Þjóðviljinn - 02.10.1971, Qupperneq 9

Ijauigandagur 2, olkitðiber 1971 — ÞJÓÐVTIJINN — SlÐA 0
Hugmyndafræði Heimdallar
Framhald aí 7. sdðu.
miðlar o. s. frv.) mótar óskir og
flestar þarfir okkar.
Mér sýnist markaðurinn beita
óbeinum þvingunum, t. d. aug-
lýsingum og gerfiþörfum óspart.
Framboð stjórnast aðaUega af
hagnaði minnihlutahópa. Þeir
ákveða einnig hvað er „nauðsyn-
legt" starf, t. d. að leggja Laxár-
dal undir vatn eða framleiða 20
tegundir þvottavéla.
Hvort ætli við íslendingar sé-
um „þroskaðir" eða „óþroskaðir"?
16. „Markaðminn er stórfeng-
legt (?) skipulagslegt tceki (á að
vera skipulagskerfi), sem vett-
vangur mannlegra athafna".
Aths.
Samkvæmt þessu:
Maðurinn fæðist inn í stórfeng-
legt athafnakerfi til þess að fram-
leiða, verzla og hagnast. Hann
erfir heilbrigða eignarhvöt, heil-
brigða verzlunarhvöt, heilbrigða
sjálfselsku og heilbrigðan metnað.
Hann trúir á guð, drepur og
deyr fyrir hagnaðinn, sem skiptir
öllu máli. Amen.
17. „Þess þarf stranglega að
gæta, að markaðskerfi sé heilbrigt
(?) og frjálst (?), að það sé ekki
truflað, brenglað og hneppt í
skorður af þeim aðilum, sem
kunna að hafa hagsmuni (þ. e.
hagnað) af slíkum aðgerðum".
Aths.
Vandfundið er sýktara og órétt-
láqra markaðskerfi en í „frjálsa
véstræna" heimshlutanum, með
nýléndustefnu, áníðslu eins og t.
d. í Suður-Ameríku, og öðrum til-
heyrandi. Allur ákvörðunarréttur
er í höndum framleiðenda og auð-
valdsins.
í þeirra augum er heilsufar
markaðsins ágætt og frelsið hæfi-
legt, stranglega gætt af aðilunum,
sem hagsmuna sinna gæta.
Auk þess: „Einstaklingurinn er
fjárfesting", (úr fundar og nám-
skeiðsboði Stjórnunarfélags ís-
lands).
18. „Reglubundið mat þarf að
leggja á afköst og ágceti markaðs-
kerfisins og því þarf að stýra með
viðeigandi (?) aðferðum hag-
stjórnar, er séu sniðin(-ar) að því
að ná samfélagslegum markmið-
um (?), án þess að fórna um of
(?) þeim einstaklingslegu (?)
markmiðum (?), sem fá útrás (?)
í öflum (?) mœrkaðarins".
Aths.
Og sjá, yður mun skilningur
veitast.
Að Iokum, svo allt sé klappað
og klárt:
„Gagnkvæmur skilningur,
traust og velvild eru í sjálfu sér
jákvceð (!!) gasði, til þess fallin
að hefja mannlífið á hærra stig
(?)"-
Aths.
Einkunn: 1.5.
★
Ef einhver vill meira af svo
góðu, er honum bent á Afmælis-
rit Heimdallar, þar sem í er einn-
ig grein eftir Matthías Jóhannes-
sen, ritstjóra, og slagar hún hátt
í grein Bjarna Braga.
Ari.
Málsvörn Kristins fyrir rauða penna

