Þjóðviljinn - 10.04.1973, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 10. apríl 1973. ÞJóDVlLJlNN — SÍÐA 7
Magnús Kjartansson heilbrigðisráðherra í ræðu á alþingi um heilsugæzlufrumvarpið
Með því að bœta heilsu-
gœzluna erum við að bœta
lífskjörin
Allar líkur á að frumvarpið
um heilbrigðisþjónustu
verði að lögum á þessu þingi
— Við skulum ekki
gleyma að heilsugæzla er
hluti af lífskjörum manna.
AAeð því að bæta heilsu-
gæzluna í landinu erum við
því að bæta lífskjörin, en
þau felast svo sannarlega
ekki bara í því, hversu
mikið við tínum upp úr
launaumslögunum hverju
sinni. Hér er oft talað um,
að félagslegar úrbætur svo
sem á sviði heilsugæzlu
kosti mikið fé, og það er
talaðum skattpfningu, en á
Islandi taka ríki og sviet-
arfélög aðeins 1/3 af
þjóðartekjunum í skatta,
en f Danmörku og Sviþjóð
yfir 50%. En þau lönd
standa líka framaren við á
ýmsum sviðum félags-
legrar þjónustu, en slíkt ber
að meta fyllilega til jafns
við útborguð laun, þegar
talaðer um heildarlífskjör.
Eitthvað á þessa leið
komst Mangús Kjartansson
ráðherra að orði á alþingi á
laugardaginn, þegar frum-
varp ríkisstjórnarinnar að
nýjum lögum var til 2.
umræðu í neðri deild.
Ráðherrann þakkaði
mönnum góðar undirtektir
við meginstefnu frum-
varpsins. Við lok umræð-
unnar virtust allar líkur á
að frumvarpið næði fram
aðganga á þessu þingi með
góðu samstarfi manna úr
öllum flokkum, en da þótt
nokkur ágreiningur væri.
um einstök atriði.
Ný
námulög
samþykkt
Á fundi neðri deiidar alþingis
siðast liðinn laugardag var frum-
varp rrkisstjórnarinnar að nýjum
námulögum samykkt sem lög frá
alþingi.
1 frumvarpinu er m.a. kveðið á
um rétt ríkisins til allra jarðefna,
er finnast kunna á landssvæðum,
sem ekki eru i eigu einstaklinga,
félaga eða sveitarfélaga. En
samkvæmt eldir lögum gat þarna
verið um finnandarétt að ræða.
Samkvæmt hinum nýju námu-
lögum fær rikið einnig rétt til að
taka lögnámi námuréttindi til
eignar eða afnota, þá er
almannahagur krefst þess, og
einnig fær rikið rétt til að láta
leita jarðefna hvar sem er á
landinu hér, og ber landeiganda
að veita óhindraðan aðgang að
landareign i sliku tilviki.
Á laugardagsfundi neöri
deildar alþingis nú um siöustu
helgi var frumvarp rikisstjórnar-
innar til nýrra laga um heil-
brigðisþjónustu til 2. umræðu.
Heilbrigðis og trygginganefnd
deildarinnar hafði skilað sam-
Magnús Kjartansson
sem ástandið væri viða erfitt. Jón
minntiá að fjárveitingar til bygg-
ingar sjúkrahúsa og annarra
slikra bygginga hafi vaxið úr 104
miljónum kr. á fjárlögum ársins
1970 i 332 miljónir kr. á þessu ári.
Jón rakti nokkur nýmæli, er i
frumvarpinu felast og nefndi m.a.
þessi:
1. bað felur i sér veigamikla
almenna stefnuyfirlýsingu um aö
landsmenn allir skuli eiga kost á
svo fullkominni heilsugæzlu, sem
tök eru á.
2. Gert er ráð fyrir að setja upp
38 heilsugæzlustöðvar utan
Reykjavíkur, sem miðstöövar
almenns lækningastarfs og
heilsuverndarstarfs i landinu, en
skipan læknishéraöa verði gjör-
breytt frá þvi sem verið hefur.
Rikisframlag til byggingar
heilsugæzlustöðva verði 85% af
þingsjá þjóðviljans
eiginlegu áliti, sem allir nefndar-
menn standa að, en með fyrir-
vara um rétt til að flytja eða
fylgja brey tingatillögum.
