Þjóðviljinn - 17.11.1974, Blaðsíða 20

20 SÍÐA ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 17. nóvember 1974
VENJULEG
VIKA
SMASAGA EFTIR N. BARANSKAJA
SJÖTTI HLUTI- FÖSTUDAGUR
Vikudagar Olgu Voronkovu
hafa liðiö með venjulegum hætti.
A miðvikudaginn hafði hún leyft
sér þann munað að ráfa um snævi
þakta Moskvu og rifja upp skóla-
daga, fyrstu kynni þeirra Dimu,
brúðkaupsferð þeirra. Þegar hún
kom heim sá Díma, að hún var
„aftur eins og ung stúlka” — og
það kvöld gleymdu þau að stilla
vekjaraklukkuna. Fimmtudagur
var með erfiðasta móti: Fjöl-
skyldan svaf yfir sig. Börnin
gerðu uppsteyt gegn barnaheim-
ilinu. Orusta á rannsóknarstof-
unni. Og þegar Olgu gafst loksins
tækifæri til að komast að tækjun-
um sem áttu að prófa styrkleika
þess trefjaefnis sem hún er að
setja saman, þá var sá tími of
knappur, því hún varð að hlaupa i
pólitiskan námsflokk. Og hafði
gleymt að undirbúa umræðuefni.
Hún kom seint heim, Dima fúll,
börnin höföu borðað eitthvað ann-
að en heppilegt var, Gúlja litla
fékk i magann um miðja nótt...
Frá þvi um morguninn hafa
hinar konurnar á stofunni uppi á-
sakanir um að ég hafi ekki undir-
búið mig undir námsskeiðið. Ég
hlusta hlýðin á óánægju þeirra og
bið afsökunar. Ég er að hugsa um
börnin. Við sendum Gúlju á dag-
heimilið enda þótt við hefðum átt
að láta hana vera heima. Hún
getur vel verið heima einn dag án
læknisvottorðs, en það get hvorki
ég né Dima. Og ef við hefðum
kallað á lækni hefðum við orðið að
leggja spilin á borðið. Auðvitað
lætur læknirinn gera rannsókn ef
barnið er með eitthvað í magan-
um. Rannsókn tekur tvo daga....
Og við látum Gúlju fara.
Þær fyrirgefa mér fljótt. Marja
Matvéévna skýrir frá þvi, okkar á
milli sagt, að með næstu áramót-
um fáum við nýjan leiðbeinanda,
heimspekikandidat.
Við hverfum hver að sinu verki.
Föstudagur er siðasti dagur vik-
unnar, allar hafa ærinn starfa.
Það þarf að panta bækur eða
tfmarit i bókasafninu, ákveða
fundi á mánudaginn, skipuleggja
einkamál fridaganna, skreppa i
handsnyrtingu eða til skóarans i
matarhléinu... og við „fjölskyldu-
mæður” þurfum að gera innkaup
til tveggja daga.
Auk þess barf að útfylla spurn-
ingalistannTAllar hafa frestað þvi
til siðasta dags, allar fresta þvi
eins lengi og hægt er að komast að
þvi.hve margir veikindadagarnir
hafa verið. Við höfum ákveðið að
setja þetta i kerfi og Ljúsu hefur
verið falið að reikna það út.
Ég veit, að það er ég sem hefi
oftast setið heima vegna lasleika.
En það er enginn timi til að velta
vöngum yfir þvi, ég hefi meira en
nóg að gera eins og hinar. Ég verð
að komast að þvi hvað ég komst
til að gera á mekanisku rann-
sóknarstofunni i gær. Allt mitt dót
liggur i hrúgu á borðinu frá þvi i
gær. Það er ergilegt að ég gat
ekki notað allan þann tima sem
Vala leyfði mér að nota tækin.
Ég færi niðurstöður af tilraun-
um gærdagsins inn i dagbókina,
raða plötunum sem ég notaði i
gær niður i öskjuna, rif blokkirn-
ar með útreikningunum i tætlur
og hendi þeim i pappirskörfuna.
♦
(Spurningalistinn er látinn
verða tilefni sögunnar i fyrsta
kafla — konur við stofnunina eru
spurðar um fjölskylduhagi,
barnafjölda, veikindadaga
o.s.frv.)
Þessu næst tek ég upp úr kössun-
um sem komu i gær, fullir af til-
búinni vöru. Ég raða nokkrum
bútum og stuttum leiðslum á
sýnahilluna, festi miða við þá.
Sfðan ætla ég að koma linuritinu i
lag.
En hvar er það? Ég snerti það
ekki i gær. t fyrradag setti ég það
niður i skúffu, en það er ekki þar.
Ég fletti öllum pappirum örk eftir
örk — og finn ekki neitt. Ég segi
sjálfri mér að sýna stillingu og
flyt allt af hægra helmingi borðs-
ins yfir á vinstra helming. Nei.
