Þjóðviljinn - 15.03.1970, Blaðsíða 4

4 SlÐA — ÞJÖÐVILOSItMN — Sunnuidaisur 15. raarz 1370
—- málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóSfrelsis —
Otgefandl: Otgáfufélag Þjóðviljans.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstj.fulltrúi: Svavar Gestsson.
Auglýsingastj.: Olafur Jónsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavðrðust. 19. Siml 17500
(5 linur). — Askriftarverð kr. 165.00 á mánuðl. — Lausasöluverð kr. 10.00.
Vísað fram á viB
A5 undanfömu hafa verið miklar orðræður á
mannamótum, í blöðum og útvarpi um spill-
ingu íslenzka embættismannakerfisins. Þessar
umræður eru rökrétt framhald af þeirri almennu
óánægju, sem komið hefur fram með staðnað, úr-
elt og afturhaldssamt stjórnarfar. Þessi óánægja
birtist til að mynda ákaflega skýrt og eftirminni-
lega í síðustu forsetakosningum hér á landi. Ó-
ánægjan hefur birz.t í mörgum öðrum tilfellum,
itil dæmis í Kvennaskólamálinu, sem snerist upp
í almennt baráttumál fyrir réttindum konunnar
í þjóðfélaginu. Umræðumar um þjóðfélagið og
spillingu þess em ekki einungis þarfar á þessari
stundu, þær vísa fram á við til nýs þjóðfélags lýð-
ræðis: Það er efnahagskerfið á íslandi og lögmál
gróðans sem sníður öllu stakk hér á landi. Ó-
ánægjan með embættismannavaldið er einnig ó-
ánægja með þetta efnahagskerfi, þótt það sé ekki
öllum þeim meðvitað sem gagnrýna kerfið. Spill-
ingin verður aðeins upprætt í þjóðféliaginu með
því að taka upp efnahags- og stjómarfarsfyrir-
komulag, sem setur manneskjuna og frelsi henn-
ar í samfélaginu ofar gróðahagsmunum yfirstétt-
arinnar. Það ve^ður einungis gert með því að
almenningur taki fmmkvæðið og krefjist lýðræð-
islegra áhrifa á stjórnarfarið í landinu. Ekki ein-
ungis í kosningum á fjögurra ára fresti, heldur
í hinu daglega lífi, þannig að almenningur verði
á hverjum degi virkur þátttakandi í lýðræðislegri
mótun umhverfis síns.
jþað er engin tilviljun að gagnrýnin á þjóðfélags-
kerfinu á íslandi hefur sjaldan verið jafn ein-
dregin og einmit't nú. Rangsleitni þjóðfélagsins
blasir betur við en áður; hún birtist í atvinnuleysi,
landflótta, lélegum kaupmætti launa, versnandi
lífskjörum. Á sama tíma hafa lögmál gróðans feng-
ið meiri og meiri ítök í þjóðfélaginu, ólýðræðis-
legt embættismannavald hefur sífellt orðið um-
svifameira. Viðreisnarþjóðfélagið hefur sýnt galla
sína — fjarstæður þess em nú hverju bami ljós-
ar. Og það er aldrei ljósara en einmitt 1 dag að
vandamál þjóðfélagsins verða ekki leyst nema
með aðgerðum sem em í ætt við sósíalisma: Aukið
lýðræðislegt ákvörðunarvald fjöldans, efnahags-
fyrirkomulag sem leitast við að leysa vandamál-
in í þágu fólksins en ekki gegn því.
Skattar
þjóðviljinn birti í gær frétt þar sem greint er frá
því að Svíar hyggist létta mjög skattabyrðar af
lág- og miðlungstekjum, sem samsvara 250 — 400
þúsundum ísl. króna á ári. Þetta hlýtur að minna
á fjarstæður skattakerfisins hér á landi og nauð-
syn þess að endurmeta og athuga alla þætti þess
í samræmi við þróun kaupmáttar síðustu ár. — sv.
