Þjóðviljinn - 25.11.1969, Blaðsíða 6

g SlÐA — ÞJÓÐVILJXNN — Þriðjudagur 25- nóvember 1969.
SÍN ÖCNIN
HVERJU
• Nýlega ákvað landsstjómin
í Færeyjum að segja upp
tveimur starfsmönnum Fom-
minjasafnsins þar í landi, sök-
um fjársíkörts- Vitanlegamœit-
ist þessi ráðstöfun misjafnlega
fyrir, og í blaði Þjóðveldis-
flokkiSins, 14- september, birtist
eftirfarandi klausa aö þessu
tilefini: „Hvat skulu vit hava
fomminnisafn til, tá vit hafa
eina slíka fomleivd sum lands-
stýrið-“
• Miðaldra kona í Kaup-
mannahöfn faldi sig fyrir um-
heiminum í 14 ár, bjó í agnar-
litlu herbergi og gerði hreint
hjá konu, er rak spilaklúbb.
Hún fór aldrei út úr húsinu,
tók sér ekkert fyrir hendur í
tómstundum sínum og gekk
undir fölsku nafni- Fyrir
skömmu varð hún bráðkvödd
og þá fyrst fékk umheimurinn
áhuga á henni- Það kom á
dagintn, að hún hafði misst for-
eldra sína 46 ára að aldri og
með þeim alla lífslöngun, og
því horfið á braut, án þess að
gefa systkinum sínum og öðr-
um ættingjum nokkuð til
kynna, hvað hún ætlaðist fyr-
ir- Og þrátt fyrir ítrekaðar til-
raunir tékst þeim ekki að hafa
upp á henmi fyrr en hún lá á
líkbörunum.
• Oliver Guichard mennta-
málaráðherra Frakka var fyrir
skömmu á ferð á Bretaigne til
að heiðra gamla hermenn.
Bændur þar um slóðir reyndu
að ná tali af ráðherranum, en
hann vildi ekki eiga orðastað
við þá, og ætlaði að aka brott
að lokinu áætlunarverki sínu
Þetta er mynd af Angeiu Da-
vis, sem er 25 ára gömul- Hún
hefur starfað skamma hríð við
Kaiiforníuháskóla sem prófes-
sor í heimspeki, en var nýlega
rekin úr starfi, af því að hún
hafði í frammi pólitískan áróð-
ur að bví er yfirboðarar henn-
ar sögðu. Sjálf gefur hún þá
skýringu á þessu, að hún sé
blökkukona og kommúnisti að
auki.
En bændumir voru ekki á því
að láta hann sleppa svo auð-
veldlega, og þeyttu yfir hann
moldarhnausum, eplum og
öðru lauslegu- Ekki fara sögur
af því, að ráðherranum hafi
orðið meint af, en bændumir
nwnu sennilega fá skömm i
hattinn fyrir tiltækið- Þeir gáfu
þá sikýringu á atferli sínu, að
skólamir í héraðinu væru
mjög lélegir og úrbóta væri
þörf.
• Það er algengt að menn
„deyi“ eftir að hafa innbyrt
mikið áfengismagn, en sem
'betur fer vakina þeir yfirleitt
aftur til lifsins á ný. Svo var
þó ekki um danskan skipstjóra,
Svend Ulrik, 39 ára að aldri:
hann blótaði Bakkus svo
hraustlega, að hann gekk fyrir
ættemisstapa- Likskoðunin
leiddi í ljós, að hann hafði á
skömmum tíma drukkið 22
viiskísjússa, 6 bjóra, eina flösku
af kampavíni og slatta atf gini
og rO'mmi-
• Horfurnar em heldur að
glæðast hjá svissnestoum kon-
um- Nú hafa þær fengið at-
kvæðisrétt í sjö fylkjum lands-
ins, því að í síðustu viku fóru
fram kosningar í fylkinu Fri-
borg og samþykktu karlmenn
með 19 029 atkvæðum gegn
7.771 að veita þeim þessi rétt-
indi- En í 18 fýlkjum í Sviss
njóta konur ekki atkvæðis-
réttar-
• Starfsstúlkum og stjórn
vöggustofu einnar í grennd
við Kaupmannahöfn hefur lent
harkalega saman- Fyrir
'skömmu tóku stúlfcumar upp
nýjan klæðnað, stutta, litríka
kjóla til að gleðja augu litlu
bamanna að því er þær sögðu-
Stjðmin var þessu andvíg, og
skipaði stúlkunum að taka i
notkun á ný sína hvítu kyrfla,
Stúlfcumar hafa kært stjóm-
ina fyrir dönsku bamavemdar-
nefndinni og telja þær kröfur
hennar bera vott um úreltan
hugsumarhátt, og skiílningsleysi
á bömunutm.