Fór ég kannski með það með dag-
bókinni niður á mekanisku stof-
una i gær? Ég hleyp til Völu. Nei,
hún hefur ekki komið auga á það.
Getur það verið að margra daga
vinna sé farin i súginn?
Það dregur úr mér allan mátt
— ég sest niður og halla mér upp
að veggnum. Svo kem ég auga á
almanak á veggnum, virði það
betur fyrir mér, og allt i einu átta
ég mig á þvi að 13. desember er i
dag. í gær fannst mér enn að des-
ember væri rétt að byrja, en
þarna stendur það svart á hvitu,
komið er fram i miðjan mánuð og
eftir tvær vikur verð ég að leggja
fram skýrslu. Get ég lokið þessu
öllu af á 14 dögum, nei 12 dögum,
nei ellefu — ég þarf að ljúka til-
raununum á tveim rannsókna-
stofum, draga saman niðurstöð-
urnar, búa til nýtt linurit, skrifa
skýrslu... i stað þess að leita að
linuritinu sit ég með hendur i
skauti og hugsa um að þetta tak-
ist mér ekki...
Allt i einu tek ég eftir tveim
höndum á öxlum mér, Ljúsa
dökkhærða lýtur yfir mig og
spyr:
— Hvar ertu stödd, Olga? Ertu
alveg glötuð? Eða hefurðu týnt
einhverju?
— Ljúsa, mikið er ég fegin. Ég
lagði andartak vangann að hendi
hennar. Hún skilur allt. — Ég er
alveg glötuð. Ég hefi villst i þoku
áhyggju og skyldna — i stofnun-
inni og heima fyrir.
— Ég er búin að týna linuritinu
minu yfir niðurstöður rannsókn-
anna, svona blaði. Ég sýni henni
með handahreyfingu stærðina.
Ég er búin að leita allsstaðar, ég
skil þetta ekki...
• — Er það ekki þarna? spyr
Ljúsa og bendir á hvita örk, sem
liggur á miðju borði.
Ég tek upp örkina, fletti henni i
sundur, hún breytist i linuritið
mitt.
Ég fer að hlæja, ég skeif af hiát-
urskasti, held hendinni fyrir
munninn til að aðrir heyri ekki og
hlæ þar til tárin skoppa niður
kinnarnar. Ég get ekki hætt.
Ljúsa gripur hönd mina, dregur
mig fram á gang, hristir mig og
segir:
— Hættu, segi ég.
Ég stend með bakið upp að
veggnum, tárin velta enn niður
kinnarnar, og ég styn lágt.
— Þú ert klikkuð Olga, segir
Ljúsa, — þú ert móðursjúk.
— Þú ert sjálf klikkuð„segi ég
ástúðlega og grip andann á lofti.
Móðursýki er ekki i tisku lengur
— ég bregð erminni yfir tárvott
andlitið — ég bara hlæ. Lifið er
svo stórskemmtilegt. Ýmist er ég
hér eða þar og aldrei næði. Þetta
er eins og kokkteill úr hugsunum
og tilfinningum. Nei, ég er ekki
klikkuð... En littu bara á baugana
undir þinum augum. Þú hefur aft-
ur orðið andvaka? Það ert reynd-
ar þú sem ert klikkuð.
— Það hefi ég lengi verið. En ég
er sex árum eldri en þú, og þú
veist að það er alltaf einhver
spenna heima. En þú getur slopp-
ið, þú ert ung og hraust og átt á-
gætan mann. Hún þrýstir hönd
mina meðmjóum fingrum sinum,
það er sárt þvi hún hefur langar
neglur, en ég læt ekki á neinu
bera. Hún horfir beint i augu mér
eins og hún vildi dáleiða mig. —
Þú ert greind stelpa, þú ert dug-
leg, þú hefur þrótt... Það er gott.
Ljúsa sleppir af mér hendi. Við
skulum fá okkur reyk. Æ, ef þú
bara... Hún herpir varirnar að
sigarettunni, kveikir i og dregur
að sér reyk. — Jæja, það skiptir
engu... Það tekur þvi ekki að
hugsa meira um það. Við skulum
fara i bæinn saman i hléinu, og þú
segir mér allt á leiðinni.
Við göngum eftir götunni, ég
segi henni frá erfiðleikunum á
mekanisku stofunni, frá striðinu
við Völu, samtalinu við séffann,
um magaverki Gúlju, um frestinn
sem settur er til að ljúka af til-
raununum og um ótta minn um að
það takist ekki.
Ljúsa hlustar, kinkar kolli, ým-
ist pirir hún augun eða opnar þau
og segir: — já, já, já, — eða skýt-
ur inn i sönglandi nú-ú? Mér er
strax léttara i skapi. Við göngum
hlið við hlið þegjandi um stund.