Fyllirí í Hafnarbúðum — Keypti Seðla-
bankinn bók fyrir nær 80 þús.? — Er
mælirinn ekki fullur núna? — Lýðræði
í trú.
Fjórar raddir kveð.ia \ sér
hljóðs í Bæjarpóstinum í diag.
Verkamaður kvaxtar yfir
fyffleríi og ágangi drykkju-
rúta í Hafnarbúöum'. S. gerir
bókakaaip Seðlaibankans að
umtaisefni og Kristvin Krist-
insson ræðár um forréttindi
fra/máimannia í byggin®arfé-
lögwm. Loíks kemur svoheim-
spekileg hugieiðdng iflrá Gaml-
ingja, sem hann kalllar Lýð-
ræði í trú.
Verkamaður kom að móli
við Bæjarpósitinn og baðhann
að gera að umtalsefni fyildr-
íið í Hafniarbúðuim. — Það er
svo agalegt fyJiirí bar, saigði
hann, að gubtoam og ælan
flýtur um gólfin, og heiðar-
legir verkamenn geta alls
ekki sezt bar niöur cg fengið
sér kafffi, eins og beir edga
rétt á. Blessaður sfkaimmaðu
bessa róna ærlega, sagði hann
loks. Og hér með skammar
Bæjarpósturinn rónana og
vonast til bess að beir sipiilli
ekki fyrir friði og maitarlyst
verkamanna í Haínarbúðum.
S. beinir svofelldri fyrir-'
spum til Jóhannesar Nordal
seðlabankiastjóra í tilefni og
framhaldi af umræðuibætti í
sjónvarpinu á dögunum:
Er það rétt sem altalað er,
að Seðlabankinn hafi á upp-
boði í Naregá á liðnu hausti
látið kaupa SkáHholtsútgáfu
Islendingabiókar Ara fróða
fyrir 6000 krónur norskar(eða
nær 80 þúsund kr. ísl.), auk
uppboðslauna? Og eff svo er:
Gætu sérffiræðingar Seðlabank-
ans í peningamélum ekki
notazt við ódiýrari, seinni
tíma útgáfiu bókairinnar í fjár-
málarannsóknum sínum (sbr.
ummiæfli bankastjórans í nefnd-
um bæfcti um bókakaup bank-
ans)?
Þess má geta til viðbótar,
að íslendingaibók sú er seld
var á fyrmefndu uppboði í
Osló kom út í Skélholti árið
1688. MorgunbHaðið birti dag-
inn efffcir uppboöið frétt um
það frá Noregi, að bókin
heffði verið seild til íslands.
S.
Sá orðrómur hetfiur gengið,
að sum húsffélög sem stoffnuð
vom í Breiðholti um fbúðir,
sem úthlutað var á vegum
F.B. haffi tekið upp þá ný-
lundu að launa formann og
ritaca bessara stofnana imeð
kr. 1000,00 framlagi á ári frá
hverri fbúð, sem sagt beir
taka 50.000,00 króna laun ár-
lega fyrir þau störf, sem þeir
hafa tekið að sór að vinna
fyrir sjálfa sig og aðra.
Við þekfcjuim aðtferðir opin-
berra aðilja tii að skatlileggia
okkur og aðra, en er þetta
ekfcd einum off langt gengið
að láta þetta fóllk, sem er að
reyna að eignast íbúð yfir
höfuðdð, borga að mifclu leyti
íbúðir yfir aðra lffka, jafnvel
þtíitt þeir leggi aff mörkum
störf sem eru oft tímafrek.
Það hljóta að vera sameig-
inleg miatifcmið að komast
sem ódýrast út úr þessum i-
búðarkau,pum.
Hvernig geta mann úr okk-
ar röðum fengið sig til að
taka laun fyrir að vinna að
sameiginllegum hagsmunamál-
um?
