Þjóðviljinn - 15.02.1970, Qupperneq 7

I
Sufnrauriagua: 15. fiabrúar 1970 — ÞJÓÐVUaJINN — SÍÐA ’J
Á erlendum markaði verðum við
að bjóða eitthvað nýtt, eitthvað annað
en það sem all'ir aðrir eru að framleiða
Rætt við Pétur Lúthersson hönnuð
selzt, hvemig sem þad hefur lit-
ið út, eða a.m.k. mjog margt
sem vandlátir kaupendur
mundu aldred láta bjóða sér.
Það er eins og fyrst núna sé
að vakna áíhugi á betri fram-
leiðslu, þegar þarf að fara að
selja útlendingum eitthvað
fleira en fiskinn.
— Þú ert greinilega ekiki sér-
lega hrifinn af íslenzkum hús-
gögnum?
— Var það eklki a.m.k., en
ástandið hefur þó færzt í stór-
um betra horf undanfarið, bara
á 4—5 síöustu árum. Fjölibreytn-
in á manka'ðnum hiefur aukizt
mikið, m.a. með innf'lutningi,
og þótt ég vilji ekki beinlínis
vegna aðstöðumunarins sem
verið hefur, maela. þedrri sam-
keppni bót, hefur þessi aukna
fjölbreytni óneitanlega haft
örvandi áhrif á þá sem stunda
husgagnasrrúðar. Það tekur sinn
tíma að þroska og bæta smelkk
fólks, en það er nauðsynlegt,
því það hefur mjög neikvæð á-
hrif á framleiðsluna, sé neyt-
endunum sama hvað þeir fá.
Sem betur fer eru mörg fyrir-
tæki hér farin að smíða mjög
góð húsigögn og meira að segja
hefur dálítið verið gesrt atf því
séu ekiki, enn ajnv.k., vanrittátir
á húsgögn, eru þeir ekki ldka
dáldtið gamaldags og afturúr
hvað snertir efni og stdl þess-
ara hluta?
— Að sumu leyti, og iþó. Tök-
um innréttingair, elldhúsin t.d.
— þar rikiir veruleg framúr-
stefna hjá okkur og varla til
þær nýjungar, að þær séu ekki
strax komnar d dslenzk eldhús.
En húsgögnin hafa orðið aftur
úr. Mér dettur í hug þegar
vinur minn. einn úti sagðist hafa
séð myndir af svo mörgum fal-
legum dslenzkum húsum, — en
húsgögnin í þeim, sagði hann,
þau pössuðu ekki! Og þetta er
rétt, jafnvel í sikólum og opin-
berum byggingum er þetta oft
svona. 1 nýjym skólum eru
kannski notuð gömul húsgögn
sem passa engan veginn við
innníttingu og svip hússins, eins
cg arkdtektinn var búinn að
teikna það. Sem betur fer er
þetta þó að breytast Og arki-
tektamir fá orðið að ráða meiru
um húsgagnaval i opinberar
byggingar.
— Svo við srnúum okkur að
verðlaunatiMögu þinni, hús-
gögnunum úr óli og nautshúð,
sem vöktu mákJa athygli, ekki
Þessi lampi er framleiddur hér, en hann teiknaöi Pétur í fyrra.
Glampi heitir hann og er smíðaður hjá Amnnda Sigrcrðssyni,
en framloiðandi er Rafbúð Domus Mediea.
Áhugi á betri framleiðsiu að vakna fyrst nú
þegar þarf að seija útlendingum fleira en fisk
Eins og skýrt var frá I frétt-
um nýlega hlaut Pétur B. Lúth-
ersson húsgagnaarkitekt 1. verð-
laun í hugmyndasamkcppni Fé-
lags íslenzkra iðnrekenda og
tímaritsins „Iceland Review“
um húsgögn er hæf væru til
framleiðslu með útflutning fyrir
augum. Fékk hann vcrðlaunin
fyrir tillögu um húsgögn úr
heldur óvcnjulcgu cfni, — áli
og nautshúð. Reyndar cr þctta
ekki i fyrsta sinn sem Pétur
fær verðiaun fyrir hönnun
hluta; mcðan hann starfaði í
Danmörku gerði hann í sam-
vinnu við félaga sinn, Jón ÓI-
afsson, m.a. Iampa og bama-
húsgögn, scm þeir fcngu verð-
laun fyrir þar.
