Þjóðviljinn - 27.09.1970, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN — Suitmuidag!ur 27. september mö.
Rætt við Benedikt frá Hofteigi um heyverkun og fleira
Bændur bindist samtökum og hrindi af
sér slæmri forustu í landbúnaðarmálum
Benedikt Gíslason.
— Þiað er nú orð&n aJkunna
að þú hefiur fiundið upp hey-
verku naraðferð, Benedikt.
— Það má telja víst að hér
sé fandin upp heyverkunarað-
ferð, en svo er mál með vexti
að þass hefur verið leitað uim
öll lönd að finna nýja aðferð í
þessu skyni. Það hefur enn ekki
tekizt svo fullnægjandi sé —
og á Norðurlöndum er enn not-
uð súpíþurrkun og súrheysverk-
un. Hér kemur hins vegar í
Ijós, að unnt er að þurrkahey-
ið á skömanum tíma með é*
dýrum hætti. Með heyþurrkun
á ég við að grasið sé hrað-
þurrkað nýslegið og heyið sé
óskemimit gras, með öllum neer-
ingarefnum grassins. Heýþurrk-
unaraðferð IsJendinga hefur
verið sú að nota sólina ogvind-
inn, en það tetour ofit upp í
þrjá daga að þurrka gnasið
sæmilega með því móti ogþann-
ig rýrnar grasið mjög að fóð-
urgildi. Rigni swo í heyið er
um siórtjón að ræða á næring-
arefnum grassins. Vinna verð-
ur óhóflega mikil og dýr við
siíka heyvericun og afkífetin
tatomörkuð sern sagan vottar.
Herma eftir háttum náttúrn
— I hverju er, þín aðfterð
fólgin? .
— Þeir sem lengd hafastund-
að búsíkap sjá að ekkert þum-k-
ar heyið jafnfljótt og hitinn og
vindurinn. 1 rauu og veru eru
það hitinn og vindurinn sóm
þurrka heyið í þessari hey-
þurrkunaraðferð. Hér er aðeins
reyiit að herma eftir háttum
□ í því viðtali sem hér er birt við Benedikt
Gíslason frá Hofteigi lætur hann m.a. að því
liggja að kveikt hafi verið í heyþurrkunarhúsinu
í Hveragerði; segir það ekki berum orðum en tal-
ar um að hér hafi verið farin hin leiðin! Margt
fleira kemur fram í þessu viðtali við Benedikt,
sem fjallar urn heyþurrkunaraðferð hans, en
hann getur þess að verkfræðingur telji að það
kosti 8 kr. að þurrka kílóið af heyinu með þeirri
aðferð, sem Benedikt hefur fundið upp „með þvi
að herma eftir náttúrunni“, eins og hann orðar
það sjálfur.
náttúrumiar. Ég bý til hús, æm
tekur aífmaí'kjað miagn 6f gnasi.
I botni þess er hitakerfi, en í
þakinu soigkerfi á lofti, sam
veröur vindur Heyið þomar á
því aö vindúrinn dnegiur hitann
frá botni <upp í gegnum heyið,
ÖhjákvæmileBt er að heyið
þornar og óhætt er að segja
að um enga aðra aðferð gettir
verið að ræða til að þurrka
gnas svo ósJkómmit venði sem
fióður. Þaö mé sagja að þetta
sé lögmálsgrein í heyþurrkun
og á henni verður að byggja.
Húsið 1 Hveragerði
- O® aðferð þín hefur þegar
verið reynd?
— Það @r nú þegar orðið
kunnuigt, hvernig þetta hefur
ferið úr hendi, þar sem efftir
edna vitou var búið að þurrka
200 hestburði svo vel var. Hús-
ið var þrisvar sdnnum þrír m.
aó flatarmáli og tók alls um
18 teningsmetna af grasi eða 16
tán 17 heeta af þurru heyi. Það
hefur tekið skemmstain tíma að
þurnka þetta maign á um 5 Wst.,
þannig að tvisviar til þrisiviar á
sólarhring má þurrkia þetta
magn af heyi. Húsið setti ég
upp sem tilraunalhús, þó með
það fyrir aiugum að það hæfði
nokkurnvegi nn búskap á einní
jörð á íslandi. Á 30 dögum má
þurrka í slíku húsi um 90 ha.
með svo tmiiWu betra fóðurmagni
í tílefni af heimsókn
forsætisráðherra
Búlgariu
viljum við benda' viðskipitavlnum okkar á, að í
verzlunum okkar fáið þér ýmsar afbragðs vöru-
tegundir frá hinum gróðursælu héruðum Búlgaríu.
