Þjóðviljinn - 25.11.1969, Blaðsíða 7

Þriðjudaígur 25. nóvember 1969 — ÞJÓÐVIUINN — SlÐA ’J
t
Veitir Reykjiavík
yngstu borguxunum
nægileg
þroskaskilyrði, og
berum við skynbragð
á þarfir þeirra?
í þessu viðtali skýrir
frú Margrét
Sigurðardóttir frá
starfsemi gæzluleik-
valla í borginni,
nýjum starfsleikvelli,
námskeiðum fyrir
böm ojfl.
— Hvað heitir&u, vim*r?
Htokart svar.
—Er þér ektoi kait?
Hann horfir glettnislega til
imán og fiáilimiair svo með Iit£.u >■ >
hönduntum að höfði sér, ■ og þá * r
sikil ég, aí hverju hann þegir.
Tvær boldan.gsprjón ahú f u r
hylja allit andlitið neirta nef og
augu og þrengja svo að hiust-
untiim, að éktoert berst þangað
inn- Qg hvað á sivo fbnvitinn
ERUM
HALDIN
VIÐHORFI SVEITAMANNSINS'"
blaðamaður með að trutQa hann
í leiknum? Hann er að leáfca
sér á rugguibát ásamt vinikonu
sinni og hefuir aQllan hugann við
þaö. Þetta er lilili heimtirinn
hans, gæziuvöllurinn við Ljós-
heiima.
Það er níu stiiga gaddiur, en
það virðist eikikert bíta á litlu
manneskjuimar, sem eru í þamn
vegi!nn að fá femsmieikkinn af
okkar stóru veröild. Mömmurn-
ar haÆa Hka gætt þess að diúða
þau uógu . vei- Það er kannsfci
d'álítið erfitt að hreyfla ság í öfH-
um þessum fötum, og þau eru
eins og liUir bangsar ásýndum,
en þau kæra sig koiilótt. Það er
svo gaman að leika sér, og sivo,
þegar þau exu orðdn þreytt,
kjoma mömmumar og seekja
þau, Svana gengur það dag eft-
ir dag.
Já, ætlundn er að ralbfba dá-
lítið um yngsitu borgarana.
Við hafum fengið til þess Mar-
gréti Sigur ðardlóttu r, sem 'á sæt i
í Leikvallanefnd og er fflestum
hnútum kunnug, hvað áhrærir
ledkrveili og leiksivæði í höfuð-
borginni, sikipulagningu þedrra
og íélagslegar þanfir bama.
6 ára börn ekki
með í skipulaginu
LerkváUamafnd heyrir undir
borgarráð, gerir tilllögur tíl
þess um nýja ieáfcveili og ann-
ast slkipulaigningu þeirra. Svo
virðist, sem allvel sé greitt úr
þörfum þama á þessu sviði, því
að á ekki stærra svæðd en borg-
arlandið spannar eru 86 leik-
veHir og opin leifcsivæði. En hitt
er svo annað miál að Reykja-
vik er óðum að fá á sig medri
borgarbnaig, umifierð eykst og
börn hafja stööugt þurft að
hörfa frá ýmsum stöðum, sem
þau höfðu áöur heigað sér-
— Við höfum jadinan tekið
lítið táliit taa þess að við er-
um að byggja borg, — segir
Margrét, — og það kemur að
miiklu leyti niður á bömunum.
Og margar mæður virðast ekki
kunna að færa sér í nyt þá
þjónustu, sem borgim veitir, t.d.
gæzluvéllina. Þegiar böm hafa
náð tveggja ára aldri eru þau
venjulega send út til að leika
sér, meira og minna eftirfits-
laus, marama lítur ef til vill
með þeim út um eidhúsglugg-
anm sinn eða lítið éldri syst-
kin; edga að bera ábyrgð á
þaim. Það er undir hæilinn lagt,
hvernig leikaðstaðan er, stund-
um aðeins gangstéttin og gat-
an. Og það er ætflazt til að þau
sipjari sig, sum gera það reynd-
ar en önnur ekki. Þau lenda í
útisitöðum við stærri kinakka,
þeim verður kalt, að ekki sé
talað um hættuma, sem bílauim-
ferðin veldur. Suamir edga að
vísu lokaða garða, þar sem
börnin geta leikið sér, en þá er
hætt við aö þau fái ekki útrás
fyrir félaigsþörf sína, Það er
sem sé í æði mörg hom að lita-
— Hvað eru miargir gæzlu-
velldr í Reykjavlk?
