Þjóðviljinn - 10.04.1973, Blaðsíða 4

1 SÍÐA — ÞJÓDVILJINN Þriðjudagur 10. april 1973.
Anna Pétursdóttir
f. 20.7. ’13 — d. 3.4. ’73
Sigurrós Sæmundsd.
/ 30.7. ’38 - d. 3.4. ’73
Þriðjudaginn 3. april s.l. er ég
kom til vinnu að morgni, barst
mér sú fregn að mæðgurnar Anna
Pétursdóttir fyrrverandi formað-
ur Verkakvennafélags Keflavikur
og Njarðvikur og Sigurrós
Sæmundsdóttir núverandi for-
maður félagsins hefðu látizt af
völdum umferðarslyss þá um
nóttina.
Fregnin kom sem reiðarslag,
svo óvænt, óviðbúið. Enn ein
miskunnarlaus sönnun þess, að
enginn veit sina ævina fyrr en öll
er.
Sá sem þessi fátæklegu kveðju-
orð ritar, kynntist þeim mæðgum
fyrst og fremst sem forystu-
konum i samtökum verkakvenna
i Keflavik. I þvi erilsama og oft
vanþakkláta starfi sýndu þær
mjög mikla árvekni og ósér-
plægni. Hugsjónir verkalýðs-
hreyfingarinnar voru þeim i blóð
bornar, baráttuna fyrir betri
kjörum þeirra, sem erfiðustu
störfin vinna'o g raunar öll þjóðfé-
lagsbyggingin hvílir á, háðu þær
af heilum hug, aldrei með hiki eða
hálfvelgju.
Það leiddi af sjálfu að sam-
skipti þeirra mæðgnanna við und-
irritaðan uröu allmikil. öll þau
samskipti voru mjög ánægjuleg
og bar aldrei skugga á. Það var
ánægjulegt aö fylgjast með þvi
hvernig verkakvennafélagið óx
og dafnaði undir öruggri forystu
þeirra og er nú eitt öflugasta
verkalýðsfélagið i landinu.
Skaði þess er mikill, en huggun
er það harmi gegn að ávallt
kemur maður i manns stað og
hvatning þeim, sem við taka,að
Minning
Hróðný
Jónsdóttir
/ 30.6. 1892 - d. 2.4. 1973
Að kvöldi mánudags 2. þ.m. lézt
að Hrafnistu mágkona min Hróð-
ný Jónsdóttir, 82ára gömul. Þrátt
fyrir að aldur hennar væri orðinn
þetta hár og hún hefði kennt veilu
fyrir hjarta siðustu árin bar
dauða hennar að óvænt og fyrr en
okkur vini hennar óraði fyrir.
Það var ávallt ánægjulegt að
heimsækja Hróðnýju, hún fagnaði
vinum sinum og var laus við að
iþyngja þeim með umtali um
eigin lasleika eða áhyggjur af
öðru tagi. Hún tók gjarnan fram
handaverk sin, sem voru marg-
visleg, og fagurlega unnin, eða
sagði fréttir frá barnabörnum
sinum sem dvöldust i fjarlægum
löndum, frá dóttursyni, sem
stundar nám i Noregi, frá sonar-
syni, sem sendir jólakveðju frá
Japan og er að leggja af stað
heim til Austurlandsins með
nýjan skuttogara, frá sonardóttur
sem dvelst með manni sinum i
Sviþjóð.
Umræðuefnin voru margþætt
og maður gekk glaðari frá fundi
hennar.
Hróðný var Borgfirðingur að
ætt og uppruna, fædd 30. júni 1892
að Kistufelli i Lundareykjadal.
Foreldrar hennar voru þau
hjónin Maria Jónsdóttir, og Jón
Stefánsáon, sem bjuggu þar. Þau
áttu einnig tvo sonu, Jón og
Bjarna. Sex ára fór Hróðný i
fóstur að Deildartungu i Reyk-
holtsdal til frænku sinnar
Vigdisar Jónsdóttur og manns
hennar Hannesar Magnússonar,
sem bjuggu þar rausnarbúi. Þar
lærði hún ung að standa vel að
hverju verki. ,,Breyta mjólk i
mat og ull i fat”, sem þótti hverri
verðandi húsmóður nauðsyn að
kunna og afkoma heimilanna
byggðist á.
