Þjóðviljinn - 10.04.1970, Blaðsíða 3

Föstudagwr M. Bpwa 1930 —• ÞJÓÐVHkJINN — SlBA J

********
'■ x •%%,■#.
Einar B. Pálsson verkfræðingur:
Leiiakerf i Strætisvagna Reykiavíkur
Fyrri grein
Strætisvagiiar Reykjavíkur
voru í upphafi hlutafélag. Vair
það stofnað árið 1931 og hóf
rekstur á því sama ári. Árið
1944 keypti borgarsjóður fyri.r-
tækið og hefur starfrækt það
síðan. SVR hafa eintoaiLeyfi til
mannflutninga í lögsagnarum-
daemi Reykjavíkur, shr. 5. gtr.
laga nr. 22/1945.
Þegar straetisvagnaferðir hóf-
ust, var mestoll bygigð Reyikja-
vítour innan Hringbrautar, sem
þá hét, en það eru nú Ána-
naust, Hringbraut og Snorra-
braut. Lækjartorg var þá mjög
miðsvæðis í byggð borgarinnair
og athafnalífi. Ánanaust og
Snorrabraut eru jafn langt frá
Lækjairtorgi, 1,1 km. íbúatala
Reykjavíkur var þá tæp 29
þúsund.
Fyrstu leiðir strætisvagna
lágu frá Lækjartorgi inn að
Kleppi, suður í Skerjafjörð,
inn í Sogamýri og Rafstöð og
um Vesturgötu út á Seltjamar-
nes. Fleiri leiðir bættusit smátt
og smátt við. t.d. hringleiðin
frá Lækjartorgi um Sólvelli,
Lækjartorg, Njálsgö'tu Bairóns-
stíg og til baka á Lækjartorg.
Flestar elztu leiðirnar hafa ver-
ið eknar fram að þessu, lítið
breyttar.
Borgin hefur síðan haldið
áfram að stækka og einkum
síðan 1943 hafa ný hverfi ris-
ið víðsvegar á borgarlandinu
vestan EJliðaáa, fyrst án sam-
hengis við eldiri hluta byggðar-
innar, unz nú er svo komið, að
það land er að mestu fullbyggt
og hin nýju hverfi að meira
eða minna leyti samvaxin inn-
byrðis og við eldiri hluta borg-
og var þá til viðbótar toomið
á fót endastöð'vum í næsta ná-
girenni þess við Kalikofnsveg
og á Lækjiargötu.
Með þessum hætti varð til
raidialkerfi, þ.e kerfi þar sem
leiðirnar liggja tii allra átta
frá einni sameiginlegri miðstöð.
Leiðirnar eru nú orðnar 28, og
allar nema ein (leið 22, Aust-
urfiverfi) byrja í garriila Mið-
bænum. Nototorar af þeim leið-
um eru þó hringleiðir og geta
því jafnframt þjónað öðrum
0iutningum en. þeim, sem fara
um. Hér er miðað við venju-
lega viritoa diaga miliLi ki. 07
og 19.
Strætisvagnar Reykjavikur
hafa nú 36 vagna í daiglegum
áætlunarakstri á umræddum 28
leiðum. Auik þess eru svo vagn-
ar í auitoaferðum og til vara. .
Hjá fyrirtækinu starfa um 180
manns, þar atf 126 vagnstjórar.
Á hvem áætlunarvaign koma
því um 5 starfsmenn, en rekst-
ur hans kostaði um 2,7 rniljón
krónur að meðaltali á árinu
1969.
hlíðar. Þessi þróun heldur á-
fram hröðum storefum.
Þessu tii skýringar má nefna
nokkrar vegaiengddr frá Lækj-
artongi, og er þá miðað við
akstursieiðir í gatnakerfi. að-
aðalskipulags Reyikjiaivíitour: km.
Ánanaust .................... 1.1
Kaplaskjól .................. 2,0
Skerjafjörður (Bauganes) 2,7
Snorrabraut ................. 1,1
Hallarmúli (við Suðurl.br.) 2,6
Vesturbrún (við Brúnaveg) 3,0
Vogahverfi (Snekkjuv.-Lhv.) 4,9
Bústaðahverfi (Búst.-Rétth.) 5,4
nú 19 um Hfverfísgöta og'/eða
Laugaveg vesitan Snorratoraut-
ar. Á hvenri. Muíkikustund aitoa
36 vagnar um Hvertisgötu (leið
1 þó etoki talin með) og 22
vagnar um Laugaveg vestan
Snorriabrautar. Þetta er mik-
il tiðni, ef borin er saman váð
tiðni vagna á öðrum götum,
þar sem leiðir SVR Kiggja.