Svo sem alls konar berjasultur, súrsað grænmeti,
grænar baunir, niðursoðna papriku og niðursoðna
ávexti ýmiss konar.
Þetta eru góðar vörur og verðið sérstaklega lágt.
Þurrkhús Benedikts í Hveragerði
-<S>
að svairar tál 1200 hesffa af
beztu töðu sem nú gefst, en
allt að heJmingi meira fóður-
magni en í hröktu heyi. Vinnu-
spamaðurinn við þetta ergeysi-
legur. Vclaspamaður sömuleið-
is.
Það kemiur fram í skýrsdum
að bændur hafá allt upp í 23
vélar á búum sínum, en fæstir
bændur heyja meira en 1.000
hestburði og fjöldirm allur
mdnna.
Átta kr. á kílóið
Um kostnaðinn er það að
segja að það kostar rafmagn
að knýja laftsogarann og það
kostar heitt vaitn eða olíukynd-
ingu að búa til hitakerfið í
botninn. Verkfræðitiigur hefur
sagt í margra manna viðurvist,
að þessi kostnaður muni vera
8 kr. á heykíló. Ég vil sérstak-
lega geta þessa, því að bændur
hatfa verið hxæddir með kostn-
aðinum við það að hita upp
vatnið. Vatnið sem þarf að vera
heitt í pípunum er rúmlega 30
lítrar og til að halda því í suðu-
marW allan sólarhringinn er
hámarksolíueyðsila 40 — 50 lítr-
ar eða 40 lítnar á 30 hestburði
af heyi.
tCostnaðurinn við bygginguna
sjálfa getur enn ekki Iegið fyr-
ir, enda var hér um tilrauna-
hús að rasða, sem tafðist íbygg-
ingiu, bæði af undarlegum sök-
um og vegna þess að upp varð
að rífe það sem gert hafði ver-^
ið aff mdsgámngi. En það má
segja, að þar sem þetta hús með
risi er um 23-24 teningsmetrar
megi meta það á líkan háttpr.
teningsimeitra og teiknistofa
landbúnaðarins metur hlöður
«1 lóntöku. óhentuga vél varð
ég að nota til að soga vindinn
með upp í gegnum heyið og
pípur af dýrustu gerð hafðiég
í botninn. Það liggur ekki fyr-
ir hvað sá ketill kostár sem
nota þa’rf til þess að halda 30
lítruim vatns hedtum á sólar-
hrinig, en mér er það metnað-
armól að slikt hús kosti ekki
meira en slyppur traktor. Við
það mun ég alltaff geta staðið.
Gallar
Þeir gallar sem komdð hafa
í ljós við þessa heyþurrkun —
þó ekki til stórtjóns — eru
frekiast þeir seim staffa aff mds-
jöfnu raftma.gpsálagi. PóEkþekk-
ir það að rafflmagnsólagið er
misjaffnt í hedmahúsum og hér
kemur það samia fram í hey-
verkunarhúsinu í Hveragerði.
En það var þó fróðlegast að
gera sér gredn fyrir því að loft-
sog og undirhiti þurfa að svara
hvort til annars. Sé sogið of
litið, en hitinn mikill, þornar
heyið fyrst að neðam og getur
ofþornað. Sé sogið nógu m.ikið
þomar heyið jafnt. Mér sýnist
að það geti orðið úrræði að
knýja sogviftuna með mótor,
enda mumdi þá nást meira afll
á sogið. Sá sogari sem ég nota
er 5,4 kflévött.
Hin leiðin farin
— Og sivo branm húsdð í
Hveragerði. Er eldhætta i slíku
húsi?
