Þjóðviljinn - 23.07.1972, Blaðsíða 7

Sunnudagur 23. júli 1972 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7.
SJÖTUGUR Á MORGUN:
Sigurður Thorodd
sen verkfrœðingur
Það stóðu góðar disir við vöggu
hans á Bessastöðum fyrir 70 ár-
um.
Ein veitti honum brennandi
áhuga á sjálfstæði lands sins og
réttlæti til handa fólkinu, sem i
þvi erfiðaði — föðurarfinn frá
Skúla Thoroddsen, bezta
foringjanum i sjálfstæðisbaráttu
lslendinga gegn danska valdinu,
næst Jóni forseta sjálfum, — og
þeim stjórnmálamanninum er þá
sameinaði bezt sjálfstæðisbar-
áttuna, réttinda — og lifskjara-
baráttu alþýðu.
Önnur rétti honum listgáfuna,
— móðurarfinn frá heilladis
tslands, frú Theódóru
Thoroddsen, en hjá honum tók sú
gáfa á sig form myndlistarinnar,
sem hjá systrung hans, Mugg.
Sú þriðja beið með sina gjöf, þar
til þroskinn og þjóðfélags-
umhverfið höfðu mótað mann-
gerðina betur.
Sú fyrsta sagði fljótt til sin,.
Það var heitt i tslendingum 12.
júni 1913, þegar danskir hermenn
af „Islahds Falk” höfðu rænt blá-
hvita fánanum af tslendingi.
Meðal þeirra, sem mótmæltu á
ýmsan máta, var ungur sveinn,
sem labbaði sér upp á stjórnar-
ráðstún og skar niður danska
fánann á stjórnarráðsstönginni,
táknið um yfirráð danska
valdsins yfir landinu hans. Það
var Sigurður Skúlason
Thoroddsen.
Þegar ameriska hervaldið eftir
strið tók við þvi kúgunar- og
spillingar hlutverki, er Danir áð-
ur léku á landi hér, þá fengu þeir
nýju herrar og leppar þeirra og
að finna fyrir þeim hita sjálf-
stæðistilfinninganna, sem svo
snemma brauzt út hjá hinum
unga sveini.
En þegar 16 ára stúdent 1919
átti að taka ákvörðun um lifs-
starfið vandaðist málið. Stjórn-
mál og list voru ekki störf til að
lifa af á tslandi þá. En góð dis
hafði veitt honum gáfu, sem
einnig rik i ætt hans og að
gagni mátti koma i lifs-
baráttunni, — og það dreymdi þá
marga stóra drauma um að vinna
með verklegri byltingu bug á
fátækt frumstæðs lands, — og
Sigurður Thoroddsen réðst i það
að verða verkfræðingur, út-
skrifaður frá verkfræðiskóla
Kaupmannahafnar 1927. Og það
varð ævistarfið, afkastamikið og
byltingarkent, — stórhugur hans
og draumsýn fengu þar oft að
njóta sin svo sem i stórvirkjunum
þeim, sem nú er unnið að á Suður-
landi og hann dró upp hugmyndir
að fyrir löngu siðan. Að flytja
fjöll, skapa vötn og vinna afl úr
öllum saman — getur lika heillað
listræna umbyltingarsinna.
En þó aðstæður ásköpuðu
Sigurði þetta ævistarf. þá létu
bækur
Kabelais. A Critical Study in
Prose Fiction. Dorothy Gabe
Coleman. Cambridge Uni-
versity Press 1971.
Þeir góðu kappar Pantagruel
og Gargantua eru góðkunn-
ingjar margra, þótt höfundur
þeirra sé löngu allur. Höfundur-
inn var munkur og stundaði
einnig lækningar: engar sögur
fara af honum sem rithöfundi
fyrr en sögurnar um Pantagruel
og Gargantua sáu dagsins ljós i
fyrstu útgáfu i fyrstu gerð á
markaðnum i Lyons 1532. Bókin
hinar disirnar sitt ekki laust fyrir
þvi.
Sigurður varð ungur sósialisti
og hefur alla ævi verið einhver
hinn bezti stuðningsmaöur
sósialiskrar hreyfingar á Islandi.
Hann var um skeið i stjórn
Sósialistaflokksins og gegndi
ýmsum trúnaðarstörfum fyrir
hann. Og þingmaður flokksins.
kosinn á fornu höfuðbóli og bar-
áttuvettvangi ættarinnar. tsa-
firði, var hann 1942-46. Eg efast
um að nokkur þeirra þingmanna
er endurreistu lýðveldið á Lög-
bergi 17. júni 1944 hafi fundið
heitar til en Sigurður Skúlason
Thoroddsen á þeirri stund, er endi
var bundinn á aldalanga sjálf-
stæðisbaráttu við eitt útlenda
valdið, — og önnur frelsisbarátta
við annað vald. vonandi styttri,
hafin.