Staða við heilbrigðiseftirlitið í Reykjavfk er laus
til umsóknar.
Umsækjandi skal hafa stúdentspróf, eða sam-
bærilega menntun, vegna sérnáms erlendis. Æski-
legur aldur 20-35 ár.
Laun samkvæmt kjarasamningi borgarinnar. Frek-
ari upplýsingar um starfið veitir undirritaður.
Umsóknir ásamt upplýsingum utn nám og fyrri
störf sendist borgarlækni, Heilsuverndarstöðinni,
fyrir 1. nóv. n.k.
Borgarlæknir.
Húseigendur
Sköfum og endumýjum hurðir og útiklæðningar
Vinnum allt á staðnum.
Sími 23347.
Framhald af 5 síðu
væra, þar sein þessi ágæti
norsild höfundur er að reytrna að
sikrifa sig í sátt við „æðið
mikla“. Auðvitað er sú skáld-
saga fróðleg heimild um tím-
ana, en Kristinn fer heldur bet-
ur villur vegar þegar hann seg-
ir að í henni haifi Griec „skilið
hlutina ttl botms“. Það er nú
eitthvað annað: sovétkafli
skáldsögunnar byggir einmitt á
þeirri fölsiku forsendu að ákær-
ur á hendur gömium bolsévik-
um (Lébedév heitir fulltrúi
þeirra) og iátningar þeirra séu
,,sanmar“ — og síðan er reynt
að „skilja“ hvers vegna slficir
menn gátu gerzt svikarar, eins
og algengt var á þeirri tíð, í
stað þess að menm beindu sál-
greiningargáfu sinmi í aðra átt.
Að því er varðar leitina að
„viðhlítandi skýringu", þá bólar
ekkert á henni h.iá beim, sem
gö'gnin hafa Kremlver.ium, og
menn verða þá að gjöra svo
vel að brjóta eigin heila um
málið. Og að því- er gögm og
minningarrit varðar, þá er satt
að segja miklu meiri ástæða t.il
oð leggja út af endurminning-
um Ginzbúrg en einihverju því
sem Anna Louise Strong skrif-
aði í fátinu eftir ræðu Krús-
jofs 1956, að maður tali nú ekki
um græmingja eins og Davies,
fyrrum sendiherra Bandaríkj-
anna í Moskvu.
En í skilninig á rauðum penn-
um og afdrifum þeirra víða um
heim, finnst mér vanta þá stað-
rejmd fyrst og fremst, að þótt
stríðið við Hitler samifylkti ó-
líklegustu ríkjum og öflum um
hríð, þá var það ekki sízt stal-
ínisminn sjálfur sem batt endi
á þetta tímiabiil. Hann var með
forréttindakerfi sínu, undirgefn-
iskröfu og firnalegri tortryggni
í garð allra þeirra, sem hugs-
uðu „öðruvísá“ eða gerðu sig
líklega til þess, í sjálfu sér af-
neitum á róttætkri og víötækri
samfylkingu i menningarmálum
og pólitík, sem reis á dögum
rauðra penna (Eitt dœmi erþað,
að þeir Brecht, Thomas Mann
og Hemingway, sem koma svo
mikið við sö'gu í Enginm er ey-
land, voru ekki gefnir út að
ráði eða sýndir í Sovét fyrr en
eftir 1956 — og Hverjum klukk-
an glymur er reyndar efcki
komin þar út til þessa dagsh
Barátta fyrir sósíalisma, rót-
tækri þjóðíélagsgagnrýni var
ekki síður nauðsyn en fyrr —
en hún mundi háð með allt
öðrum hætti ef hún ælti nð
bera árangur, og f jarlægj ast
þann trúarhita, byggðum á ein-
földun veruleikams, sem ein-
kenndi tíma rauðra penna.
að væri reyndair misskiilning-
ur að einblína á Sovétþátt-
inn einan í þeim miálfTutningi
sem Kristinn rekur fyrir tímum
rauðra penna. Málsvörn hans
er að verulegu leyti tengd því,
að rauðir peninar voru baráttu
og hugsjótnamenn í bókmennt-
um, stefna þeirra \mr óvægin
þijóðfélagsgagnrými og byltingar-
boðskapur: ,,Við tölldum það
meiginatriði að békmenntimar
væru vopn í pólitískri baráttu
verklýðsstéttarinnar og skáldin
liðsmenn honmar“. Og Kristinn
mininir með réttu á það, að
undir þessum merkjum urðu
til merkar bókmenmjtir, hér sem
erlendis, og ef hann hefur hug
á einsikonar endurreisn þeirra
tíma í vitund manna, þá mun
hann að líkindum ekki sn'zt
tengja hana við það, að pólit-
ískar bókmenntir, ekki sízt
heimildarverk, eru nú meir á
dagskrá en verið hefur um
hríð.
Kristni E. Andréssyni hefur
lengi verið legið á hálsi fyrir
að hann einblíndi á pólitískan
ldt b'ó'kmemntaverka, mæti ,,inn-
leggið í baráttuma“ ofar „list-
rænu gildi“. En það er einmitt
gaman að fylgjast með þvi,
hvemig það kemur fram hvað
eftir amnað, að hann er einkar
blendinin í þessum málum.
Hann hefur ekki látið fyrir-
ferðarmikinn áhitga sinn á pél-
itísku inntaki kont.a í veg fyrir
samna virðingu fyrir þeim höf-