Hún dáði fegurð æskustöðvanna
og tók tryggð við fóstursystkini
sin, sérstaklega lofaði hún tryggö
og vináttu Guðrúnar Hannes-
dóttur, sem hún naut meðan
Guðrún lifði.
Sem ung stúlka fór hún til
Reykjavikur, lærði fatasaum og
var til húsa hjá Jóni bróður
sinum, sem hér var búsettur. Þar
kynntist hún eiginmanni sinum
Jóni Rafnssyni frá Skagafirði.
Þau gengu i hjónaband 1916 og
fluttust austur á Norðfjörð þar
sem þau bjuggu um langt árabil.
Þau voru samhent i uppbyggingu
heimilisins og komu upp myndar-
legu heimili i eigin húsi þar sem
glaðværð og gestrisni riktu. Það
vissu þeir sem til þekktu, að
hjónaband þeirra var hamingju-
samt, þótt þar hafi vissulega
skipzt á skin og skuggar, svo sem
oft vill verða i mannlifinu. Þau
eignuðust sjö mannvænleg börn,
en fjögur þeirra eru nú látin.
Arið 1944 fluttu þau frá Norð-
firöi eftir 28 ára búsetu hingað
suður og hafa verið búsett hér i
Reykjavik siðan, að undanteknu
einu ári sem þau voru á Selfossi i
sambýli við dóttur sína og
tengdason. Fyrir fjórum árum
fengu þau vist á Hrafnistu. Þar
andaðist Jón 17. janúar á siðast-
liönu ári 87 ára gamall. Þá hafði
sambíið þeirra varað i 56 ár.
Eftirlifandi börn þeirra eru:
Arnfriður gift Sigurði Inga
Sigurðssyni fyrrverandi oddvita á
Selfossi, Kristján giftur Sigur-
björgu Marteinsdóttur, búsett á
Norðfirði, Svafa gift Antoni Fri-
mannssyni mjblkurfræðingi, en
þau eru búsett hér i borginni.
Afkomendur þeirra Hróðnýjar
og Jóns eru mannvænlegur og
fjölmennur hópur.
Hróðný var greind kona,
viðmótsþýð i umgengni, orðvör
og trygglynd og vann á við nánari
kynni, en framar öllu var hún frá-
bær húsmóðir og eiginkona, sem
stóð dyggilega við hlið eigin-
manns sins i bliðu og striðu.
Með henni er gengin kona, sem
gott var að hafa átt fyrir vin og
eiga i endurminningunni.
Helga Rafnsdóttir.
hafa fordæmi þeirra mæðgna til
að starfa eftir.
Anna Pétursdóttir var fædd að
Alfsdal á Ingjaldssandi I
önundarfirði 20. júli 1913.
Foreldrar hennar voru Pétur
Sigurðsson skipstjóri og Krist-
jana Einarsdóttir. Voru þau syst-
kini 4. Anna ólst upp hjá vanda-
lausum, en það var ekki óalgengt
á þeim árum, þegar um barn-
margar fjölskyldur var að ræða
og mikil fátækt. Fósturforeldrar
önnu vor Sveinfriður Sigmunds-
dóttir og Jón Bjarnason aö Sæbóli
i önundarfirði.
Þann 13. desember árið 1933
giftist hún eftirlifandi eiginmanni
sinum Sæmundi Benediktssyni
ættuðum úr Arneshreppi i
Strandasýslu, en árið áður höfðu
þau, þá trúlofuð, flutzt norður i
Eyjafjörð, en þar áttu þau heima
þar til aö þau fluttust til Kefla-
vikur árið 1958, en þar hafa þau
búið siðan.
Þeim önnu og Sæmundi varö 7
barna auðið, en þau voru: Jón,
Kristjana, Benedikt, Sigurrós,
Pétur, Fanney, Hallbjörn.
Anna átti við nokkurt heilsu-
leysi að striða, sérstaklega
meðan börnin voru ung, en
komst yfir þá erfiðleika.
A þessum árum var fátækt
mikil meöal almennings, og má
nærri geta að oft hafi verið þröngt
i búi hjá þeim önnu og Sæmundi,
en þeim tókst að koma börnum
sinum til manns, en ávallt mun
Anna hafa unnið úti þegar þess
var kostur.
