Þjóðviljinn - 06.12.1970, Síða 8

g SlÐA — ÞJÓÐVILJINN — Stmnudagur 6. desemlber 1970.
íSSSS
leikfangaval
Q Vilborg Dagbjartsdóttir, kennari,
hefur víða komið fram sem fulltrúi Rauð-
sokkahreyfingarinnar. Hún varð
vel við þeirri beiðni Þjóðviljans
að skýra lesendum frá skoðunum rauð-
fætla á leikfangavali fyrir börn.
Fulltrúi Rauðsokkahreyfingarinnar
um leikfangaval:
Viiborg Dagbjartsdóttir, kennarj og rauðsokka.
byglj á þvi, að brúður þessair
heita ensfcum nöfnum, sem
síðan fylgja þeim. Snyrtidót
þeáiiwa og föt heita lika ensfcum
nöfnum. Að mínum dómi ættu
erlend nöfn elcki að fylgja ledk-
föngum bamanna. I>að er satt
a@ segja hálfnöturlegt að heyra
litlar stúlfcur tala annaðhvert
orð á ensku', í leik. Ég hef lengi
tekið eftir þessu og satt að
segja furðað mig á því að eng-
inn sfculj hafa vakið aithygli
á þesisu t.d. í útvairpsþættinum
um daglegt mál. Stefán Kairls-
son hefur að undanförnu flutt
bráðskemmtilega þættj, farið
svoiítið nýjar Leiðir, kannski
ég vísi þesisu máli til bans.
— Sumir halda því fram að
það sé eðli telpna að leika sér
að brúðum ög að af brúðuleik
m.a. öðlist þær móðurtilfinn-
ingu síðar. Hvað segir þú um
þessa staðhæfingu, Vilbocrg?
— Ég tel sjálfsagt, að litlar
stúlkuir verðj aldar upp með
það fyrir augum að þær eigi
eftir að verða bílstjónar, flug-
menn, læknar, vísindiamenn, en
ekki bara flugfreyjur, hjúkr-
unarkonur. hárgredðislustúlkur
og fegurðardrottningar.
Bílar og stelpur
— Þessar litlu mömmiur eiga
að fá að taika þátt í lífinu með
öllum þess breytileik. Drengir
eiga að Jæra að verða húsfeð-
LEIKFÖNG GETA VALDIO
ÆVILÖNGUM FORDÓMUM
— Teljið þið, Vilborg, að það
hjálpi til við að móta barnið
samkvæmt úreltum kenningum
um stöðu kynja í þjóðfélaginu,
ef of einhljða eiru valin
„stelpu“-leikföng handa stelp-
um t.d. brúður og „stráka“-
leikföng handa strákum, svo
sem bílar?
— Það liggur hreint fyrir, að
leikir spegla heim hinna full-
orðnu og lejkir eru æfing fyr-
ir lifið. Með leikföngum er
hægt að hafa geysileg áhrif á
mótun barnsjna
— Við í Rauðsokkahreyfinig-
unni lítJm svo á að þessi hefð-
bundna skipting í hlutverk,
eftifl- kynjum, sé úrelt og hæfi
ekfci lengur í nútíma þjóðfé-
lagi. Við getum ekfci yfirfært
venjur veiðimannasamfélagsins
á tasknivætt iðnaðarþjóðfélag.
— Við hljótum þess vegna aS
hætta að gena mun á kynjum
í uppeldi. Þau eiga bæði jafnt
að leika sér að hrúðum og
þrosfca með sér bliðuhvöt, því
fyrir báðum á að liggja að
verða fomldrar. Við lítum ekkd
á það sem ejnfcafyTirtæki kon-
unnar að ala upp börnin. Þó að
hún gangi með þau og fæði
þau, þá bera foreldiramir báð-
ir jafna ábyrgð og, væntan-
lega, ást tii bama sinna.
— Rrúður og uppstoppuð
dýr allskonar eru kjörin leik-
föng handa ljtlium börnum,
hvors kyns sem þau eru. Ég
er nú ekki svo heppin að eiga
dóttur. Ég á tvo syni og þeir
hafa báðir leifcáð sór að hrúð-
um og skammast sin efckert
fyrir það.
