Þjóðviljinn - 27.10.1973, Side 9

Þjóðviljinn - 27.10.1973, Side 9
8 StÐA — ÞJÖDVILJINN Laugardagur 27. október 1973 Laugardagur 27. október 1973 ÞJ6ÐVILJINN — StÐA 9 Sverrir liaraldsson á sýningunni aft KjarvalsstöAum. Smáeyjar, 1»44. Það hefur vist varla farið fram- hjá neinum, hver er að sýna á Klömbrum núna eftir allar þær fréttir og myndir sem birst hafa i blöðum og meira og minna hnútu- kast i dómum. Sjalfur gerir Sverrir Haralds- son ekki mikið meira en glotta og dregur umburðarlyndur fram það sem jákvætt er i umsögnunum, rétt eins og þolinmóður kennari — dettur ekki einu sinni i hug að fyrirverða sig fyrirað vera vand- virkur og nostursamur, sem virð- ist þó vera það, sem mest fer i taugarnar á þeim, sem um mynd- irnar fjalla. Það eru hvorki meira né minna en 233 verk á sýningunni á Kjar- valsstöðum, en heima á Huldu- hólum eru lika allir veggir þaktir, — myndir, sem fengnar voru að láni en ekki komust á sýninguna og öðru eins hefur þegar verið skilað eigendunum. Samt höfðu þeir, sem að sýningunni unnu, ekki uppá nærri öllum myndum Sverris og ómögulegt virðist að grafa upp hvar þær geta verið niður komnar. Einstaka eigendur vildu ekki lána myndir sinar — máttu ekki missa þær af stofu- veggnum! Höfundarréttur myndlistarmanna? Meðai þeirra sem unnu við að koma sýningunni upp var Stein- unn Marteinsdóttir leirkerasmið- ur, kona Sverrir, og segist margt hafa lært og þó fyrst og fremst það, að listamenn njóti hér ekki höfundarréttar, nema rithöfund- ar. — Það virðist algerlega vanta eitthvað i islensk lög, sem tryggir myndlistarmönnum þennan rétt, segir hún. Það ætti að vera réttur listamanns og hins opinbera að fá lánuð verk til sýninga, hver sem hefurkeypt þau eða á þau og ein- hver opinber aðili ætti að hafa skrásetningarskyldu yfir lista- verk. Það nær engri átt, að ein- hver einstaklingur eigi kannski bestu verk listamanns qg loki þau inn i stofunni sinni og leyfi engum að njóta. Einmitt þetta hefur gerst með sumar myndir þekkt- ustu listamanna þjóðarinnar. Sem betur fer tóku þó langflestir eigendur verka Sverris vel i aö lána þau og þvi höfum við nú fengið þessa miklu sýningu og er áreiðanlega einstætt, að haldin sé jafn ýtarleg yfirlitssýning jafn ungs listamanns, — Sverrir er rétt rúmlega fertugur. Þar aö auki eru þarna margar myndir, sem aldrei hafa verið sýndar áð- ur, bæði nýrri, sem seldar hafa veriðbeint úr vinnustofu, og einn- ig stór hluti frá árunum 1942—48, — bernskubrekin, segir Sverrir. — Ég reiknaði aldrei með að sjá þær aftur, en þetta eru þær mynd- ir, sem kollegar minir þora helst að hrósa mér fyrir. — Hafðirðu gert þér grein fyrir, hve mikið hefur komið frá þér? — Varla. En þó man ég eftir öllum þessum hlutum, þegar ég sé þá. Jafnvel iskyggilega vel, ég man hvar ég var, hvernig ég stóð, Er ekki nóg að mynd sé mynd? stundum hvað ég var að hugsa og hvernig mér leið við að gera hverja mynd, m.a.s. þegar ég var strákur. T.d. man ég þegar ég var að gera eina myndina 13 ára i Eyjum. Það var á sunnudegi og ég var á skrifborðinu hjá honum afa minum i norðurstofunni heima. Ég hafði óskaplega gam- an af að mála, þegar ég var strákur. — Meira en nú? — öðruvisi. Ég vissi þá svo lit- ið og kunni ekki neitt. Þetta var meiri leikur i þann tið. — Ertu ánægður með sýn- inguna? — Ég efast um, að haldin hafi verið jafn vel unnin yfirlitssýn- ing, en það segir samt ekkert um gæðin. Það er búin að vera óhemjuleg vinna að koma þessu upp, að visu hef ég skrifað upp eigendur á siðari árum, en hafði ekki gert áður. Samt mundi ég og sumt fengum við ábendingar um, en auðvitað finnst aldrei allt og ég man eftir ákveðnum myndum, sem ég hefði viljað hafa með, en veit ekki hvar eru niðurkomnar. Auk Steinunnar aðstoðuðu