Þjóðviljinn - 27.11.1969, Blaðsíða 4

4 SlÐA — tkPÓÐVILJESIN — Pimmtudaigiur 27. nóvömlber 1969.
— málgagn sósíalisma, verkalýðsjireyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi:
Ritstjórar:
Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Sigurður V. Friðþjófsson.
Svavar Gestsson.
Ólafur Jónsson.
Eiður Bergmana
Ritstjórn, afgreiðsia, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. Simi 17500
(5 linur). — Áskriftarverð kr. 165.00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 10.00.
Fréttaritstjóri:
Ritstj.f ulltrúi:
Auglýsingastj.:
Framkv.stjóri:
Framtíðarleið
pramtíð sjávarútvegs og fiskiðnaðar er aðalefni
athyglisverðrar ræðu sem Hjalti Kristgeirsson
flutti á fundi Alþýðubandalagsins um EFTA fyrir
skemmstu. Ræðumaður sagði þar meðal annars:
„Óþarft er að útlista hversu mikla þýðingu sjávar-
útvégur og 'fiskvinnsla hafa nú í íslenzkum þjóðar-
búskap. Segja má að allar framfarir 20. aldar hjá
okkur byggist á sjósókn. Því fer fjarri að sjávar-
útvegurinn starfi á hámarksafköstum og með há-
marksnýtingu. Færð hafa verið að því fullgild rök
að útflutningsverðmæti sjávarafurða mætti stór-
auka, jafnvel tvöfalda frá því sem nú er. Ástæðan
fyrir því að þetta er ekki gert, sprettur fyrst og
fremst af vantrú á sjávarútveginum, vantrú á sér-
stöðu okkar í veröldinni, vantrú á dug og úrræða-
semi íslendinga sjálfra. Sjávarútvegurinn er ekki
úrelt atvinnugrein, en að ýmsu leyti eru ríkjandi
viðhorf til hans úrelt“.
JJjaiti telur að hér þurfi ekki einungis til að
koma endurnýjun fiskiskipaflotans, heldur
einnig stóraukin rannsóknarstarfsemi og tenging
vísindastarfs á sviði sjávarútvegs og fiskiðnfræði
við fræðslustofnanir landsins. Hann álítur að
EFTA-aðild verði íslendingum ekki að gagni til
að leysa þau verkefni á þessum sviðum sem óhjá-
kvæmileg séu. íslendinga geti að vísu beðið verk-
efni varðandi uppbyggingu annars iðnaðar en þess
sem vinnur úr sjávarvörum. En sjávarútvegur og
atvinnustarfsemi tengd honum geti verið og eigi
að vera aðalundirstöður atvinnulífsins um langa
framtíð og jafnvel alla framtíð. Allt annað sé
annarrar gráðu verkefni sem leysast þegar að
þeim kemur. Hjalti minnir á orð Jóns Sigurðsson-
ar fyrir oneira en öld um „hafsins nægtir“. „Hafs-
ins nægtir hafa ekki þorrið, þótt ótæpilega hafi
stundum verið af þeim ausið. Sveltandi heimur
mænir nú á hafið sem sína lífsbjargarlind. Það
er skylda þeirra þjóða sem til þess hafa aðstöðu
að nýta auðlindir hafsins til saðningar hungruðu
mannkyni“. „100 miljón manna markaður EFTA-
landanna er sneisafullur af iðnaðarvörum. Óupp-
fylltar þarfir eru vandfundnar, og listin er sú að
búa til nýjar þarfir fyrir nýja framleiðslu. Annars
staðar í veröldinni er fólk imeð oúppfylltar frum-
þarfir; það er sá helmingur mannkyns seim býr við
næringarskort. Þessar aðstæður marka hlutskipti
matvælafrajmleiðandáns og matvælaútflytjand-
ans... Af þessum rótum er runnin sú fullvissa að
íslendingar þurfi aldrei að missa markaðar fyrir
sjávarafurðir sínar. Þetta er stutt sterkum heims-
sögulegum rökum: Við það tengist von mann-
kynsins um betra líf“.
geri menn saman þennan skilning á meginþætti
íslenzkra atvinnumála og stöðu íslands 1 heim-
inum og hinar fáránlegu hugmyndir róðherr-
anna um íslendinga sem sigurvænlega keppinauta
mestu iðnaðarþjóða Evrópu á þeirra grónustu
mörkuðum, einn aðalþátt EFTA-áróðursins. Hvor
leiðin skyldi nær heilbrigðri skynsemi? — s.
Sögur og sagnir úr Bolungavík komnar
Skuggsjá hefur gefið út bók
eftir Finnboga Bemódussou,
sem nefnist Sögur og sagnir úr
Bolungavík.