Gljátíkur
— Hitt er svo anrnað mál að
ég álít stórlega sfcaðlegt að
gefia bömum brúðuæ eins og
Tressie og Rarbde og fOeiri við-
lífca. Reifcföng eiga að vera
sfcapandi og þrosfcandi og búa
bömin undjr lifið. En leilkíöng
eins og þessj ala aðedns npp
græðgi í bömunuim. Ég vieiit
ekki til að neinum direnig bafi
verið geön slík brúða. Hins-
vegar er þetta það algengasta,
sem stelpum er gefið. Rrúður
þessar eru beinlínis afsfcræmi
og til þess gerðar að ala upp
neytendiur í ney zluþj ó'ðfélagi.
Þær eru stæling á tázfcusýn-
ingarstúlfcum og eru til þass að
keypt séu bandia þeim táztou-
föt. Getur varjð sæmilega dýrt
að f'ata þaar rétt eins og tízku-
dömiur. Snyirting brúðanna og
klæðnaður er það sem máli
skiptir, en þær eru ekiki til
þess að þykja væni um.
— Einnig mætti vekja ait-
Barbie, stærri brúðan kostar rúmlega 1.000 krónur og hver fatapakki 195 krónur. Tressie var upp-
seid, en í staðinn var scfld í búðinni brúða sem k ölluö er Toots, sú minni á myndinni. —• A umbúðum
utan um Toots stendur að hún sé systir Tressie!
ur, því að það ætti efckert
firekar að vera starf konu að
vera gift, en það er stairf kaxl-
manns.
— Finnst þér þá, að stelpur
eigi að fá að leifca sér að bíl-
um jafnt og stráfcar?
— Sú kenning að konur séu
ómögulegir bílstjórar hefur
verið hrakin fyrir löngu. Við
getum búizt við því, að allar
venjulegar stúlkur taki bílpiróf.
Hversvegna skyldi litla stúlkan
þá ekki fá að leika sér að bíl?
Ég tel það alveg jafn líklegt
að hún eigi eftir að verða bíl-
eigandi þegar hún verður stór.
— Leikföng geta valdið ævi-
löngum fordómum en með
réttu leikfangavali er hægt að
þroska hæfileika baimsinis, sem
verða undirstaða hamingjurík-
aria lífs. — RH.
Leikir og
ieikföng
1 ágætri bók Símons Jóhann-
esar Ágústssonar, nrófessors:
Leikir og leigföng, sem til er á
Boirgarbókasafninu, segir m. a. í
kaiflanum Almennar reglur um
val leikfanga:
Almenningur er, sem von er,
í milklum vanda um að veJja
börnum hentug leifcföng. Vér
förum oftast nær eftir edgin
höfði um val þeáira: það, sem
oss sjáltfium finnst skemmti-
leg og falleg leikföng, höldum
vér að falli lika barninu bezt
í geð. En þama skjáiflast oss
hrapallega: Hversu miargar
firasnikiur ihafa eikki orðið fyrir
vonibrigðum, er þeer hafia séð,
að barnið lét hið dýra og fal-
lega leikfang þeirra fljótt til
Ihiliðar pg undi sér ekki við
það! Sínum augum litur hver
á silfrið. Leikfangið hefir oft
allt annað gildi eða þýðingu
fyrir barnið en fyrir oss, sam
fuillorðin erum. Vér megum þvi
ekfci velja barninu ledkföng út
í bláinn eða velja því ledfcföng
firá voru eigin sjónarmiði, held-
ux verðum vér að reyna að
setja oss inn í hugsunarihátt
barnsins og (finna út þaiu leik-
fiöng, sem baminu geðjast bezt
að og hæfia því bezt á hverju
aidursskeiði: Vér verðum að
leggja sjónarmið og mat barns-
ins sjálfs til grundvallar, er vér
veljum handa því leikföng.
Þvi yngra sem barnið er, þvi
meira ræður mat fiuUorðinna
um val þeirra leitofanga, sem
keypt eru handa því. Hinir
fullorðnu velja þau fyrir börn-
in og færa þeim þau svt> að
gjöí. Eftirspurnin éftir leik-
fön.gum fer því tfyrst og firemst
eftir vali hinna fullorðnu —
sem er oft aiveg út í bláinn —
en ekki eftir þörfutn og óskum
barnanna sjálfra.