tveir menn mig við þetta i sumar og við tókum litmyndir af öllu sem við fundum, limdum á karton og skrásettum, og svo var að velja og hafna. Hugsa ekki um hver kaupir — Hverjir eru eigendur að myndunum þinum, Sverrir? — Það er mjög skipt, eins og sést i sýningarskránni. En eftir þvi sem málverkin hækka i verði leiðir það af sjálfu sér, að það eru ekki nema menn með talsverðar tekjur, sem kaupa þau. Læknar eiga t.d. mikið af myndum min- um frá siðustu árum og einnig er talsvert um að félagasamtök Úr Kollafirði, 1973. ’ ' - ’ 1 Sverris vita, að hann vinnur hægt og sýnir sjaldan. Málverkin hjá honum hafa komið i lotum með greinilegum kaflaskiptum kring- um sýningar. Þess á milli hefur hann föndrað við sitthvaö annað og hneykslað ýmsa. Hann tók t.d. upp á þvi eitt árið að þeyta heimagerðum flugdrekum um alla Sogamýrina og mála ösku- tunnurnar i öllum regnbogans lit- um. Annað skiptið tálgaði hann spýtur. Svo var hann lengi að setja saman skerma, viftur og fleira úr stráum og nú sé ég ekki betur en hann sé farinn að sökkva sér niður i módelsmiði á seglskip- um. Táknar það, að breyting sé i nánd? Verða enn kaflaskipti eftir þessa sýningu? — Vist er það að brjótast i mér, að ég þurfi eitthvað að stokka upp, viðurkennir hann, en það er of fijótt að tala um það. þetta er svo óljóst enn. Eftir þvi sem tim- inn liður breytir maður ekki eins oft um og meðan maður var yngri. Þó hef ég undir niðri af þvi einhvern pata, að ég megi aðeins fara að veita vöngum. Ég er samt orðinn of gamall til að fara að taka eitthvert heljarstökk og þú mátt bóka, að ég fer ekki að mála neinn skammarkrók aftur! t sumt af hinu mætti þó sækja einhver korn, einkum finnst mér að áhrif frá myndunum um ’52 gætu bæst við það sem ég er að gera nú. Þegar ég hef verið að skipta yfir áður hefur mér hætt við að taka dálitið harkalega af- stöðu, en hún hefur þó oftast reynst það rétta fyrir mig. Þegar ég var að skipta yfir i landslagið man ég að Helgi Hálfdánarson spurði mig, hvort ég héldi ekki, að pendúllinn ætti eftir að stillast. Jú, kannski, svaraði ég. En það furðulega er, að þetta fór alveg öfugt við það sem Helgi hélt, enn lengra i hina áttina. Er ekki nóg aö vera málari? Kannski var orsök þess, að ég fór enn lengra út i landslagið, að ég vildi ná valdi yfir minum klaufaskap og enn vona ég, að mér takist það. Sumir eru að segja, að þaðeina sem ég hafi.séu einhvern flinkheit, en mér finnst þau hins vegar ekki nóg, þó mér hafi farið fram, og er enn að vona að ég geti farið að mála almenni- lega. Þeir fagmenn eru til, sem virðast óttast tæknina og halda að hún sé eitthvað ógurlega hættu- legt, en ég held þvert á móti, að hún sé nauðsynleg til að menn séu írjálsir og geti gert það sem þá langar til. Það er lika annar of algengur misskilningur, finnst mér, og það . kaupi þær til gjafa á stórafmæl- um eða þess háttar. En það kem- ur lika venjulegt fólk og kaupir myndir, sem það langar i, með afborgunum. — Er ekki hálfleiðinleg til- finning að hugsa til þess að fyrst og fremst efnamenn fái mynd- irnar? — Maður er ekki spurður um það i sjálfu sér, — og þetta stóra leikrit okkar, lifið, virðist þvi miöur byggjast mikið á þessu. Það er enginn uppmælingataxti i þessari vinnu og þegar verki er lokið fara menn hreinlega eins langt og þeir komast. Þvi þekkt- ari sem þeir eru, þvi hærra er hægt að fara. I þessu þjóðfélagi veröur hver að beita kjafti og klóm til að verða ekki undir. Sé haldið við lægra verð, vill enginn myndirnar, og segja má að um leið og maður nær fótfestu gerir maður þeim greiða, sem hafa keypt, þvi þeirra myndir stiga þá lika i verði. Satt að segja held ég, að aðrir græði siðar miklu meira á listaverkum en listamaðurinn sjálfur gerir nokkru sinni. Nú er