Þjóðviljinn - 27.11.1969, Blaðsíða 5

V
Fi:mim.fcu)dagur 27. nóvemiber 1969 — Í>JÓÐVT1>J1!NÍN — SlÐA J
Skúli Guðjónsson frá Ljótunnarstöðum skrifar um útvarpsdagskrána
Hálfur sannleikur er verri en

enginn sannleikur
Um veturn ætum air er daig-
sfcrá útvarpsins stokkuð upp.
Sum spilin eru dregin út og
öðiruim. bætt í. Eftir þessa upp-
stokikun eru íáiir hlutjr, þar
sem þeir áður voru, og það tiek-
ur miann langan tímia að átta
sig á allri þessairi umturnun og
læra á hið nýja og vita hvar
hdð gaimla, sem eftir stendur,
er að finna. Hið versta við
þetta er þó, að við vexðum
ruglaðir í ríminu og dagavillt-
ir. Okikur fínnst t.d., að það
hljóti að vera sunnudaigiur, ef
við heyrum gamanþétt, ofckur
fínnst að það hijóti að vara
mdðvikudagur, þegar við hlust-
um á kvöidvöku og okfcur
fínnst, að það hljóti að vera
laugairdaigur, þegar við hieyr-
um leifcrit.
Hvar kýr í fjósinu hefiur
sdnn ákveðna bás og þeigiar
við göngum á röðina og mjólk-
um, þá lendir sama kýrin
ávallt undir samia dagskrárliðn-
um í útvarpinu. En þagaæ röð
dagskrárliðanna breytist, þá
ruiglast allt saman og okkur
finnst, að við séum að mjólka
ókunnugar kýr. Til þess að
koma í veg fyrir misskdlning
vdl ég tatoa það £ram alveg
atfdráttarlaust, að ég ætlast
ekki tdl að tekin séu mið af
-$>
Fundur Norræna
félagsins um
menningarmál
Norræna félagið efnir til fund-
ar í Norræna hiúsdnu í fcvöldð
og hefst hmin M. 20,30.
Fundarefni:
1. Ólafur Jóhannesson prófessor
formaður menningiarmáia-
nefndar Norðurlandaráðjs ræð-
ir um menninganmál á vett-
vangi Norðurlandaráðs.
2. Ólafur Björnsson prófessor,
fulltrúi íslands í stjórn Nor-
raenia menningarsjóðsins. ræð-
ir starfsemi sjóðsins og tdl-
giang.
Að loknum framsöguræðum
svara máiLshefjenöur fyrirspum-
um og athuga'Siemdum.
ÖUum er heimdill aðganigur.
(Frá Norrænia félaginu).
Sjómannasam-
bandið boðar til
«
ráðstefnu 6. des.
Á ráðstefnu Sjómammasiam-
bandsins, sem halcLin var 11. og
12 okt. sl., var samiþykkt að
kalla saiman til ráðstefnu að
nýju í desembenmámiðá n k. er
séð verður hvort og á hvaða
hátt Alþingi hefði orðið við
þeirri áskorun er fólst í sam-
þylckt, er því var send, um end-
urskoðun laigamma um ráðstaf-
anir í sjávarútvegi vegna gemg-
isfellingar islenaknar krónu, sjó-
mönnium í hag.
Stjórn Sjómannasamibandsins
ákvað á fiumdi sfnum 18. þ- m.,
aö ráðstefna þessi skyldi haildin
6. desember nk. í Lindarbæ og
hefir samibandið nú semit út
boðsbréf ti,l sjómannafólagamna
um aö senda fulltrúa á ráöstefn-
una-
Bátakjarasamningunium hefur
nú verið sagt upp víðast hvar á
landinu og verða þeir lausir um
áramót.
(Frá Sjómannasamib. ísl.).
kúnum í Ljótunnarstaðafjós-
inu, þegar efni er raðað í dag-
skrá útvarpsdns.
Líðandi stund
Ég frétti það á skotspón-
um í surnar leið, að Helgi Sæ-
mundsson hefði verið að
kvairta yfir þvd, að óg hefði
aldred miinnzt bans og hans
líðandii stundar. Þetta mun
rétt vera. Þættir hans hafa
yfirledtt verið fluttir á þeim
tíma, siem ég hefi ekki haft
ástæður til að hlusita. Má því
með nokkrum rétti segja,
að éig hiafi ekki forðazt hann,
heldur hafi hann forðazt mig.