— Olga, manst þú ekki að þú
haföir einu sinni áhuga á að vita,
hver það var sem fann upp gler-
trefjaefnið okkar? Ég lofaði að
segja þér frá þvi.
— Já þú lofaðir að segja mér
„þessa fáránlegu sögu”.
— Einmitt. Þetta er reyndar
ekki saga, heldur skrýtla. Ég átti
hugmyndina. Ég gaf Jakobi hana
sjálf. Ekki vegna þess að ég sé
svo rik, heldur af þvi að ég var ó-
létt. Ég hafði þegar ákveðið að
eignast annað barn. Þú skalt ekki
halda að Súren hafi talið mig á
þetta. Ég hafði sjálf ákveðið að
það yrði betra fyrir Markúsja ef
hann eignaðist systkini. Ég vissi
að á eftir myndi ég ekki geta unn-
ið lengi. Ég hugsaði sem svo, að
best væri að aðrir ynnu að þessu
án min, og gaf þeim hugmyndina.
— Og hvað svo?
— Með hvað?
— Ekkert. Ég varð hrædd á sið-
ustu stundu. Ég lét eyða fóstrinu.
An þess að Súren vissi, eins og
alltaf.
— Hvað áttu við með þvi?
— Ég segi honum bara að ég
þurfi 5—6 daga ferðalag vegna
sta rfsins.
Ég grip hönd Ljúsu og sleppi
henni ekki. Þannig göngum við
saraan. Þegjandi.
I búöunum, þar sem þrengslin
og annrikið eru verri en nokkru
sinni fyrr, troðfylltum við fjórar
töskur, og klukkan 3 höldum við
af stað heim á leið. Mér finnst
ekki sérlega erfitt að bera þetta,
en Ljúsa er að kikna undir sinni
byrði. Allt i einu kemur Sjúra á
móti okkur.
— Ég ákvað að koma til
hjálpar.
— Ég bið hana að taka aðra
töskuna af Ljúsu, og Ljúsa leggur
til að hún taki aðra töskuna af
mér. Að lokum setjum við Sjúru i
miðjuna, og saman berum við
þrjár — fjórar töskur. Við
neyðumst til að fara út af gang-
stéttinni og öðru hverju verðum
við að stansa og hleypa bil
framhjá.
— Stelpur, leyfið okkur að
koma með i þetta parti! kalla
tveir náungar á eftir okkur.
• -- Við höfum nóga stráka,
svara ég. Ég er i góðu skapi, þvi
að sólin skin af þvi að við fyllum
götuna, af þvi að við erum þrjár
saman.
Af þvi að ég er ekki ein.
Þegar við komum aftur i
vinnuna birtist ljóshærða Ljúsa
með útreikningana á veikinda-
dögunum. Ég er i fyrsta sæti eins
og ég bjóst við. Samkvæmt
veikindaskýrslum hefi ég setið
heima 78 daga, hér um bil
þriðjung vinnutimans. Allt vegna
barnanna. Allir skrifa hjá sér
sinn dagafjölda, m.ö.o. allir sjá
hvað hinar eru með. Ég skil ekki
hvers vegna mér liður svona illa.
Ég skammast min i þokkabót.
Mér finnst ég vera einhvern-
veginn svo þjökuð og forðast að
horfa á hinar. Hvernig stendur á
þessu? Ekki hefi ég gert mig seka
um neitt.
— Eruð þið búnar að útfylla
spurningalistann? spyr Ljúsa.
Leyfið mér að sjá.
Við vitum heldur ekki hvernig
við eigum að reikna út tima
okkar. „Fjölskyldumæðurnar”
bera saman ráð sin. Við ákveðum
að vekja endilega athygli á
timanum sem fer i ferðir, við
eigum allar heima i nýjum
hverfum og við þurfum hver um
þrjá tima á dag til að komast i
vinnu og heim. Við getum ekki
svarað þvi, hve mikill timi fer i að
„sinna börnunum” — við erum
alltaf að sinna þeim með öðru.
Eins og Sjúra segir: Við Sers-
joska erum öll kvöld saman i eld-
húsinu hann er farið að lengja
svo eftir mér þegar ég kem heim,
að hann vikur ekki frá mér.
— En hvað eigum við þá að
skrifa um börnin? spyr ljóshærða
Ljúsa forviða.
— Hvaða viku eigum við að
taka, venjulega viku, eða einmitt
þessa? spyr Sjúra.
— Hvaða viku sem vera skal,
svarar dökkhærða Ljúsa,eru þær
ekki allar eins?
— Til hvers er að velta vöngum
yfir þvi, segi ég, ég tek þessa
viku. Ósköp venjulega viku.