t.d. verið að selja Kjarvalsmál- verk á uppboðum og verðir er kannski 500 falt á við það sem Kjarval seldi á sjálfur. Sverrir segist vita að verð þeirra fáu mynda, sem eru til sölu á sýningunni nú, veki umtal. En verðið fer eftir markaðnum og hann segist hafa valið toppmynd- ir og þá ekki sneitt utanaf. Ein myndin var verðlögð sérstaklega hátt þar sem Steinunni langaði að eiga hana. Samt var verðið yfir- boðið. — Þetta er bæði gott og vont og auðvitað andstyggilegt að þvi leyti, að það útilokar fólk með lágar tekjur, segir hann. En fari ég að bera saman og skoða hjá sumum, sem við þetta fást og 1963, sprauta. selja kannski á 50—70 þúsund myndina, finnst mér mitt verð kannski of lágt. Margt af þvi sem selst mjög greitt á þessum summum er einfaldlega einskis virði. En satt að segja, þá hugsa ég aldrei um, hver muni kaupa né á hvað, þegar ég er að mála. Reynir að sjá veiku punktana — Hvernig verkar á þig að horfast svona i augu viö lifsverkið i stórum dráttum? Heldurðu á- fram við það sem þú ert að fást við nú eða breytirðu til? — Fyrst og fremst verkar sýn- ingin þannig á mig, að mér finnst, að ég veröi að fara að mála almennilega. Þannig hefur það verið við hverja sýningu. Hitt á eftir að koma i ljós. 1 rauninni á ég eftir að skoða sýning.una veru- lega vel sjálfur og kannski eftir að læra eitthvað af henni. Ég ætla að reyna að sjá betur veiku punktana i þessu, bera saman og . íÞ** " íí: . * ts*. Vetur í Svínahrauni 1973. gera upp við mig, hvort um fram- för eða afturför er að ræða. Það hefur verið reynt að þröngva upp á mig þeirri skoðun, að þetta sé afturför. Sverrir segist ekki sjálfur hafa átt hugmyndina að yfirlitssýning- unni, en sjá nú, að gott sé að fá yfirlit yfir það, sem hann hafi gert, ekki sist meðan hann sé i fullu fjöri og geti þá séð, hvort bæta megi um. — En ég samþykki verkin, segir hann. Kannast við þau sem min afkvæmi, sem ég hef enga löngun til að afneita. — Þú hefur stundum gefið harðorðar yfirlýsingar um vissan kafla i þróunarferli þinum, nefni- lega um þær myndir, sem þú seg- ir, að kollegarnir hrósi þér helst fyrir. Skiptirðu um skoðun við að sjá þær aftur? — Alls ekki! Skammarkrókur- inn ér enn á sinum stað og heldur áfram að vera það! Ekki samt heljarstökk Þeir sem fylgst hafa með ferli 1952, olia. er að eitthvað sérslakt verði að búa að baki hverrar myndar. Er ekki nóg að mynd sé mynd og hún sé góð? Þarf málari að vera ein- hver spekingur? Er ekki nóg að vera málari? Það koma kannski listfræðingar og fara að tala ógurlega merkilega um hugsanir manns og menn vilja endilega hafa eitthvað á bak við þetta. En hvers vegna? Þá skeöur eitthvaö — Þegar þú ert búinn að ná þeirri tækni, sem þú talar um nú, heldurðu þá að þú verðir fullkom- lega frjáls? Kemur þá ekki eitt- hvað annað sem þú þarft að ná valdi á? — Það er mikið eftir og að sjálfsögðu er þetta ekki bara tækni, þó að hún sé skilyrði. Núna langar mig til að velta ýmsu fyrir mér. Það hefur verið óvenjumikil pressa á mér undanfarin ár að vinna fyrir peningum til að byggja fyrir — ég er ekki þar með að segja, að það hafi haft áhrif á málverkin. En maðurgetur málað yfir sig. Kannski er hægt að halda áfram við það sama, það er hægt að gera fleira sömu tegundar og hvað öðru likt, en ég hef ekki ánægju af þvi, það kemur ekkert nýtt út. Ég hef alltaf unnið i lotum og lotan nú hefur verið óvenjulöng. Svo kem- ur stopp og þá hefur mér verið ó- hætt að hlýða og hætta. Viðfangs- efnið er uppurið. Og þá skeður eitthvað... —vh Hvaö kemur næst hjá Sverri? Núverandi viðfangsefni er uppurið, segir hann sjálfur í viðtali við Þjóðviljann, og er farinn að búa til seglskip heima á Hulduhólum

x

Þjóðviljinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.