Húsgagnaarkitektúr lærði Pét-
ur við Listiðnaðarskólann i
Kaupmannahöfn, nárnið tekur
þrjú ár, en áður hafði hann
lært húsgagnasrndði hér heima
og unndð við hana. Að loknu
námi i Höfn starfaði hann á
teiknistofu þar um þriggja dra
skeið, ein kom síðan' heim og
vinnur nú hjá Skarphéðni Jó-
hamnssyni arkitekt, en hefur að
auki smávinnustofu sjálfur, þar
sem hann getur unnið sjálf-
stætt.
— Svo fslenzkir hönnuðir fá
þá einhver verkefni til að
glíma .við hér heima? spurðum
við Pétur.
— Ekkert til að lifa aif,» svarar
hann hlæjamdi. Við Jón Ólafs-
son reyndum það eftir að við
komum heitm frá Dainmörku,
rákum teiknistofu saman i tvö
ár, en verkefnin voru ekki
nægileg. Svo nú gerir maður
þetta d aukavinmiu þótt óneitan-
lega næðist betri árangur ef
hægt væri að beita sér að hömn-
un eingöngu. Annars líkar mér
mjög vel í minni föstu vinnu, fæ
þar fjölbreytt verkefni, og starf-
ið er áþekkt því sem ég hafði
á teikmistofunni sem ég vánn 4
í Höfn.
Þar var hönnunim. lífca auka-
vinna hjá mér, én í satmvinnu
við framleiðendur. Þar teiknuð-
um við Jón Ólafsson t.d. eftir
pöntun framleiðenda barnáhús-
gögn, sem hægt var að Ibreyta
á ýmsan hátt og vöktu talsverða
athygli og mikið var framleitt
af. Það er gaman að vinna með
dönsikum framleiðendum, því
þeár hafa áhuga á að koma
fram með eitthvað nýtt, en hér
hcima virðast framleiðendur
ekki hugsa mikið ura það og
hingað til hefur frumikvæðið
aðallega komið frá hönnuðun-
um sjálfum, þeir hafa kannski
teiknað hlutina og boðið fram,
en það er lítið leitað til þeirra
af fyrra' bragði.
Þessvegna er aðalstarf okkar
flestra við að teikna innrétting-
ar og ekki húsgögn, — eins og
líka má sjá á húsgagnamark-
aðnum! Áhugi hefur verið heSd-
ur lítill á að láta sérteikna hús-
gögn till simiíða hér, og er ástæö-
an sennilega sú, að allt hefúr
að láta teikna þau sérstaktega,
þcitt það sé þó ailtof lítið.
— Eftir hverju hefur þá ver-
ið smíðað?
— Bæði með leyfi eftir ut-
lendum teikningum, en svo hef-
ur lífca því miður verið talsvert
um að keyptir væru hlutir og
smiíðaðar eftir þeim nákvæimar
eftirlíkingar, sem auðvitað er
eins og lwer amnar stuldur. Hér
þyrftu að koma til miun strang-
ari ákvæði um höfundarrétt, og
yrði það mál tékið föstum tök-
um myndi það hvetja framleið-
endur til að notfæra sér menn
með mína menntun, eftirlíking-
unum fækkaði og meiri mögu-
leikar yrðu á að fá fram eitt-
hvað séi-stakt, einhvern sérstak-
an ístenzkan stíl kannski. Og ég
er viss um, að þróunin verður
sú, a.mi.k. ef stefnt verður á
erlendan marikað, að óhjákvæmi-
legt verður fyrir framdeiðendur
að láta teifcna og hafa góða sam-
vinnu við húsgagnaarkitekta.
— Mér skilst, að Islendingar
sizt fyrir efnsvalið, — hvað réði
þvi?
— Ég valdi álið bæði af þvi
að mig langaði að prófa eátt-
hvað nýtt og iika með tilliti til
þass, oð miða átti við útflutn-
ing, því ef við ætlum okkur að
komast inn á erienda markaði
Verðum við að bjóða eittihvað
sérstakt og eitthvað annað en
það sem allir aðrir eru að fi’am-
leiöa. Á1 hefur áreiðanlega mjöig
óvíða og mjög lítið verið notað
í húsgögn og í alþjóðlegri sam-
keppni er það mikilvægt að
vera með eitthvað nýtt, jafnvel
þó það sé kannski ekki sérlega
íslenzkt.