Eftir að ég frétti þetta eftir
Helgia, hef ég sýnt nokkurn
lit á að bæta ráð mitt gagn-
vart honum og hlustað á
hann, alltaf þegar éig hef mátt
því við komia.
Helgi virðist vera einn af
þeim Altþýðuflokksmönnum,
sem gerzt hafa langsetumenn
í diagiskrá útvarpsins og eiga
þaðan naumiast afturkvæmt.
Hinsvegar hef ég aldrei orðið
þess var, að hann hafi beitt
sér fyrir vagn þessa flokks á
hinni liðandi stund. Annars
skilst mér, að þessi þáttur, sé
nokkurskonar bókmenntalegur
daigur og vegur og má af þeim
miartoa, að höfundur lifir mik-
ið í beimi bókmenntanna, enda
hef ég heyrt, en vil þó enga
ábyrgð taka á, að rétt sé, að
rithöfundar eigi það að nokkru
unddr náð Helga, hvort þeir
li'fia eða öeyja sem slíkir. En
hivað um það, yfiirleitt hef ég
hiLustað á hina líðandi stund
mér til áxiægjú og nokkurs
fróðleiks.
En vilji hann enda þætti sína
með ljóðalestri, sem út af fyr-
ir sig er vel til fundið, ætti
hann að Láta einhvern annan
lesa ljóðin.
Trúín á vantrúna
Þátturinn Daglegt Líf virðist
vera orðinn skæður keppinaut-
ur þáttarins Á rökstólum. í
tveim síðustu þáttum daglegs
lífs, fóru fram fjörugar rök-
ræður um vandamál líðandi
stundar. f hinum fyrra var
fjallað um heyþurrkunaraðferð-
ir, en í hinum síðara um frétta-
burð og blaðamennsku.
Gunnar Benediktsson skil-
greindri í ágætri ritgerð sál-
rænt fyrirbæri, sem hann kall-
aði trúna á vantrúna. Menn
imir, sem áttu orðræður við
Benedikt frá Hofteigi um hiey-
þuirrkunaraðferð hans, virtust
allir vera haldnir þessum
kvilla Furðulegt er að menn
skuli vera að malda í móinn
og telja upp hugsanleg og ó-
hugsanleg tormerki meðan ekki
ligigja fyrir neinar tilraunir, er
styðjast megi við. Meðan svo
er, þýðir ekki að koma fram
með neinar mótbárur né tí-
unda hugsanlega annmarka.
Engum ætti að vera það kær-
komnara en forsjár- og fyrir-
svarsmönnum Landbúnaðairins,.
berist þeim einhver hugmynd
til Lausnar þeim vanda, sem
verkun heys er orðin. Þegar
þeim berst til eyma eitthvað
af því tagi, eiga þeir ekki að
tatoa því með tregðu og ólund,
heldur faignandi og svo sem
eins og með forkLáruðum á-
sjónum. Þeir eiga að þraut-
prófa og sannprófa hverja nýja
hugmynd og betmmbæta þær,
séu þeir menn til, og þeir mega
ekki unna sér neinnar hvíldar
fyrr en þeir hafa leyst þann
vanda á viðunandi hátt. Þetta
mál hlýtur að vera hægt að
leysa hvort sem það verður
með aðferð Benedlkts eða ein-
hveirs annars, aðeins ef menn
vilja trúa því, að það sé hæigt.
Hulduhrútsleg
frásögn
Blaðamannafundurinn, sem
fjallaði um fjárhagsafkomu
blaðanna og fréttaburð, var að
mörgu Leyti aithyigiisverður.
Hins saknaði ég, að útvarpið
og fréttaburður þess kom þarna
mjöig lítið á daigstorá. Það var
þó tefcið faffl, af öðrum stjóm-
anda þáttarins, að útvarpið
þyrði etoki að koma nálægt við-
kvæmum dedliumálum, eins og
t.d. deilum Magnúsar Kjartans-
sonar og Ingólfs Jónssonar um
Helgi Sæmundsson — ætti að
láta annan lesa ljóðin
kostnaðinn við Búrfellsvirkjun.
