Þjóðviljinn - 17.11.1974, Page 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 17. nóvember 1974
Lmsjón: Vilborg Haröardóttir
Konum, sem vinna við kvikmyndir og aðra fjöl-
miðla, er mismunað i starfi vegna kynferðis sins,
segir vesturþýski kvikmyndastjórinn Helke Saners.
Flestir kannast við kynferðismismununina í
efnismeðferð og efnisvali fjölmiðla eins og
sjónvarps og útvarps, — hún skyldi þó ekki stafa af
þvi, að það eru fyrst og fremst karlar sem þar hafa
áhrif?
Kynferðismismunun
fólk, konur, frá mörgum löndum
ræddu þar ma. vandamál sem
þær eiga viö aö striöa i vinnu
sinni. Þær voru sammála um, aö
konum, sem ynnu viö kvikmyndir
og aöra fjölmiöla væri enn mis-
munaö vegna kynferöis sins. A
grundvelli þess sem fram kom á
ráöstefnunni og eigin reynslu
hefur Helke Sanders skrifaö
greinina Kynferöismismunun i
fjölmiölunum, sem birtist sem
leiöari blaösins „Frauen und
Film”.
Helke viöurkennir, aö þessi
kynferöismismunun geti veriö
ómeövituö og jafnvel dulin, en
segir aö hún sé samt sem áöur
fyrir hendi. Ein afleiöingin er aö
þvinær allir kvenkvikmynda-
stjórar I Vestur-Þýskalandi eru
atvinnulausir þótt sjónvarpiö
þurfi mjög á nýjum pró-
grömmum aö halda.
Sem dæmi um mismunun af
þessu tagi nefnir hún hve konur
meö sömu menntun, þjálfun og
hæfileika og karlar eigi miklu
erfiöara meö aö komast áfram á
þessu sviöi. Konurnar fá lægri
laun, þaö er fyrirfram reiknaö
meö aö þær séu lakari og þegar
fram i sækir hefur þetta þau
áhrif, aö hræösla viö aöstanda sig
ekki fer aö draga úr þeim.
Auöveldara er aö berjast gegn
kynferöisstefnunni sem beint er
gegn konum sem starfa i
kvenfrelsishreyfingunni, þvi hún
er mun opnari og augljósari.
Myndin sköpuð
af körlum
Vesturþjóöverjar eyða uþb.
40% af fritima sinum fyrir
framan sjónvarpsskjáinn. Það
sem þar er sýnt er nær eingöngu
unnið af karlmönnum. Það þýöir,
aö sú mynd, sem konur sjá af sér,
er sköpuö af körlum. Kvenáhorf-
endur veröa fyrir andlegum og
likamlegum áhrifum þessara
mynda, sem kannski eru
alrangar. Ekki sist þessvegna er
það mikilvægt, segir Helke
Sander, aö konur fái aðgang aö
sjónvarpinu, — en ekki aðeins
sem kyntákn fyrir framan kvik-
myndavélina eöa láglaunaþrælar
aftan við hana.
Vinna fyrir sjónvarpiö er
þvinær eini möguleikinn til
sköpunar fyrir konu sem er kvik-
myndastjóri, þar sem of dýrt er
aö framleiöa eigin kvikmyndir.
Velviljaðir karlmenn hafa
ráðlagt konum að stofna til
samvinnu. Ekki myndi þeim
detta i hug aö ráðleggja Fass-
binder og Kluge (þekktir, en mjög
ólikir þýskir kvikmyndastjórar)
aö vinna saman, segir Helke. En
allir kettir eru gráir og allar
konur eins f þeirra augum.
Hún telur upp nokkur þeirra
raka, sem notuö eru gegn konum,
sem vilja komast aö I fjöl-
miölunum. Fyrst og fremst eru
þær sakaöar um aö vera einhliða
og sagt, aö femfnistar séu „fullar
karlmannahaturs” og þvi ekki
hlutlausar i útsendingum sfnum.
Sjálfri hefur Helke Sander
þrisvar veriö vfsað á bug með
þessari röksemdafærslu. Um var
aö ræöa i fyrsta lagi mynd um
tföir kvenna, glæpamynd um
ólöglegar fóstureyöingar og að
lokum sögulega þætti um kúgun
kvenna. Þættirnir voru árangur
margra ára fræöilegra athuguna.
En hugmyndin þótti góð og. I
staöinn var verkefnið fengiö karl-
mönnum, sem höföu kannski
lesiö 2-3 bækur um þetta efni.
önnur karlaröksemd gegn
konum er „hæfileikaskortur”. En
þar sem konur hafa svo litla og
óreglulega vinnu viö sjónvarpiö
missa þær oft sjálfstraustiö og
veröa ekki nógu öruggar gagn-
vart vinnuumhverfinu, segir
Helke. Hitter staðreynd, áð nærri
Framhald á 22. siðu.
TTann sagöi, aö fyrst og íremst
væru þaöhúsmæöur.sem skráöar
eni atvinnulausar. „'Lögin kveöa
svo á um, sagöi hann, ,,aö þær
eiga rétt á atvinnuleysisbótum,
þegar ekki er vinnu aö fá.” Hins
vegar væru iiklega ekki nema
þrjár fyrirvinnur í þeim hópi, og
þær hafa ekki nema fyrir sjálfum
sór aö sjá. Einn karlmaöur er
skráöur atvinnulaus á Eyrar-
bakka, og taldí Hjörtur, aö þar
værí um aö ræöa mann á átt-
ræöisaldri, sem ynni ekki nema
viö flökun og flatningu.