— Um eldihættuna svára ég
því til, að hún er alls ékki fyr-
ir hendi. Það geta verkfræðing-
ar og aðrir lærðir rnenn vottað.
Það veit enginn til þess að
kvikni í heyi af hedtum vatns-
pípum. Mótorinn er utan .1
húsinu, á meeninum. Leiðslan
er einangraður rafima.gnsstreng-
ur, sem festur er í mótorinn
útan á húsinu. Það er ekki til í
dæminu að slíkt valdi fkveikju,
sízt þeirri er byrjar á grunni
h ússins. Þó er hin leiðin eftir
— og hér hefiur verið farin hin
leiðin. Þess er nokfcur von, því
að ég hef unnið allt þetta verk
við fioráttuafsákinir og ekki not-
ið annarrar fyrirgredðsiu en
þeirrar sem Gísli Sigurbjöms-
son, forstjóri, hefur fúslega lát-
ið í té. Lamdbúnaðarróðherra
neitaði mér um allan styrk, eft-
ir að þó hafði verið samnþykkt
á alþingi að vedta fé til hey-
þurrkunarrannsókna. Hins veg-
ar var talið fært að loffa þvi
að ég fenigi útlagðan kostnað
gredddan, ef aillt gengi að ósk-
um, Raunvíándasjóður nedtaði
mér einnig um styrk, enveitti
styxk til heyverkunarrannsiólkna
úti í Noregi.
Allt nema grasið
Ég æiilast til þess að þessi
nýja heyveirkunaraðferð geti
breytt örlögum íslands. Allt
getur brugðizt á Islandi, nema
grasið, en Það hefur oft brugð-
izt að unnt væri að notá gras-
ið til fullnustu. Auk heldur
hefur alldrei verið unnt að afla
nægilegs fóðurs fyrir búfé hér
á landd. Þetta hefur veriðstougg-
inn á Islands öriögum. Núætti
hann að hverfa. Nú er hsegt að
aflla nægilegs fióðurs og þarsem
nægilegt gras er fyrir T lahd-
inu hlýtur það gras að verða
notað til marigTa annarra hlufia
en til fóðurs. Grasið ér þýðing-
armikið iðnaðariiráefni (pappír,
byggingarefni, fatnaður og mat-
ur). Kauptún í landinu, sem
ekki nó til sævar og vantar
iðnaðarhráefni geta nú athugað
máflið. Stór svæði eins ogsand-
ar og jafnvel öræfin má rsekta
dýrum gróðri, og eflaust getur
orðið útflutningur á grasi frá
íslandd. Danir telja að þurfi 3
kfiló af grasi í hverja fóðuredn-
ingu — við getum boðið upp á
eina fóðureiningu í hverju kílói
af heyi.
Bændur stofni félagsskap
Ég sagði áðan að ég hefði
starfað við hrednar ng bednar
ofsóknir og þær ofsóknir eru
fyrst og fremst sprottnar af því
að þeir sem vilja eyðileigigia
Island vilja ekki þeirn öriögum
breyta í landinu. Túnin hafa
verið drepin með útílendm eitri,
sem er framleitt í landinu sijáifu
og verður það tjón ekki mietið.
Sífellt rísa upp fyrirtæki, sem
bjóða bæmdum nýjar og nýjar
vélar og bændur kaupa stöðugt
fleiri vélkr, en allt situr íhorfi
heyleysis og vandræða. Slíkri
forustu í landbúnaðarmálum
verður að hrinda af sér, — en
þá virðist mælirinn fullur þeg-
ar þessir menn hamast við að
kjósa sjáifa sig á þdng níumón-
uðum fyrir kosningar!
Bændur verða að rísa upp
sem einn maður, mynda sam-
ansvarinn ópélitiskan félagsslkap
og reka hina sjálfkjörnu þing-
menn af höndum sér, og bjarga
þannig þjóð sinni og landi.
Húsrúðendur!
Geri við heita og kalda krana, WC og WC-kassa.
leka á ofnum og hitaveituleiðslum
STILLI HITAVEITITKERFI
HILMAR J. H. LÚTHERSSON
pípulagningameistari
Sími 17041 — til kl 22 e.h
I