Svo hafði ég líika í huga við
þetta efnisval, að hér hefur að
undanförnu verið mjög lítið að
gera í málmiðnaðimim, en við
eigum hins vegar marga ágæt-
is járnsmiði og fyrirtæki sem
geta annazt mjög nákvæma
vinnu; og yrðd farið að fram-
leiða hér eitthvert magn af hús-
gögnum úr áli, skapaðdst um
Módel nt verðlaunahúsgögtuun Péturs úr áli og nautshúð. Borðplatan er úr palisander og hring-
inn sem liggur samaubrotinn fremst er hsegt að leggja kringum hana og stækka þannig plötuna.
leið verfaefni fyrir þessa aði'la.
Því ættu lika öll húsgögn að
vera úr viði, þegar um svo
margt er að velja?
— Hvað um gervicfinin?
— Við erum í rapn og veru
orðnir of sednir til að byrja á
því. Þar eru aðrir þegar búnir
að vinna svo mikið, t.d. Finnar,
lika ítalir. Sama er að segja
um pappann, sem nú ar tals-
vert farið að nota. ,
— Telurðu ál heppilegt efni
í húsgögn?
— Já, áreiðanlega, nema þá
kannski að því leyti, að ál er
nokkuð dýrt efni. I?n kostnað-
urinn fer eftir því hve efnis-
frekur hluturinn er og óg held,
að mín húsgögn, t.d., þurfi eklki
að verða neitt óskaplega dýr.
Annars álít ég álls ekki, að við
íslemdjngar ættuim að miðaút-
flutningsframleiðslu á þessu
sviði við að hún sé ódýr. Ég
héld að það þýði ekki fyrir
okkur að fara í samkeppmi um
ódýra hluiti; þpr hafa þeir og
munu haía yfirhönddna, sem eru
með háþróaða fjöldaframleiðslu
og fá hráefnið ódýrt.
Færum við að flytja út hús-
gögn þvrftum Við að leggjaað-
aláiherzluna á, að útlitið sé
öðruvísi en annarsstaðar og
veki eftirtekt, og á að hafa
vöruna vandaða. Þá er lnka þýð-
ingarmákið að koma henmd á
réttan markað, þar sem hún
gengi sem gæðavara, þe. við
þyrftum að selja í sérverzlunum
með vönduð húsgögn, en ekki í
vöruhúsunum.
Hitt er svo annað mál, að
hagræðing borgar sdg alltaf í
framleiðslu, eins þótt um vand-
aða og dýra hluti só að ræða,
og með meiri samwinnu mætti
hagnýta miMu betur fyrir út-
flutnings- eða fjöldaframleiðslu
öll þessi litlu fyrirtæki sem hér
eru starfandi, t.d. með að smíða
einstaka hluta úr framleiðslu-
sefctinu á hverjum stað. Þaö
skortir mikið á að samvinna og
hagræðing ríki í - þessum e<£n-
um hjá okfcur, eins og sést bbzt
á því hvemig allir fjárfesta í
sömu dýru tækjunum, þótt jþau
séu í heild eíkfci Aotuð merra
en svo, að einn eða örfáir gætu
tekið að sér viðkómandi verk
fyrir hina.
Það þýðir ekki að ætla sér
útflutning nema með miMu ,
rneiri skipulagningu og sam-
vinnu en við höfum ótt að venj-
ast og það sem vantar er ein-
hver til að stýra samvinmuirtni.
Kannski væru samtök iðnrek-
enda sá aðili, — þau áfctu þátt
í þvi frumkvæði sem sýnt var
með húsgagnasamkeppninni og
ætla að beita sér fyrir smíði á
sýni'shomum eftir tillögunum
og komia þeim á sýningar vest-
an hafs og austan.
— Segðu mér að lokum, Pét-
ur, ætlarðu að starfa áfram á
Islandi, jafnvel þótt þú fáir ekki
næg verkefni við þitt hæfi, eða
býstu kannski við að fára út
aftur?
— Nei, ég vil helzt vera, áfram
á Islandi, a.m.k. í bili, og sér-
staklega ef eitthvað spennandi
færi að gerast, eÆ farið yrði að
framleiða hlutina hér og koma
þeim á markaðj erlendis og
hægt yrði að fá hér hæfileg
verkefni, því auðvitað á ég mér
þann draum að geta unnið að
hönnun eingöngu, en ekki i
hjáverkum eins og nú er. — vh
Hafa jurtir
minni?
Sovézkir grasafræði ngar telja
sig hafa fengið sannandr fyrir
því að jurtir hafi ndkkurt
minni! Gerðair hafa verið til-
raunir með áhrif Ijóss á ýms-
ar tegundir juirta: baunir, gúirk-
ur, karföflur ðg hveiti.