— Lokaðir gæzíiuveillir eru 23.
Það er reynt aö hefjast handa
um nýjan leákvöll strax, þegar
ný hverfi eru í byggingu. Nú
eru t.d. teknir til starfá í Ár-
bæjar- og Breáðhöltshverfi
þrískiptir leilwellir, þ-e. smá-
barnagæzla, opnir leikvelllir
fyrir börn á öllum alldri og
svæðd með aðstöðu til bolta-
leikja.
— Á hvaða aldri eru bömin,
sem á gæziluivöllunu/m. em?
— Þau eru frá tveggja til sex
ára- Sex ára böm fá ekkd að-
gang að völlunum. Það er eins
og ekki sé reiknaö með þessum
aldursfloikki í ckkar þjóðfölagi,
því að við höfiuim hvorki skóla,
dagheimili eða gæzluvell^ fyrir
hann.
— Nú, en ekki getið þið
femgið lærðar fóstrur til að líta
eftir bömunum?
— Við einn eða tvo gæzl.u-
vélli s-tarfa lærðar flóstrur, en
það hafa verið haldin nám-
skeið fyrir gæzlukonur, þar sem
teknir hafa verið til meðferðar
hinir ýmsu þættir sterfsins á
sýnt áhuga á starfinu.
Skranvellir eða
starfsvellir
— Nú hef ég heyrt þvi
flleygt, að borgin muni bráðlega
taka í notkun nokkurs konar
stairfsvöll vestur í bæ.
— Já, þeitta er rétt. Völlurinn
er raunar tilbúinm, en verður
ekki tekinn í notkrnn fyrr en
næsta suimiar. Hann er að ýmsu
leyti Sniðinn eifitir dönskum
leikvölium, en Damir em frum-
herjar á þessu sviðd, hafa nú 20
ára reynsllu af starfsvöllum,
sem upphaflega voru kallaðir
skranvellir- Starfsvellimir eru
vinsælir þar í landi, að því er
bezt ég veit. Danir hafa á
seinni árum aukdð fjölbreytnina
í sitarfsvöilumum, svo að nú eru
þeir víða þáttur í alWliða tóm-
stundastarfi barna og mngLiruga.
En við erum byrjendur á þessu
sviði, enda þótt starfsvöllur hafi
verið starfræktur í Kópavogi
nckkur undanffarin suimiur og
okkur þótti hyggilegra oð byrja
á edmíaldan hátt. Hins vegar
eru möguleikar á að auka starf-
semina á því svæöi, sem ledk-
veMinum er ætiað, ef þessi tál-
raun gefsit vel. Þá er IfkHegt, að
sterfsvöllum vorði komið á fót
. í ffleiri borgairhverfUm, ef
reynsian af þessum verður já-
kvæð.
— Og hvernig völlur verður
þetta svo?
— Þetta er afgirt svæðd með
stórri geymsiu, þar sem er að
finna ails konar tæki og efni-
við, einfcuim til að smíða úr og
byggja- Þama verður gæzlu-
maður eða kona, sennilega
handavinnukennari ttl þess að
leiðbeina börmmum. Og þau
geta komdð með alls konar
drasl og dót og dundað við
þettei eins og þau lystir.
— Þetta virðisit eánkum vera
við hæfi eldri bama,
— Já, ég býzt við því. En
vöilurinn verður opinn öMiuim
bömum, — dremigjum og teip-
um. Og ég persómulega viQdi
óska þess sérstaklega, að teip-
umar sæktu þemnan völl jafnt
og drengir. Hvers vegna ég
skilnaður kynjanna, fflokfcun f
,fcvenleg“ og „kariimannleg"
viðfangsefni, eins og t.d. við-
gengsit í handavdnnukcmnítiu
bamaskóianna, sé óheppiJegiur.
og því verri sem hann byrjar
fyrr. Það er sannarlega ekki
verið að leggja grundvöll að
raunhæfu jafnrétti karla og
kvenna á rrueðan skólamir
flokka verkefnin í kvenlegar og
karimannlegar gireinar og móta
þannig viðhorf óharðnaðra
bama- Jú, víst eru hneigðir
telpna og dnengja oft miismun-
andi, en varla öilu ólíkairi en
hneigðir hinna ýmsu einstak-
linga innan sama kyns. Margir
drengir eru það sem kallað cr
„kvenlegir" og oft er sagt um
telpur: „Hún er svo milkill
strákur í sér“. Það þekkjum
fyrir stúlkur, byggjast á úreit-
um fordómum, og fordómar
em engum til góðs.
