Þjóðviljinn - 27.11.1969, Blaðsíða 5

Ftanmitadagur 27. nóvemiber 1969 — ÞJOÐVTLJINTí — SlÐA g
Skúli Guðjónsson frá Ljótunnarstöðum skrifar um útvarpsdagskrána
Hállur sannkikur er verri en
^
enginn sannleikur
Uim vetuirnætuirnar er
skrá úfcwairpsdns sfcokkuð upp.
Suim spiiin eru diregdn út og
öðiruim bætt í. Eflar þessa upp-
stokkun eru fádr blutir, þar
sam þeir áður voru, og það tek-
ur miann langian tíimia að átta
sig á ailri þessari uimituirnun og
læira á hið nýja og vdifca hiviair
hið gamla, sam eftir sitendur,
er að fdnna. Hið versta við
þetta er þó, að við verðurn
rugJaðir í ríminu og dagavillt-
iir. Okfcur finnst t.d., að það
hljófti að vera sunnudiagur, ef
við heyruim gamianþátit, okfcur
finnsit að það hljótí. að vera
miðvifcudagur, þegar við hlust-
um á kvöldvöku og ofctour
finnst, að það hljóti að vera
laugardagur, þegar við heyr-
uim leifcrit.
Hver kýr í fjósinu hefur
sinn átoveðna bás og þegiar
við gönguim á röðina og mjólk-
um, þá lendir sama kýxin
áviaiEt undir samia diagsfcráirliðn-
um í útvarpinu. En þegiar röð
d'agskrárliðanna breytist, þá
rugtast allt saiman og okkur
fiinnst, að við séum að mjólfca
ókunnuigiar kýr. Til þess að
komia í veg fyrir misskilning
vdl ég tafca það firam alveg
atfdráttarlaust, að ég ætlast
ekki tdl að tekin séu mið af
¦&
Fundur Norræna
félagsinsum
ménningarmál
Norrærna félaigað efnir iál £und-
ar í Norræna hiúsinu í tovöMð
og hefs|,hainn fel- 20,30.
Fundarcfni:
1. Ólafnr Jóhannesson professor
formiaður menningiarméila-
nefndar Norðuriandiaráðs ræð-
ir um menndnganmál á vett-
vangd Norðuirlandiaráðs.
2. Ólafur Iijörassou prófessor,
fuIHitrúd íslands í stjóm Nor-
rænia menningarsjóðsdns, ræð-
ir starfsemi sjóðsins og til-
giang.
Að loknuim frarnisaguiræoum
svara máilshefjendur fyriirspuim-
uim og aithugasemdiMn.
Öllum er heimill aðgangur.
(Frá Norræna félaginu).
Sjómannasam-
bandið boðar til
ráðstefnu 6. des.
Á ráðstefnu Sjómammasaim-
bamdsins. sem haldin var 11. og
12 okt. sl., var saimiþykfct að
kalla saiman til ráðstefnu að
nýju í desemberménuðd n fc. er
séð verður hvort og á hvaða
hátt ALþingi hefðd orðið við
þedrri áskorun er fólst í sam-
þykkt, er því var send, uim end-
urskoðun laganna uma ráðstaf-
anir í sjávarútvegi vegna geng-
isíellingar íslenakrar krónu, sjó-
mönnum í hag.
Stjórn Sjómannasaimbandsins
ákvað á fluindi sihuim 18. þ- m.,
að ráðstefna þessi skyidi halldin
6. desemiber nk. í Lindairbæ og
hefir samibandið nú sent út
boðsbréf tiil sjómarmafélaganna
um að senda fulltrúa á ráðstefn-
una-
Bátakjarasamningunum heifur
nú verið sagt upp víðast hvar á
landdnu og verða þeir lausir um
áraimót.
(Frá Sjómannasaimb. fsl.).
kúnium í Ljótunnairsitaðaifjos-
inu, þegar efni er raðað í daig-.
skrá útvarpsins.
Líðandi stund
Ég frótti það á skotspón-
um í sumiar leið, að Helgi Sæ-
mundsson hefði verið að
kvarta yfir því, að ég hefði
aidred minnzt bans og hans
Mðandi stundiar. Þetta mun
rétt vera. Þættir hans hafa
yfirleiitt verið fluttir á þeim
tíma, sem ég hefi ekfci haft
ástæður til að hliusta. Má því
með nokkrum rétti sagja,
að ég hafi efcki forðazt hann,
heldur hafi hann forðazt mig.