Ég vil taka bað fram, að
ég undirritaður fékk stað-
festingu á þessum orðrómi
hjá formanni edns húsfélags-
ins og tjáði hann mér aðþear
tækju ekki bednMnis viðlaun-
um, en þedm hefðd verið út-
h’utuð þessi upphæð af
fiólkinu sjálfu.
Ég læt lesendur blaðsins
sjálfa dæma hvað þetta hedt-
ir, laun eða styrkur.
Eða hvað segja skattyfir-
völdin um þetta?
Reykjavík 12.3. 1970,
Kristvin Kristinsson.
*
Lýðræðí I trú heffur ætíð
verið þörf tirwans og ekki
síður nú en áður; ágætar
formúlur og játnin-gar, og
þótt eitthvað etf kærieik fylgi
með, kemur ekki ætáð útsem
lýðræði í trú. Lýðræði í trú
er m.a. réttur skilningur á
ailmennum og sjálfeögðum
mannréttindum í nútímasam-
fólagi, nútímalheimi. Þann
skilning gefcur vantað, þótt
menn séu áhugasamir um
trú og haffi kiærleika, en það
getur aftur þýtt að þeir séu
ekki raunkristnir í félagsmál-
um, því að samngimi í þeim
efinum fer lítið etftir trúar-
játningum, Kærleiki er ekki
alltaff þekking, en þekking
gétur aukið kærleika. Lýðræði
í trú eykur gilldi trúarinnar
og þá er emdurmait gamalla
hefða og hugmynda nauðsyn.
Að vera auðvaldstrúar í fé-
laigsmálum er líti'li kristindóm-
ur og liíitið lýðræði, því að
auðvaldsskipúlagiið heffur aldr-
ei faliið vel að sönnum krist-
indómi og lýðræði og er fom-
gripur liðdns tíima. Skipuiag
kemur og fer og efckert þeirra
er eilíft eða sffgilt vegnahinna
óhjákvæ'mlegu breytinga, bví
að nýir tírnar kcma með nýj-
am skilning, nýjar kröfur og
nýjar þarfir. Aðaláhugamél
yfirstétta allra tíma er aðvið-
halda og vsrnda það bjóðfé-
lagsform, sem veitir þeim
völd og gróða, hversu rang-
látt og heimskulegt sem það
er. Réttlæti og lýðræð'i eru
hliðstæð hugtök, sem gilda
jafflnt í trú sem á öðrum svið-
um. Lýðræði í trú er einnig
að menn ætlist ekki til að
aðrir hafi sömu skoðun á
öllum hilutum og sömu af-
stöðu og þeir sjálffir. Offmiarg-
ir vilja láta aðra vera eins
og þeir em sjélfir. Hæma í
sjálfeáliti er varla hægt að
komast. í trú getur þetta
sýnt sdg sem andlegt ófrelsi
og bednt ranglæti. og reynd-
ar hvar sem er. Allmikið af
félagslegu ranglæti okkar
tíma mun vera hinn heffð-
bundni auðvaldskristindómur
sem á sér enga stoð í sannri
trú; lýðræði i trú er samaog
trúfrelsi og getur alldreisiam-
þykkt yfirdrottnun hdns al-
rnenna auðvaldskristindiclms.
— Gamilingí.
Ritstjóm: Ólafur Björnsson
Bent Larsen í sóknarhug
| Sú yfirlýsing Bents Larsens,
að hann verði ekki með í
heimsliðinu, sem tefla á við
Sovétríkin hefur valdið von-
brigðum meðal skákunnenda.
Eins og kunnugt ererhann
óánægður mcð það að vera
settur á 2. borð, en ekki á 1.
eins og honum finnst hann
eiga heimtingu á. Það er
ekki af neinni andúð á Fis-
cher, sem hann tekur þessa
afstöðu. Andstöðunni er beint
gegn þeim sem Iiðið valdi.
