Þjóðviljinn - 18.04.1971, Qupperneq 11

Sunnudagur 18. apríi 1971 — ÞJÖÐVILJINN — SlDA J J
Forsögulegt fyrirbæri
Framhald af 8. síðu.
vanheill maður þótti sjálfsagður
í hverju húsbaldi, etf svo má
að orði kveða.
— Hvernig er aðstaða til
nannsókna hér á Kleppssipítala?
— Aðstaðan er fátæklsg og
okkur skortir tíma og flólk til
að sinna þeim. Við hötfum
einkum fengizt við þrennskon-
ar rannsóknir. I fyrsta laigi
faraldursifræðilegar rannsóknir,
en þær taka til tíðni, dreitfing-
ar og arfgengni sjúkdóma. í
annan stað fáurn við svokallað-
ar eftirrannsófcnir, sem eru
fölgnar í könnunum á ' atfldrif-
um sjúklinga sem hér hafa ver-
ið, og loks fáumst við viðrann-
sóknir á drykkjusýki.
— Vantar mikið á. að spxtal-
inn hafi- á að skipa nógu og
nægilega menntuðu starfsliði?
— Já, þar vgritar. mikið á.
Við gætum nýtt spítalann mun
betur á öllum sviðurn, ef við
hefðum fleiri lækna, fleiri sál-
fræðinga, fleiri iðjulþjéltfa,
fleiri sérmenntaðar geðhjúkr-
unarkonur og fleiri fédagsráð-
gjafa. Hins vegar höfurn við
hluttfaillslega mikið atf ófag-
lærðu fólki. Það kom einhivers
staðar fram opiniberlega í vet-
ur, að á öUum spitalanum er
aðeins ein hjúkrunarkona á
næturvaikt. Þetta er alveg hár-
rétt, og hver maður getur séð,
hver fimavitleysa það er, að
slíkt sé létið viðgangast.
Breytingar og
endurbætur
Að lokum sýnir prófessor
Tómas blaðamanni spítalann,
og skýrir frá startfsemi deild-
anna. Gamila skiptingin í ró-
lega og órólega deild, sem
flestir kannast við frá fomu
fari. er með öllu úr sögunni,
og al'lar deildir spíta.lans eru
opnar, þannig að sjúklingam-
ir geta gengið út og inn, utan
einnar — Við höldum henni
lokaðri aðeins vegna þess, að
sjúkliingamir eru heldur ó-
sjálfbjarga og mundu tæpast
rata inn aftur, etf þeir færu
frá, — segir Tómas. — önnur
deild er lokuð hluta úr degi
vegna tilmæla starfstfólksins.
Hér er algert lýðræð'i, og t.f
skoðanaágreiningur verður för-
um við milliveginn.
Á hinum svokallaða Nýja
spítala hafa farið fram gaign-
gerðar endurbætur að undan-
förnu og er ekki að fullu lok-
ið. Stðrum vaiktadeildum hef-
ur verið breytt í minni dedldir
með 2-5 manna stoíúm og
rúmigóðri dagstofu. Stofumar
eru hlýlegar, vel búnar hús-
gögnum og persónulegir munir
sjúklinganna getfa þeim heim-
ilislegan blæ. Ung dama hefur
ta.m. hengt yfir rúm sitt sitóra
mynd af Che Guevara, önnur
sýsilar við námsibækur, og kveðst
stunda nám með góðum ár-
angiri við bréfaskóla. Við hitt-
um roskinn mann, sem er í
þann veginn að útskrifast og
er að ráða sig í skipsrúm, sum-
ir sitja að taffli, aðrir fást við
handavinnu. og kyrrð og frið-
ur ríkir í vistairverunum,. En
þrengsilin eru mikil, og verða
enn meira áberandi á deildun-
um, þar sem endurbætur hafa
enn ekki komizt i framkvæmd.
