Þjóðviljinn - 10.10.1971, Blaðsíða 6

£ SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN — Summíudaguir 10. október 1971.
Raflagnaefni úr plasti
ódýrt létt
og þjált
TVÖFÖLD EINANGRUN, ENGINN SAGGI — EKKERT RYÐ
ALLT ANNAR KOSTNAÐUR HJÁ ÞEIIVI SEM BYGGJA
ALLT ANNAÐ LÍF HJÁ ÞEIM SEM LEGGJA
Raflagnaefni úr piasti - létt og þjált
í meSförum - við margvísleg skilyrði.
IVIjög góöar rafíagnir aS dómi eftir-
litsmanna og þeirra fagmanna sem
reynt hafa.
Helmingi ódýrari en járnrör.
Fylgist meö tímanum.
Dæmi:
1 24 íbúSa blokk munaSi 96 þúsund
krónum f hreinan efnissparnað meS
þvf a3 nota plast rafiagnaefnl, auk
þæginda og minni flutningskostnaSar.
Plastið er hreinlegra og fljótunnara.
Með plast raflögn fæst einnig tvöföid
einangrun.
Aðalsölustaöir: REYKJAFELL HF LJÓSFARI HF
SKIPHOLTI 35 GRENSÁSVEGI 5
RAFLAGNDEILD KEA
AKUREYRI
Si
LANDSSAMBAND ÍSL. RAFVERKTAKA - HÓLATORG 2
PLASTIÐJAN BIARG
AKUREYRl SlMI (96) 12672
Ekki bara falleg
Hurðirnar okkar þekkjast af fallegri áferð,
völdu efni og faglegum frágangi. Hitt sést
ekki ein.s vel. Þær eru gerðar með
fulikomnustu tækni, sem hér þekkist. Smiðirnir
hjá okkur smíða fátt annað en hurðir, —
en þvf meira af hurðum. Þess vegna merkjum
við hurðirnar, sem fara frá okkur.
Þá geta aliir séð, að þær eru ekki bara
faliegar, — heldur líka góðar.
SE. INNIHURDIR ■ GÆDI í FYRIRRÚMI
SIGURÐUR
ELÍASSONHF.
AUÐBREKKU 52, KÓPAVOGI,
SÍMl 41380
07 Indversk undraveröld
Avallt mikið úrval al sérkennilegum aust-
urlenzkum skraut og listmunum til tæki-
færisgjafa. — Nýjar vörur komnar. m.a.
Bali-styttur, útskorin borð, vegghillnr
vörur úr messing og margt fleira, Einn-
tg margar tegundir af reykelsi og reyk-
elsiskerjum. Gjöfina sem veitir varanlega
ánægju fóið þér í JASMIN Snorrabr. 22.
Gamalt erindi og gleymt
Framhald af 5 síðu
safnsins er talinn 28. ágúst
1818, þótt ekki væri það opn-
að til afnota fyrr en nokkrum
árum síðar. £>að má telja Rafn
helzta stofnanda stiftsbóika-
saínsins sem nú heitir Lands-
bókasafn. Hann var vakinn og
sofinn við að safna bókagjöf-
um handa hinu unga safni. og
í skýrslu frá 1826 hafði hann
safnað hjá sjálfum sér og öðr-
um 918 bókum af 1545, sem
safnið þá átti. Nokkru áður
hafði hann tekið að sér að
veita viðtöku öllum erlendum
gjafabókum, búa um þær og
senda til fslands. Þetta starf
rækti hann kauplaust til
dauðadags. í október næsta ár
verða 100 ár liðin frá dauða
hans og væri fslendingum þá
skylt að minnast þessa holl-
vinar íslands og íslenzkra
mennta.
Stiftsbókasafnið var til heim-
ilis á dómkirkjuloftinu í
Reykjavík fram til ársins 1881,
er það var flutt í hið ný-
byggða Alþingishús. Á báðum
þessum stöðum sprengdi safn-
ið brátt utan af sér húsnæð-
ið, og á fyrstu árum þessarar
aldar voru þrengslin orðin svo
mikil, að varla var hægt að
vinna við safnið. Hannes Haf-
stein ráðherra átti mestan og
beztan þátt í að leysa vandann.
