Þjóðviljinn - 15.07.1973, Page 3

Sunnudagur 15. júll 1973. Þ-JÓÐVILJINM — StÐA 3
,;1772 kom til íslands Sir Joseph Banks, auðmaöur og áhugamaður um visindi og ferðalög. Næstu
hundrað árin fetuðu allmargir i fótspor Banks. Þetta voru engir smákarlar; í fylgd með þeim voru oft
visindamenn, myndlistarmenn og rithöfundar. En þrátt fyrir mikinn útbúnað og fritt föruneyti hafa
ferðalög á tslandi þótt erfið. Frederick Metcalfe kom til tslands 1860 og skrifaöi siðan bók um ferðina.
Þar segir hann; „Ferðalög á tslandi hafa slæm áhrif á likamann; alkóhól er ekki skaðlegt heldur
nauðsynlegt likamanum I slikum ferðum. Þessamynd teiknaði erlendur ferðalangur á tslandi um
miðja síðustu öld, og sýnir hún islenzkt verkafólk við fiskvinnu.”
HVERSVEGNA
FARA MENN
í FERÐALÖG?
Ein af þeim breytingum,
sem orðið hafa á mannlífi
Vesturlanda á þessari öld,
er hin gífurlega aukning
sem orðið hefur á alls kyns
ferðalögum. Hráefna- og
vöruflutningar í lofti,á láði
og legi eru nú á engan hátt
sambærilegir við það, sem
áður tíðkaðist i þeim
efnum. Þessu fylgja
auðvitað tíðari ferðalög
forstjóra og annarra ráða-
manna atvinnutækja vitt
og breitt um heims-
byggðina. Tilgangur slíkra
ferða er vitaskuld auðsær.
Jafnframt tæknivæðingu
atvinnulifsins hafa orðið
umfangsmiklar bætur á sam-
göngum. Það hefur svo orðið
hvati til annars konar ferða. Fólk,
sem vinnur samskonar störf eða á
sömu áhugamál, nýtir sér hina
nýju samgöngutækni og hittist til
að bera saman bækur sinar.
Visindamenn, ljósmæður,
byltingarmenn, frimerkja-
safnarar og alls konar starfs-
hópar boða til þinghalds eða ráð-
stefnu, og þátttakendurna drifur
að frá öllum heimshornum. Þó er
i þessu sambandi mikill munur á
Evrópu og Norður-Ameriku
annars vegar og Þriöja heiminum
hins vegar.
Enn er þó ótalinn stærsti þáttur
aukinna ferðalaga, en það eru
skemmtiferðirnar. Það er siður
en svo ný bóla, að menn fari i
ferðalag sér til skemmtunar, eða
þá til hvildar og hressingar. Yfir-
stéttin i hinni fornu Róm fór til
dæmis gjarnan til eyjarinnar
Rhodos til þess að slappa af.
Skemmtanalif var þar fjörugt, og
var Rhodos fræg fyrir „vinmenn-
ingu”.
Á miðöldum fiykktust menn
hópum saman til Rómar og ann-
arra helgra staða, margir staðir
áttu tilveru sina að þakka slikum
„túristum”. Þeir voru reyndar
ekki svo ýkja fáir islenzku
höfðingjarnir á miööldum, sem
geröust Rómfarar.
A siðari öldum fer svo að fjölga
ferðum Evrópumanna um allan
hnöttinn. Reyndar var stór hluti
þessara könnunarferða i beinu
sambandi við breytta skipan at-
vinnulifsins i Vestur-Evrópu.
Kapitalisminn hafði i för með sér
hnattræna leit að hráefni og
mörkuðum. Islendingar komust
þá i kynni við nokkra heldri borg-
ara Evrópu og eiga þeim reyndar
nokkra skuld að gjalda, þvi að
ferðabækur sumra þessara
manna eru góðar heimildir um
siðu og háttu Islendinga á siðustu
öld.
En það er ekki fyrr en á 20. öld,
að almenningur i Evrópu fer að
leggja land undir fót og ferðalög
og umsjá með fer&alöngum verð-
ur mikil atvinnugrein. Það er
einkum tvennt, sem orðið hefur til
að auka ferðalög almennings.
Stórbættar samgöngur og aukin
velferð. Reyndar lita sumir þessa
þróun nokkru hornauga, þvi aö
þeir telja, að það hagkerfi, sem
valdið hefur tæknivæðingu og
aukinni velferð i vesturlöndum,
dragi næringu sina úr Þriðja
heiminum og ýti undir öfugþróun
þar. Hvað sem þvi liður, geta
flestir ibúar Vesturlanda fetaö i
fótspor rómversku yfirstéttarinn-
ar og haldið i orlofsdvöl til
Rhodos eöa annarra sólarlanda.
En hvers vegna sækjast menn
eftir ferðalögum? Oft leggja
menn hart að sér, geysast áfram i
þykkum moldarmekki, sitja inni-
lokaðir i skröltandi bifreið i
marga tima, stundum marga
daga, til þess eins að komast á
einhvern ákeðinn stað, hafa þar
tiltölulega stutta viðdvöl og halda
siðan heim.
Það er erfitt að gera sér grein
fyrir dýpri sálfræðilegum rökum i
þessum efnum. Liklega fer bezt á
að fara ekki lengra út i þá sálma,
en að tala um „þrána eftir þvi
óþekkta”. Strax i barnæsku kem-
ur fram óskin um að vita, hvað er
bak við næsta leiti. Menn vilja fá
að vita, hvort útlandiö er i raun og
veru bak við Esjuna, eins og
Gvendur Jóns forðum tið.
Inn i þetta fléttast svo alþýðu-
skáldskapur, sem lyftir huganum
yfir gráma hversdagsins. Inn við
jökla leynast blómlegar byggðir
útilegumanna og skessurnar kall-
ast á yfir Þjórsá. Máninn skin á
filabeinsturna og gullin hallarþök
austur i Kina.
I seinni tið hefur svo orðið æ al-
gengara að menn leituðu kyrrðar
og óspilltrar náttúru. Það er þó
alls ekki bundið mengun frá iðju-
verum og verksmiðjuglamri. í
fornöld ortu skáld i stórborgunum
við Miðjarðarhafið um óspillt og
heilnæmt lif hjarðsveinanna, og á
18. og 19. öld óskuðu menntamenn
i Vestur-Evrópu sér, að þeir gætu
varpað af sér oki „siðmenn-
ingarinnar”, og tekið upp
heilbrigða lifshætti frumbyggja
Suðurhafseyja eða annarra
„frumstæðra” þjóða. Draumur-
inn um einfaldara lif er þvi siður
en svo nýr af nálinni.
Allir halda þó heim á ný. Marg-
ir eru hressir og endurnærðir eftir
ferðalagið, þótt þeir hafi ef til vill
aldrei lent i annarri eins svaðil-
för. Amstur og strið hversdagsins
hefst á nýjan leik. En menn láta
það ekki á sig fá, heldur hugsa til
þess, hvert förinni skuli heitið i
næstu ferð.
Þjóðviljinn óskar þeim og öll-
um öðrum ferðalöngum góðrar
ferðar.