Þjóðviljinn - 19.10.1971, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVTLJHNN — Þiáðrjiídiagur 19. ofctðber 1971.
— Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Utgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Sigurður Guðmundsson, Svavar Gestsson (áb.).
Auglýsingastjóri: Heimir Ingimarsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig 19. Siml 17500
(5 línur). — Askriftarverð kr. 195,00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 12,00.
/ áföngum
^lþýðubandalQgið varð til 1956 sem einingarsam-
tök verkalýðssinna úr tveimur flokkum. í>ann-
ig varð Alþýðubandalagið til sem áfangi í samein-
injgarviðleitni vinstrimann-a. Enda þó'ltt þannig
hafi til tekizt að Alþýðubandalagið hafi síðar
klofnað verður ekki sagt að þessi tilraun hafi imis-
tekizt. Enn er Alþýðubandalagið öflug stjóm-
málasamtök og víðfeðm og enn er Alþýðubanda-
laigið reiðubúið til þess að leggja sameiningarvið-
leitni vinstrimanna lið. Hins vegar ber að taka
fram að raunveruleg sameining vinstrimanna ger-
isf ekki með ákvörðunum forustumanna — til þess
að sameining sé raunveruleg verður hvati hennar
að koma frá fólkinu sjálfu í hinum ýimsu stjóm-
málafélögum vinstrimanna. „Toppa“-sameining
er engin sameining — slíkt er aðeins gervieining.
jþrír vinstriflokkar hafa nú myndað með sér rík-
isstjóm og ríkisstjómarsamstarfið hlýtur ein-
mitt að verða nokkur prófsteinn á þau viðhorf
sem aðilar stjómarinnar hafa til vinstrasamstarfs.
Alþýðubandalagið hefur jafnan lagt áherzlu á að
það væm málefnin sem ráða úrslitum um það
hvort ríkisstjóm fylgir vinstristefnu — ekki það
hvort flokkamir kalla sig vinstriflokka. Málefna-
samningur ríkisstjórnarinnar er svar við kröf-
um síðustu alþingiskosninga um vinstristefnu og
heilindi þeirra, sem .að rikisstjóminni standa við
framkvæmd þeirrar stefnu, verða vitnisburður um
viðhorf til frekara samstarfs.
Jsjameining flokka gerist nefnilega ekki með einu
handtaki — sajmeining vinstri flokka hlýtur
að gerast í áföngum, mörgum áföngum, og sam-
starfið að ríkisstjóm getur heitið fyrsti áfangi á
langri leið. Hugmyndir um tafarlausa sameiningu
heilla stjómmálaflokka eru bamaskapur sem ekki
eiga stoð í raunveruleikanum.
/ samræmi við fyrírheit
jþjóðviljinn birti á sunnudaginn tilvitnanir í um-
mæli fjögurra stjórnmálamanna frá umræð-
um þegar ísland varð aðili að NATO. í þessum
tilvitnunum kemur fram að allir töldu þessir
stjórnmálamenn óeðlilegt að hér væri her á frið-
artímum og þeir hétu því að hernám landsins og
aðild að Atlanzhafsbandalaginu ættu alls ekki að
fara saman. Nú hefur annað hins vegar komið
á daginn síðustu 20 árin, en núverandi ríkisstjóm
hefur hins vegar ákveðið að láta á það reyna og
hefur ákveðið að vísa hernum úr landi. Það væri
í samræmi við álit og fyrirheit stjómmálamann-
anna fjögurra, þeirra Bjarna Benediktssonar, Her-
manns Jónassonar og Stefáns Jóhanns Stefáns-
sonar, og Dean Achesons utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna. — sv.