Fréttir eru tvennskonar. Ann-
ars vegar fréttir, sem aðeins
hafa fréttagildi og verða ekki
notaðar sem áróður. í öðru Laigi
eru svo fréttir, sem bafa áróð-
ursgildi eða em þess eðlis, að
hæigit er að hagræða þeim
þannig, að þær hafi áróðurs-
gildi. Oft vill það við brenna
í okkar ágæta ríkisútvarpi, að
fyrir bregði fréttum af slíku
tagi, bæði erlendum og inn-
lendum og skulu nefnd dæmá
því til sönnunar.
Fyrir skömmu, var írá því
skýrt í þættinum Efst á baugi,
að liðhlaup hefðu mjög færzt
í aiutoana hjá Vietkong austur
í Vietnam. Það voru biriar
margair tölur þessu til sönnun-
ar og það vom engtar handa-
hófstölur, heldur tölur upp á
tug og brot úr tug. Engiar heim-
ildir vora tilgreindar. Þar af
leiddi, að fréttamaðurinn hefur
borið ábyrgð á því, að tölum-
ar væm réttar. Stundum eru
famar kröfugöngur hér heima
eða efnt tíl fundabalda til að
mótmæla einhverju. Séu göng-
urnar, eða fundahöldin, and-
snúin skoðunum löggiltum af
ríkjandi stjómarvöldum, segir
útvarpið venjulega frá siíkum
atburðum á fremur hulduhrúts-
legan hátt, líkt og um eitthvert
feimnismál væri að ræða. Til-
greini það tölu göngumanna.
eða fundargesba, er ávalilit hiafð-
ur sá fyrirvari, að það sé sam-
kvæmt frásögn þedrra er hafi
haft forgöngu um gönguna eða
fundinn.
Þann samia dag, sem bliaða-
mannafundinum var útvarpað,
var allmiklu af fréttatímum úit-
varpsins vardð til að skýra frá
fiundum og göngum, siem fram
fóru víða um Lönd, til þesis að
krefjasit þess að Bandaríkja-
menn flyfctu ber sinn hdð skjót-
asta frá Vietnam, og voru birt-
ar margiar tölur í þessum frótt-
um, að vísu án þeiss að til-
greina hiedmildir.
En þar stóð hnífuirinn í
kúnni. Á Lítið áberandi sfcað í
kvöldfirétfcum var firá því saigt,
að fartð bafi verið í göngu og
fundur haldinn 1 HáskóLahíói
af samia tilefni. Svo lítil þótti
fréttin, að ekki var minnzt á
hana í íréttayfirliti og tölur
voru etoki nefndar. Var fréttin
öll svo vesældarlega saman-
sett, að maður sárvorkenndi
þeim mönnum, er að henni
höfðu unnið.
Hálfur sannleikur er verri en
enginn sannleikur, sagði giamla
fólikið. En ef til vill þarf góð-
ur fréttamaður að kunna þá
list að segja sannleikann hiálf-
an, þegar það á vdð.
Þótt við, sem fylgjumst með
útvairpi frá degi til dags, föx-
um að jafnaði furðu nærxi um,
hvenær það segir okkur all-
an sannleikann, eða brot af
honum. kunnum við því bet-
ur að heyra sannleikann all-
an og undanbragðalaust og
það því fremur, sem okkur hef-
ur verið saigt, að það standi
skrifað í bókum stofnunairinn-
ar, að hún eigi að gera öllum
sitefnum og skoðunum jafn
hátt undir höfði.
Sannleikur Hanni-
bals og Steingríms
Víkjum nú frá sannleika út-
varpsins og að sannleikanum
um Alþýðubandalaigið.
■ Nýlega átti fréttamaður út-
varpsins tal við Hannibal
Valdimarsson í tilefni af þvi,
að honum hafði loks tekizt
að stofna nýja flokkinn sdnn.
Hannibal lýsti því þá yfir, að
siamvinna við Alþýðubandalag-
ið hefði eikki komið til greina
eftir að það var gert að stjóm-
málaflokki, því það væci
kommúnistiskux flokkur og
samvinna við kommúnista kom
ekki til greina. Þetfca var sann-
leikur Hannibals.