Árið 1905 fékk hann samþykkt
lög er heimiluðu honum aðláta
byggja fyrir 160 þúsundir
króna byggingu úr steini svo
stóra er nægði Landsbókasafn-
inu og Landsskjalasafninu í
50-60 ár, en hýsti jafnframt hin
önnur söfn meðan húsrúm
leyfir. Hornsteinn safnsins var
lagður 23. sept. 1906 og við
það tækifæri sagði Hannes
Hafstein þessi orð: „1 dag
eigum vér að leggja homstein
að mikilsverðu og merkilegu
húsi, stórhýsi er á að geyma
fjársjóðu, sem vér vonum að
eigi fyrir sér að vaxa með
vaxaindi viðgangi og menning
þessarar þjóðar, eins og safn
það sem þetta hús er sér-
staklega ætlað að varðveita,
hefur eflzt og aiukizt með
vaxandi mannrænu, sjálfsdáð
og sjálfstæði þjóðar vorrar á
öldinni sem ieið.“
Safnahúsið kostaði með öll-
um innanstok'ksmunaim 222
þúsundir kr., en sjálf byggingin
hafði farið 14. þ. kr. fram úr
áætlun. Þegar Landsbókasafnið
var flutt í hið nýja húsnæði
taldi það 70 þúsund bindi.
Þegar safnið var aldargamalt
1918 var bindafjöldinn orðinn
100 þúsund. Arfeg aukninv
þess var því að meðaltali 1000
bindi á ári í eina öld. Á
nasstu 25 árum frá 1919-1944
var aukinángin að meðaltaili
2200 bindi, en á árunum 1945-
1963 var hún 4500 bindi
á ári, og nú er bókaeign
safnsins um 250 þúsundir
binda.
Svo sem fyrr var sagt gerðu
lögin frá 1905 ráð fyrir
því að byggt yrði hús, sem
nægja mundi þörfum Lands-
bókasafnsins og Landsskjala-
safnsins í næstiu 50-60 ár. Þeir
sem sömdu þessi lög reyndust
furðuglöggir f þessum efnum.
Fonnmenjasafnið og náttúru-
gripasafnið eru nú basði flutt
á brott og hefur Landsbóka-
safnið fengið húsnæði beggja.
Ef svo hefði ekki orðið mundi
Landsbókasafnjð nú vera kom-
ið í álíka vandræði og það
var í á síðustu árum vistar
sinnar í Alþingishúsinu í
byrjun þessarar aldar. En ef
safnið heldur áfram að vaxa
þótt ekki verði nema í sömu
hlutföllum og undanfarna tvo
áratugi þá mun það á fáum
árum sprengja af sér það hús-
næði sem það nú hefur. En að
sjálfsögðu verður að gera ráð
fyrir aðsafniðmuni vaxa miklu
örar í næstu framtíð en það
hefur gert til þessa. Því að í
rauninni er vöxtur Landsbóka-
safnsins svo grátlega lítill, að
þjóðin má blátt áfram blygðast
sín fyrir. En það er engin
furða þótt vöxtur þess sé lítill
þegar litið er til þeirrar fjár-
veitingar sem alþingi mylgrar
í það. Ég hef litið í fjárlögin
frá 1959 til þessa dags og koma
þá í ljós þessar snautlegu töl-
ur: Á árinu 1959 er safminu
veitt til bólca-tímai'ita-hand-
ritakaupa og bókbands 400 þús.
kr.; á árunum 1960-1962 450
þús. kr. og 1963 600 þús kr.