Nokkur meginatriði úr ræðu forsætisráðherra í gær
Sterkur vilji til samstöðu og
samstarfs í stjórnarflokkunum
1 lok ræðu sinnar á alþingi í
gær lagöi forsætisráftherra Ól-
afur Jóhanncsson áherzlu á þau
meginatriði sem í stefnu núver-
andi ríkisstjómar væru frá-
brugðin stefnu „viðreisnar"-
stjómarinnar. I lokaorðum sín-
um sagði forsætisróðherra m.a.:
RÍKISSTJÓRN VINNANDI
FÓLKS
Ég hygg, að ein mikilvægasta
gmnidvallarstefnuibreytingin sé
sú, að líúverandi ríkisstjóm er
og vill vera ríkisstjóm hins
vinnandi fóllks í landdnju, laiun-
þega og framleiðenda til sjévar
og sveita. Hún vill stjóma í
þeirra þégu og ihafa sem nónast
samstarf við samtök laiunafólics
og framleiðanda. Fyrrverandi
ríWsstjióm beitti hins vegar rík-
isvaldinu hvað eftir annað giegn
verkalýðsihreyifingu og launa-
fólki, bæði með setningu bráðan
birgðallaga og gerðardómum í
kjaradeilum, en einnig með því
að beita gengistekkun æ ofan í
æ og rýrðd þannig kjör laun-
þega eftir að þeir höfðu háð
árangursrfka kjarabaráttu Nú-
verandi rfkdsstjóm hefur aftur
á móti sett sér það meginimark-
mið, að bæta verulega afkomu
verkafólks, bænda, sjómanna.
iðnverkafólks og allra þeirm,
sem búa við hliðstæð kjör. Jaifln-
framt hefur hún heitið því, að
hún muni ekki beita gengis-
lækkun gegn þeim vanda, sem
nú er við að glíma í efnahags-
málum. Þar að auki hefur hún
ákveðið að stytta vinnuvikuna
rúður í 40 situndir án breytinga
á vikukaupí og lenigja orlof i 4
vikur. Hún hefur þegar leiðrétt
þau 1,3 vísitölustig. sem felld
voru. niður með verðstöðvunar-
lögum fyrrverandi ríkisstjómar
og látið taka inn í kaupgjaMs-
vísitöluna þau 2 visitölustlg, sem
ákveðið var í verðstöðvunarlög-
um, að ekki skyldu reiknuð í
kaupgjaldsvisitölunni fram til
1. sept.. Auk þess viil núver-
andi ríkisstjóm vinna að því í
nánu samstarfi við samtök vinn-
andi fólks í landinu, að kaup-
móttur launa verkafðlks, bænda,
sjómamna, iðnverfcaflólks og ann-
ars láglaunafóflks auikist i áflöng-
um um 20% á næstu tveimur
árum. Verður að vona að þessi
markmáð náist með frjálsum
sammimgum launþega og at-
vinnurekenda, og ríkdsstjómin
mun að sjálfáögðu beita élhrifumO
eínium í þó átt að svo megi
verða. Umifram allt mun hún
reyna að tryiggja að umsamdar
kjambætur renni ekki út í
sandinm, svo að steifna ríkis-
stjómairínnar um kaupmáttar-
aukningu komisit raiunverulega í
framkvæmd. Hér heifur þvi orð-
ið grundvallar stefnubreyting
hvað snertir meðferð ríkisvalds-
ins miðað við það sem var. í
stað þess sfyrjaldarástands sem
alltof oft rfkti á vimnumarkað-
inum I tfð fyrrverandi rfkis-
stjómar, leitar núverandi rfkis-
stjóm samvinnu við launþega-
samtökin og samtök framleið-
enda til sjávar og sveita til
þess að stuðla að vinnufriði,
aukinni hagsæld, meiri fram-
leiðslu og framleiðni og bættum
hag og betra iffi fólksins í land-
imu.
AÆTLANABÚSK A PUR
Ég vil niefna aðra meginbreyt-
ingu. Með málefnasamningnum
frá 14. júli er því slegið föstu,
að komið skuli á skipulögðum á-
aetlunarbúskap á íslandi, þannig
að undirstöðuatvinnuvegimir
verði efldir á grundvelli áætlun-
argerðar undir forystu rikis-
valdsins. 1 þessu skyni verður
komið á fót Framvæmdastofn-
un ríkisins, sem hafa skal á
hendi heildarstjóm fjárfesting-
armála og frumfcvæði í atvinnu-
mólum, gera áætlanir til langs
tíma um þróun þjóðarbúsins og
framkvœmdaáætlanir til
skemmri tíma og raða fjóirfest-
ingairframkvæmdum með tilliti
til mi'kilvægi þeirra fyrir þjóð-
arbúið. í stað handabólfsins, sem
einkenndi eflnaihagsstefnu fyrr-
verandi ríkisstjómar, koma nú
skipuleg vinnubrögð og áætlun-
arbúskapur. I stað þess að láta
Ólafur Jóhanncsson.
handahófsleg og skammvinn
gróðasjónarmið ráöa forgangi
fjórfestingarframfcvæmda, verö-
ur nú steflnit markvisst að
auknum hagvexti, meiri fram-
leiðslu, meiri framleiðni og fiullri
atvinnu fyrir alla með þvl að
skipuleggja efinahagskerfið
þannig, að það þjlóni bezfc mairk-
rniðum ríkisstjómarinnar um
bætt kjör, betra líf og bjartari
firamitíð fióflksins í landinu.
