Þjóðviljinn - 19.10.1971, Blaðsíða 7

Þriðju<Jaeur 19. ofktóber 1971 — ÞJÓÐVTLJINN — SlÐA [
BRÉF FRÁ JÓNASI Á ALLSHERJARÞINGINU
.....................,’^L.- 4 ■■ ^ ■ ;É?1
Á kortinu sést Ijóslega hversu stórt friðaöa svæðið er, Indlanus liaf er ekki teljandi minna en NorC ur-Atlanzhaf.
CEYLON LEGGUR FRAM TILLÖGU UM AÐ
átjándu öld. Við erum staðráð-
in í að láta þetta ekki endur-
taka sig, við viljum stugga
stríðsvélum stórvéldanna frá
Indlandshafi og tryggja bað, að
þau geri ekki okkar heimshluta
að vigvelli. Bkki ber þó að líta
á tillöguna sem bundna við
einkahagsmuni þeirra þjóða
sem búa við Indlandshaf. Hún
er þáttur í allsherjarafvopnun
og framlag til friðar og ör.
yggis í heiminum.
Það er einlæg von mín, að
það þing Sameinuðu þjóðanna,
sem nú er háð, viðurkenni mik-
ilvægi tillögunnar og tryggi
það, að hún nái fram að ganga,
og leggi þannig sitt af mörkum
til velferðar manrikyns og frið-
ar á jörðu. ’
Nokkrum dögum áður en frú
Bandaranaike hélt ræðu sína,
dreifði Shirley Ameransinghe,
fastafulltrúi Ceylon á Allsherj-
arþinginu, bréfi því er hér fer
á eftir, til þingheims. til að
kynna tillöguna:
Stjóm min hefur falið mér á
hendur, að leggja fram tillögu
þess efnis fyrir Allsherjarþing-
ið, að Indlandshaf verði friS-
lýst. Við teljum brýna nauðsyn
bera til, að tillagan nái fram
að ganga á þessu, hinu tuttug-
asta og sjötta, þingi Sameinuðu
þjóðanna,
Á starfstíma sínum hafa
Sameinuðu þjóðimar þegar
stigið nokikur mikilvæg spor í
átt til varðveizlu friðar, öryggis
og afvopnunar í heiminum og
sem dæmi um það má nefha
Tlateloloo-sáttmálann sem Ein-
ing£irsamtök Afríku gerðu um
það, að engin kjamavopn
skyldu vera í álfunni.
Ceylonstjóm telur það afar
þýðingarmikinn þátt í afvopn-
unarmálum, að æ fleiri svajði
jarðarinnar verði friðlýst, og
að hemaðarbrölt verði útílægt
INDLANDSHAF VERÐI FRIÐLÝST SVÆÐI
New Yorlk 11. otktðber. — CeykwTr-tillagan um
friðlýsingu Indlandshafs, sem ég minntist á um daginn og
A1 lsherj arnefndin heftur nú samfþykfot að taifoa á
dagsfcrá, hlýtuir að teljast eitt af stórmálunum hér.
Mörgum leifouir eflaust forvitni á að fregna frekar u’.n
þessa tillögu. Þess vegna sendi ég ykkur þessa
greinargerð, se’m fastafulltrúi Ceylon hjá S.Þ., Shirley
Amerasinghe, lét fylgja tillögunni í Allsherjamefndinni.
Mér er founnuigt um. að tillaga þessi hefur vakið upp
gömlfu huigmyndimar um friðlýsánigu Eystrasaltsins.
Að minmsta foosti er um það rsett milll Skandínavanna,
að rétt sé að ýta nú fram því máli. Slíkor
friðlýsingar, sem í eðli sínu em násfcyldar landhelgisað-
gerðum okfoar fslendinga og annarra, eiga sér að
sjálfsögðu miarga fylgjendur (Indverjinn sem situr við
hlið mér meðan ég skrifa þetta, fullyrðir að
iriðlýsing Indlandshafs verði samþykkt á þessu þingi)
en þær eiga sér svo öfluga andstæðinga, þá hina stórn
sem alltaf eru á nálum út af hemaðarhagsmiunum
sánum: Rússa og Bandarikjamenn. En sóknin á
þessu sviði sýnir, ásamt mörgu öðru. að stórveldunum
liðst efoki lengur að ráðsfoa með þemnan hnött dfokar
að vild. Og að sjálfsögðu hljótum við íslendingar
að styðja allar slikar friðlýsingartillögur. Hver veit nema
þessi þróun leiði til þess, einn góðan veðurdag,
að Norður-Atlanzhafið verði friðlýst (setli það sé nema
svona þriðjungi stærra en Indlandshaf?) — og þar
með verði úr sögiunni allt hersfoipabrölt, hvort
heldur Rússa eða NATO-iþjóða, í kring um okfcar
góða land? — Jónas.
Frú Bandaranaike: Brýn nauðsyn á að tillagran nái fram að ganga tafarlaust, áður en stórveldin
hefja hernaðarbrölt á Indlandshafi — við vilj um ekki að þan geri heimshluta okkar að vígvelli.