umdum, sem fóru aðrar leiðir
en honum hefðu þótt æskileg-
cstar, og hann hefur skilið cýnu
betur en margir aðrir, sem
kenna sig við marxisma, að rót-
tæk list ga.t ekki náð árangri,
nema hún gerði til sín strangar
kröfur og væri opim fyrir nýjung-
um. Vel mætti segja sem svo,
að Kristni veittist erfitt að
fylgja ákveðinni stefnu í þess-
um málum: stundum reiðu-
búinn til að fyrirgefa höfundi
margar syedir vegna þess hve
rauður hann er, stundum sýn-
ist hann gera mentn rauðari en
cfni standa til svo sem til að
stækka hóp útvaldra í Paradís,
í þriðja laigi getur hann átt það
til að gíleyma pólitískri tilætl-
unarsemi í hreinni bókmennta-
legri forvitni. En þessi „tví-
ræðni“, sem Kristinn talar
sjálfur um, gerir hanm miklu
forvitnilegri en ella, togstreit-
an milli pólitísks hreinlífis og
bókmemntamunaðar hefur
reynzt lífvænlegri miklu en
einlyndið óblandað — eins og
oft • hefur komið fram í sikerii
Kristins til menningarrýini og
útgáfustarfsemi,
Kristinn E. Amdrésson hefur
borið fram sína * greinar-
gei'ð' fyrir 'úmdeildu tímaskeiði
rauðra penna. Sú fnásögn er
sett saman til að hamla gegn
viðleitni til að gera þá sem ó-
merkilegasita, og það er að minu
viti þai'floglur tilgangur. Og þótt
miargt megi finna þessu verki
til foráttu, í mati þess á mönn-
um og fyrirbærum, koma þær
syndir, ýmsar fjandi stórar,
ekki í veg fyrir virðimgu les-
andans fyrir því kappi, þeirri
ástríðu, sem mótaði rauða
penna, og kyndir undir í þess-
ari bólc. Krisitinn tekur það
fram í fonmála, að hverri kyn-
slóð sé nauðsyn að varpa frá
sér hjátrú á fortíðina — og því
sé mynd sín af fjórða áratugn-
um allls ekki dregin upp yngra
fólki til eftirbreytni — hver
kynslóð verður að finna sína
eigin leið. Þetta er ekki nema
rétt: blókin m,innir í senn á
gildi þeirrar kröfu að „kenna
til £ stormum sinnar tíðar“ og
þá ekki síður á nauðsyn þess,
að þeir sem í storminn vilja
ganga loggi miskunnarlaust
endurmat á fýnri röksemdir,
fyrri þekfcinigu, fyrri trú.
Ámi Bergmann.
Rússagrýla
Framlhald af 12. síðu.
landi sínu á friðartímum.
Það voru engir erlendir herir
á íslandi frá 1949 til 1951. En
á árinu 1951. þegar Kóreustyrj-
öldin geisaði, samþykktu íslend-
Fæðingum fækkar
Framhaild af 1. sáðu.
Aðfluttir frá útlöndum og brott-
fluttir — í svigum
1968: 756 (1.155)
1969: 493 (1.808)
1970: 628 (2.192)
Þessar tölur taia að sjálfsögðu
sínu méli, ,en þó er vert aðvekja
athygli á því að það diregur úr
fæðingum þessi þrjú ár og brott-
flutningar aukast. Þá er athygl-
isvert að hjónaböndupa fækkar
talsvert á síðasta ári.
ingar tillögu þesis efnis, að er-
lendur her skyldi staðsettur á
ísi.andi um tíma En í vamar-
samningnum er tekið fram, að
með samtals' 18 mánaða fyrir-
•ara geti ísland krafizt þess. að
vamarherinn hverfi úr landi.
Það hefur alltaf verið grund-
vallarstefna Tslands. allt frá ár-
Inu 1949 að erlendur her skuli
ekki staðsettur varanlega á fs-
'andi. Þessa stefnu áréttaði t.d.
fyrrverandi utanríkisráðherra
Emil .Tónsson á Alþingi sí’ðast-
'.ðinn vetur.
Erá islenzku sjónarmiði er það
*'-ins eðlilegt. að vamarsamn-
■nrinn skuli nú tekinn úpp
1. endurskoðunar í ljósi nýrra
aðstæðna. Við trúum því. að við
tum fullnægt öllum okkar
Mnm gagnvart NATO méð
að láta í té aðstöðu á Kefla-
víkurflugvelli. enda þótt hér
venði ekki erlendur varoarher.
QSKUM AÐ RÁÐA
eftirtalda starfsmenn:
□ VERKFRÆÐING
□ BLIKKSMIÐI
□ BLIKKSMÍÐANEMA
□ AÐSTOÐARMENN I
BLIKKSMÍÐI.
Blikksmiðjan VOGUR h/f
Auðbrekku 65, Kópavogi.

. ■

þeir, sem aka á
BRIDGESTONE sníódekkium, negldum
með SANDVIK snjónöglum,
komast Ieiðar sinnar í snjó og hálku.
Sendum gegn póslkröfu um !and allt
Verksfæðið opið alla daga kl. 7.30 fil kl. 22,
GÚMMIVNNUSTQFAN HF.
SKIPHOLTI 35 REYKJAVÍK SÍMI 31055

$
ý'vþ
Til sölu

SóIaSir' NYLON hiólbarðar til sÖlu.
SUMARDEKK — SNJÓDEKK
Ymsar stærðir á fólksbíla á mjög hagsfæðú
verði. Full ábyrgð tekin á sólningunni.
Sendum um allt land gegn póstkröfu.
BARÐINRI
ÁRMÚLA 7 SÍMI 30501 REYKJAVÍK.
H
y
4