En jaiflnfinamt hinum skipulega
áætlumarbúskap vill ríkisstjórn-
in efla firjálst framtak í at-
vinnurefcstri, bæði eimstaklinga
og féiaga, en þar sem firjálst
framtak einstaklingslns og fé-
laga duigir ekiki til verður hið
opmbera, rfki og sweitarfélög,
að jkoma til ag hjáli>a viö að
ryðja Iframlþróuninni braut. Két.t
er að taka fram, að það er langt
í fná að rífcisstjómin stefni að
hafitabúskap eða skömmtunar-
kerfi, þótt tefcinn verði upp
skipulegur áætlunarbúsfcapur.
Það hefiur aldrei komið til
greina að stefna að haftabúsfcap
og skömmtunarkerfi. Hins vegar
er höfuðmarkmiðið, að skipu-
leggja ríkisbúskapinn þannig, að
fióllkið í landinu njóti betra iífs
og baitnamdi kjara án hafita og
skömmitunar, en raða fjárfest-
ingarframfcvæmdum efitir milcil-
vasgi þedrra fyrir þjóðarbúið og
hagsæld þjóðairinnar allrar.
LANDHELGISMAL
Þá vil ég nefna steflnuna í
landhelgismálinu. I stað þess
tómlætis og sdnnuleysis sem
lengst af ríkti um landhelgis-
miálið á því tímábili, sem fyrr-
verandi nfcisstjóm sat að völd-
um hefiur núverandi ríkisstjórn
tekið upp þá stefnu, að segja
upp landhelgissamningunum við
Breta og Vestur-Þjóðverja og
feera út fiskveiðilögsögunia í 50
sjómílur í síðasta lagi 1. sept-
ember 1972. Þetta er eitt stærsta
og mikilvægasta mál þjóðairinn-
ar í dag og ég segi óhikað að
þjóðin öll er nú einhuga um
þessa stefnu.
Við erum þeirrar skoðunar, að
þjóð, sem byggir um 80-90%
útfflutningstekna sinna á öski
og fiskafuirðum, eigi rétt til
fiskveiðilögsögu sem nær til alls
landsigrunnsins. Það er greini-
legt að fiskistofnamir við Is-
land þda ekfci meiri veiði en nú
á sér stað. Elf Islendingar ætla
að aufca fistoveiðar sínar verður
það að gerast á þann hátt, að
við töfcum stærra hlutfall af
vciðinni úr sjónum umhverfis
landið en við Höflum gert fram
að þessu. En útlendingar veíða
nú um helmimg aifflans við Is-
land. Reynslan hefiur sýnt, að
beir hirða lfitt um flskvemdun-
arsjónarmið, en stunda gjaman
rányrfcju á miðunum. Við er-
um því að vemda lífthagsmnni
ckkar Islendiiniga, þegar við fær-
um út landhelgina í 50 mílur.
Enda þótt því hafii verið haldtð
fram af erlenidum aðilum, að
við vasrum að brjóta alþjóða-
lög með þvi að færa út flisk-
veiðilögsöguna, þá hefiur þeirn
sömu eríendu aðilum vafizt
tunga um tönm, þegar þeir hafa
verið heðnir að benda á, hrvaða
afiþjóðalög við séum að brjóta
með fyrirhugaðri útfserslu. Emda
er það sannast sagnai, að við
brjötum engin alþjóðalög með
því að færa út fflskveiðilögsögu
okkar í 50 sjómílur, heldur eiga
þessar aðgerðir okfcar stoð í á-
kvörðumim margra ríkja, auk
þess sem alþjóðalög um land-
grunnið eru ótvíræð hvað snert-
ir rétt strandríkja til þess að
hagnýta sér eflnahagsdeg gæði
á botmi landgrunmsins. En auð-
vitað er það í samræmi við heil-
brigða skynsemi, að rétturinn til
botnsins og gæða sjávarims yfir
honum fylgist að. En aðalatrið-
ið er þó, að það er ekki til nem
almennt viðurkennd þjóðréttar-
regla um viðáttu landheligi. Þess
vegna er það réttur hvers
strandríkis að ákveða fisfcveiði-
landhélgi sfilna með einhliða að-
gerðum innan sanngjamra og
eðlilegra marka. Núverandli rí'k-
isstjóm hefiur mótað trausta og
farsæla stefnu í samræmi við
haigsmuni þjóðarinnar og við
munum framfcvæma þessa
stefnu á grumdvelli réttlætis og
sann'girmi.