• Spænsk kona, búsett skammt
frá Barcelona, ól fimmbura
heima hjá sér á fimmtudag,
fjóra drengi og eina stúlku
Þau vom ðll send tafarlaust
á sjúkrahús í grenndinni. Móð-
urinni og þremur bömum
Alyktmir aBaHund-
ar Bandalags kvenna
• Til viðbótar þeim ályktun-
um aðalfundar Bandalags
kvenna í Reykjavík, sem Þjóð-
viljinn hefur áður birt, fara
hér á eftir samþykktir fundar-
ins um safnaðarmál, heilbrigð-
ismái, barnagæzlu, verðlags-
og verzlunarmál og mæðra-
heimili.
Safnaðarmál
1. — Aðalfundur Bandaiags
kvenna í Beykjavik bednir
þedrri ósk tdl hfutaðeigandi yf-
irvallda:
a) að krisitinfraeði verði á
náansskrá allt skyldunámssitdg-
ið,
b) að trúarbragðafræði veröi
kennd miinnst tvo tíma í viku
í mennta- og kennaraskóluim,
og öðrum æðri sfcólum í land-
inu.
2. — Ftodurinn beinir þedrri
ósk til skólastjóra og kennara
í Reykjavík:
a) að hefja starfsdag skólans
með helgdstund,
b) aö skipuleggja bekkjar-
heimsóknir til guðsþjónustu
unólir leiðsögn kennara í sam-
ráði við sóknairprest.
3. — Fundurinn beinir þedrri
ásfeomn til reykvískra foreddra
að sækja kirkju reglulega með
bömium sínum og þó sérstak-
laga, meðan á fenmdngamndir-
búndngi stendur.
4. — Fundurinn styður þá
huigmrynd, sear fram hefur
komið, að ednstakdr sötfnuðir
stofni dvadar- og hjúkmnar-
heimáli fyrir alldrað fölk, annað
hvort sjálfstætt eða í saimvinnu
við aðra aðila.
Heilbrigðísmál
Aðailif. Bandadags kvenna í
Reykjavik þajkikar góðar undir-
tektir við baráttu kvemna fýrir
stækkun kvensjúkdóma- og
fæðingardeildar Landsspítalans,
og væntir áframhaldandi stuðn-
ings opinibetra aöila og admenn-
1 ings, svo að nauðsynlegum
fraonkvæmduim verði lokið sem
fyrst.
Barnagæzla
Aðalí. Bandalags kvenma i
Reyfcja/vík sikorar á hæstvirtain
mennitamádaráðheirra að hraða
sem unnt er afgredðslu regdu-
gerðar við „Lög um vemd og
bama og ungmenna“ nr. 53.
1966.
Verðlags- og verzlunarmál
Aðadf. Bandalags kvenna í
Reykjavík ályktar eftdrfarandi:
1. — Aðaflfundurinn beinir
þeirri eindregnu áskorun iil
húsmæðra að stuðfla að efllingu
ísfleníks iðnaðar með því að
kaupa heldur íslenzkar iðnað-
arvömr en erlendar, sérstaflcllega
þegar íslenzka varan er fylli-
lega samíkeppndsfær bæði hvað
smertir verð og gæðd.
2. — Aðafliflumdurinn beinir
hennar heilsaðist vel þegar eft-
ir fæðinguna, en tveir drengj-
anna áttu erlfitt með andar-
drátt. Konan heitir Isabel
Castro Hemandez og er 38
ára gömul. Maður hennar er
verkamaður.
