Þjóðviljinn - 08.12.1974, Side 13

12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 8. desember 1974.
Sunnudagur 8. desember 1974. ÞJóÐVILJINN — SIDA 13
... ER HLÝ YFIRHÖFN NAUÐSYNLEG
,,Þjóftbúr.ingurinn”, sem sumir kalla, er alltaf jafnvinsæll. Þessi úlpa
er frá Vinnufatagerftinni.
Veðráttan í haust hefur
verið með eindæmum blíð,
enn hefur varla komið
slydda hér á suðvestur-
horni landsins/ og annars
staðar er varla enn um
snjó að ræða.
Eigi að síður er aldrei að
vita, hvað vetur kóngur
ætlast fyrir. Frostið getur
hert skyndilega eða þá að
snjónum tekur að kyngja
niður. Og reyndar er það
svo, að þótt ekki snjói og
ekki sé frost þá er oft
fjandi næðingssamt og
kuldaúlpan kemur í góðar
þarfir allan ársins hring.
„Sú fræga islenska kuldaúlpa
er raunar nær því að vera þjöð-
búningur en nokkurt annað skjól-
fat hér á landi”, sagði hann
Valdimar i Belgjagerðinni, þegar
við ræddum við hann á dögunum.
. Og að tala við Valdimar er sál-
artötri hverrar kuldaskræfu hollt,
þvi hann er.ósmeykur við að út-
mála gæði skjólfatnaðarins £rá
Belgjagerðinni: „Við stöndum
langt framar 'erlendum úlpu-
framleiðendum”, fullyrti sá glað-
sinna sölu§tjóri„pkkar úlpur end-
ast og endast. Þær bila aldrei á
saumum, en • eru samansettar
með sérstökum teygjanlegum
Jvinna. Og fjárfesti menn eitt sinn
i hinni hefðbundnu kuldaúlpu
okkar, þá hafa þeir eignast*góðan
lifsförunaut. Misjöfn meðferð og
misjöfn störf manna hafa ekkert
að segja. Ef ytrabyrðið bilar, þá
er hægt að fá sér nýtt utan yfir
gömlu gæruna, Hver gæra á auð-
veldlega að geta drepið af sér
fjögur eða jafnvel sex ytrabyrði”.
Stríðsmódel
Við látum Valdimar vitanlega
um að halda fram ótrúlegum
gæðum úlpunnar, en Belgjagerð-
in byrjaði að framleiða það
makalausa fat i striðinu og þá
fyrir norska flugherinn. Siðan
hefur úlpan haldið útlitinu og
hefur litið breyst, nema hvað i
fyrstunni var gæran áföst og ekki
hægt að skipta um ytrabyrði.
„Við seljum mjög mikið af
þessari úlpu, aldrei undir tveim
þúsundum á ári”, sagði sölustjór-
inn, en verðið er nú komið upp-
undir 10 eða 11 þúsund i smásölu.
Pluss Og
lambsskinn
En Belgjagerðin framleiðir
fleira en þá gömlu kuldaúlpu.
tslenskir lambaskinnjakkar frá Sambandinu.
Mokka-kápa frá verksmiðjum Sambandsins á Akureyri.
Valdimar sýndi okkur kulda-
frakka „með plussfóðri, upplagð-
ar fyrir þá sem mikið sitja i bil”.
Við mótmælum ekki, þótt flögri
að okkur sú hugmynd að frakkinn
sá arna sé varla ætlaður til að
sitja i honum.
Og Valdimar bendir á fleira
merkilegt i Belgjagerðinni:
Lambaskinnjakkar á börn, ung-
linga og fullorðna, leðurjakka
sniðna eftir fyrirmynd frá Chi-
cagó og framleidda fyrir lög-
reglumenn þá sem þeysa á
móturhjólum og táninga á skelli-
nöðrum. Vattfóðruð veiðiföt,
„útilokað að nokkrum manni
verði kalt i þeim”, segir sölu-
stjórinn, bændur kaupa þetta
mikið.veiðimenn og björgunar-
sveitarmenn. Ég þekki tvo
stráka sem voru klæddir þessu
meðan þeir flæktust tvo sólar-
hringa um 'reginfjöll i leit að
manni. Þeim varð sko ekki kalt”.