Það hefur einnig orðið mik-
il breyting frá því sem var í
tíð fyrrverandi ríkisistjómar
hvað snertir kynnin-gu á lond-
helgismálinu og röksemdum
okkar í því. Þann stutta tíma,
sem núverandi ríkisstjóm hefi-
ur setið að völdum. hiefiur hún
gert meira til þess að kynna
landhelgismálið heima og er-
lendis, heldur en fyrrverandi
ríkisstjóm gerði öll þau 12 ár
samanlögð, sem bún sat að
völdum. Þessu mikla kynning-
arstarfi mun baldið áfram og
sttafnt að því, að sá ^Jning^y
sbapist sem víðast í heimdnum,
að ísland eigi fylista rétt til
þeirrar 50 máina fisfcveiðilög-
sö'gu, sem ríkisstjomin hefu'r
ákveðið að skúli taka gildi 1.
september n.k. Það getur að
sj-álfsögðu orðið þungur róður
í landhelgismálinu. Vel má
vera að einhverjum detti í
hug að beita okkur þvingunar-
aðgerðum En í þesgu máli
verða íslendinigar ekki kúgað-
ir. Það skal hér sagt í eitt
skipti fýrir öll.
í STAÐ AFTANÍOSSA-
HÁTTAR . . .
Það hefur einnig orðið stór-
kostleg stefnubreyting i utan-
ríki-smálum. í stað aftaníossa-
háttar og undanlátssemi, sem
Framh. á 2. síðu.
Stjórnarandstaðan á þingi í gær*.
Alvarlegast er gáleysiB í
utanríkis- og öryggismálum
sagði Jóhann Hafstein
Það langalvaríegasta við sátt-
mála sitjómarflókka-nna er gá-
laus stefna þeirra í utanríkis-
og öryggismálum, sagði Jóhann
Hafstein formaður Sjálfstæðis-
flokksins í ræðu sinni á al-
þingi í gær er hann fjallaði
um stefnuyfirlýsiingu ríkis-
stjórnarinnar.
Jóhann sagði þó, að Sjálf-
stæðismenn vildu ekki hafa
her á friðartímum, en samt
mætti ekki byggja neina stefinu
á þessu hugtaki „friðartímar"
svo margt hefði breytzt frá
því að það varð til.
Jóhann Haístein taldi að það
væri ákaflega alvarlegt að láta
„kommúnista" ráða ferðinni í
utanríkismálum. Taldi hann
háskalega þá staðreynd að það
væri ágredningur meðal ríkis-
stjórnarflokkanna um afstöðuina
til NATO.
f lok ræðu sinnar lýsti Jó-
hann yfir andstöðu við stefnu
ríkisstjómarinnar í hvivetna,
enda væri hún andstæð stefnu
Sjálfstæðisflokksiins. Kvaðst Jó-
hann sérstaklega andvígur rík-
isstjóminni vegna mikilla á-
hrifa kommúnista. Hann sagði
að stjómarandstaða Sjálf-
stæðisflokksins yrði hörð, mál-
efnaleg og sanngjöm.
I ræðu Jóhanns Hafstein kom
fram fyrirheit um stuðningvið
það markmið að færa út land-
helgina.
Jóhann Hafstein vakti athygli
í þingsalnum í gær fyrir ýmis
ummæli sín. Meðal annarskvað
hann eftir Davíð „Orðstír hlaut
af illum sigri Ólafiur kóngur
digri“, og ennfremur sagði
hann um vinstri stjómina 1956-
1958 „Þá var hún bezt er hún
sveik mest“.
ENDURHÆFING.
Benedikt Gröndal sagði i
ræðu sinni að Alþýðuflokkur-
inn stæði nú einn og yrði að
enduihæfa stefnu sína i ýms-
um málum í anda jafnaðar-
stefnunnar. Hann sagði Al-
þýðuflokkinn verða í málefna-
legri stjómarandstöðu ogmyndi
það metið á hverjum tíma sem
fram kynni að koma frá ríkis-
stjórninni.