Hér er mynd af lcikkonunni
vinsælu, Vanessu Redgrave, en
hún hefur gengið ötullcga fram
í því að mótmæla hcrnaði
Bandaríkjanna i Victnam- Sl-
sunnudag tók hún þátt í mót-
mælaaðgcrðum í London gegh
stríðinu og lagði spjöld með
nöfnum tveggja fallinna
bandarískra hermanna í stóra
kistu fyrir framan bandaríska
sendiráðið þar í borg.
Hann er lífllegur þcksi gamli
Kákasusbúi, en þó er hann 152
ára að aldri og senniiega elztur
manna í heimi. Hann á aðeins
eina ósk, að verða eldri en
landi hans. Schirali Muslimow,
sem lézt fyrir skömmu, 164
ára gamall.
þeárri edndregnu ásflcorun til
ríkisstjómarinnar, að talkimark-
aður verði irunfflutningur þeirra
vörutegunda, sam innifluttar eru
í samlkeppni við íslenzkar iðn-
aðarvörur, er sitandast fyUilega
saimainburð bæði hvað snertir
verð og gæði. Jafnframt vill
fundurámm skara á lónastofnan-
ir að veita innlendum fram-
ledðendum næigilegt rekstrarfé,
svo að eðlileg þróun innlendrar
framfleiðslu geti átt sér stað, cn
það myndí vera edn bezta vöm-
in gegn atvinnulleysi, enda
nauðsynlegt, að þjóðin reyni
sem mest að búa að sínu.
3. Aðaltflundurinn skorar á
ísflenzk iðnfyrirtaðki að leggja
mdldiu meiri álherzlu á það en
nú er að gert í auiglýsdnguim
fjölmdðlunartækja, að varan
sé íslenzik frannfleiðsla, til þess
að gera húsmæðrum auðveldara
fyrir með það að veflja það,
sem íslenzkt er.
4. — Aðafl funduri n n sikorar
á hedflbrigðisietfltiirflit Reykjarvflí-
urflxxrgair að herða á efltirliti
mieð því, að framfýlgt sé settum
hrednlætisregflum við fram-
leiðslu og dreifingu maitvæla í
borginmi. Jafnframt beinir
fundurinn þvl til húsmœðm, að
þær fýfligist Vel meö flram-
kvasimd hreinflætis í matvöru-
verzlunum og láti heáflibrigðis- -
eftirlitið vdta, etf þeim finnst
úrbóta þörf.
5. — Aðalfumdurinn skorar
á verðlaigsstjóra að herða á eft-
irliti með verðlagi á vörum og
þjónustu, og sjá um, að fram-
fylgt sé raglugerðinnd um verð-
merkimgar í verzlunum. Enn-
fremur skorar fundurinn á hús-
mæður í borginni aö fylgjast
vel með verðflagi á vörum og
þj'ónustu og standa þannig vel
á verði um hag heimila sinna.
6. — Vegna minmkiandl kaup-
getu almiennings og hækkandi
vöruverðs, atf völdum nýafstað-
i-nna gengisfalliniga, telur flund-
urinn óhjákvæmdleigt, að ríflds-
stjóm og löggjatfarþing taki niú
þegar til endurskoðunar lög
þau, sem varða verðtolla og
sölusfcatt með það íyrir augum
að ailétta að verulegu leyti
tolflum og slköttum af brýniustu
nauðsynjum.
7. — Aðalfundurinn bednir
þeirri ásfloorun til hæstvdrtrar
ríkisstjómar og Aiþingis, að
viðhlítandi ráðstafandir verði
gerðar til þess aö bægja frá
þjóðinni þedm hörmungum, sem
atvinnuleysi hetfur í för tmeð
sér. Fundurinn horfir með ugg
fram á það ástand í efnaihags-'
málurn, sem átt hefur sér stað
undanfarið og sem komið hfitf-
ur fram í stórauknum sfcerð-
ingum á lífsflcjöruim almennings
og síaukinni töflu atvinnuileys-
iingja, þróun, sem hefur ótfyrir-
sjáanlegar afleiðingar fyrir af-
kornu heimilanna óg býður
hedm þeirri hættu, að skortur
sverfi að bammörgum heimil-
um. <
8. — Aðaflfundurinn vill ít-
reka fyrri samþy!klk.tir sínar
um markvissar aðgerðir í hús-
næðisonálum til þess að lœkka
byggingarkostnað og teilur, að
félagslegar framkvæmdir, hilið-
stæðar þeirn sem ákveðnar
voru með saimkcamiílagi verka-
lýðssamtaikanna og ríkisstjóm-
arinnar 1965, séu bezta leiðin
til þess að ná þvf marki og
Ieggur áherzlu á, að haidið se
áfram á þeirri braut.