Meira en hélmdngur þessarar
fjárveitingar gengur til bók-
bandsins eins saman. Afgang-
urinn fer að mestu í áskriftar-
kaup á tímaritum og öðrum
slíkum ritum og safnið hefur
svo til ekkert fjármagn til
kaupa á bókum eftir frjálsu
vali. Mér íinnst slíkt fjárfram-
lag ekki ná nokkurri átt. Þessa
stundina ætti fjárveiting til
bókakaupanna einna ekki að
vera undir 1 miljón á ári
handa aöalbók.aaafni þjóðar,
sem telLur sig siðmenntaða. Eða
hafa menn alls ekki gert sér
grein fyrir því, að á þeim ár-
um, sem hér hafa verið rædd
í sambandi við fjárveitingar
til Landsbókasafnsins, hafa
farið fram tvær gengisfelling-
ar á krónunni ókkar?
essi furðulegi naúmleiíd
fjárveitingarvaldsins við
Landsbókasafnið stingur mjög
í stúf við örlæti þess á öðr-
um sviðum. Á þessu ári hefur
alþingi fært þjóðkirkjunni að
gjöf Skálholtsstað og 1 milj.
kr. á ári hverju í skotsilfur
til áframhaldandi uppbygglng-
ar í Skálholti og- þeirrar
starfrækslui, sem biskup og
kirkjuráð koma þar u.pp. Ég
er í sjálfu sér ekki að telja
þetta verk eftir. Að vísu er
ég einn af hinum þjáðu skatt-
greiðendum þessa lands. Ég og
starfsfélagar mínir erum í hin-
um fjölmenna hópi þeirra ís-
lendimga, sem ekki geta svik-
ið undan skatti, þótt við vær-
um allir af vilja gerðir. Við
borgum ekki aðeins okkar,
eigin skatta, heldur borg-
um við einnig skatt fyrir þá
sælu samborgara okkar, sem
kunna að telja fram, eins og
sagti er. Við gerum þettai
þegjandi og orðalaust, enda
er ok.kur kennt að elska ná-
ungann eins og sjálfa okkur
— skattsvilcara eldki undan-
skilda. Þess vegna minnumst
við þelrra í bænum okkar.
En m.a. vegna aðstöðu okkar
gagnvart skattaframtalinu
stendur okkur ekki alveg á
sama. um hvernig farið er
með skattpening okkar. Ég
endurtek því fyrir mína hönd:
ég sé efcki eftir þessum gjöf-
um til þjóðkirkjunnar. Bn ég
vil hafa eitthvert vit og sam-
ræmi 1 hlutunum: Ef ríkið
getur sér að meinalausu gefið
þjóðkirkjunni eina miljón á
ári til að risla sér við í tún-
fætinum í Skálholti, en hefur
ekki ráð á að veita mesta
menntabóli Islendinga, Lands-
bókasafninu, sömu upphæð til
bókakaupa, ef söfinuður í
Reykjavík getur á edmium éra-
tug byggt kirkju fyrir fjóra
tugi miljóna, en hið opinbera
getur ekki á sama tíma byggt
ríkisbókhlöðu handa landinu,
þá er þessi þjóð blátt áfram
eitthvað biluð í blessuðum
litla kollinum sínum.
Ininan fárra ára mun Lands-
bókasafnið komast í þá
sömu húsnæðiskreppu og svo
oft áður í langri sögu þess.
Þessari húsnæðiskreppu verð-
ur að afstýra og henni verð-
ur ekki afstýrt með öðru en
því að byggð verði ríkisbók-
hlaða af eldci minni framsýni^
en þeirri, þegar aldamótakyn-
slóðin reisti af fátækt sinni
húsið við Hverfisgötu yfir
söfn landsins. Þetta mætti vera
afmæligjöf, er þjóðin gæfi
sjálfri sér, er 11 aldir eru
liðnar frá byggð norrænna
manna á Islandi. Slík Ríkis-
bókhlaða mundi þá einnig geta
leyst annað húsnæðisvandamál
íslenzkra mennta. Ég á við, að
þjóðskjalasafnið gæti þá feng-
ið allt safnhúsð til umráða.