Og lagerinn ætlar engan endi að
taka : Anorakkar, úlpur, sem litá
út eins og grænlendingur hafi
'hannað þær, svefnpoki fóðraður
með gæsadún: „Ég þekki mann
sem svaf i tjaldi i fjórtán stiga
frosti. Hann hafði svona poka og
hikaði ekki við að skriða allsber i
hann”. Og sölustjórinn fullyrti
lika, að gæsa(dún)-pokinn væri
lika merkur fyrir þær sakir, að
tvær manneskjur gætu látið fara
vel um sig i honum, „ef með
þarf”.
Améríska sniðið
hjá Vír
í Vinnufatagerðinni sauma þeir
lika kuldaúlpur, sem sumir kalla
„þjóðbúninginn”. „Olpurnar þær
seljast jafnt og þétt"sagSi Klem-
ens sölustjóri hjá Vinnufatagerð-
inni, „En við seljum lika mikiö af
þessum nýmóöins úlpum meö
ameriska sniðinu. Samt eru þær
alls. ekki ameriskar. Ætli ame-
riski flugherinn hafi ekki innleitt
þessa tisku hér á landi. Gömlu,
góðu gæruúlpuna höfum við hins-
vegar framleitt frá þvi um 1950 án
breytinga”.
Vinnufatagerðin framleiðir
ekki annan kuldafatnað en þessar
úlpugerðir, en svolitið er þó um
það að verksmiðjan saumi fatnað
fyrir einstakar verslanir, og þá úr
gerviefnum og tiðum með loð-
fóðri.
„Og svo saumum við kulda-
frakkana á lögreglumennina”,
sagði Klemens sölustjóri og var
dulitið stoltur i framan, þegar
hann benti á þá svörtu lögreglu-
flik með loðkantinum.
Við báðum um að fá að kaupa
svoleiðis löggufrakka.
En af og frá — lögreglan hefur
einkarétt á þessu.
Gráfeldur að
norðan
t Ingólfsstræti númer fimm er
nú komin glæsibúðin Gráfeldur.
Þar er að finna afar vandaðan
kuldafatnaö, peysur, húfur, káp-
ur, jakka og frakka, allt saumað
úr lambaskinnum, unnum i verk-
smiðjum StS á Akureyri.
Kápurnar og frakkarnir i Grá-
feldi eru af allt annarri verölags-
ætt heldur en „þjóðbúningar”
þeirra i Belgjagerðinni og Vinnu-
fataaerðinni — bað er óhætt að
segja, að ætli menn að fá sér hlýja
flik, þá þýðir litið að fara með tiu-
þúsundkall i Gráfeld' Fyrir svo
lága fjárhæð kaupa menn ekki
jakka eða kápur, i hæsta lagi
fallega loðhúfu.
En dýr vara er vönduð. Og þeir
i Gráfeldi ætla sér ljóslega að
hasla sér völl á markaði innan
lands og utan og kannski skiptir
verðið þá ekki öllu.
' Fjölbreytni i fatagerðum er
mikil og það má mikið vera, ef
ekki tekst að halda öruggum
markaði fyrir vörurnar frá Grá-
feldi, jafnt utan lands sem innan.
/■ *
Alafoss og
Volkswagen
„Það er með Alafossúlpuna
eins og Volkswagen”, sagði sölu-
stjóri fyrirtækisins, Magnús
Pétursson, er við .ræddum við
hann, „hvort tveggja hefur lengi
verið framleitt og hvorugt hefur
breyst að marki gegnum árin. En
við erum reyndar núna að setja á
markaðinn nýja gerð af þeirri
frægu Alafossúlpu, núja gerð
fyrir kvenfólk. Sú úlpa er aðskor-
in nokkuö i mittið og með spæl
aftan á. Karlmannaúlpurnar
veröa áfram eins og þær hafa
verið”.