Mæðraheimili
1. — AðaJfiundur Bamidaflags
kvenna í Reykjavik fagnar því,
að félagsmálaráð Reykjavíkur-
borgar hetfur látið framkvæma
könnun á hag ógiftra verðamdi
mæðra og, að þeirri rannsóikn
Framhald á 9. síðu.
Minmngarorð
Skúli Magnússon
á Hvammstanga
Skúli Magnússon vegaveirk-
stjóri. á Hvammstanga andaðist
á Borgarspítalanum þann 17.
nóvember áðeins 54 ára að
aldri, langt fyrir aldur fram
og öllum óvænt. Skúli var
drengur góður og traustur leið-
togi sdnna sveitunga, einn atf
þeim samferðamönnum. sem
gott er að xninnast og mikill
hammdauði eigi aðeins ættingj-
um og vinum, heldur og félög-
um sínum víðsvegar um land
og byggðarlagi sínu öilu.
★
Þegar minnzt er Sfcúla Magn-
ússonar hvarflar hugurinn atft-
ur tdl uppruna hans, til flor-
eldranna í fátæku koti á
Hvammstanga, þar sem Skúli
fæddist 9. ágúst 1916. Foreldr-
ar hans voru Hólmfríður Sig-
urgeirsdóttir og Magnús Þor-
leifsson. Andrúmsloft harðrar
lífsbaráttu og misskiptra kjara
lék um hinn unga dreng, en í
kotinu lága stefndi hugurinn
hátt fyrir heild þeirra smáu og
snauðu. Árið 1926 höfðu níu
verkamenn á Hvammstanga
stofnað þar Verkamannafélagið
Hvöt, sett sinn taxta, staðið
órotfa um hann, en enga fengið
viðurkenningu, -> — og enga
vinnu, því enginn vildi brjóta.
Magnús var ritari þessa félags
og mér líður aldrei úr minni
bréf hans til þings Verklýðs-
sambands Norðurlands á þess-
um árum, þar sem hann lagði
tvennt til: Að verklýðssam-
bandið kæmi sér upp „koda“,
svo hægt væri að heyja barátt-
una án þess að atvinnurekend-
ur vissu um allan undirbúning,
— og hitt að sambandið ynni
að útbreiðstu Esperanto, því
verlcamenn hvar sem væri í
heimi þyrtftu að skilja hverjir
aðra. Svo víðfeðma var hugur
Magnúsar. Hann hafði lært atf
sj álfum sér þýzku og ensku,
þýddS m.a.s. íslenzk Ijóð á
þýzka tungu — og það uel.
Sj álfur var hann skáldmælt-
ur og er m.a. í Réttd kvæði
eftir hann um Þorstein Erlings-
son: „Við leiði skálds".
Við arin þessara bugsjóna
og hörðu stéttabaráttu ólst
Skúli upp. Nokfcrum árum eftir
stofnun ,,Huatar“ tókst með
samhjálp verkflýðssamtakanna
að knýja fram viðuirkenningu
félagsins og koma á kaupsamn-
ingum. Harka og tryggð braut-
ryðjendanna níu við hugsjón
smælingjanna hatfðd borið sigur
úr býtum, fyrst afldrei var gef-
izt upp, og er það mál rrnanna
að þar hafi Hólmfríður móðir
Skúla sízt staðið fcartonönnun-
um að baki, heldur þvert á
móti kveðið i þá kjaxk. er
krappast var.
★
Þegar ungur maður vex upp
í umhverfi þeirra lífskjara og
hita þeinrar hugsjónabaráttu.
— sem breytti ella hversdaigs-
legum mönnum í hetjur sinnar
stéttar, — þá fer ekki hjá því,
ef hann er gæddur þeim eðlis-
kostum, sem Skúli hafðd til að
bera, að hann yrði einn af
bairdagamönnum sósíalisma og
verklýðshreyfingar, — hvers-
konar félagshyggju, — alfla ævi.