Gamli spítailinn, sem tekinn
var í notkun árið 1907, er enn
fullnýttuir, enda þótt Tórnas
fullyrði, að hann sé löngncrðinn
óhæf vistarvera, hvað þá sem
sjúkrahús. Á sjúkrastotfunum
er rúm við rúm, engin setustotfa.
engin aðstaða tit tómstundaiðk-
ana, ek'kert afdrep. Þaö hrakar og
brestur í stigum og handriðum
og eldlhiættam er þvílfk, að
sínákægilegt gáleysi með eld-
sipýtu éða kerti gæti hæglega
orsakað áð húsið ' fuðraði uþp
á svipsitundlu. — En við þetta
verðum við að notast enn um
sinn, — segiir Tómas.
Sú deild sipítalans. sem kölluð
er Víðíhlíð, er ætluð sjúkling-
um,, sem eiru sæmilega á* vegi
staddir. Þcim hefflur að undan-
fömu verið sköpuð bætt að-
staða til náms, tómstundaiðk-
I ana og dægradvallar. Þar er
m.a. kennslueldhús, og skemmti-
lega innréttað baðstofuloft, þar
sem sjúklingamir geta komjð
saman og tekið á móti gestum.
Þá er og á spítallalóðinni
kennslu- og tómstundahús þar
sem m.a. eru tómstundaher-
aður er fýrir leiikfimi, messur
og dansleiki.
Lækna- og rannsóknarstofur
eru í kjallara Nýja sipítalans,
og þar er hvorki hátt til lofts
né vítt til veggja, og varla of
fast ,að prði. kvgðið,, e? Tóaxias
segir , að. aðstaðán , se fátækleg.
Á því sviði horfir þó talsvert
til bóta á næstunni, þvi veiið
er að reisa bráðabirgðahúsnæði í
fyrir þessa starfsemi, sem í var '
ráðizt, þegar sýnt varð hví- j
Ixkur dráttur yrði á byggingu I
geðdeildar við Landspítalann.
★
Þó að að'búnaður geðsjúkra
hatfi verið næsta • stjúpmóður-
legur, eins og Tómas segir, og
grundvölilur Kleppsspítailans sé
valtur í nútímiaþjóðfélagi, geta
þó vistmenn ekki kvartað und-
an staðhéttum fró náttúrunnar
hendi. Ef til viJl hefur fiegurð
Sundanna bláu í sér fóJgjnn
einhivem lækningarmótt, og
hetfur giætt hrjáða menn trú á
lífið og framtíðinai. — gþe.

INDVERSK UNDRAVEROLD
Mikið úrval af sérkennilegum handunnum
mimxim til fermingar- og tækifærisgjafa. M.a,
kamfórxiviðarkistur og borð, gólívasar, altaris-
stjakar, vegg- og gólfmottur silkislæður. leð-
ur-töskur og margskonar skrautmunir. einnig
Thai-silki. Nýkomið mikið úrval af xreykelsi og
reykelsiskerum. Gjöfina, sem veitir varanlega
ánægju fóið þér í JASMIN Snorrabraut 22.
KLÆÐASKÁPAR

Teak
Eik
Álmur
Palisander
V
4 stserðir.
Húsgagnaverzlun Axels Eyjólfssonar h.f.
Skipholti 7. Símar 10117 og 18742.
\
Dagsfofu-húsgögn
Borðstofu-húsgögn
SvcfRhcrfeercíshúsgoca
5
Góð greiðslukiör og
verð mjög hagstætt
HNOTAN
húsgagnaverzlun,
Þórsgötu 1. Sími 20820.
Geðdeild fyrir unglinga
Pramihald af 10. síðu.
ófáanlegir til að viðurkenna,
að böm þeirra séu andlega
sjúk, hvað þá, að eitthvað ami
að þeim sjálfúm?
— Jú, og þessa gætir cift í
alvariegustu tilfellunum. Venju-
lega eru það þá utanaðkom-
andi aðilar, skólar eða bama-
vemdameíndir, sem taka af
skarið og visa til geðlæknis,
en til þess að hann geti hjólp-
að, verður hann að korna að-
stendendum í skilning um á-
standið, og fá þá til að þiggja
hjálp, en hjálp er mjög erf-
itt að veita þeim, sem ekki
vilja þiggja hana.