JEftir að ég frétti þetta eftir
Helga, hef ég sýnt nokfcurn
lit á að bæita ráð miitt gagn-
vart honum og hlusitað á
hann, alltaf þegiar éig hef mátt
því við komia.
Helgi virðist vera ednn af
þeim Alþýðudiokfcsmönnuim.,
sem gerzt hafa langsetumenn
í dagskrá útvairpsins og eiga
þaðan nauiniast afturtovæmt.
Hinsvegar hef ég aldrei orðið
þess var. að hann bafi beitt
sér fyrir vagn þessa flokks á
hinni líðandi stund. Annars
skilst mér, að þessi þáttur, sé
nokkurskonar bókmenntalegur
dagur og vegur og má af þeim
mairfca, að höfundur Ufir mik-
ið í heimi bófcmenntanna, enda
hef ég heyrt, en vil þó enga
ábyngð tafca á, að rétt sé, að
riiöiöÆundar eigi það að nokkru
unddr náð Helga, hvort þeir
lifa eða deyja sem slíkir. En
hvað um það, yfirleitt hef ég
hlustað á hina líðandi stund
mer tii ánægju og nokkurs
firóðleiks.
En vilji hann enda þætti sína
með ljóðaiestri, sem út af fyr-
ir sig er vel til fundið. ætti
hann að láta einhvern annan
lesa ljóðin.
Trúin á vantrúna
Þátturinn Dagiegt líf virðist
vera orðinn skæður keppinaut-
ur þáttarins Á rökstólum. í
tveim síðustu þáttum dagiegs
lífs, foru fram fjörugar rök-
ræður um vandamál liðandi
stundiar. f hinum fyrra var
fjaEað um heyþurrkunaraðferð-
ir, en í hinum síðara um frétta-
burð og blaðamennsku.
Gunnar Benediktsson skil-
greindri í ágætri ritgerð sál-
rænt fyrirbæri, sem hann kall-
aði trúna á vantrúna. Menn
irnir, sem áttu orðræður við
Benedikt frá Hofteigi um hey-
þunrkunaraðferð hans, virtust
allir vera haldnir þessum
kvilsla Furðulegt er að menn
skuli vera að maldia í móinn
og telja upp hugsanleg og ó-
hugsanleg tormerki meðan ekki
ligg'ja fyrir neinar tilraunir, er
styðjast megi við. Meðan svo
er, þýðir,. ekkí að koma fram
með neinar mótbárur né tí-
unda hugsanlega annmarka.
Engum ætti að vera það kær-
komnara en forsjár- og íyrir-
svarsmönnum landbúnaðarins,
berist þeim einhver hugmynd
til lausnar þeim vanda, sem
verkun heys er orðin. Þegar
þeim berst til eyrna eitthvað
af því tagi, eiga þeir ékki að
tatoa því með tregðu og ólund,
heldur faignandi og svo sem
eins og með forkláiruðum á-
sjónum. Þeir eiga að þraut-
prófa og sannprófa hverja nýja
hugmynd og betrumbæta þær,
séu þeir menn til, og þeir mega
ekki unna sér neinnar hvíldar
fyrr en þeir hafa leyst þann
vanda á viðunandi hátt. Þetta
mál Mýtur að vera hægt að
leysia. hvort sem það verðuT
með aðferð Benedikts eða ein-
hvars annars, aðeins ef menn
vdlja trúa því, að það sé hægt.
Hulduhrútsleg
frásögn
Blaðamiannafiundiiirinn, . sem
fjaliLaði um fjiárhagsafteomu
blaðanna og fréttaburð, var að
mörgu leyti athyglisverður.
Hins saknaði ég, að útvarpið
og fréttaburður þess kom þama
mjög Mtið á diagstorá. Það var
þó tekið fonam, af öðrum stjóm-
andia þáttarins, að útvarpið
þyrði efcfci að koma nátogt við-
kvæmum deilumáílium, eins og
t.d. deilum Magnúsar Kjartans-
sonar og IngólfB Jónssonar um
iíelgri Sæmundsson — ætti að
láta annan lesa ljóðin
kostnaðinn við Búrfellsvirkjun.