— Er ekki langheppillegast að
ala böm upp við starf?
— Það er ekki á mínu færi
að segja hver sé bezta uppeldis-
aðferðin- Börn em svo másrnun-
andi. Bn sitarf er holt. enginn
árangur næst nerna í gegnum
starf. Það er engin ástæða til
að vefengja það.
Skemmdarfýsn
— Er nókkuð annað nýtt á
döfinni í leikvallamálum?
— Já, það stendur táll að
gera umferðarledkvöll á Mikla-
túni, væntanlegia á næsta éri.
Hann verður búinn skipulögð-
um brautum og umferðaræöum.
Isarna verða reiðhjól og bílar,
sem bömin geta stjómað, um-
ferðarijós og umferð. Þama á
að fara fram umferðarkjennsila
auk þes® sem bömin gete leik-
ið sér. Það er gert ráð fyrir, að
þamgað verðd komið með bekki
úr bamaskóla regluiega og þau
njóti fræðslu og skemmtunar
undir efftiriáti kennara og
gæzlufólks. Að sjálfSögðu yrði
að vera gott eftirlit með þess-
um tækjum, þau veröa vafa-
laust dýr og elkki alveg vanda-
laust með þau að fara, og svo
verðum við þvi miður alitaf að
reikna með þeirri áhugnarilegu
skemdarfýsn sem> gerir svo allt-
of aft vart við sdg meðal bama
og unglingia.
— Hefldurðu > að þessi
skemmdarfýsn staö af uppeld-
isskorti eða sé sólfnæðiiegs eðl-
is?
— Það er eiklki ósennilegt, að
skemmdarverk séu viðbrögð
bama og unglinga, sem fá etolú
eðlilega útrás fyrir athafnaiþrá
sína. Stundum liggja rætumar
vaifallaust dýpra, einhver heift
vegna persónulegra vandamála,
sem þau ráða ekki við- Og svo
þetta, sem við minntumst á áö-
an. Við höfium ekiki aðlagað
otakur borgarlifinu. Ofckur er
ekki tamt að áiita. það sem er
aimenningseign, ofckar sameág-
inlegu eign, sem við berutm á-
byrgð á, — þurtum að vemda.
E.t.v- stefar það að eirihverju
leyti af því, að við erum ekki
alin upp í fögru og flastmóbuðu
umhverfi. Það væri aeskiiegt,
við fallegt umhverfi, sem þau
geta þó litið á sem sitt eágið.
En stundum gerir veðrátta okk-
ur erfitt fyrir á þessum sviðum
sem fleinum.
— Já, hún hlýtur að hamla
mjög starfi á leikvöilunum,
því að ekkd er aðstaða til að
kippa bömunum inn, þegar,
kalt er.
— Nei, til þess er ekki að-
staða. Þetta eru útileikvellir,
efcki leifcskólar. Eins og við
þekkjum öll er veðrið oft þann-
ig að ekki er hundi út sdgandi,
eins og sagt er. Þá virðist nokk-
uð tilganigsla/ust að hafa opna
smábamagæziluvelli. En hvað
skal segja? Svona er veðurflar-
ið í landinu ofckar. Við verðum
að taka því. Börn. þótt ung
séu, þurfa daglega útivist. All-
ar mœður þéklkja, hvað börn
verða ertið, þegar þau komast
ekki út dögum sajmian.
Sumarnámskeið
Yfir háveturinn fró 15. ofct.
til 15. marz eru gæzluveilimir
aðeins opnir tvær fclulkfcustund-
ir samiffleytt, 2 tíma fyrir og 2
eftir hádegi Og mörg börn
eira efcki ednu sdnni svo lengi
við leik í köidu og vondu veðri.