Ég veit það sótti að Sigurði þá
eftir strið, er allar aðstæður á
Islandi voru gerbreyttar. að
helga starf sitt alveg stjórn-
málunum eða jafnvel listinni, þvi
teikningar hans og málverk — og
ekki hvað sizt „karikaturar” —
höfðu þá vakið athygli og hann
hafði haft sjálfstæðar list-
sýningar. Islenzkum stjórn-
málum glataðist heilsteyptur,
raunsær hugsjónamaður við að
Sigurður skyldi ekki helga sig
stjórnmálunum alveg. En eigi
varð þá á allt kosið. En
sósialisminn og sjálfstæðisbar-
áttan hafa átt hjarta hans alla tið.
Ég flyt Sigurði Thoroddsen og
fjölskyldu hans beztu heillaóskir
á sjötugsafmæli hans, þakka
honum samstarfið alla þessa ára-
tugi, þakka honum eljuna, fórn-
fýsina, stórhuginn og vonast til
þess að island og frelsishreyfing
þess fái enn lengi að njóta hans og
hann að upplifa endanlegan sigur
hennar áður en yfir lýkur.
Einar Olgeirsson
*
Sigurður Thoroddsen fæddist á
Bessastöðum á Álftanesi hinn 24.
júli 1902 og verður því sjötugur á
morgun, mánudag. Hann er sonur
Skúla alþingismanns og ritstjóra
Thoroddsen og konu hans Theo-
dóru Thoroddsen, hinna þjóð-
kunnu hjóna. Hann varð stúdent
frá Menntaskólanum i Reykjavik
árið 1919 og lauk prófi i bygg-
ingarverkfærði frá DTH i Kaup-
mannahöfn árið 1927. Fyrst eftir
heimkomuna starfaði hann hjá
Reykjavikurhöfn og vita- og hafn-
armálastjóra, en árið 1931 stofn-
setti hann verkfræðistofu i
Reykjavik, sem hann rak á eigin
ábyrgð til ársins 1961. Þá gengu
nokkrir samstarfsmenn hans á
verkfræðistofunni til samvinnu
við hann um rekstur stofunnar, og
hefur hún siðan verið rekin undir
var litin hornauga og talin svi-
virðileg og óholl unglingum, en
það er ákaflega oft merki um
ágæti bóka. Háðið og satiran eru
einkenni, sem fáir hafa náð i
svipuðum mæli, og enn þann
dag i dag lifa þeir góðu kappar
eigin lifi. Coleman rekur til-
orðningu bókarinnar, stilein-
kenni og áhrif annarra höfunda
og samlikingar við atburði sam-
tiðar höfundar og loks tilgang
Rabelais með bók sinni, sem
var svarað með ofsóknum, þrátt
fyrir stuðning konungsvaldsins.
Klerkdómurinn var hörundsár á
þeim árum.
Saniuel Johnson: Tlie Complete
English Poems. Edited by J.D.
Fleeman. Penguin Books 1971.
Það efaðist enginn um það á
timum Johnsons, að hann teldist
til fremstu skálda samtimans,
ljóð hans „London” var prentað
23svar sinnum og allt eftir þvi.
Nú hefur Penguin gefið út ensk
ljóð hans með ágætum skýring-
um og athugagreinum. Bókin er
gefin út i nýjum bókaflokki
Penguin: Penguin English
Poets: ritstjóri útgáfunnar er
Christopher Ricks.
mmmmmm—mim—mt
nafninu Verkfræðistofa Sigurðar
Thoroddsen s.f. Hefur Sigurður
verið framkvæmdastjóri hennar
alla tið.
Ég mun hér ekki hætta mér út i
að rekja hinn langa og margþætta
starfsferil Sigurðar sem ráð-
gjafaverkfræðings. Á hitt vil ég
minnast, að ég hygg að hann. hafi
öðrum fremur mótað stétt is-
lenzkra ráðgjafaverkfræðinga.
Að minnsta kosti var það svo þeg-
ar ég kom hingað heim frá námi,
að mér virtist að i huga eldri
kollega minna væri hugtakiö ráð-
gjafaverkfræðingur allt að þvi
bundið Sigurði persónulega: Ráð-
gjafaverkfræðingur? — Ja — það
var Sigurður Thoroddsen.
Sigurður gerir háar kröfur til
ráðgjafaverkfræðingsins. Hann á
að vera maður sem hinn ósérfróði
viðskiptavinur getur treyst i hvi-
vetna. Ekki hvað sizt á hann að
geta treyst þvi að verkfræðingur-
inn sé ekki bundinn hagsmuna-
legum tengslum við aðra en við-
skiptavininn. Þetta er stundum
erfitt i okkar þrönga samfélagi,
þar sem oft er örðugt að komast
hjá að þjóna mörgum herrum. En
frá þessari kröfu hefur Sigurður
aldrei hvikað.
Eitt þeirra viðfangsefna sem
Sigurður Thoroddsen fékk
snemma mikinn áhuga á er
vatnsaflsvirkjanir. Mig grunar,
að fá viðfangsefni séu honum
kærari. Hann var snemma feng-
inn til að hanna og áætla vatns-
aflsvirkjanir viðs vegar um land.