HöÆundwr er faeddur árið
1892 og hetfur lengst eí alið aid-
ur sinn á Bolungiatvík. Hann
byrjaði sjlóimennsku ntúu éra
gamall og var við hana óslit-
ið í hálía öld. I meira en hálfa
öld hefur hann ritað daglega
hjá sér það sem honuim fannst
markverðast fyrir bera og er
það vatflasamit að nokkur annar
íslenzkur sjómaður hafi jatfn-
lengi haldið svo skilinierkileigar
og ýtarfegar dagbækur sem
hann. I>á hetfur hann, fyrst og
fremst sjálfum sér til dundurs
skráð bá þætti seim birtast í
bók þessari og var í raun og
■veru ekki ætiað annað en að
vera afþrey i ngarstarf fyrir
sjálfan hann-
Tvær nýjar Ijóðabækur frá
AB eftír ungar skáldkonur
o

Fyrir um það bil ári gaf Al-
mienna bókafélagið út í ednu
Þuríður Guðmundsdóttir.
fjórar Ijóðaibætour er aillar voru
samstæðar að ytri gerð, i litlu
biroti, þrantaðar á góðan papp-
ir og bundnar í harðkápur, og
var verði bóikanna mrjög stillt
í hótf. Voru tvær þessara bóka
eftir imga höfunda er ekiki
höföu áður gefið út etftir sig
ijóð-
I>essi tilraun með ódýra út-
gáfu ijóðabóka gaf allgóða raun
og nú hefiur AB sent á mark-
aöinn, í saims konar útgáfu tvær
Ijóðabætour ungra skáildikvenna,
sem hvoruig hefur fyrr kynnt
Ijóð sín á prenti.
önnur þessara bóka heitir
Sifellur og er hún etftir Stein-
unni Sigurðardóttur, 19 ára
gamia Reykjavíkurstúlku.
Stedmmn er stúdent frá Mennta-
skódamim í Reykjavfk og dvelst
nú við hóskóllanám í Irlandi
en hún var um skeið biaða-
maður vdð AlþýðuibHaðið. Bók-
in skiptist í fjóra kafla er bera
Stcinunn Sigurðardóttir.
hedtin: Blámi guðs óg augna
þinna, Fegurðarátt, Fátt er nú
til gráts og Grasið við sumar-
langan veginn. Hún er 54 blaö-
síður.
Hin bókin er etftir Þuriði
Guðmundsdóttur frá Sámsstöð-
um í Hvítársiðu og netfnist hún
Framatiald á 7. síðu.
Lúðvík Kristjánsson ritihötf-
undur hlýddi á Finhboga lesa'
úr þessum daglbókum símuim og
á hann sinn stóra þátt í, að
þættir þessdr voru getfnir út í
bókartfonmi. Lúðvík sikrifar for-
mála fyrir bókinnd og segir þar
m.a.: ,,Verþúðaskei&ið, eins og
Finnbogi nafinir stundiuim
bemsku sina í BóLungaivík, var
ríkt aif tilbreytni, ekiki vegna
nýjunga, heldur sökiurn. þess, að
iom arfiedfð vermeinnskunnar
hélzt enn í hortfi uppruna síns-
Verbúðin var á vissan hátt eins
konar sikódi 1 og verstöðdn út-
bmðsluimiðsitöð. Hvorutveggja
kynntist Finniboigi, ekki af frá-
söign, hdldur í raun. Þótt Finn-
bogi fagni stakkaskiptunum,
sem orðið hafa mieð þjóð vorri
á sitartfstferii hans, telur hann
sdg þó ætíð í þakkarskulld við
þá menn, sem settu svip sinn.
á Malar- og Grundarlífið í BoL-
ungavik, þá er hann var að al-
ast þar upp. Má skynja af ýms-
um frásögnum Finnboga, hvað
honum er hugstætt frá þeim
tíma-“
Sögur og sagnir úr Bolunga-.
vík skiptist í fjóra aðaiLhluta:
Frá ýmsum mörrnum og atburð-
um, Dulræn fyrirbæri og sjáv-
axfurður, Jón skrifiari á Hóli
og fomeskj usögur og loks Get-
ið nokíkurra Boflungavíkurfotr-
manna.
Sögur og sagndr úr BóLunga-
vdk er 212 bls. og kostar 460
kr. auk söluskatts. Kápa Atla
Más sýnir vestfirzka galdra-
statfi.
SIGUR VEIG VIGFÚSDÓTTIR
; FaMa hin fomu tré-.—r SkógT
in'inn þynnist af hinum gömlu
trjám, en nýgræðingurinn sprett-
ur upp í staðinn- Nú hefur eitt
slíkt tré fallið, sprottið upp af
sterkium pg kjamgóðum rótum-
Þriðja þm- lézt háöldruð kona,
Sigurveig Vigfúsdóttir, er langa
hríð átti heima í húsinu 17A við
Óðinisgötu.