— Eru vísindin komin á
það stig, að hægt sé að upp-
ræta artfgenga geðveiki, ef
nægilega fljótt er hafizt handa
um lækningu?
— Nei, það er ekki hægt,
m. a. vegna þess að geðveiki
er ekki uppgötvuð hjá böm-
um fyrr en tiltölulega seint,
sjaldnast fyrir tveggja ára ald-
uir. Ef hún er á mjög háu
stigi, fer þó fljótlega að bera
á einttwerju toirkennilegu í fari
bamanna, en þá telja aðstand-
endur oftast að það statfi af
óþiriosikiuðum skilningarvitum,
til daamis heymarleysi. Sem
betur fler er geðveiki
mjög fátíð hjá bömum,
og þótt ekki sé unnt að upp-
ræta hana, er hægit að hjálpa
öllum, flestum mjög mikið og
þeim mun meira því fyrr sem
meðferðin byrjar.
Brengluð
tilfinningatengsl
þótt allar aðrar tegundir geð-
truflana séu þar álíka og ger-
ist annars sitaðar. Þetta er þeirn
mun forvitnilegra, þegar þess
er gætt, að margt fólk á sam-
yrkjuibúum, foreldrar þessara
bama, hefflur átt mjög erfiða
ævi, hefur verið i fangabúð-
um, á flækingi, og voru gjarn-
an illa leikin á sál og lík-
ama. Orsök þessa gæti verið
sú, að börnin séu ekki edns
otfurseld einni manneskju og
tíðkast í þjlóiðlfélaigi okkar, en
þau eru í gæzlu allan daginn.
nema hvað þau dveljast 3
tírna síðdegis með foreldrum
sínum, en eru ekki hjá þéim
uim nætur. Þó móttu ékki
skilja þetta svo, að ég sé að
hvetja fólk til að taka ómelt
upp slika sambúðarihætti, enda
er það varia raunlhætft, og i
ísrael er Kibbútsahreyfingin
á undanhaldi með vaxandi vell-
megun í landinu. Landnámið
og aðsteðjandi hættur þjappaði
saman fólkinu.
— Eru aðstæður í íslenzku
þjóðfélaigi heppilegar eða ó-
heppilegar, hvað snertir and-
legt heilbrigði einstáklinganna?
— Ég tel að þær séu á
margan hátt heppilegri en
suims staðar anmars staðar. M.
a. em fjölskyldutoönd hér á
landi óvenju sterk, pg gagn-
kvæm tengsil manna á miilli,
þannig að fólk hefur venju-
lega einhvem til að halla sér
að, þegar á bjátar, og það er
mjög mikils virði. Þá er stór-
borgarbragur og sú andlega
einangrun sem honum fylgir,
enn mjög takmarkaður, og
lífslbaráttan virðist að sumu
leyti ekki eins grimm Pg víða
erlendis. En að sumu leyti er-
um við illa búin, og skipan
geðheilbrigðismála fer fjarri
þvi að vera nægilega góð enn
sem komið er.
— Hvar er dkJtm helzt á-
bótavant?
— Hér skortir m.a. tilfinn-
anlega geðdeild fyrir unglinga.