Þörf á breyttu leiðakerfi
Bftir því sem árin hafa liðið,
hefur ledðakerfi strætisvaign-
anna, sem í upphatfd mótti kaill-
ast rökrétt, orðið smótt og
snnótt ólhentugra. Er nú þörf á
að breyta því, otg skulu hér tail-
in helztu rökán, er hníga að
því.
1 — Borgin hefur' þrefaldazt
að íbúatölu frá 1931, en borgar-
byggðin hefur þanizt mitolu
meira út. Miðbærinn gamiii er

Strætdsvagiiarnir hverfa af KalkofnsvegL
veitíst erfitt að ótta sig á öðr-
twn lejöuim en þedim, sem þedr
fana daigfega.
3. — Á 24 aí 28 leiðum er
tíðni nú eirm og tveir vagnar
á kluklkustund. Á suraum við-
komustöðum má Velja um tvaar
eða fleiri leiðdr.
Þessi lágai ferðatíðni er þvrng-
andi fyrir þá, sem vilja nota
strætisvagna og veldur óþæg-
indum, ef þeir mássa af vagni.
Er því æskilegt, að leiðir hafi
meira hlutverk en nú er, en
það réttlætir aftur á mótfci
aukna tlíðni.
4. — Borgarhverfi Reykja-
viitour eru orðin svo mörg, að
óhuigsandi er að tengja hvert
þeirra við öll hin með beinum
strætisvaignaleiðum, þamnig að
komizt verði á millli þedrra
allra með því að nota ednn
vagn hverju sinni. Leiðakerfið
þarf bvi að vera þannig úr
garði gert. að farþegar geti
skipt um leiðir á ýmsum stöð-
um. Til þess að svo megi verða
þurfa leiðdr að skerast eða
snertast á heppileigum stöðurn,
og tíðni vaigna verður að vera
það mikil, að farþegar þurfi
ekki að bíða um of efti.r vagni,
þegar þeir skipta. Núverandi
kerfi fuillnægir þessu ekfci.
5. — Borgarbúar nota stræt-
isvagna minna á kvöldin en á
daigimn og minna á heligidögum
en virkum dögum. Þessi mis-
munur hefur a-uíkizt mikið á
síðari áruim samtímis því. að
eintoabifreiðum hefur fjólgað,
og við tilkomu sjónvarps. Er
því eðliiegt, að ferðir strætis-
vaigna séú strjáflli á kvöldin, og
helgidögum en ella. Undanfarin
ár hafa ferðir verið jafin tíðar
á daginn. á kvöidin og á helgi-
dögum, þar til fyrir tveim ór-
um, að hætt var. að atoa á 4
leiðum á kvöldin, en fækkað
ferðum á þrem. Á ieið, þar sem
tíðni er ekki nema einn eða
tveir vaignar á kllukkutíma, er
ökki hægt að draga úr ferðum
á tímabi'Ii, nema með bví að
fella niður áiksturinm. En það
mæiist efcki vel fyrir hjá borg-
arbúum.
Æsfcdflegt er því, að á hverri
(arini^ar. Austgn Elliðaáa er rip-
ið ' nyt't hverfi við Árbæ, en
sunnan ánna, við Breiðhoiit, er.
annað hverf i í bygginigu og
‘þegar að nokkru tekið til íbúð-’
ar. íbúatala Reykjavíkur á-
samt Seltj'amairneshreppi er nú
um 84 þúsund.
Þróu-n leiðakerfis sitrætis-
vagnanna hefiur í meiginaitrið-
um haldið áfram á sörnu braut
á þessum áirum. Þegar nýtt
borgarihverf.i reis var lögð ný
ieið þangað frá Læikjiártargi.
Bráfct var svo komið að Lækj-
artorg rúmaði etoki fleiri vagna.
fram j stefnu að eða firá Mið-*
bænum.