Frú Sigurvedg fæddist að
Völlum í Svarfaðardal 16. apríl
1881- Hún var dóttir hjónamna
Vigfúss Hjörleifssonar og Sig-
ríðar Halldórsdóttur, ættaðrar úr
Eyjafirði- Var Vigfús somur
Hjörieifs prests Guttormsjkonar
að Völlum, fyrrum prests að
Skinnastöðum í Axarfirði og að
Tjöm í Svarfaðardal-Guttormur
faðir sr. Hjörfeifs var prestur
að Hofi í Vopnafirði. Hann var
sonur sr- Þorsteins Þórðarsonar
að Krossi- Kona sr- Guttorms
að Hotfi var Oddný Guttorms-
dóttir sýsiumanns, Hjörieifsson-
ar. Kona sr. Hjörleifs að Völlum
var Guðlaug Bjömsdóttir prests
siðast í Kirkjubæ í Hróars-
tungu, Vigfússonar, prests í
Garði í Kelduhverfi, en foreldr-
ar sr. Vigfúss voru sr. Bjöm
Magnússon og kona hans Elín
Benediktsdóttir lögmanns Þor-
steinissonar, og hefi ég þá tölu
ekki lengri, en óneitanlega eru
þetta tignir t>g trauistlr ætt-
stuðlar-
Mjög ung að árum fluttist
Sigurveig með foreldrum sínum
að Ferjubaikka í Axarfirði, og
þar ölst hún upp á bakka hinnar
boljandi elfar, Jökulsár á Fjöll-
um. Var faðir hennar siðasti
ferjumaðurinn, er ferjaði yfir
Jökulsá, áður en hún var brú-
uð. Hefur frú Sigurveig alizt
upp f fögru umhverfi, þvi að
Axarfjörður er sumarfögur sveit
með skógum sínum og kjörrum
og háreistum fjallstindum-
Árið 1901 giftist hún Guðna
Þorsteinssyni, síðar’ múrara-
meistara, ættuðum úr Árnes-
sýslu. Fbreldrar hans voru
hjónin Þorsteinn Jónsson bóndi
í Gröf og Guðrún Jónsdóttir,
hreppstjóra að Galtafelli. Hafði
hann verið bamakennari á
Húsavik og í Skinnastaðahreppi
Fáein minningarorð
undanfarin ár- Er ekki ólíklegt
að bugir þeirra hatfi fremur
laðazt saman, þar sem bæði
vom sönghneigð, en Guðni var
organleikari- Nokkur ár dvöld-
ust þau hjón á Húsavík, en
mestallan búskap sinn vom þau
í Reykjavík, en þangað fluttust
þau árið 1908, Og lengst af áttu
þau heima í húsdnu 17A við Óð-
insgötu. Mann sinn missti hún
1935- Þau hjón eignuðust tvö
böm: Björgu söngkonu, gifta
Eiríki Pálssyni lögfr., fyrrver-
andi skattstjóra í Hafnarfirði og
núverandi forstjóra Sóivangsog
Guttorm, kvæntam. Emelíu Sig-
urðardóttur og hatfa þau hjón
búið hjá Sigurveigu-
Frú Sigurveig hafði lengi smá-
matsölu, og munu matþegar
hennar hafa verið orðnir all-
margir. Vom það menn af öll-
um stéttum og stigumn- Meðal
annarra var Ásgrimur Jónsison
listmálari þar fjölda ára í fæði-
Ég var i fæði hjá henni allmörg
ár og þekkti hana þvi talsvert-
Frú Sigurveig var á margan
hátt sérstæð kona- Fremur var
hún lág vexti, en hún var líka
það, sem hún sýndist. Hún mun
hafa verið fremur heiiisuveil, að
minnsta kosti síðara hluta æv-
innar, en iét það lítt á sig bíta
og vann skyldustörf sín af
þrautseigju og þolgæði, unz
kraftana þraut með öllu, og all-
mörg síðustu árin lá hún rúm-
föst og naut aðhlynmingar san-
ar síns og tengdadóttur, Hún
var ein þeirra kvemma, er vinma
störf sín í kyrrþey og em ekki
þysmiklar, en hún var sériega
háttpníð kona- Munu þar hafa
farið saman eðliskostir og á-
unnin skaphöffin. En þótt hún
starfaði mest í kyx-rþey var hún
sívökul í voiferðarmálum þjóð-
ar simnar og fýlgdist vel með
því, sem gerðist í umheámiinuin
Laus var hún viðaðlátasefjast
atf skoðunum, einungis vegna þess
að þær væru í tízku eða fyrir
það, að fint t>g voldugt fólk
fylgdi þeim, en mörg hugðarefini
átti húi„, ogermér grunur á, að
hau hafi átt meiri ítök í huga
hennar en dagdeg störf, er hún
