Þjóðviljinn - 29.10.1969, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 29.10.1969, Blaðsíða 7
9 w Miðvikudatgur 29. október 1969 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA 7 Reykvíkingar, sem komnir em um eða yfir miðjan aldur eins það er orðað, munu vafalaust eftir þeim sæg fisksölubúða sem þutu upp víðs vegar um bæinn, eins og gorkúlur fyrst eftir her- nám Breta sumarið 1940- Þetta vom ek'ki vanjulegar fiskvcrzl- anir með ýmiskonar hrámeti úr sjó og vötnum á boðstólum, heldur 6ölufbúðir eða veitinga- staðir, sjoppur, sem eingöngu eða nær eingöngu seldu það sem kallað var og er á ensku fislh and chips, en það em fiskflök, sem dyfið er í einhverskonar deig og síðan steikt í hnetu- eða jurtaolíu og kartöflur meðhöndl- aðar á sérstakan hátt- Þetta var eitt af mörgum sérstæðum fyrir- bæmm fyrstu hemámsáranna og svo mikil gróska var um skeið i þessari fisk- og kartöfluverzlun. að ókunnugir gátu haldið að brezku hermönnunum væri ekki ætlað að lifa á annarri fæðu eða amk. ekki að verja tóm- stundum sínum til annars en fish and chips áts- Framtaks- samur náungi, kunnugur brezk- um Iffsháttum og neyzluvenjum, hefur vafalaust fengið þá hug- mynd um svipað leyti og brezka hemámsliðið kom til landsins að þéna góðan skilding á sölu þessa ósvikna og vinsæla brezka snarl- réttar — og svo hafa aðrir og margir fleiri fulltrúar hins frjálsa framtaks fyigt á eftir eins og siður er á Islandi, þegar fitjað er upp á nýrri og gróða- vænlegri tekjuöflunarleið Alda rís í USA A fish and chips hefutr löng- um verið litið sem sérbrezkt fyrirþæri — og sú varð lika raunin hér á landi að um leið og bandarískt hernámslið tók við af hinu brezka upp úr miðju ári 1941 hvarf reksturgrundvöll- ur allra fisk- og kartöflusjopp- anna í Reykjarfk, þær tíndu fljótt tölunni. Að sögn eru veit- ingastaðir, sem solja ' þennan fiskrétt, hvergi fleiri en á Bret- landi, skipta þar tugum þús- unda. Bretar em því taldir meistaramir í faginu, bæði hvað snertir tækjabúnað og matreiðslu, og því engin furða að Breti skyldi standa að baki heirri fish and dhips öldu, ef svo má að orði komast, sem risið hefur í Bandarílcjunum á síð- ustu árum Breti þessi heitir Haddon Salt- Hann kom til Bandaríkjanna fyrir allmörgum ámm þeirra erinda að selja Könum tæki til fisk- og kartöflusteikingar og hann halfði ekki lengi unnið að beim sölumálum vastra, þegar honum varð ljós þörfin á að kynna bandarískum neytendum hinn brczka rétt, oliubakaðan fisk og kartöflur. Salt opnaði fyrsta fish & chips veitingastað sdnn á vestur- strönd Bandaríkjanna, í Sausal- ito, nágrannabæ San Francisco, árið 1965- Á næstu fjórum ár- um kom maðurinn síðan upp um 100 samskonar veitingastöðum víðsvegar um Bandaríkin, og jafnframt bættust ýmsir aðrir aðilar við og leituðu á sömu mið, þannig að í lok þessa áns er á- ætlað að fish and chips búðir í gjörvöllum Bamdaríkjunuim verði á annað þúsund talsins. Fyrstir í N. Y. Einn þessara veitingastaða er íslenzkur, ef isvo má segja. 1 fvrrahaust samþykkti stjóm Sölumiðstöðvar hraðfrysitihús- anna að heimila Coldwater Sea- food Corp., dótturfyri rtæíci sfnu í Bandaríkjunum, að hefja undirbúning að stofnun fish and chips veitingastaða þar í landi Pg þau rök vþru færð fyrý’ þess- ari ákivörðun að þátttallca SH i slfkum rckstri myndi styrkja maricaðsaðstöðuna vestra. 1 maí- mánuði sl. var svo ákveðið að stofna sérstakt hlutalfélag um starfisemina og hlaut það nafn- ið Royal Guards Restaurants- Fyrirtækið opnaði fyrsta veit- ingastaðinn í Scarsdaie, einni af útlborgum New York, um miðj- an ágúst s-1. og að sögn foráða- manna þar vesfcra hefiur reynisSl- FRAMTÍÐARHORFUR chips veitingastaða í Bandaríkj- unum í framtíðinni Þátttakendur í kynnisför SH í fyrra mánuði áttu þess kost að líta inn í veitingastaðinn nýja í Scarsdale- Þar er bersýni- lega lögð áherzla á að gefa staðn- um brezkan svip — og í því efini fylgt fordæmi Haddons Salt. Noldkur viðskipti voim þarna meðan við landamir stöldruðum við, konur keyptu skammta af réttunum og höfðu heim með sér, en engan viðskiptamannanna sá ég neyta róttanna við veitinga- borð þama á staðnum, enda munu langflestir kaupa fish & chips tjl neyzlu í heimahúsum eða á vinnustað. Fiskneyzla eykst Hin sfóraukna neyzla fish and