í annan stað hööfum við svo
sannleika Steingríms Aðal-
steinssonar og sálufélag® hans
í Sósíalistafélagi Reykjavíkur.
Þeir vilja balda sinni pólitísku
áru hreinni. líkt og Hannibal
og sálufélagar bans. Þeirra
sannleikux sikilst okkur að sé
eitthvað á þá Leið, að ALþýðu-
bandalagið hafi hcakizt svo
langt af leið sósíalisma og
kommúnisma, að samvinna við
það sé lítt hugisanleg þeim
gömlu sósíalistum sem enn
standi stöðuigir í trúnni.
Og nú spyrj'um við, vesælir
Alþýðubandalagsmenn, í okk-
ar fávísi og af einfeldni hjart-
ans: Hvorum sannleikanum eig-
Benedikt frá Hofteigi með sitt hey, — taka forsjármenn Land-
búnaðarins hugmyndinni með tregðu og ólund?
Rannsóknarstyrkir Matvæla-
og landbúnaðarstofnunar SÞ
Matvæla- og landbúnaðar-
stofnun Samcinuðu þjóðanna
(FAO) veitir árlega nokkra
rannsóknarstyrki, sem kennd-
ir eru við André Mayer. Hef-
ur nú verið auglýst eftir um-
sókniun um styrki þá, sem til
úthlutunar koma á árinu 1970.
Styrkirnir eru bundnir við það,
svið sem starfsemi stofnunar-
innar tekur til, þ-e. ýmsar
greinar landbúnaðar, skógrækt,
fiskveiðar og matvælafræði,
svo og hagfræðilegar rannsókn-
ir á þeim vettvangi.
Styrfcimir eru veittir til allt
að tveggja ára, og táfl gredna
getur komið að framlengja það
tíimabil um 6 mánuði hið lengsta.
Fjárhæð styrkjanna er breyti-
leg eftir framfærslukostnaðd í
Framhald á 7. siðu
um við firemur að trúa, þedm
sem okkur er boðaður af
Hannibal Valdimarsisyni, eða
hinum, sem fram gengur af
rnunni Steingríms Aðalstedns-
sonar?
En þrátt fyrir hinn ölitoa
sannleika um Alþýðubandalaig-
ið eiga þeir Hannibal og Stedn-
grimur sitt af hvoru samedgin-
legt.
Þeir virðast t.d. vera sam-
mála um, að meginhLutverk
þeirra sé að berjast gegn vax-
andd ásælni og yfírgangi auð-
valds og afturhaMsafLa. Þeir
eru ednnig sammála um aðferð-
ina tíl að ná þessu marki. Hún
er einfialdlega sú, að kijúfa
andstæðdnga auðstéttairinnar
niður í sem alira smæsitar edn-
ingar.
Jónbjörn Gíslason
fæddur 22/7 1879 — dáinn 29/10 1969
„Björn Breiðvfldngakappi
fékk ekki enn að berjast.
hvorki fyrir vinum sínum
eða óvinum".
Guðm. Kamban.
Það virðist hafa einkennt at-
hafnasama og víðförulia íslend-
inga, jafnvel öðmm fremur, að
kringum þá hefur sagan alltaf
verið að gerast. Þegiar svo
Langri sögu lýkur, verðux þögn-
in, sem á efitir fer, fíorðu
mæísk, en fullvissan um, að
sögunni sé lokið, lamandi. En
hvenær er sögunni Lokið? Og
hvenaar hæfctír þagn hennar að
hrópa?
Hin langa saga Jónbjöms
Gíslasonar er á enda. Hún verð-
ur ekki rifcuð hér. Hún hefur
verið skráð á allt önnur bLöð.
En fáeinum minningum um
manninn er mér sem íslendingi
skylt að koma til skiLa, enda
afar ljúft, þó að sjálfisögðu
fjölmargir aðrir gæfcu vottað
það sama, ausfcan hafs og vest-
an.
Jónbjöm er Húnvefcningur,
og af traustu fólki kominn.