Móður sína Hótonfríði missti
SkúH ungur, en faðir hians
Magnús, dó 1952, varð bráð-
kvaddur í vegavinnunni við
verk sín. En þá var Skúli
löngu kominn út í elldhríðina
miðja.
Það varð hlutskipti Skúla
Magnússonar að vera einn í
foringjiaihópi íslenzlcrar alþýðu.
er hún lagði til atlögunnar
mikiu við fátæktina, þann vá-
gest, sem jafnt æskan sem þeir
eldri atf þednri kynsilóð höfðu
fengið að kenna svo á, en æsk-
an nú þekkir mestmegnis að-
eins af afspum þá mynd. er
eymdin birtist í þá.
Ungur varð Skúli einn af for-
ystumönnum Sósíalistaflokksdns
á Norðurlandi. Hann var í
framboði fyrir flokkinn við al-
þingiskosningamar 1942, 1946
og 1949 í Vestur-Húnavatns-
sýslu. Hann stóð í broddd. fylk-
ingarinnar í verkflýðsbaráttunni
á þessum árum, þegar úrsilita-
sigrarnir unnust. SkúU Magn-
ússon varð einn atf sigurvegur-
unum yfix fátæktinni í alda-
löngu stríði ísienzkrar áLþýðu
við óvætt þá.
★
SkúU Magnússon ávann sér
snemma traust sveitunga sinna,
eigi aðeins samherjanna í
stjámmálum. .Hvar sam hieáiLd-
in þairfnaðist öruigigs, óeigin-
gjams leiðtoga í framflaramál-
um bygigðarlaigsins, þá var
leitað til hans.
Löngum var bann í stjóm
Verkamannatfélagsins Hvatar,
svo sem faðir hans fyrrum. f
hreppsnefnd átti hann einnig
sæti. f ungmennafélaginu var
hann og til farustu falMnn og
kjörinn. Síðustu árin1'vár éftt
af aðaláhugamálum hians að
koma upp féLagsiheimiH því,
sem nú rís á Hvammstanga, en
þar var hann í bygginganefnd.
— Sýna þessi trúnaðarstörf
hans hve mikiJs voru metnir
mannkostir hans einnig af
andstæðingum í stjórnmálum.
En þrátt fyrir afllt félags-
málastarf Skúla, og þá mifldu
vinnu, er bann varð að inna
af liendi í starfi sínu sem
verkamaður og verksitjóri, þá
var áhuigi hans fyrir íslenzkri
menningararfleifð eigi siðlur
eftirminnilegur. Ég gleymi
aldrei ökuferð er hann fór með
okkur í Borgarvirld, til að sýna
ofcfcur það og þedm samtölum,
sem flram fóru þá á þeim
söiguslóðuim um sögu vora og
fombókmenntir. — Þannig
kristallaðist í bug hans og sál
raargt atf því, sem íslenzk al-
þýða fliefur átt og á bezt og
dýrmætast.
SkúH kvæntist Hálldóru Þórð-
ardóttur Líndals. er sbaðfast-
lega stóð við hflið hans í starfi
og stríði og bjó honum heim-
ili, sem meðal annars var ætíð
miðdepill okkar hreyfingar í
Vestur-Húnavatnssýslu. Áttum
við þar margir áratugum sam-
an góðum viðtölrum að fagna,
er ráð voru á lögð um sam-
eiginleg áhuigamál og baráttu.
Tvö börn uppkomin eignuðust
þau, Þórð og Hólmfríði — og
tvö bamabörn átti Skúli, er
hann dó. '
Það er sárt að sjá á bak svo
góðum dreng, svo traustum
samherj a sem Skúli Magnússon
var. Minning hans mun lifa í
hjörtum félaganna, í huga
sveitunganna. á spjöldum þeirr-
ar sögu. sem kynsilóð hana
skráir með baráttu sinni.
En þeim, sem um sárast eiga
að binda við mikinn missi,
konu hans og bömum og nán-
ustu ættingjum. sendum við
samherjar hans og vinir meðafl
ísilenzkra sósíaflista innilegustu
samúðarkveðiur í dag þá hann
er kvaddur í heimasveit sinni,
um leið og við þökkum honum
liðnum vinátturua, festuna,
drengsikapinn.
Einar Olgeirsson.
t