Okkar deild er ekki ætluð
sjúklingum eldri en 16 ára,
og aðstæður á Kleppi ogBorg-
arsjúkrahúsinu em ekki mið-
aðar við þarfir unglinga. Eins
og allir vita em unglingsárin
otft og einatt mikið erfiðleika-
skeið, þá eru tilfinningarnar
hvað næmastar. og smávægi-
legir hluitir geta komið ung-
lingum í svo mikið uppnám,
að þeir ráða ekki fram úr
erfiðleikum sínum. Lífsham-
ingja þeirra getur þá oltið á
því, að þeir fái rétta með-
ferð, en unglingar eru yfir-
leitt góðir sjúklingar, og oft
þarf lítið til að kcma þeim
á rétta leið aftur. ! annan
stað er nauðsynlegt að koma
upp meðferðarheimili fyrir
börn, sem hatfa verið á legu-
deildunum hér, og eiga ekld
að heimili að hverfa. Með-
ferðarheimili fyrir böm ætti
að vera sem líkast venjuilegu
heimili, ekki ólíkt fjölskyldu-
heimilum Reykjavfkurborgar,
því að börn eiga ekki að al-
ast upp á spítala. Nú það
má sjálfsagt margt fleira að
íslenzkri geðheilbrigðisiþjón-
ustu finna, en ég er að eðlis-
fari bjartsýnn, og vona, að
helztu úrhótanna verði ekki
langt að "bfða. — gþe.

— Kannski þú segir mér dá-
lítið frá helztu læknisaðferð-
unum, sem þið beitið?
— Þær eru margs konar og
fara etftir sjúkdómunum. en á
göngjudeildinni stundum við
einkium leik- eða samtalslækn-
ingar (psykoterapi). Þær eru í
því fólgnar, að sérfræðingur,
geðlæknir eða sálfræðingur
hittir sjúklinginn nokkrum
sinnum í viku og tilfinninga-
tengsl’ skapast við hann, líkt
og börn hafa gagnvart for-
eldrum sfftum. Eins og ég
minntist á áðan orsakast geð-
trutflanir hjá bömum oft af
þrerígíúðúm' tilfínningatengsl-
um við nánustu aðstandendur,
og í þessum viðtölum færast
börnin aftur á bak og á það
tilfinningalega þroskastig, þar
sem vandræðin hófust. Þá rifj-
ast upp margt, sem aflaga hetf-
ur farið, og við reynum að
finna, hvar hundurinn liggur
grafinn og bæta síðan um í
samvinnu við foreMrana. Einn-
ig stuindum við hóplækningar,
en þær flara gjaman þannig fram,
að tveir sérfræðingar, karl og
kona, starfa með dálitlum
barnahópi, og reyna að koma
á tilfinningatengsllum með böm-
unuim innbyrðis og gagnkvæm-
um temgsilum sínum við þau.
Mig langár til að taka það
sérstaklega fram, að við með-
ferð bamanna leggjum viðríka
áiherzlu á hlutverk föðurins, og
fáum hann til að taka þátt
í lækningunom, ekki síðuir en
móðurina, því að heilbrigt sam-
band við báða foreldra er
hiverju bami nauðsynlegt.
— Þannig, að þú ert sam-
mála raiúðsokkalhreyfinigunni í
því, að foréldrar eigi í sam-
einingu, að sjó um uppeldi
bamanna.
— Já, tvímælalaust. Hins
vegar tel ég, að það geti skap-
að mikla ertfiðleika hjá börn-
tim, ef móðirin vinnur uitan
heimilis, og starfið er henni
meiri áhugaefni en þau. En
það getur ekki síður haft í
för með sér alvarleg vanda-
mál fyrir böm, etf móðirin á
sér engin önnur áhugamól en
þau, og vill lifa fyrir þau ein.
Það er vandratað meðalhófið
í þessu sem öðru.
SambýlLshættir, sem og aðr-
ar ytri aðstæður geta hatft á-
hritf á geðheilsu uppvaxandi
kynslóðar. -Sl. sumar sótti ég
ráðstefnu barnageðlækna í
Israél, og þar kotm m.a. fram.
að á samyrkjuhúunum þar f
landi hefur geðveiki ekki tfyr-
irfúndizt hjó bömum, enda
Radlofónn
hinno
vandlátu

Dual
Yfir 20 mismunandi gerðir
á verði við allra hæfi.
Komið og skoðið úrvalið
í stærstu viðtækjaverzlun
landsins.
B U Ð I N
Klapparstíg 26, sími 19800
©