Álafoss framleiðir ókjör af
fatnaði, aðallega skjólfatnaði
hverskonar úr ull, peysur, kápur,
frakka og jakka. Meginhluti
framleiðslunnar selst erlendis.
„Við höfum orðiö öruggan
markað erlendis, mjög góðan i
Skandinaviu, og Strikið i Kaup-
mannahöfn er eiginlega okkar
gata. Þar eru fjórar búðir sem
selja Alafossvörur undir merkinu
„Icewool”. 1 Þýskalandi er nú að
koma upp góður markaður, og
sama má segja um Bandarikin. í
Chicago hefur okkur gengið vel að
selja, enda fullurði ég að okkar
varningur sé góður. Ég vil i þvi
sambandi benda á, að þótt varan
teljist dýr erlendis, þá selst hún.
Og söluaðilarnir þar eru i hærri
verðflokki, aðilar sem aðeins
selja vandaða vöru — og dýra”.
Álafoss framleiðir flikurnar, sem hún klæðist þessi, þegar kalt er.
Útlendingar kaupa Alafoss-vörur fyrir miljónir árlega, bæði erlendis
og I túristabúðum hér heima.
Svona kápa kostar reyndar inánaðarlaun barnakennara —eða fast að
þvi: Kringum 40.000 krónur — en Gráfeldur er þegar orðinn frægur
fyrir vönduð föt úr Islensku lambaskinni.
FATAFRAMLEIÐENDUR
OG FLEIRA
Stúlkan er i gæsadúnpoka frá Belgjagerðinni. Oröhvatir strákar kalla
svefnpokann reyndar gæsapoka, en það kemur okkur ekki viö.
Þessi úlpa er úr Vinnufatagerðinni — ameriska linan.
Magnús Pétursson sagði það
gamla sorgarsögu, að Álafoss
hefði gengið illa að hasla sér völl
á innlendum markaði.
„Vörur frá Alafossi eru t.d.
ekki seldar i fata- eða tiskubúð-
um. Þær er aðeins aö fá i verslun
Alafoss í Ingólfsstræti og i minja-
gripaverslunum, ferðamanna-
búðum, svo sem Rammagerðinni.
Alafossúlpan selst reyndar
jafnan hér innanlands, en sjái
maður manneskju I Álafosskápu
eða öðru i Austurstræti, þá eru
niutiu prósent likur á að þar sé út-
lendingur á ferð”.
Margir framleiða
— Alafoss selur
Magnús áleit að Alafoss hefði
selt fatnað úr landi á siðasta ári
fyrir um 180 miljónir króna. Það
er þvi ljóst, að verði áfram haldið
á þessari braut, sem svo nýlega
hefur verið mörkuð, þá ætti fata-
iðnaðurinn að geta orðið afar-
mikilvæg framleiðslugrein.
„Það er bara þetta með þjóð-
söguna”, sagði Magnús, „hér á
tslandi eru fjölmargir aðilar út
um allt land,_sem framleiða fyrir
erlendan ma'rkað. Við önnumst
um söluna, og þetta gengur prýði-
lega. En af einhverjum ástæðum
heldur fólk enn fast i þá þjóösögu,
að föt frá Alafossi séu dýrari og*
verri en innflutt. Þetta er mikil
vitleysa.
Ég gleymi ekki konunni sem
• gekk Strikið i Kaupmannahöfn.
Þar sá hún forláta kápu, merka
„Icewool”. Hún setti merkið ekki
i samband við tsland ög keypti
kápuna fyrir 550 d.kr. Þetta var
fvrir tveimur árum. og bá. eins og
nú, gat hún fengið hana i verslun i
Reykjavik fyrir mun lægra verð
— aðekki sé talað um gjaldeyris-
sparnaðinn”.