Það kom snemma i Ijós að Anna
var félagslega sinnuð. Norður i
Eyjafirði starfaði hún i kven-
félagi og slysavarnafélagi, og
eftir að hún fluttist til Keflavikur
fór hún fljótlega að taka virkan
þátt i störfum verkalýðshreyf-
Anna Pétursdóttir
ingarinnar. Var hún brátt kjörin i
stjórn Verkakvennafélags Kefla-
víkur og Njarðvikur og var vara-
formaður þess, en formaður 1968
til 1971, að hún baðst undan
endurkosningu, en þá tók dóttir
hennar, Sigurrós.við forystunni.
Anna Pétursdóttir var svipmikil
kona og sköruleg. Það sópaði að
henni hvar sem hún fór. Hún mun
hafa verið skaprik kona, en kunni
ekki siður að sýna lagni og lipurð
þegar það átti við á samninga-
fundum án þess þó að slá af þeim
kröfum sem henni þóttu sann-
gjarnar og réttmætar.
Sigurrós Sæmundsdóttir var
fædd að Litla Arskógssandi við
Eyjafjörð 30. júli 1938, og var eins
og áöur segir 4. af 7 börnum
þeirra önnu Pétursdóttur og
Sæmundar Benediktssonar.
Þegar á unga aldri fór hún að
vinna við hverskonar fiskvinnu
hjá föður sinum, sem gerði út bát
frá Arskógssandi, og alla tið
stundaði hún vinnu utan heimilis
nema meðan dætur hennar voru
yngstar.
Til Keflavikur kom Sigurrós
árið 1956, og árið eftir giftist hún
eftirlifandi manni sinum, Guð-
mundi Maríassyni. Þau Sigurrós
og Guðmundur eignuðust tvær
dætur, Ingigerði sem nú er 12 ára
og önnu sem nú er 15 ára.
Eins og áður segir var
Sigurrós kosin formaður Verka-
kvennafélagsins á aðalfundi 1971
og var það til dauðadags, en áður
Sigurrós Sæmundsdóttir.
hafði hún átt sæti i trúnaðar-
mannaráði félagsins.
Sigurrós rækti störf sin, sem
formaður, af mikilli trúmennsku
og samvizkusemi. Hún gerði sér
far um að kynna sér sem ræki-
legast hvert mál, sem að höndum
bar, og reyndist félaginu hinn far-
sælasti formaöur. Var mikils af
henni vænzt, og er óbætt skarð
fyrir skildi er hún er fallin i val-
inn, með svo snöggum og mis-
kunnarlausum hætti i blóma
lifsins.
Sigurrós var ekki siður en
móðir hennar félagslega sinnuð,
og áttu allir þeir, sem minna
máttu sin, eða lifið hafði á ein-
hvern hátt leikið grátt, hauk i
horni þar sem hún var.
Það var gott að starfa með
henni, einstaklega þægileg fram-
koma ásamt skarpri greind sköp-
uðu henni vináttu og virðingu
allra, sem með henni höfðu
starfað.
Verkakvennafélagi Keflavikur
og Njarðvikur og verkalýðssam-
tökunum i heild er mikill skaði að
hinu sviplega fráfalli forystu-
kvenna i Keflavik. Sárastur er þó
harmurinn hjá nánustu ástvinum.
Fátækleg orö fá ekki sefað þann
harm, en minnumst þess að
minningin lifir um góða móður,
eiginkonu og ömmu.
öllum ástvinum þeirra
mæðgna sendi ég að lokum minar
innilegustu samúðarkveöjur.
Þórir Danfelsson
Rithöfundurinn
Gennadíj Fisj
memoriam
In
t dag hefði sovézki rit-
höfundurinn Gennadij Fisj, sem
mörgum Islendingum er að góðu
kunnur, orðið sjötugur ef honum
hefði enzt aldur. t heimalandi
sinu á hann eftirminnileg spor i
baráttu fyrir þeim hugsjónum
sem Sovétrikin báru fram til
sigurs og orðið hafa svo áhrifa-
rikar i veröldinni á okkar dögum.
Kona hans, Tatjana Fisj, háði
samskonar baráttu og hefur tekið
óslitinn þátt i félagsmálum, og
lifir hún mann sinn.