chips rétta í Bandaríkjunum á eklci hvað síztan þátt í þeirri bjartsýni um framtíðar sölu- möguleika þar vestra sem greini- leg var hjá fiorráðamönnum SH og Coldwaters þegar við þá var rastt- Enda hefur upphafsmaður þessarar fish and chips öldu, fyrmefndur Haddon Salt, ekki einungis grætt sjálfur á tá og fingri, heldur og haft milcil við- skipti við hina íslenzku aðila, keypt svo til firá upphafi allam sinn fisk frá Sölumiðstöð hrað- frystihúsanna og auglýst vel: lagt áherzlu á það í aiuiglýsing- um sínum að í fish and ehips rétti frá H. Salt væri aðeins fyrsta fflokks fiskur, íslenzkur, lcelandic- Aðrir aðilar á þessu sviði veitinga- og verzlunar- rekstrar halfa og fylgt fordæmi Salts og keypt íslenzkan fisk til framleiðslunnar, þannig að hér er samanlagt um mikið magn að ræða eins og sést bezt á þvi, að árleg fiskþörf hvers veitinga- staðar af þessu tagi er áætluð 70 þúsund ensk pund eða 32 lest- . ir- Verði fish and chips vþit- ingastaðirnir í Bandaríkjunum orðnir 1040 í lok þessa áns, eins og áætlanir gera ráð fyrir, verð- ur fiskiþörf þeirra orðin þá um 33 þúsund lestir sem er álíka mikið magn og nam öllum út- flutningi á íslenzkum hraðfryst- um sjávarafurðutn til Bandarfkj- anna á siðasta ári. Þorsteinn Gislason, forstjórl Coldwater Guðni Gunnarsson, verksmiðju- stjóri í Cambridge I. H. J. (Fyrri greinar f þessum flokki birtust: 1., 3-, 16- og 21. októberj ir fflytja inn fisk til Bandarikj- anna — og er þá ekki eimmmgis átt við frystan fisk eins og hér hefur verið og verður rætt um — heldur hverskonar fisk og fiskafurðir- Innfflutningur Bandarikja- manna á frystum fiskflökum og fistoblokkum hefur aukizt mjög á síðustu árum af ýmsum ásteeð- um: samdrætti í eigin fiskiveið- um, fjölgun fbúa og aukinni sölustarfsemi útlendinga- Á ár- unum 1961 til 1968 jókst þann- ig heildarinnfflutninguirinm úr 91 þús lest í 180 þús. lestir eða uan nær 100% Kanadamenn eru stærsfcu irm- flytjendur fiskfilaka og fisk- blökka til Bandatíkjairma, þótt hlutdeild þeirra hafi lækkað úr 60% í 50,8%. Islendingar eru svo næst- stærsti aðilinn í innflutningi þessum, með um 20% inntfflutn- ingsins á siðasta ári- Á þessu ári hefiur enn orðið veruleg aukning á innfiutningi fiskflaka og fískblókka frá íslandi, þann- ig að fiull ástæða er til bjart- sýni um sölumöguleikana vestra 'á næstu árum. Verksmiðja Gold- waters í Cambridge er að sögn forráðamanna fýrirtækisins þeg- ar orðin of lítil, miðað við að hún starfi dag og r.ótt 6 daga vifcunnar, arn.k. vissár Mutar hennar. Möguleikar á stækkun verksmiðjunnar hafa verið kannaðir, en ákvörðunúm frest- að um sinn, einkum vegna óhag- kvæmra lánsfjármöguleika vest- anhafs nú um nokfcurt sfceið. Þá hafa einnig verið kannaðir — og það rækilega segja SH-menn, — möguleikar á starfrækslu fisk- iðnaðarverksmiðju hér á landi, samskonar og í Oambridge, en þar hafa ýms Ijón verið á vegin- um og þá fyrst og fremst háir tofilar í Bandaríkjunum á full- unnum fiskafurðum í Scarsdale — fyrsti fish and chips veitingastaÓurinn i New York. an alfi rek'strinum verið góð það sem af er, nánast eftir beztu vonum eims og Þorsteinn Gísla- son fiorstjóri Coldwater orðaði það á fuhdi með fréttamönnum. Hann sagði ennfremur, að þessi veitingastaður, sá fyrsti slnnar tegundar í New Yoric, væri siettur á stotfn í tilraiunaskym, á- kvörðun um fleiri slíka á veg- um fyrirtækisins hefði enn ekki verið tekin, en í Frosti, mál- gagni Sölumiðsitöðvarinnar, hef- ur verið gefið í skyn að stofnun Royal Guards 1 Restaurants fé- lagsins muni halfa það í för með sér að á vegum SH verði starf- ræktir nokikrir tugir fish and Þorsteinn GísJason sagði á áð- urnefndum blaðamannafundi, að árleg fiskneyzla Bandarfkja- mgnna heffði aukizt nokkuð vegna tilkomu fish and chips búðanma, en um langt slceið hef- ur meðal fiskneyzlan á hvem í- búa þar vestra verið um 10 ensk pund á ári eða um það bil hálft fimmta kiló Eg held að þetta verði tffl þess að markaður fyr- ir frystan fisk í Bandaríkjunum aukist stórlega, sagði Þorsteinn ennlfremur- Hlutur fslendinga Samkeppnin er hörð á Banda- ríkjamarkaði, það vita allir, og á þettæekki síður við um fisk- sölu þar en önnur svið við- skiptalífisins. Nú munu 114 þjóð- V

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.