Hið uppeldislega val leik-
fanga miðast við tvennt: 1.
Hvaða leitoföngum þykir bam-
inu mest gaman að og unir sér
bezt við, og 2. hvaða leikföng
stuðla bezt að þroska bamsins
á hiverju aidursskeiði? Leik-
föngin eiga í senn að vera bæði
skemmtileg og þroskandi.
V
Leiðbeiningar við leikfangaval
FRAMHALD
hnjask án þess að brotna eða
liðast í sundur. ÞaS er t.d.
sfcammæ ánægja af bíl sem
hjólin detta strax af, eða brúðu
sem útlimir eru svo lauislega
fesrtiir á að þeir losna af við
minnsta átak. Leifcföng mega
efcki vera svp fín að ekkj megi
nota þau og þau verða að
hæfa þroska barnsins og aldri.
Uppeldisleikföng
— Hvaða leiikföng flokkast
undir þau sem gerð eiru í upp-
eldislegum tilgangi?
— Þau lejkföng sem einfcum
hafa verið gerð til að þroska
skynjunar- og atbugunarhæfi-
leilka bamsins og auika hand-
lagni þess bafa fengið heitjð
uppeldisleikföng. Af þeim má
nefna kubba af öHIum stærð-
um og gerðum. Byggingarleikir
hverskonar krefjast ednbeiting-
ar, hugfcvæmni og handlagni.
Svo má nefna kejlur, þar sem
mislitum hringjum af mismun-
andi stærð er smeygt upp á
staut. Til að barnið getj kom-
ið hringnum upp á stauitinn
þarf það að samræma aiugn-
og handahreyfingar. Til að
byrja með eru lítji börn óvisis
í meðferð keilunnar, en þegar
þeim tekst að kom,a hringnum
upp á stautinn verða þau mjög
hreykin. Einnig má netfna alis
konar röðunar- og samsetnjng-
arleikföng, Þau þjálfla m.a.
minnið og atbuiguniarhæfileik-
ann. Til eru röðunarspil sem
eiga að kenna baminu að þekikja
hin ýrnsu form, þríhyiminga,
feminga o.s.firv. Srtórar tré-
perlur til að þnsaða ui>p á
band, alls koruar efini siem barn-
ið mótar og formar úr, eins og
til dæmis leirinn bafa ótví-
rætt uppeldislegt gildi. Þá má
telja með liti, lím, skætri og
pappír, sem þjálfa sköpunar-
hæfilejfca barnsins. Þetta eru
aðeins dæmi um uppeldisleik-
föng, en þau eru að sjálísögðu
mikiu fleirj.
— Það má skjóta því hér
inní a@ mér finnst skorta mik-
ið á að í leifcfangaverzlunum
hér sé nóg úrval af góðum,
sterkum lejkföngum frá viður-
kenndum leikfangaverksmiðj-
um eins og t.d. Ciddie-Cnaifit.
Hinsivegar er á boðstólum allt
of mikjð af lélegum leikföng-
um sem fljótt verða ónýt.
Sömu leikföng fyrir
stráka og stelpur?
— Telurðu rétt að velja mis-
munandi leikföng bandia stelp-
um og strákum?
— ÖM þau lejkföng sem ég
hef talið upp hér að framan
eru ætluð bæði telpum og
dréngjum og mér finnst sjálf-
sagt að drenigjum sóu gafnar
brúður og telpum bilar strax
á meðan þau eru Mtil.
— Annað mál er það að leik-
hættir drenigj a Qg telpna, sér-
stafclega eftjr að þaiu taka að
stálpast, eru að ýmsti leyti frá-
brugðnir, þegar á heildina er
litið. Drengir virðast yfirleitt
íyrirferðarmeiri í leikjum en
telpur, þó að á því séu auðvit-
að margar undantekningar. Ég
er ebki viss um að 5 ára dreng-
ir tækju yfirleitt vjð bxúðum
af sömu ánægju og 5 ára telp-
ur, en sjálfsagt haf-a umbverf-
isáhrif þar sitt að segja.
— RH