Tíðni ferða á einstökum leið-
' um er sem hér segir
Á 6 leiðum er farin 1 ferð
á klst.
Á 18 leiðum eru farnar 2 ferðir
á klst.
Á 3 leiðum eru farnar 4 ferðir
á klst.
Á 1 leið eru farnar 6 ferðir
á klst.
Strætisvagnamir f'ara því
alls 60 ferðir á tolst. á 28 ledð-
Miðbærinn og leiðir
strætisvagnanna
Eins og áður segir var Mið-
bærinn ásamt Lækjartorgi
mjög miðsvæðis í borginni á
fyrstu árum strætisvagnanna.
Nú er það mjög breytt. Borg-
arbyggðin hefur fyrst og frernst
vaxið austur og suðaustar á
bóginn, svo ' að þyngdarpunkt-
ur byggðarinnar er kominn
miklu au'Stiar og er nú líklega
nálægt Nóatúni. Mörg helztu
athiafnasvæði borgarinnar eru
nú austan Nóatúns og Lönigu-
Breiðholtshv. (Álfab.-Arn.b.) 8,5
Árbæjarhv. (Rofab.rLónsbr.) 8,6
Þær breytingaæ á afstöðu
Miðbæjarins gamla til borgar-
svæðisins, sem hér hefur verið
rætt um, eru afleiðingaríkar
fyrir strætisvagnakerfið. Nú er
svo komið, að Miðbærinn er
í nordvestur-homi borgiarbyggð-
arinnar. Liggja þvá lang-flest-
ar leiðir strætisvaignanna til
austuns. Fyrir leiðir í þá átt er
naumast um aðrar götur að
ræða en Hverfisgötu og Lauga-
veg. Aí 28 leiðum SVR liggja
H / • | 'Í40&*- .!l ..f»
kominn á útjaðar borgarbyggð-
arinnar. Ný athafnahverfi og
stofnandr hafa risið víðs vegar
i borga*wæðinu. Þarf nú einn—>
ig að sjó fyrir strætisvagna-
leiðum milli þeirra og íbúðar-
hverfanna. Verður smótt og
smátt óhentuigna, að leiðaltoerf-
ið sé nær álit miðað við Mið-
bæinn sem miðpunkt borgar-
innar.
2. — Leiðaikerffið hefur á
undanförnum árum þróazt í þá
átt eð verða of margbrotið. At-‘
huganir sýna, að borgarbúum
leið geti venjuleg ferðatfðinj.
verið það mikil, að fækka megi
ferðum á kvöidin og helgidög-
um án þess að fella niður akst-
uþT’ú leiðinni. í núverandi kerfl1
ér þetta yfirfeitt ekki hægt. •
6. — Árið 1965 samþyfckti
berigairstjóm Reyfcjavfkur- aðal-
sfkipuilag fyrir Reykjavíik. Þar
er m.a, kveðið á um ýtmsar
breytingar á gatnakerfi borgar-
innar, og hvemig borgarbvggð-
in skufli þróast á næstu árum.
Samþykkt aðalskipulsgsins
veldur þtrí, að óhiákvæmiflegt
Framhald á 9 síðu.
ISLAND HERSETIÐ I 30 AR
Umrœður um sjálfstœðtsmál íslendinga: Þátíð, nútíð og framtíð
Sunnudaginn
12. apríl kl. 4
1940 _ 1949
Stutt sögulegt
yfirlit með
skuggamyndum:
Ólafnr Einarsson
Þriðjudaginn
14. apríl kl. 8,30
1950 — 1959
Stutt sögulegt
yfirlit með
skuggamyndum:
Gunnar M. Magnúss
Fimmtudaginn
16. apríl kl. 8,30
1960 — 1968
Stutt sögulegt
yfirlit með
skuggamyndum:
Ragnar Arnalds
Eftir stutt sögulegt yfirlit um hvert tímabil verða frjálsar umræður. — Á öllum fundunum mæta nokkrir kunnir bar-
áttumenn gegn hernámi fyrr og síðar og svara fyrirspurnum. — Á seinasta fundinum verður sérstaklega rætt um
þá baráttu, sem framundan er.
FUNDIRNIR VERÐA í TJARNARGÖTU 20 ALLIR VELKOMNIR ALÞÝÐUBANDALAGIÐ
i