Við komumst að þeirri niður-
stöðu, að spurningin sé heimsku-
leg. Það er ekki hægt að reikna út
þann tima sem fer i húsverk, ekki
þótt maður gengi með skeið-
klukku I hendinni alla vikuna.
Ljúsa Markorjan stingur upp á
þvi, að við reiknum út allan þann
tima sem eftir verður, þegar við
höfum dregið frá sólarhringnum
vinnutimann og þann tima sem
fer I að komast úr og i vinnu, og
reiknum svo út hvað þarf að gera
á þeim tima. Við erum hissa, það
kemur á daginnj að
við höfum 48-55 stundir á viku til
heimilisins. Hvers vegna er það
ekki nóg? Hvers vegna
drögnumst við viku eftir viku með
hluti, sem við ekki komum i verk?
Hver skyldi vita það?
Hver veit i reynd hve mikinn
tima þarf til þess sem kallað er
fjölskyldulif? Og hvað er það
eiginlega?
Ég tek spurningaskrána með
mér heim. Ég er með tvær
þungar töskur — ég er búin að
kaupa allt nema grænmeti. Ég
verð að standa i neðanjarðar-
brautinni, með eina tösku i hendi
og aðra við fætur mér. Það er
þröng á þingi og ekki hægt að
lesa heitt. Ég stend þarna og
reikna út, hve miklu ég hefi eytt.
Alltaf finnst mér, að ég hafi týnt
einhverju af peningum. Ég var
með tvo tiu rúblna seðla, en nú á
ég aðeins smámynt eftir. Minna
en þrjár rúblur. Ég tel þær aftur,
gái hvað liggur i töskunum. 1 ann-
arri umferð kemst ég að þvi að ég
hafi týnt fjórum rúblum. Ég
stöðva sjálfa mig og'tek að horfa
á þá sem sitja. Margir eru að
lesa. Ungu konurnar sitja með
bækur eða timarit, rosknir menn
meðblöð. Þarna situr fituhlunkur
með skopblaðið Krókódil, fúll á
svip. Nokkrir unglingar horfa til
hliðar og lygna augum syfjulega
— er ekki pláss þarna?
Loks er ég á Sokolstöðinni. Allir
þjóta út og hlaupa að rúllu-
stiganum mjóa. En það get ég
ekki með mjólkurhyrnur og egg i
töskunni. Ég skokka á eftir.
Þegar ég kem að strætis-
vagninum eru þar sex manns i
biðröð. A ég að reyna að komast
upp I troðinn vagn? Hvað með
töskurnar? Allavega reyni ég við
þriðja vagn sem kemur . En
töskurnar koma i vég fyrir að ég
geti gripið i handriðið, fótur minn
rennur niður af þessu háa þrepi,
ég meiði mig i hnénu, og um leið
fer vagninn af stað. Allir hrópa og
ég veina. Vagninn nemur staðar,
maður sem stendur við dyrnar
gripur til min og dregur mig inn
fyrir, ég hrasa þar um eigin
töskur. Mér er illt i hnénu, eggin
eru liklega brotin. A hinn bóginn
veröur einhver til að standa upp
fyrir mér. Þegar ég hefi sest get
ég athugað hnéð, gatið á
sokkinum, blóðstokkið og skitugt,
opnað töskuna og sannfærst um
að tvö egg eru komin á flot og það
er komið gat á eina hyrnu. Eg sé
mikið eftir sokkunum, svona
sokkar kosta fjórar rúblur parið.
Um leið og ég opna dyrnar
koma allir hlaupandi fram á gang
— þau hafa beðið. Dima tekur við
töskunum og segir:
■ — Ertu frá þér, manneskja!
Ég spyr:
— Hvernig liður börnunum?
— Vel, allt i besta lagi.
Kotja stekkur til min og gerir
sig liklegan til að snúa af mér
fótinn. Gúlja krefst strax
appelslnu sem hún hefur séð i
töskunni. Ég sýni á mér hnéð og
haltra inn a baðherbergið. Dima
réttir mer joð og vatn, allir kenna
I brjósti um mig, og það sefar
sársaukann.
Ég kann vel við föstudags-
kvöldin, við getum setið lengi yfir
borðum, leikið við börnin, sett
þau i rúmið hálftima seinna en
venjulega. Ég þarf ekki að þvo,
get farið i bað.
En eftir svefnlausa nóttt erum
við skelfilega syfjuð, við háttum
börnin og látum eldhúsið eiga sig.
Ég er komin i rúmið, Dima er i
baðherberginu. Það er stiginn á
mighöfgi.enallt einu finnst mér
að Dima hafi af vana stillt
vekjaraklukkuna. Ég sting
henni undir svefnsófann með
þeim ummælum að þar skuli hún
standa og þegja. En tifið i henni
leggur upp um sófann. Ég ber
hana fram i eldhús og loka hana
inni i eldhússkápnum.
Framhaldnæsta sunnudag..