Þjóðskjalasafnið á eiranig við
mikil húsnœðisvandræði að
etja, en með þessu yrði vandi
þess leystur um langa fram-
tíð. I sama mund mætti
stofna nýja deild í þjóðskjala-
safninú: atvinnuskjalasafn þar
sem geymdar væru fornar og
nýjar heimildir um fram-
leiðslu og verzlun Islands,
heimildir, sem að öðrum kosti
verða sorpeyðingarstöðvunum
að bráð. Að lokum þetta:
bygging ríkisbókhlöðu í
Reykjavík er metnaðar- og
menningarmál, sem við getum
ekki sikotið okfcur undan, og
málið þolir efcki bið.
Eg sé að mér hefur orðið
æði tíðrætt um bækur,
kannski ég rabbi að lokum
lítilsháttar um manneskjurnar.
Og hvað skyldi þá vera hendi
nær en unga kynslóðin, sem
er að vaxa úr grasi og á að
erfa landið. Ég get ekki hrós-
að mér af að hafa náin kynni
af þessari kynslóð þótt ég
hafi kennt henni alllengi er
hún var að renna skeiðið frá
fermingaraldri til um það bil
17 ára aldurs. En þegar ég hef
hlýtt á tál manna um upp-
lausnina í æskulýðnum, sjálfs-
þótta’ hans og sjálfræði, þá
hefur mér oft orðið það á að
bera hann : samán við mín eig-
in æstouár og. mína eigin kyn-
slóð, þótt ég raunar sé kominn
á þann aldur er fáir vilja síina
bamæsku muna. Við þennan
samanburð hefur mér sérstak-
lega orðið starsýnt á þá þjóð-
félagslegu staðreynd, að hin
unga ísl. kynslóð vinnur meira
og hefur miklu meiri tekjur
en titt var um okkur, kreppu-
kynslóðina, sem fékk litla
vinnu og lítt borgaða í upp-
vextinum. Ef ég lít á þann
hluta hinnar ungu kynslóðar.
sem ég þekki nánar, hina ungu
menntamenn eða mennta-
mannaefmi, þá vinna þeir flest-
ir baki brotnu alla sumarmán-
uðina á sjó og landi, þeir
eru gervimálarar húsa, þeir
eru í byggingarvínnu, þedr
eru togarasjómenn og báta-
Bjómenn. Ég veit ekki hvort
til eru hagtölur um það. hve
mikill er hiutur ungra manna
í lauinatekjum þjóðarinnar en
trúlega er hann ekki lítiil. En
án þessara tekna ungs fólks
mundi það alls ekki ge-ta fyllt
skóla hins íslenzka fræðslu-
kerfis. Ef þið, hlustendur góð-
ir, kæmuð inn í kennarastofu
i skólum Reykjavíkur, þá
munduð þið sjá við hliðina á
öldumgum, sem gránað hafa
í þjónustu uppeldismálanna,
kornunga menn, sem hafa ekki
enn losnað við hvolpsilegar
hreyfingar skólastráksins. Þetta
eru stúdentar jafnvel á fyrsta
ári, stundakennarar og íhlaupa-
komnarar, sem þegar eru farn-
ir að ala upp hina yngri
árganga æskulýðsins. Þessir
menn stunda flestir héskóla-
nám, en verða að vinna fyrir
sér með þessum hætti, og án
þeirra væri sennilega eikki
hægt að halda uppi fuillri
kennslu í fræðslukerfinu.
Margir þeirra haía þegar
stofrnað heimili, og er það
enn eitt einkenni ungra manna
á íslandi, að þeir vilja ólmir
í hjónaband. Hin unga kynslóð
nútímans vinnur meira giftir
sig fyrr, tekur fyrr á sig þjóð-
félagslega ábyrgð en mín kyn-
slóð gerði fyrir um það bil
30 árum. Og að sjálfsögðu
verður hún að bera allar þær
áhyggjur, sem fylgja þessari
þjóðfélagslegu ábyrgð, og þær
eru margar.