Fréttir eru tvennskonar. Ann-
ars végar fréttir, sem aðeins
.hafa fréttagildi og verða ekki
notaðar sem áróður. f öðru lagi
eru svo fréttir, sem hafa áróð-
ursgildi eða eru þess eðiis, að
hæigt er að hagræða þeim
þannig, að þær hafi áróðurs-
gildi. Oft vill það við brenna
í okkar ágæta ríkisútvarpi, að
fyrir hregði fréttum af slíku
tagi, bæði erlendum og inn-
lendum og skulu nefnd dæmi
því til sönnunar.
Fyrir skömmu, var frá því
skýrt í þættinum Efst á bauigi,
að liðhlaup befðu mjög færzt
í aukiana hjá Vietkong austur
í Vietnam. Það voru birtar
margar tölur þessu til sðnnun-
ar og það voru engar handa-
hófstölur, heldur tðlur upp á
tug og brot úr tug Engar heim-
ildir voru tilgreindar. Þar af
leiddi, að fréttamaðurinn hefur
borið ábyrgð á því, að töium-
ar væru réttar. Stundum eru
farnar kröfugöngur hér heima
eða efnt til fundahalda til að
mótmæla einhverju. Séu göng-
urnar, eða fundahöldin, and-
snúin skoðunum löggiltum af
ríkjandi stjómarvöldum, segir
útvarpið venjulega frá siíkum
atburðum á fremur hulduhrúts-
legan bátt, líkt og um eitthvert
feimnismál væri að ræða. Til-
greini það tölu göngumanna.
eða fundiargesta, er ávalit hafð-
ur sá fyrdrviari, að það sé sam-
kvæmt frásögn þeirra er hafi
haft forgóngu um gönguna eða
funddnn.
Þann sama dag, sem blaða-
manniafundinum var útvarpað,
var allrnifclu af fréttatímum úit-
varpsdns varið til að sfcýra frá
fundium og göngum, sam firam
fóru víða um lönd, til þess að
krefiast þess að Bandiaríkja-
menn flyttu her sinn hið skjót-
asta frá Vietnam, og voru birt-
ar margar tötar í þessum frétt-
uim, að vísu án þess að tdi-
greina lieimildir.
En þar stóð hnifuirinn í
kúnni. Á Mtið áberandi stað í
kvöldfréttum var firá því sagt,
að farið hafi verið í göngu og
fundur halddnn í Háskóilabíói
af samia tdlefni. Svo Mtii þótti
fréttin, að ekki var minnzt á
hana í fréttayfirUti og tölur
voru ekki nefndar. Var fréttin
öili svo vesældiarlega saman-
sett, að maður sárvorkenndi
þeim mönnum, er að henni
höfðu unnið.
Hálfur sannleikiur er verri en
enginn sannleikur, sagði gamla
fóikið. En ef til viM þarf góð-'f
ur fréttamaður að fcunna þá
list að segja sannleitoann hálf-
an, þegar það á við.
Þótt við, sem fylgjumst með
útvarpi frá degi til dags, för-
um að jafnaði furðu nærri um,
hvenær það segir okkur all-
an sannieikann, eða brot af
honum, kunnum við því bet-
ur að heyra sannleifcann ail-
an ¦ og undanbragðailaust og
það því fremur, sem okkur hef-
ur verið sagt, að það standi
skrifað í bókum stofnunarinn-
ar, að hún eigi að gera öllum
stefnum og skoðunum jafn
bátt undir höfði.
Sannleitur Hanni-
bals og Steihgríms
Víkjum nú frá sannleika út-
varpsins og að sannleikanum
um Alþýðubandalagið.
. Nýlega áttd fréttamaður út-
varpsins tal við Hannibal
Valdimarsson í tilefni af því,
að honum hafði loks tekizt
að stofna nýjia fiokkinn sinn.