I Sjónarmið B. Larsens er vel
skiljanlegt, hann hefur verið
mjög virkur þátttakandi á
skákmótum undanfarin ár,
en það sama verður ekki
sagt um Firscher. Hann er
að því er virðist í sjálfskip-
aðri útlegð frá alþjóðamót-
um, cnda telst það til tíð-
índa þegar hann fæst til að
vera mcð. Engunt dyist að
þegar Fischer er í formi þá
er enginn skákmaður í heimi
sem getur talið sig sterkari
en hann. Það þarf ekki að
fara I neinar grafgötur með
það að Fischer hefði ekki
iátið sjá sig ef hann hefði
átt að tefia á 2. borði, en
spurningin er aðeins: mætir
bann eða ekki? Komi hann
ekki er ekki víst að Larsen
þiggi þá 1. boröið.
En hvað sem ölSlum hugieið-
ingum líður um það hver eigi
að tefla á 1. borði, er ekki
að efa að hver sem væri
gæti talið sig fulisæmdan af
■ að fá Tigran Petrosjan 2.
borðs mann Sovétríkjanna
fyrir andstæðing. Við Ijúk-
þessum hugleiðingum með
skemmtilegri vinningsskák
Larsens yfir Petrosjan, sem
tefld var á alþjóðlegu stór-
móti í Bandarikjunum fyrir
nokkrum árum.
Santa Monica 1966
Hvítt: Bent Larsen
Svart: Tigran Petrosjan
Sikileyjarvöm.
1. e4 c5
2. Rf3 Rc6
3. d4 cxd4
4. Rxd4 g6
5. Be3 Bg7
6. c4 Rf6
7. Rc3 Rg4
8. Dxg4 Rxd4
9. Ddl Re6
10. Dd2 d6
11. Be2 Bd7
12. 0-0 0-0
13. Hadl!
(Hótar að ieika 13. c5.)
13 Bc6
14. Rd5 He8?
urinn var 22. — e6!J og nú:
a. 23. Bg5-exd5 24. Bxd8-Haxd8
og svartur hefur nokkurt spil,
eða b. 23. Dxd8-Hfxd8 24. Hxe5-
dxe5 25. Bxc5 og svartur getur
barizt lengi enn.)
23. Hf3 Bf6
24. Dh6 Bg7
25. Dxg6!!
(Glæsileg drottningarfóm! Eftir
þennan leik er það aðeins tíma-
spursmál hvenær svartur gefur.)
25. Rf4
26. Hxf4 fxg6
27. Be6f Hf7
Bent Larsen
28. Hxlf7 Kh8
29. Hg5 b5
30. Hg3
Og þá gafst svartur upp enda
engin von tii lengur. Glæsileg
sóknarskák hjá Larsen.
(Þessi ieikur veikir f7 reitinn,
betra hefði verið að leika 14. —
Rc7.)
15. f4 Rc7
16. f5 Ra6
17. Bg4?
(Nákvæmara var að leika 17. b4
og þrýsta þannig á stöðu svarts
á drottningarvæng.)
17. Rc5
18. fxg6 hxg6
19. Df2 Hf8
20. e5!? Bxe5
21. Dh4 Bxd5
22. Hxd5 Re6??
(Afgerandi afleikur. Eini leik-
Glertækni hfsímk 26395
Framleiðum tvöfalt einangrunargler og sjáum um
ísetningar á öllu gleri. — Höfum 3ja, 4ra og 5 mm.
gler, útvegum opnanlega glugga. — Greiðslu-
skilmálar.
GLERTÆKNI
Ingólfsstræti 4
H F . SlMI: 26395
Tvöfalt „SECURE“-einangrunargler.
A-gæðaflokk'ur. Beztu fáanlegu greiðsluskilmálar.
Glerverksmiðjan SAMVERK h.f. Hellu.
Sími 99-5888.
/