Nefndin leggur til að frumvarpið
verði samþykkt á þessu þingi með
nokkrum breytingum, sem
samkomulag varð um milli
nefndarinnar og heilbrigðis- og
tryggingaráðherra.
Breytingatillögur
Breytingatillögurnar eru all-
margar, en þessar helztar:
1. Lagt er til að II. kafli laganna
taki ekki gildi fyrr en siðar og
þá að ákvörðun alþingis. Þetta
er kaflinn um núskipan læknis-
héraða i 5 umdæmi á landinu
öllu. Meðan þessi kafli kemur
ekki tii framkvæmda er lagt til
að ráðherra skipi einn lækni i
hverju heilbrigðisþjónustu, til
að gegna þeim embættis-
störfum, sem tilgreind eru i II.
kafla, en þangað til slikir
læknar hafa verið skipaðir
gegni borgarlæknir og héraös-
læknar ndverandi embættis-
störfum sinum.
2. Lagt er til að við 3ju grein um
landlæknisembættið bætist nýr
liður:1 „Ráðherra setur reglu-
gerö um störf og stöðu land-
læknis og embættis hans að
höfðu samráði við Samtök heil-
brigðisstétta....”
3. Lagt er til, að kveöið verði á
um i lögunum að ljósmæöur
skuli ráðnar að heilsugæzlu-
stöövunum, sem ætlunin er að
stofnsetja, — auk lækna,
hjúkrunarkvenna og annars
starfsfólks.
4. Lagt er til að ráðherra geti
meö reglugerð ákveðiö að
fjölga heilsugæzlustöðvum i
umdæmum að höfðu samráði
við Læknafélag Islands, án
þess að ný lagasetning komi til.
5. Bætt er inn ákvæöi um tann-
lækna, er hugsanlega starfi við
sumar heilsugæzlustöðvanna.
6. Lagt er til að nýrri grein verði
bætt inn i frumvarpið á þá leiö
að heimilt verði að tengja við
ákveðnar sérfræðings- og
aðstoðarlækniststöður við
rikísspitala kvöð um störf við
heilsugæzlustöðvar (úti á
landi) allt að 2 mánuöum á ári
fyrir sérfræðinga og allt að 4
mánuðum fyrir aðstoðarlækna.
7. I ákvæðum til bráðabirgða er
lagt til að til þess að koma á
þeirri hhslbrigðisþjónustu, sem
ráögerð er, skuli rikissjóður
bjóða fram námsstyrki til heil-
brigðisstarfsmanna til þess aö
þeir geti aflað sér sérmennt-
unar, — i upphaflega frum-
varpinu var orðalagið „nám-
styrki til lækna og
hjúkrunarkvenna”, en ná „til
heilbrigðisstarfsmanna ”
almennt. Einnig segir I
ákvæðum til bráðabirgða, aö
héraðslæknar á læknissetrum,
sem leggja á niður, skuli
flytjast til heilsugæzlustöðva,
þegar aðstaða er fengin, en ella
sitja á núverandi aðsetri, — og
að heimilt sé meðan lögin eru
að komast til framkvæmda að
ráöa lækna og annað starfslið
að heilsugæzlustöð með búsetu
og starfsstað utan stöðvar.
Frá umræðum
Jón Skaftason mælti fyrir
nefndarálitinu. Hann sagöi að
heilbrigðisfrumvarpið væri
tvimælalaust með merkustu
málum þessa þings. Frumvarpið
miðaði ekki hvað sizt að þvi að
tryggja umbætur úti um land, þar
byggingarkostnaöi eins og verið
hefur um sjúkrahús.
3. Skilgreint er hvað felist i
orðinu sjúkrahús og þau flokkuð i
7 flokka. Mælt er fyrir um áætl-
unargerð til 10 ára um byggingu
sjúkrahúsa og heilsugæzlustöðva.
4. Varðandi skipulag yfir-
stjórnar heilbrigðismálanna er
gert ráö fyrir nýrri deildarskipt-
ingu i ráðuneyti heilbrigðis- og
tryggingamála.