Hannibal lýsti því þá yfir, að
siamvinna við Alþýðubandalag-
ið hefði ekki komdð til greina
eftir að það var gert að stjóm-
málaflokki, því það væri
kommúnistískur flokfcur og
samvinna við kommúnista kom
ekki til greina. Þetta var sann-
leikur Hannibals.
f annan stað hööfum við svo
sannleika Steingrítms Aðal-
steinssonar og sálufélaga hans
í Sósíalistafélagi Reykjavíkur.
Þeir vilja balda sdnni pólitísku
áru hreinni, Mkt og Hannibal
og sálufélagar hans. Þeiirra
sannleikur ádlst okkur að sé
eitthvað á þá leið, að Alþýðu-
bandala.gið hafi brakizt svo
langt af leið sósdaiisma og
kommúnisma, að samvinna við
það sé lítt hugsanleg þeim
gömlu sósíalistum sam enn
standi stöðugir í trúnnd.
Og nú spyrjum við, vesæMr
Alþýðubandalagsmenn, í ofck-
ar fávísd og af einfeldni hjart-
ans: Hvorum sannleikamim eAg-
Benedikt frá Hofteigi með sitt hey, — taka forsjármenn land-
búnaðarins hugmyndinni með tregðu og ólund?
um við freniur að trúa, þedm
sem okkur er boðaður af
Hannibal Vaidimarssyni, eða
binum, sem fram gengur af
immni Steingríms AðaJsteins-
sonar?
En þrátt fyrdr hinn ólitoa
sannleitoa um Alþýðubandialag-
ið eiga þedr Hannibal og Stein-
grímur sitt af hvoru sameigin-
legt.
Þeir vdrðast txL vera sam-
mála um, að meginhluifcverk
þeirra sé að berjast gegn vax-
andi ásælni og yfdrgangi auð-
valds og aftuirhaldsafla. Þeir
eru einnig sammála um aðferð-
ina tii að ná þessu marki. Hún
er einfaldiega sú, að kijúfa
andstæðinga aiuðstéttairinnar
niður í sam alira smæstar edn-
ingar.
Rannsóknarstyrkir Malvæla-
og landbúnaðarstofnunar SÞ
Matvæla- og landbúnaðar-
stofnun Sameinuðu þjóðanna
(FAO) veitir árlega nokkra
rannsóknarstyrki, sem kennd-
ir eru við André Mayer. Hef-
ur nú verið auglýst eftir um-
sóknustn um styrki þá, sem til
úthlutunar koma á árinu 1970.
Styrkirnir eru bundnir við það,
svið sem starfsemi stofnunar-
innar tekur til, þ-e. ýmsar
greinar landbúnaðar, skógrækt,
fiskveiðar og matvælafræði,
svo og hagfræðilegar rannsokn-
ir á þcim vettvangi.
Styrkimir eru veittir til allt
að tveggja ára, og till gredna
getur komdö ad frairJlengja það
tímabil um 6 mánuði hið lengsta.
Fjárhæð styrkjanna er breyti-
leg eftir fraimfærsilukostnaði i
Framhald 4 7. siðu.
Jónbjörn Gíslason
fæddur 22/7 1879 — dáinn 29/10 1969
„Björn Breiðvikingaka.ppi
fékk ekki enn að berjast.
hvorki fyrir vinum sínum
eða óvinuni".
Guðm. Kamban.
Það vdrðdst haf a emfcennt at-
bafniasamia og víðföruia íslend-
inga, jafnvel öðrum Éremur, að
kringum þá hefur sagan aJMiaf
verið að gerast. Þegar svo
langri sögu lýkur, verður þögn-
in, sem á efttir fer, furðu
mæisk, en fullvissan um, að
sögunni sé lokið, lamandi. En
hvenær er sögvmni lokið? Og
hvenær hættir þögn hennar að
hrópa?
Hin langa saga Jónbjörns
Gíslasonar er á enda. Hún verð-
ur ekki riifcuð hér. Hún hefur
verið storáð á alit önnur blöð.
En faeinum minningum um
manninn er mér sem fslendingi
skylt að koma til ski3ia, endia
afar ljúft, þó að sjálfsögðu
fjölmargir aðrir gætu vottað
það sama, aixstan hafs og vest-
an.
Jónbjörn er Húnvetningiur,
og af traustu fólki toominn.
