný verkiefni (nema
auðvitað Formian og Passer), en
aufc þeiraa bætast nofckrir nýj-
ir höftmdar við. Þá eru éætl-
aðar nokkrar mynddr, sem gerð-
ar verða í samwinmra. við er-
lenda aðdla, einfcum Frakfca.
— Þ. S. tók saeruan.
ÞAÐ BRENNUR
ELSKANMÍN
andrúmslofti hvaða lands sem
væri, eða yrðir þú áfram afar
tékkneskur í athugiun þinni á
mannlífinu og vandaimálum
þess?
Forman: „Það er með þess-
ari imiynd, sem óg ætti að geta
svarað spurninigunni. Ég hef oft
spurt sjálfan mig þess sama.
Annars vegar er kvikmynddn
alþjóðlog í hinni víðu merk-
ingu sinni. Hdns vegar hafa
þær kvikmyndir sem eiga sér
dýpstar þjóðlegar rætur nóð
steirkustum aiþjóðiogum hljóm-
grunni. Það er augljóst að ég
tek miklia áhættu rneð þessari
mynd, en hún heifur einnig
mjög hvetjandi áhrif á xnig“.
— Þú hafðir þagar ákveðdð
að gera þessa 'mynd löngu áð-
ur en ágúst-innrásin var gerð
svo það er eklbert samband þar
á miUi?
Forman: .,Ekkd er hægt að
segja það, en að vissu leyti má
rekja þessd áform til a.nnarra
atburða árið áður. Á túmabili
árið 1967 var næstum öUuim
handritum starfsbræðra minna
hatfpað. Þetta voru dauðateygj-
Hvað gerist þegar noktorir
rosknir brunaverðir í
tókknosku þorpi halda árshátið
sína, sem er svo vandlega skipu- 1
lögð og undiirbúin að etókert á
að geta farið úr skorðum?
Dansleikur, fegurðarsamkeppni,
happdrætti mieð glæsileigum
vinningium, — er unnt að halda
veglegiri hátíð?
Þaö brennur elskan mín er
senndlega bezta vierfc Fonmans
til þessa. Lýsing hans, sem
nær ytfir u.þ.b. sex klukfcu-
stundir á dansHedk torunavai'ð-
anna, er hvort tveggja í serrn,
bróðfyndin og sorglleg. Hlótúr
áhorfandans er óviss þvd gam-
anið er svolítið grátt. Með ölllu
grininu og ærslunum segir For-
man eiklkd . einungis Tékikum
heldur öUum mönnum aarlega
til syndanna. Þóttt hann sjálf-
ur haifi etofci viljað gera mdkið
úr dæmisöigugildi myndarinnar
hlýtur rnaður að gruna hann
um giræsiku er maður sér hana,
því samfláldnigar hans viröast
liggja ljósar fýrir e£ hafðireru
í huiga þeir tímar seim. myndin
kemur fram á. Hann hefur að
vísu látið þau orð fafllla, að auð-
vitað sé hverjum og einuan
frjálst að líta á myndina sieim
/ , ,.
stjórnmálalegia dæimiisiögu og
tekur í því. sambandi dærni þar
seim hann lýsdr upphafsatriði
myndairinnar:
Einn brunavarðanna er að
Ijúka við sfcreytingaimarádans-
sialnum og er að svíðá röndtna
á heljainmifclum storautlegum
borða, sem henigdur hefiur ver-
ið yfir salinn og sýnir sdökfcvi.
liðið að störfum. Affllt í ein.u fipfll-
ur stiginn sem hann stendur í,
hann næir talki á ednum þver-
bjáltoanium og ddnglar nú íloft-
in.u, sikrautiborðinn losnar og
hangir iogandi niður. 1 salnum
eru þrír brunaverðir. Með miklu
írafári grípa þedr handslökfcvi-
-'fiæki, en þeir kioma því efckd í
gang. — I>eiir skipta sór etaki
hið miinnsta af manndnum.
„Ef maður vill sikillja þeitta
atriði dæmdsögulegumsikilningi“,
segir Forman, „þá mætti ef til
villi seigija, að brennandi borð-
inn tákni hagsmuni hedildarinn-
ar, hann á að gfeðja væntan-
lega veizlugiesti og þvi verður
að bjarga honum. H.voirt. maður-
inn rnissir tafcið og hrapar tíl
dlífis, það er aifltur á móti al-
gjörlega hans einikamól".
Tékfcar tófcu þessari mynd fá-
Framhald á 9- síðu
Góður baranur þarna...
hún er lofuð
skrifum hana samt

í
i