Mér telst til, að reistar hafi verið
að minnsta kosti 14 virkjanir og
miðlunarvirki er hann hefur
hannað, i öllum hlutum landsins
að heita má. Sennilega eru þær þó
orðnar fleiri virkjanirnar, sem
hann hefur úthugsað og áætlað,
en ekki eru ennþá byggðar. Þess-
ar athuganir á hinni miklu ónot-
uðu vatnsorku landsins hóf hann
af eigin áhuga i tómstundum sin-
um, sumpart að eigin frumkvæði
og sumpart fyrir áeggjan Jakobs
Gislasonar orkumálastjóra, er
snemma tók að fást við þessi mál.
Á siðari árum, eftir að kerfis-
bundnar rannsóknir hófust á
vatnsorku landsins, hefur Sigurð-
ur unnið ómetanlegt starf fyrir
Orkustofnun á þessu sviði. Kom
þá að góðum notum sú reynsla og
þekking á virkjunarmálum er
hann þá þegar hafði aflað sér.
Hefur samvinna hans og Orku-
stofnunar verið með miklum
ágætum. Fyrst i stað var Sigurð-
ur svo til sá eini sem stofnunin gat
leitað til um þjónustu á þessu
sviði. A siðari árum hafa fleiri
verkfræðistofur komið til, en
Verkfræðistofa Sigurðar Thor-
oddsen s.f. er þó ennþá það ráð-
gjafafyrirtæki, sem langmesta
reynslu hefur á sviði vatnsafls-
virkjana.Hef ég orð ýmissa keppi
nauta hans fyrir þvi, sem margir
hverjir eru mjög færir i sinni
grein.
Sigurður hefur alla tið haft gott
lag á að velja sér hæfileikamikla
samstarfsmenn, svo sem verk-
fræðistofa hans ber ljóst vitni um.
Hér að framan hefur einkum
verið rætt um verkfræðinginn
Sigurð Thoroddsen. Sú óhugnan-
lega mynd, sem stundum er dreg-
in upp á þessum siðustu og verstu
timum af hinum þröngsýna sér-
fræðingi, næstum gjörsneyddum
mannlegum eiginleikum, á allra
sizt við um Sigurð. Hann er aldrei
sá þröngsýni sérfræðingur sem sú
mynd sýnir, heldur sér hann jafn-
an viðfangsefni sín i stærra,
mannlegu samhengi. Tæknin á að
hans dómi aö þjóna manninum.
Þetta viðhorf sýnist mér móta
mjög verkfræðistörf Sigurðar.
Það er þetta viðhorf, sem hefur
vafalaust orðið til þess að hann
hefur veriö valinn sem fulltrúi
verkfræðinga á vettvangi þar
sem mjög reynir á hverja afstöðu
menn hafa i þessu efni. Þannig
hefur hann um árabil setið i Nátt-
úruverndarráði sem fulltrúi
Verkfræðingafélags Islands. Svo
sem umræður um náttúruvernd-
armál nú á siðustu timum bera
mjög með sér er það ekki vanda-
laust að vera fulltrúi verkfræð-
inga á þeim vettvangi. Ég hef
greinilega heyrt á ýmsum félög-
um Sigurðar i Náttúruverndar-
ráði, að þeim þykir honum hafa
tekizt það hlutverk vel, enda þótt
þeir hafi ekki ávallt verið honum
sammála. Ég hygg og mála sann-
ast að svo verði sambúð náttúr-
unnar og tækninnar bezt skipað i
framtiðinni að þar riki svipuð við-
horf og Sigurður hefur mótað sér i
þeim málum.
Ötalið er enn það sem ég tel
mest um vert i fari Siguröur, en
það er sú góðvild til allra manna
sem mér virðist lýsa sér i dag-
legri framkomu hans og sam-
skiptum við menn, ásamt þvi
glaðlyndi sem slikri góðvild er
jafnan samfara, að ógleymdri
hinni frábæru kimnigáfu hans. Til
þessa lifsviðhorfs má rekja af-
stöðu Sigurðar til mannsins og
tækninnar sem áður er á minnst.
Til þess sama má einnig rekja
það, að hann hefur ávallt skipað
sér þar i flokk sem barizt var fyr-
ir bættum hlut litilmagnans i
þjóðfélaginu. En kannski er það
kimnigáfan sem hefur komiö i
veg fyrir að slik barátta gerði
hann nokkru sinni kreddubund-
inn.
Ég vil á þessum merkisdegi i
æfi hans þakka Sigurði fyrir mjög
ánægjulegt samstarf og önnur
samskipti á undanförnum árum,
sem ég vona að geti staðið lengi
enn, þar eð Siguröur er við ágæta
starfsheilsu og er i þeirri lukku-
legu stöðu að enginn lagafyrir-
mæli skipa honum að hætta störf-
um sjötugum. Að endingu vil ég
færa honum og fjölskyldu hans
hugheilar afmælis- og framtiðar-
óskir.
Jakob Björnsson.
Meiri ending - sama verð!
YOKOHAMA
PREMIUM
sérstaklega gerðir fyrir stóra
bíla á erfiðum vegum.
HJÓLBARÐAR
Höfóatúni 8-Simar 86780 og 38900
SAMBAND ÍSLENZKRA SAMVINNUFÉLAGA • VÉLADEILD