Hann fylgist vökulum augum
með breytingum þjóðfélaigsins
heiman úr héraði. Hann sér
aldamótahrærimgamar sem
fullþrostoa maður og dregur
sína lærdóma af hverju einu.
Hann gerir sér þá sjálfur ljóst,
sem fiáfcítt hefur verið um ai-
múgamenn þess tíma, að hann
er heimsborgari. I>essi yfirsýn
glepur bann þó ekki. heldur
vekur hjá honum þjóðlega
kennd og gerir hann að heitari
íslendingi.
Til Reykjavikur kemur hann
1912 og svipast um. Hann varð-
ur verkstjóri við hafnargierðdna
árum saman. Þá birtist í á-
þreifianlegum myndum samúð
hians með lítilmagnanum. Vafa-
lítáð hefur sú samúð blandazt
þroskuðum skflningi hans á
þjóðfélaigsháttum, og að ein-
hverju leyti verið skyld hug-
sjónum hans. En þó hiefcur
hjálpíysd hans við ótalda ein-
sfcafclinga verið nærtækari en
barátfca á mannfiundum og
gatnamótum.
Mér er í bamsminni, enda
vel staðfest er Jónbjöxn kom
á hjöLi sánu neðan frá höfn
og suður á Grímsstaðaholt í
matartíma sínum til þess að
bera föður minn milli rúma
meðan búið var um hann, daig-
lega í meira en tvö áir. Þar er
þó aðeins einn hlekikurinn í
keðjunni milklu talinn. Ég hef
síðar varið að rekast á fióik
víða út um land, sem hefiur
talið Jónbjörn nofcbuis konar
bjarigvæfct sinn eða sinna. Hiann
bafði kornið, hjálpað oig borf-
ið. Pramihjá þeirri staðreynd
verður ektoi gengið, að Jón-
bjöm Gísteson heifiur -verið
þjóðsaga í marga árafcuigi.
HaiÉi hann gert sér þess grán,
mœtti hann hafia fiengið þar
einu umibun sína: að Véra ’’
kenndur við þá þjóð sem hann
unni. Því þjóðemi og þjóðlieg
verðmæti rniafc bann öðru og
öðrum firemiur. Hann hóí, Ek-
lega fyrstur fslenddnga, að
safna á hljóðrifca íslenzfcum
fcvæðalöigum og sfará áfcveðnar
vísur sem laigboða við þaiu.
AIls safnaði hann á sjöfcíu og
tvo vaxvalsa kvæðalöigum og
röddum fjölmargra kvæða-
manna þess tímia, á árunum
1921 til 1925. Þefcta varð það
veganesti. sem hann lagðl af
stað með að hedman, þegar
hinn stóri heimur seiddi hann
til sín.
Á sinní rúmlega þrjátíu ára
dvöl í Ameríku ferðaðist hann
í tómstundum sínum meðal
Landa, hivar sem hann frétti
til þeirra, ef þedr skyldu hafia
gaman af að heyra íslenzkustu
kveðjuna að heiman. f þeim
ferðum kannaðd hann flest far-
artæki þeirra byggðarlaga og
oft lagði hann tend undir fót
með hljóðritann og valsakass-
ann á bakinu, eftár langa járn-
brautarferð, en aldrei glataðist
mínúta af umsömdum vinnu-
tíma. Þar héldust í hendur
þjóðræknin og skylduræknin.
Heimkominn til ísiands aft-
ur, sat bann allan níunda ára-
fcuginn á friðarstóli með dótt-
ur sinni, Júdit, á Akureyri. Og
enn sem fyrr lagði hann eyr-
un vdð þeirri sögu sem vax að
gerasf, dæmdi stundum, for-
dæmdi aldrei. Hver nýjungar-
fregn féll sem tilhöggvinn
srbeinn í myndina, sem var óð-
um að fullgerast, myndina af
tækniþjóðfélögum í heimi. þnr
sem því mannlega og þjóðlega
er ekki gleymt.
Þjóðminj asafnið fser nú vax-
valsana víðförlu, en hver tek-
ur við lífsreynslu níræðs karl-
mennis. sem ekki fékk að berj-
ast, en þekktó manninn í þjóð-
félaginu. gegnum kreppu og
viðreisn styrjaldir og auð?
Kjartan Hjálmarsson.
I