I ræðu sinni á Allsherjar-
þinginu fórust frú Bandara-
naike, forsætisráðherra Ceylon
mcðal annars svo orð:
Herra þingíonseti, megintil-
gangurinn með ávarpi mínu til
Allsherjarþingsins, er að leggja
fram tillögu, sem yrði afar
mikilsvert spor í friðarátt, ef
hún Ihlyti samiþykkt þingsins.
Tillaga mín er sú, að Indlands-
haf verði friðlýst svæði, og það
eitns fljótt og kostur er. Efni
tillögunnar er ekki algerlega
nýtt í eðli sinu. Friðlýst svæði
eru óaðsiljanlegur þáttur hlut-
leysisstefnu, og ef að ríki er
hlutlaust, þá leiðir þaðafsjálfu
sér að allt umráðasvæði þess,
hvort heldur er á landi. í lofti
eða á sjó, er lokað og friðað
fyrir átökum og hernaðarbrölti
stórveldanna.
Friðun úthafa er mál sem
þegar var tekið upp á ráðstefnu
hlutlausu ríkjanna í Cairo 1964,
og umræður beindúst þá að
einum þætiti þess, sem sé að
engin kjarnavopn væru höfð
um hönd í vissum heimshlut-
um, þar á meðal Asíu. Á ráð-
stefnu hlutlausu ríkjanna í Lu-
saka í fyrra var samþykkt að
berjast fyrir því, að Indlands-
haf yrði friðað, ekki aðeins
frá kjarnavopnum heldur og
vígbúnaði stórveldanna. Það
var innrás stórveldanna á Ind-
landshaf sem varð til þess að
Asíubúar glöfcuðu freilsi sfnu á
Ceylonmaðurinn Amarasinghe (til vinstri á myndinni) er talinn einna sigurstranglegastur þeirra,
er til greina koma sem eftirmenn Ú Þants. Sennilega verður keppnin hörðust milli hans og Jak-
obsons hins finnska, enda nýtur Amerasinghe mikils álits, meðal annars fyrir störf sín sem
formaður hafsbotnsnefndarinnar Ef hann héldi ekki hendinni svona, mætti sjá rauða rós sem
hann ber jafnan í hnappagatinu. Amerasinghe er sagður samkvæmismaður hinn kurteisasti og
kvenhollur nokkuð svo.
gert af þeim svæðum. og húin
er sannfærð um að slíkar á-
kvarðanir muni verða ómetan-
legur skerfur til friðar og miða
að því að draga úr spennu í
allþjóöamálum.
Þeirrar þrótmar hefur gætt
á siðustu árum, að stjóm þeirra
jarðarsvæða, sem ékki heyra
undir neitt riki, falli í ^fcaut
alþjóðlegrar samvinnu, og þetta
á til að mynda við um Suður-
skautslandið og ytri geiminn.
Þessari reglu hefur og verið
beitt hvað snertir sjávarbotn-
inn; djúpsærirun og jarðeiflnii á
hafsbotni. utan landhelgi, er
sameign alls mannkyns. Mark-
miðið með tillögu okkar til
Allsiherjarþinigsins, er að Sam-
einuðu þjóðunum sé fengið í
hendur nýtt svæði jarðhnattar-
ins til umráða, Indlandshaf.
Allar aðstœður til þessa eru
edmkar hagkvæmar, því að enn
sem komið er, er litið um vig-
búnað á Indlandshafi og stór-
véldin halda ékki úti téljemdi
herskipaflotum þar að stað-
aldri. Ekkert stórveldi er meðal
þeirra landa, sem liggja að
Indlandshafi. og öll helztu sjó-
veldi heims eru víðsfjarri því.
Stórveldin eiga ekki heldur
efnalhagslegra hagsmuna að
gæta á þessum slóðum.
Þjóðir landanna við strendur
Iindlandshafs þurfa á friði og
öryggi að halda við laiusm
efnahagsörðugleika sinna og fé-
lagslegra vandamála. Þeim er
nauðsyn á, að Indlandshaf verði
friðlýst, og það sem fyrst, því
að allt bendir nú til þess, að
stóveldin ætli að færa út víg-
búnað sinn og stríðsbrölt til
Indlandshafs.
Kjarninn í tillögu Ceylon er
að gervallur útsær Indlands-
hafs venði lýstur friðhelgur
gagnvart vígvélum hvort held-
ur er til sóknar eða vamar, og
að einungis megi nýta hann í
friðsamlegum tilgangi. Herskip
og önnur skip er hafa vígbúnað
um borð, fái að vísu að sigla
yfir hafið, en ekki hafa þar
neina töf á, nema hvað ef um
er að ræða neyðarástand. Hið
sama á við um kafbáta. sigl-
ingar þeirra í og á Indlandshafi
verði bannaðar. nema sannað
sé að förin sé farin i friðsam-
legum tilgangi. Flotaæfingar,
njósnir á sjó og tilraunir með
vopn verði og með öllu óleyfi-
legar. Þessir eru höfuðþættir
tillögu Ceylonstjómar.
I
i
i