A efri árum helgaði Gennadij
Fisj sig einkum þvi að rita bækur
um Norðurlönd og kynna þau
Sovétþjóðunum, og heimsótti
hann þau margsinnis. Hann kom i
fyrsta sinn til íslands árið 1961,
dvaldist hér nokkurn tima,
ferðaðist um og skrifaði siðan bók
um tsland er nefnist Otsjelnik
Atlantiki eða Einbúinn i Atlanz-
hafi. Hún kom út i Moskvu 1965
ásamt bók um Danmörku. Eru
þær álika stórar, rúmar 500 siður
báðar. Ég kynntist Gennadij um
leið og hann kom hingað, og mér
var reyndar nafn hans áður
kunnugt, þvi að svo skemmtilega
vildi til að gefin hafði verið út hér
á landi bók eftir hann, Skiða-
hetjurnar, i þýðingu Asgrims
Albertssonar (prentuð á Siglu-
íirði 1940). Hún gerist i borgara-
striðinu 1922. Maxim Gorki sagði
um hana I bréfi til höfundarins:
,,1 fáum orðum sagt, bókin er
góð”. Gorki segist hafa verið að
lesa bækur helgaðar Rauða hern-
um og komizt að þeirri niðurstöðu
,,að við séum að eignast listrænar
bókmenntir á þessu sviði. Bók
yðar tel ég meðal hinna beztu”.
Siðar kom Gennadij Fisj ásamt
konu sinni hingað til lands, þegar
Rithöfundurinn Gennadlj Fisj
hann fór að undirbúa nýja útgáfu
á bók sinni um tsland, og voru þá
gestir okkar, en ferðuðust einnig
viða um landið. Eins urðum við
Þóra gestir þeirra i Moskvu og i
sumarbústað þeirra i skógar-
rjóðri utan við borgina þar sem
þau og Vereiskij-hjónin búa hlið
við hlið, en listmálarinn Vereiskij
hefur haft hér sýningar á verkum
sinum, eins og kunnugt er. Við
eigum hlýjar minningar frá
heimilum þeirra beggja og fórum
með þeim marga skemmti-
gönguna um skóginn og námum
hina djúpu og annarlegu töfra
hans. 1 siðasta sinn sem við Þóra
komum til Moskvu vorið 1971 gát-
um við ekki heimsótt Fisj-hjónin,
þvi aðkona hans hafði orðið fyrir
slysi, en við hittum Gennadij á
heimili islenzku sendiráðs-
hjónanna 17. júni. Hann var
hryggur að sjá, enda sjálfur veik-
ur, en jafn hlýr sem að venju. Og
skömmu siðar meðan við enn
dvöldumst i Sovétrikjunum
andaöist hann.
Eins og ráða má af framan
sögðu kynntumst við vel Gennadij
Fisj og tókst með okkur vinátta.
Hann var léttur i skapi, við-
felldinn, hýr og gamansamur, og
þótt hann væri alvörumaður og
vildi skyggnast undir yfirborðið,
sá hann engu siður hina broslegu
hlið á málunum. Hann hafði
næma skilningsgáfu, eins og allt
lægi opið fyrir honum, fljótur að
kynnast fólki og komast i sam-
band við menn. Eins var hann
ákaflega fljótur að átta sig á þjóð-
félagsmálum og þjóðareinkenn-
um og hafði næmt auga fyrir
náttúrunni. Þessum hæfileikum
hans öllum bera bækur hans
órækt vitni. Þær eru ritaðar af
miklum samhug og skilningi og
furðu lausar við ónákvæmni og
villur, enda hafa þær orðið með
afbirgðum vinsælar og hann
hefur hlotið fyrir þær verðskuld-
aða viðurkenningu, m.a. frá
rikisstjórn Sviþjóðar, en það skal
tekið hér fram að hann skrifaði
bækur um öll Norðurlöndin, Svi-
þjóð, Finnland og Noreg jafnt
sem Danmörku og Island, og hafa
þær birzt i styttri útgáfu á þýzku i
einu bindi. Þessar bækur hafa
sannarlega gert sitt til að brúa
djúpin milli Norðurlanda og
Sovétþjóðanna og suðlað að aukn-
um skilningi og vináttu þeirra i
milli.
Hvar sem Gennadij Fisj kom
eignaðist hann góða vini. Hann
var frjálshuga og hleypidómalaus
og einn þeirra rithöfunda innan
Sovétrikjanna sem fylgja frjáls-
lyndri stefnu, og hann var gagn-
rýninn á alla skerðingu ritfrelsis.
Rikast i huga er mér hans létta
skap og gleðin og góðvildin sem
gat skinið út úr augum hans.
Kristinn E. Andrésson