Hann fylgist vökulum augum
með breytingum þjóðfélagsdns
heiman úr héraði. Hann sér
aidarnótahræririigiamar sam
fullþrosika maður og dregur
sína lærdóma af hverju einu.
Hann gerir sér þá sjálfur ljóst,
sam fátítt hefur verið um al-
múgamenn þess tima, að hann
er hedmsborgari. Þessi yfirsýn
glepur hann þó ekki. heldur
vekur hjá honum þjóðlega
toennd og gerdr hann að heitairi
ísiendingi.
Til Reykjaivíkur kemur hann
1912 og svipast um. Hann verð-
ur verkstjóri við hafnargerðina
árum saman. Þá bdrtist í á-
þreifianlegum myndum saimúð
hans með Mtilmagnanum. Vafa-
Mtið hefur sú samúð blandazt
þroskuðum sfcilningi hans á
þjóðfélagsháttum, og að edn-
hverju leyti verið skyld hug-
sjónum hans. En þó hefur
hjálpfýsá hans við ótaldia edn-
stókMnga verið nærtætoari en
barátta á mannfundum og
gatnamótum.
Mér er í barnsmdnni, enda
vel staðfest er Jónbjörn kom
á bjóli sínu neðan frá höfn
og suður á Grímsstaðaholt í
matartíma sínum tdl þess að
bera föður minn milM rúma
meðan búið var um hann, dag-
lega í meira en tvö ár. Þar ar
þó aðeins einn HeJ^Mrinn í
keðjunni mdfclu taMnn. Ég hef
sdðar verið að retoast á fóik
víða út um land. sam hefiur
taMð Jónbjörn noktouirs konar
bjargvæsfet sinn eða sinma. Hiann
bafði komið, hjálpað og horf-
ið. Framilrjá þedrri staðreynd
verður efcki gengJS, að Jon-
bj&rn Gáslason faeEur -verið
þjóðsaga í mianga áBaifcuigi.
HaÉ hann gart sár þess grein,
mætfci hann hafla fengið þar
einu umibun sánai: að Wðra "
kenndur við þá þjóö sam hann
unni. Því þjóðerni og þjóðleg
varðmæti mat hann öðru og
öðrum fremiur. Ha«n hóf, Mk-
lega fyrstur fslendinga, að
safna á hljóðrita íslenzkum
kvæðalögum og storá ákveðniar
vísur sem lagboða við þanL
AMs safnaði hann á sjötfu og
tvo vaxvalsa kvæðaiöguim og
röddum fjöihniarigra tovæða-
manna þess tdrnia, á árunum
1921 til 1925. Þetfca viarð það
veganesti. sem hann lagði af
sfcað með að beiiman, þegar
hinn sfcóri heimur seiddi hann
til sín.
Á sdnni rúmlega þrjátiu ára
divöl í Ameríku ferðaðist hann
í tómsfcundum sínum meðal
landia, hvar sem hann frétti
til þedrra, ef þedr skyldu hafa
gaman af að heyra íslenzkustu
kveðjuna að heiman. f þeim
ferðum toannaði hann flest far-
artæki þeirra byggðairlaga og
oft laigði hann land undir fót
með hlióðritann og valsakass-
ann á bakinu, effcir langia jám-
brautarferð, en aldrei glataðist
mínúta af umsöii^dum vinnu-
tíma. Þar héldust í hendur
þjóðræknin og skylduræknin.
Heimtooiminn til íslands aft-
ur, sat þiann aUan níunda ára-
toginn á friðarstóU með dótt-
ur sinni, Júdit, á Akureyri. Og
enn sem fyrr lagði bann eyr-
un við þeirri sögu sem var að
gerast, dœimdi stundum, for-
daamdi aldrei. Hver nýjungar-
fregn féll sam tilhöggvinn
steinn í mynddna, sem var óð-
um að fullgerast, myndina af
tækniþjóðfélögum í heimi, þar
sem því mannlega og þjóðlegia
er ekki gleymt.
Þjóðminjasafnið fær nú vax-
valsana víðförlu, en hver tek-
ur við Mfsreynslu níræðs karl-
mennis. sem ekki fékk að berj-
ast, en þekfcbi manninn í þjóð-
félaginu. gegnum kreppu og
viðreisn styrjalddr og auð?
Kjartan Hjálmarsson.