vann atf nauðsyn- \
Á tfélagsskap kvenma hafði
hún mikinn áhuga. Hafði hún á
símim tima taLsvert staríað með
Bríetu Bjarnhéðinsdóttur að
kvenfrelsismálum- — Ákveðin
bindindiskona var hún og hafði
verið í félagsskap góðtemplara
fyrr á árum. Hún var aiLþjóðleg i
hugsun og bar gott sikyn á
menmingarleg verðmæti- Hún
var sjálfistæðiskona f bezta
skilningi þess orðs, vildi ísland
íyrir fslendinga og var ákveðinn
andstæðingur allrar hersetu í
landinu- Hún fyrii'leit allan
undiriægjuhátt við erlend stór-
veildi og þá menn er elíkt at-
hæfi höfðu í frammd. Ég man
t.d. efitir því að þegar einu sinni
sem otftar firéttist, að íslendiing-
ar hefðu greitt atkvæði með
Bandarikjamömnum á þingi
Sameinuðu þjóðanna þvert á
móti því, sem frændur vorir á
Norðurlöndum gorðu, varð
henni að orði: „Það borgaði sig
ekki fyrir Bandarikjamemn að
innlima Island og gera það að
ríki innan Bandaríkjanna. Við
það misstu þeir aitikvæði, því
að atkvæði íslands geta þeir
alltaf treyst". En þótt Sig-
urveig væri ákveðin í skoðun-
um og héldi oft fast á máli sínu,
átti hún góða kunningja með ó-
lík lífsviðlxorf og ólíkar skoð-
anir í þjóðmálurm. Aldrei mun
hún hafa verið bundin böndum
neins sitjómmálaflokks, enda
var hún frábitin því að vera
eitthvert hjarðardýr í þjóðmál-
um, þótt hún amnars væri á
margan hátt félagslynd, en
vinstrísinnuð var hún, sem svo
er kallað, og þeir sem minnst
máttu sín f þjóðfélaginu áttu
alla hennar samúð, og vai gat
hún blandað geði við frjálshuga
og heilbrigðt alþýðufólk. Hún
var veitul og gestrisin og mun
hún þó lengstum hafa haft af
fremur litlu að taka.
Frú Sigurveig var skýrleiks-
kona, fróð um marga Muti og
sfþyrst f fróðleik og fræðslu-
Sagði hún einhvem tíma við
mig, að hún reyndi að tína
hvem fróðleiksmola er hún gæti
þvf að alla menntun og þekk-
ingu hefði hún fenigið í molum,
Einhverrar fræðsLu hefur hún
notið í æsku, því að nokkuð
kunni hún í dönsku og ensku,
og hún sagði mér, að kennari
hefði verið eitthvað á Ferju-
bakka, þótt heimilið væri fá-
tækt og bammargt. Hefur það
líklega verið Guðmundiur Hjalta-
son, sá mildi alþýðufræðari, en
hann var einmitt farkennari í
Axarfirði og Kelduhverfi 1887—
1898- Líklega hefiur hún einnlg
fengið einhverja tilsögn í hljóm-
list; hún var mjög söngvin, edns
og ég hefi áður drepið á- Söng-
líf var þá mikið í Axarfirði og
ekki sízt á Ferjubakka, enda var
einn bróðdr Sigurvedgar organ-
leikári. Sönglögin voru svo mjög
lögð henni á tungu og inngróin,
að ef við vomm að rifja upp
eitthvert ljóð, gat hún oft ekki
komið því fyrir sig nema raula
það undir lagi.
Enn er ótalinn einn sá hæfi-
leiki frú Sigurveigar, sem henni
var raunar ósjálfráður. Hún sá
margt og heyrði sem venjulegir
menn verða ekki varir við. en
hún hafði ekki hátt um þessa
ófreskisgáfiu sína- Vissi ég ekk-
ert um þetta fyrr en ég hafði
kynnzt henni allmikið, en ýms-
ar sýnir sá hún- Ekki kom hún
fram með neinar kenningar um,
hvað þetta væri eða hvemig á
því stæði- Hún sagðist einungis
sjá þetta, meira gæti hún ekki
sagt. Trúuð var hún á fram-
haldslíf etftir dauðann, og er
ekki ólíldegt, sýnir hennar hafi
stjrrkt hana f þeirri trú. Ef líf
er etftir þetta líf, sem mörg af
oss búast við, er ég þess fullvís,
að hin látna heiðurskona hefur
átt góða heimvon-
Blessi drottinn minningu
hennar.
Jóhann Sveinsson frá Flögu-