Antik-rúm, þessi vönduðu svefnnerbergissett eru
framleidd úr eik, sem er lituð og samanskorni hnotu
Dmustærð 150x195 i
i

4
3530

hjá fjölmiðlunum
Nýlega hóf göngu sína i Þýska-
landi, nánar tiltekiö í Vestur-
Berlin, blað sem heitir „Frauen
und Film” eöa Konur og kvik-
myndir. Ritstjóri þess er kvik-
myndastjórinn Helke Sander, ein
þeirra sem i fyrra skipulögöu
fyrstu ráöstefnuna um kvenna-
kvikmyndir. Kvikmyndastarfs-
ORÐ
í
BELG
Aðvörun!
Elln skrifar frá Edinborg,
þar sem hún er við nám og
starfar meö þarlendum rauö-
sokkum. Um daginn var hún á
fundi, sem fjallaöi um „self-
help”, þe. konum er kennt aö
fylgjast siálfar með liffærum
einsog brjóstum og leggöng-
um. „Þetta er ansi klárt”,
skrifar Elln, „þvl þá standa
þær betur að vlgi gagnvart
læknum ef þær vita að eitt-
hvað er aö — en eins og viö vit-
um þá trúa læknar sjaldan
konum. En á fundinum kom
fram alvarlegt atriöi, sem er-
indi á til margra:
Getnaöarvörn lykkjunnar er
fólgin i þvi, aö hún veldur
bólgum þar sem hún er. Ef
konur sem hafa lykkjuna
veikjast þannig, að þær fá
antibiotica lyf (penicillin o.fl.)
þá virka þau jafnt á allan
likamann, draga úr bólgum,
og draga þar af leiöandi alvar-
lega úr öryggi lykkjunnar á
meöan. Við kannanir á kon-
um, sem hafa orðið ófriskar
meö lykkjuna, hefur mátt
rekja þaö til töku sllkra lyfja.
Ég minnist þess ekki, aö lækn-
ar hafi varaö viö þessu og
þetta hefur aöeins veriö viöur-
kennt f V-Þýskalandi og Svi-
þjóö.”
En þær eru
ekki fyrirvinnur?
„A forslöu Vísis 12. nóv. sl.
getur að lita frétt, sem með-
fylgjandi úrklippa er tekin úr.
Þar er fjallað um atvinnuleysi
viðs vegar um land, og meðal
annars rætt viö hreppstjórann
á Eyrarbakka, en það eru ein-
mitt hans ummæli, sem klippt
eru úr greininni.
Mér hefur fundist belgurinn
óþarflega fús til að taka viö
alls kyns innihaldslausu
þjarki, sem að mfnu viti er
óþarfi aö rugla saman viö
jafnréttisbaráttu kynjanna.
Þar á ég sérstaklega viö
titlingaskit eins og nafngiftir á
matseölum og þess háttar,
sem ég get ómögulega tekiö
eins og umsjónarmaöur jafn-
réttissiöunnar, sem ósmekk-
lega mismunun kynjanna,
heldur einfaldlega tilraun fyr-
irtækis til frumleika í nafn-
giftum.
En þaö er hugsanagangur á
borö viö þann sem lýsir sér i
málflutningi Hjartar Jónsson-
ar, hreppstjóra á Eyrarbakka,
sem berjast þarf gegn. Þar
getur aö lita i stuttri máls-
grein ótrúlega stóran skammt
á fyrirlitningu á hlutverki hús-
mæðra og félagslegum þörf-
um kvenna almennt. Þarna
liggur grundvallarvandinn.
Gegn honum á aö berjast.
Ekki meö þvi aö rjúka upp og
möögast í hvert sinn sem orðin
„kona” eöa „húsmóöir” eru
nefnd á einhvern annan hátt
en orðin „karlmaöur” eöa
„húsbóndi”.
Með þökk fyrir annars
ágæta síöu. Haukur Már”
Þaö var ágætt, aö málflutn-
ingur Hjartar hreppstjóra —
og Visis — skyldi jafnvel
stinga karlmann. Hinsvegar
finnst mér þaö ekki vera fyrir-
litning á hlutverki húsmæðra
sem slikra sem þarna er
alvarlegust, heldur fyrirlitn-
ingin og vanmatiö á vinnu-
framlagi þessara sömu
kvenna utan heimilisins og
tekjuöflun þeirra til fjölskyld-
unnar. Af þvi aö þær eru jafn-
framt húsmæöur eru þær ekki
taldar fyrirvinnur og látiö aö
þvi liggja, aö þær séu aö mis-
nota atvinnuleysisbæturnar.
Hvernig hefði veriö talaö um
eiginmenn þeirra ef þeir heföu
veriö atvinnulausir? Ætli þeir
geti ekki veriö bæði fyrirvinn- ■
ur og húsbændur?
Sama fyrirlitning kemur
fram gagnvart einstæðum
konum — „hafa ekki nema
fyrir sjálfum sér að sjá”
(hvernig skyldi tónninn hafa
verið ef þetta heföu veriö
ógiftir karlar?) og gagnvart
öldruöum.
Varöandi gagnrýni Hauks á
efni belgsins get ég tekiö und-
ir, aö stundum hafa sendingar
lesenda oröiö óþarflega ein-
hliöa og of mikiö um auglýs-
ingar (kannski af því að þar er
mismununin svo augljós). En
þaö er samt full þörf á að vera
á veröi, einkum gagnvart kyn-
greindum starfsauglýsingum,
þvi þær eru einn þátturinn I að
kyngreina störfin til aö geta
borgaö (konum) minni laun
fyrir þau. _Vh