Álafoss sem umsvifamikið
fvrirtæki hefur t.a.m. um fimm
hundruð konur skráðar hjá sér,
þ.e. hinar frægu heimilisiðnaðar-
konur, sem prjóna peysur til út-
flutnings.
Saumastofa og lager útflutn-
ingsvarningsins er i Kópavogi,
sölubúðin á horni Þingholtsstræt-
is og Bankastrætis, og svo er sjálf
verksmiðjan þar sem bandið er
unnið og fleira að Alafossi i Mos-
fellssveit.
Mokka-kápur, eða jakkar og
yfirhafnir úr lambaskinni geta
vist allar rakið ættir sinar til StS,
hvort sem það er Gráfeldur,
Rammagerðin eða aðrir sem
framleiða.
Sjálft Sambandið framleiðir
einnig mokka-kápur af öllu tagi,
jafnt á karla sem konur og hefur
flutt nokkuð út af þeim varningi.
„Það verður reyndar litið flutt
út i ár, þvi verðlagsþróunin hér á
landi hefur verið þannig, að við
getum ekki haldið kápunum niðri
á samkeppnisfæru verði”, sagði
Jón Arnþórsson, sölustjóri, „það
verður þvi litið um útflutning I ár,
nema á húfum. Við höfum selt
talsvert af skinnhúfum”.
— Hvað með söluna innan-
lands?
„Hún færist i aukana. Fólk er
að átta sig á þessu. Þótt skinn-
kápa eða jakki sé dýr, þá eignast
fólk þarna flik sem er ódrepandi,
ef svo má segja, afar endingar-
góð, og heldur jafnvel vatni að
nokkru marki, en menn vita hve
góð islenska ullin og lambaskinn-
ið er að þessu leyti”.
— Framleiðir Sambandið ekki
„þjóðbúninginn” eins og aðris?
„Það er nú likast til! Hekluúlp-
urnar hlýturðu að þekkja. Hér* á
árunum voru allir i þessu. Það
sagði einu sinni kona ’frá Siglu-
firði, sem kom suður á Sam-
bandsstjórnarfund, að nú yrðum
við að hætta að framleiða þessar
úlpur, þvi þaö væri ekki lengur
hægt að þekkja fólk sundur. Um
miðjan vetur reyrðu menn hett-
una fram yfir enni og svo voru
allir eins.
Nú er þetta að breytast, úrvalið
orðið meira og fólk klæðist meira
eftir dutlungum tiskunnar. En
.úlpurnar framleiðum við enn og i
mörgum gerðum”.
Kuldi og trekkur vetrarins leið-
ir hugann að hlýjum fatnaði, og
það var i og með i þeim tilgangi
gert að kynna markaðinn, sem
Þjóöviljamenn heimsóttu fjögur
fyrirtæki i Reykjavik. Það úrtak
var af handahófi valið, og að
sönnu hefðum við eins getað skoð-
að hlifðarflikur og lúxuskápur
annars staðar. svo sem hiá Gefi-
unni, Hagkaupi, Elgi, Solido og
viðar. Prjónavarningselja og
framleiða margir, svo sem Anna
Þórðardóttir h.f.
Við ljúkum svo fataspjalli að
sinni með orðum Ólafs Sigurðs-
sonar, blaðafulltrúa Félags is-
lenskra iðnrekenda: „Efnisút-
vegun er erfið, en fataframleið-
endur geta selt allt sem þeir búa
til, enda hafa framleiðendur
smám saman bætt framleiðsluna
siðustu árin. Ég fullyrði að fatn-
aður sé góður, ef hann er islensk-
ur”.
—GG
VIÐ HEIMSÓTTUM ÍSLENSKA
OG SKOÐUÐUM VETRARFÖT