Þó er þetta auðvitað mjög
másjafnt. Ef fulHkomið gagn á
að vera af gæzluvöllunum á
vetuma, þairf að koma til mjög
góð sasmvinna xniiM mæðra og
gæzliukvenna. Gæziukonumar
þurfa að segja mæðrunum
hvemig bam þedrra eða börn
duga við ledk og benda þeim á,
ef ónógum eða óheppiiegium
klœðnaði er um að kemma. Og
móðirinn þairf að tafca fuiEt til-
lit til þess, sem gæzlufconan
segir. Ég býst við að mæðium
þyfci það mifcil fyriihöfin að
klæða bamið, fflyfja það og
sæfcja fyrir stutta stund í einu,
en ég held, að það borgi sig.
Klukkutíma leifcur og útivisí
fyrir og efltir hádegi er bartnánu
mdkdls virði og gerir það ró-
legra og þægara það sem efftir
er dagsins. Ef það hins vegar
dvéliur tvo tíma samfleytt á
leikvellinum er kalt heiminginn
af tímanum, verður þaið van-
saelt og aithafinallaust, og það er
illmögulegt að haifia oflan af fyr-
ir því, hvað sem gæzlukonumar
leggja sig flram. Með þessu móti
veröur árangurinn af útivist-
inni hæpinn, og ekki er hægt
að búast við að bömin hænist
að leákveUinum, ef hann teng-
ist vanlíðan í huiga þess.
En ef rétt er að íarið og ^
mæður og gsezlukonur fara rétt
aö, held ég að maður gieti haft
mikil not aff gæzluvöfllunuim, 5
einnig á vetuma
— En hvað um stærri
krakka? Hafia þaiu nægilegt at-
hafnasvæðd yfirleiitt?
— Það er upp og ofan. Ledk-
vailanefnd gerir tillögur til
borgarráðs um opin leiksvæðd í
hinum ýmsu borgarhluitum,
eins og ég tók fram áðan- Það
er oft enött að fá silik svæði,
einkum í éldri hverfunum, en í
nýju borgarhverfunum og þeim,
sem eru í uppbyggingu er þetta
aiEt auðveldara. En fyrst við
erum famar að tala um eldri
bömin, langar mig til að vekja
othyglli á þeim nómskedðum,
sem haldin eru hér að sumri til
á vegium Ledkvaillanei&idar og
fleiri aðiila, m.a. Æskulýðs-
ráðs. Þar er bæðd um að ræða
leikjanámskedð viðs vegar um
borgina og nómskedð í ýmsum
skóttum, þar sem bömin fá ledð-
sögu í föndri, íþróttum, hjálp
í viðlögum og umferöarfræðslu.
Þama er einnig bókmennta-
kynning, sýndar valdar kvik-
myndir, farið í ferðir til nátt-
úruskoðunar, söfn hedmsótt og
ffledra. Fyrir þessi námskeið
heffur verið greitt nokkurt þátt-
tökugjald, en þvi hefiur verið
mjög stiilit í hófi. Hins vegar
heffur þátttaka verið vonum
minni, o@ þama kernur sjálf-
sagt enn til þetta vúðhorf, —
við gerum otkkur ékiki grein
fyiir því að við búum í borg.
Við erum ennþó haldin viðhorö
svedtamannsins, — bömin hafa
ekkert að gera annað en leika
sér, — þau geta séð um sig
sjóif.
En ég hygg að fflestir hafi
orðið varir við, að þegar skól-
unum sleppir, er edns og um-
hwerfSð verði .,ótryggaira“. Mað-
ur ílnnur sannarlega fyrir því,
að orka bamanna beinist ékki
að nednu vissu mairfci, — og út-
rásina sjóium við oft í miður
heppdlegum viöfiangsefnum, —
éllt frá ertni við yngri böm. á-
reitni við négrannana og upp
• í ósæmileg skemmdarverfc.
Þess vegna héld ég, að fuE á~
Framhald á 9. síðu.
gæziuvöllu'num og rík áherzla
lögð á hina uppeldislegu þýð-
ingu þess. Gæzlukonumar sóttu
þessi námkedð mjög vett og hafa
legg áherzlu á það? Það er
sfcoðun mín, að of mákill að-
við ötti. Ég tel þetta viðhorf, að að geta prýtt leikvéllina biióm-
sumt sé fýirir drengi og annað um og tijóm og vanið bömin