Jón Skaftason gat þess að
fjöldamargar umsagnir hafi
borizt um frumvarpiö og aragrúi
af breytingatillögum, en yfirleitt
hafi umsagnir verið jákvæðar
varðandi meginstefnu.
Allmargar breytingatillögur, sem
bárust, hafi nefndin gert að
sinum, en ýmsar fleiri séu i
nánari athugun — og megi vænta
þess, að nefndin bæti við fleiri
breytingatillögum frá sér við 3ju
umræöu málsins i deildinni.
Gagnrýni hafi m.a. beinzt að
þvi, að ákvæði um landlæknis-
embættið og verkaskiptingu milli
þess og ráðuneytisins væru óljós.
En nú hafi veriö tekið tillit til óska
læknafélagsins i þessum efnum,
og væri gert ráð fyrir að land-
læknisembættið haldist svipað og
verið hefur. — Landlæknir á að
heyra beint undir ráðherra en
ekki undir ráðuneytisstjóra.
Landlækni væri ætlað faglegt
eftirlitog að halda uppi gagnrýni,
en ráðuneytisstjóri væri beinn
samverkamaður ráðherra.
Bjarni Guðnason.sem sæti átti
i nefndinni er fjallaði um frum-
varpið, sagði engan vafa á að
frumvarpið væri með helztu
málum þessa þings. Bjarni lagði
áherzlu á, að þau héruð úti um
land sem verst hafa verið sett,
ættu að hafa forgang um bygg-
ingu heilsugæzlustöðva. Hann
kvartaði yfir að ekki lægi fyrir
nótu ýtarleg kostnaðaráætlun
varðandi framkvæmd frum-
varpsins, ef að lögum yrði. Ekki
væri enn kveðið nægilega skýrt á
um verkaskiptingu milli land-
læknisembættisins og ráðuneytis-
ins. Læknishéruð ætti að miða við
kjördæmi. Ráðherra hafi nokkurt
svigrúm um hvar heilsugæzlu-
stöðvum sé haldið uppi hverju
sinni, nokkuð skorðað að binda
þetta i lögum við töluna 38.
Stefán Gunnlaugsson sagði
að þingflokkur Alþýðuflokksins
vildi stuðla að þvi, að máið næði
fram að ganga i meginatriðum.
Hann minnti á grein, sem Ólafur
Ólafsson landlæknir hefur
skirfað i Læknablaðið, sem út
kom i des. 1972, en þar kemur
m.a. fram að hlutfall sérfræðinga
i hópi lækna i Reykjavik árið 1970
var orðið 75%, en þetta hlutfall
var t.d. aðeins 40% i Kaupmanna-
höfn árið 1962. Þróunin hefur
verið sú, að æ færri læknar stunda
heimilislækningar og veldur það
miklum vanda. Stefán rakti hug-
myndir úr grein landlæknis til úr-
bóta: 1) bygging heilsugæzlu-
stöðva 2) kennslu i heimilis-
lækningum við Háskóla Islands 3)
að binda stöður sérfræðinga við
rikisspítalana kvöð um tima-
Framhald á bls. 15.
Sígildar fermingargjafir
Alfræði Menningarsjóðs
Þessi bindi safnsins eru komin út:
Bókmenntir eftir Hannes Pétursson skáld
Stjörnufræði — Rimfræði eftir dr. Þorstein Sæmundsson stjarn-
fræöing.
Verð til félagsmanna 400 kr.
Bókhlöðuverð 520 kr.
Alfræði Menningarsjóös eru handhæg uppflettirit og brunnur
fróðleiks, sameign allrar fjölskyldunnar.
Orðabók Menningarsjóðs
handa skólum og almenningi. Ritstjóri:
Böðvarsson.
Verð til félagsmanna 1100 kr.
Bókhlöðuverð 1469 kr.
Nauðsynleg bók öllum heimilinu.
Ennfremur mikið úrval nýrra og gamalia bóka á
ýmsu vcrði.
VÖNDUD BÓK FELLUR ALDREI í GILDI.
Gcrið svo vel að líta inn til okkar í Landshöfðingia
húsið.
Arni
BOKAUTGÁFA MENNINGARSJÓÐS OG
ÞJÓÐVINAFÉLAGSINS
Skálholtsstig 7. Simi 13652. Pósthólf 1398.