Leýfið mér að fara dálítinn
útúrdúr. Fýrir meira en
19 öldum var boðuð nýstár-
leg hagfræði snauðum lýð og
umkomulitlum austur í Galí-
leu. Þessi hagfræðiboöskap-
ur var ekki boðaður í skraut-
legum kirkjum heldur undir
beru lofti, guðs blái himinn var
kirkjuhvelfing þeirra manna,
er hlýddu á fagnaðarerind-
ið: Berið ekki áhyggjur fyrir
morgundeginum, látið hverjum
degi nægja sína þjáning lítið
til fuglanna í loftinu ag drag-
ið dám af þeim, skoðið akurs-
ins liljugrös. Og hinir snauðu
menn hlýddu hugfangnir á
þennan boðslcap, því að þeir
vissu að guðsríki var í nánd
og í guðsríki er hagfræði ekki
til — vonandi þó kiannski
nokkrir hagfræðingar. Þessum
léttlynda boðskap frá Galíleu
er lítt á loft haldið af kirlcj-
unni. Bn hann hefur verið
framkvæmdur meðal vissra
þjóðfélagshópa, . meðal lista-
manna og háskólaborgara á 19.
ag langt fram á 20 öld. Ég og
margir aðrir Halfnawstúdent-
ar lifðum no'kkur ár sam-
kvæmt líf sregium þessarar
hagfræði: Við bárum ekki á-
hyggjur fyrir morgundeginum,
við létum hverjum degi nægja
sína þjáning, og þegar . við
vorurn ekki að læra hagfræði
hjá fuglum himinsins, skoðuð-
um við liljur vailarins, þess-
ar, sem vinna ekki né spinna.
En að sjálfsögðu gat þetta
ekki varað eilíflega: við hurf-
um aftur til borgairalegs lífs
og nú tók við heimsalvaram —
og hagfræði Benjamíns Ei-
rikssonar.
Ég hygg aö hin unga íslenzka
kynsióð nútímans haífi
orðið að læra þá hagfræði
miklu fyrr en ég og mínir
samtíðarmenn. Þessi kynslóð
er borgaralegri en við vorum,
meðal annars vegna þess, að
hún verður miklu fyrr að taka
á sig borgaralegar skyldur og
leysa sömu vandamál og þeir
sem rosknir eru. Til að mynda
verður hún að ráða fram úr
þeim vanda hvernig hún á
að fá þak yfir höfuðið á sér.
Þótt húsnæðisvandræðin séu
kannski eikki kyrislóðabundin,
þá er víst, að þau hvíla af
miklum þunga á ungúm berð-
um uppvaxandi iJyTBsIóðar.
Þeir sem ekki eru fæddir með
íbúð eða einbýlishús í miunn-
inum fá brátt ekki með neinu
móti leyst húsnæðisvandamál
sín. Það er komið svo hér í
höfuðstaðnum, að húsnœðis-
vandræði fólks eru orðin einn
öruggasti gróðavegur einstakra
manna. Það er ekki aðeins
hægt að græða góðan pening
á íbúðum komnum undir tré-
verk, eins og það er kallað,
100 þúsund eða hátt upp í 200
þús. á íbúð heldur geta lóð-
arréttindin ein fært mönrium
upp í hendurnar álíka upp-
hæðir. Tveggja herbergja í-
búðir eru nú leigðar á 3500
kr. á mánuði, þriggja her-
bergja á 5200, og ársleigan
greidd fyrirfram. Blygðunar-
leysið í húsabraskinu er orð-
ið slíkt á íslandi og ekki
sízt í Reykjávík, að vart mun
þekkjast í siðuðu þjóðfélagi.
Einn frægasti byltingarmaður
Frakidands á 18. öld, St. Just,
sagði einu sinmi, að brauðið
væri réttur fólksins. En er;
ek.ki húsnæði líka réttur fólfcs-
ins, er það ekki jafn knýjandi
fi'umþörf manna og matur og
drykkur? Ég vil ijúka þessu
hjali með þeirri ósk, að hinni
ungu kynslóð Isiands megi
takast að skrifa húsnæðisrétt-
inn á mannréttindaskrá ís-
lenzku þjóðarinnar..
Skóla-
Skólaúlpur — Skólabuxur
skyrtur — og margt fleira fyrir skóla-
æskuna. — Póstsendum.
V
©X.
Laugavegi 71
Sími 20141
U