Þjóðviljinn - 24.12.1974, Side 17

ÞriOjudagur 24. desember 1974. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 17
Á tjaldi og fjölum um jólin
tiU ikjkcfAM W-
fi/i W'Hlf/M Gvw.
„Traffik” eftir Jacques Tati veröur sýnd I Hafnarbiói.
Nú segi ég stopp# nú segi
ég stopp# tautaði Þorri
þjarkur# hinn veiþekkti
kennari hér i bæ# þegar
hann reikaði i snjóslabbinu
upp Skólavörðustíginn og
bar pinkla fyrir frúna.
Er eitthvaö aö? áræddi blaöa-
maöur aö spyrja, þegar Þorri
haföi hamaö sig i undirgangi
einum og beiö þess aö fá einn
jólapinkilinn i hendurnar; konan
var inni i búð.
Eitthvaö að? át hann eftir
biaðamanninum, ég bara segi
stopp. I þrjátiu ár hefur þetta
gengiö svona til. Það er vaöiö i
búöirnar, við bæði hálfvegis ærö
af auglýsingaherferð sölukóng-
anna,og það er gengiö svo nærri
veskinu, að maður er kominn meö
brjóstsviða af blankheitum.
Jæja, sagði blaðamaðurinn,
svotil orðlaus af meðaumkun. En
hlakkarðu ekki dulitið til jólanna
samt?
Þorri var skritinn i framan.
Hann litaðist um, horfði niður,
horfði upp, gaut svo augunum á
viðmælandann og sagði jú, svo
lágt að varla heyrðist og svo kom
konan og teymdi hann áfram i
slabbinu.
Hvað ætlar þú að gera á
jólunum, spurðum við fimm ára
athafnamann, sem var að koma
út af tannlæknisstofu með móður
sinni.
Ég ætla að leika mér og borða.
Hvað ætlarðu að borða?
Jólamat. Ég ætla að tyggja
jólamatinn sextiu og fjórum
sinnum.
Sextiu og fjórum sinnum?
Já. Tannlæknirinn sagði að
Þórbergur hefði gert það og þá
fær maður góðar og sterkar
tepnur.
Heldurðu að þú verðir þá ekki
allan daginn að borða?
Nei nei. Svo kann ég ekki að
telja.
Jólafiðringur
Jólin, þetta skammdegis-
karnival, er skritið fyrirbæri á
okkar dögum. Langt er siðan
kristnir menn slökuðu á trúar-
strengnum og snéru sér að þvl að
gleðja fremur munn sinn og
maga, en að þeir notuðu hátiðina,
kennda við Krist, til að hressa
upp á trúna i sjálfum sér.
Biskup Islands lætur boð út
ganga, og ætlar að spara handa
fátækum með þvi að senda ekki
jólakort. Hans góði hugur er
athyglisverður — menn ylja
sjálfum sér um sálina með þvi að
senda kunningjunum kveðju á
jólunum, og nú geta menn lika
glatt sálartötrið með þvi að senda
ekki jólakveðju.
Þeir hjá Leikfélagi Reykja-
vikur ætla að minnast jólanna
með þvi að sýna „Morðið i
dómkirkjunni” eftir T.S. Elliot.
Þetta fræga verk verður sýnt einu
sinni, og það telst til tiðinda i
menningarsögu okkar, að verkiö
verður flutt i kirkju. Leikararnir
leysa prestinn i Neskirkju af, og
þann þriðja i jólum verður
framiö morð fyrir altari Nes-
kirkju.
Hvað ætlaröu að gera á
jólunum? Hvað ætlarðu að lesa á
jólunum? Hvað viltu fá i jólagjöf?
Ætlarðu á skiði á jólunum?
Ætlarðu að vinna á jólunum?
Hinir galvösku spyrlar dag-
blaðanna leggja ótrauðir I mann-
skapinn fyrir hver einustu jól,
með þessar sömu spurningar. Og
merkilegar félagsfræðilegar upp-
götvanir birtast okkur i skamm-
deginu: Forsætisráðherra og
dómsmálaráðherra lesa helst
glæpasögur og ráðuneytisstjórinn
i ráðuneytinu les Andrés önd.
Sjálfsagt er Jóakim von And hans
uppáhalds karakter og Indriöi G.
getur ekki lengur lesið af þvi að
gömlu meistararnir eru dauöir og
hann skilur ekki þá yngri.
Skyldi Ólafur Jóhannesson fara
að sjá „Morðið i dómkirkjunni”?
spurningin brennur á vörum
þjóðarinnar.
Jólagleði
Prestarnir tala um jólagleði.
Þeir eru hættir að senda hver
öðrum jólakveðjur, og kannski
tekst að bjarga jólagleðinni á
lann hátt.
Hvað er jólagleði? Gott skap?
Ef menn vilja leggja sig fram um
að skemmta sjálfum sér og
vinum sinum þessa frfdaga i
skammdeginu, þá er ekki úr vegi
að kanna, hvað leikhúsin og bióin
bjóða uppá, þegar hin magn-
þrungna helgi aðfangadags og
jóladags tekur að sitra af manni
og allir hafa fengið nóg af Bach i
útvarpinu og sjónvarpinu. Við
báðum bióstjóra og leikhúsmenn
að skýra frá jólasýningum sinum.
T.S. Elliott og
Strindberg
hjá Leilifélaginu
Gisli Halldórsson og Helga
Bachmann túlka höfuðpersón-
urnar i Dauðadansinum eftir
August Strindberg, sem frum-
sýndur verður i Iönó sunnudaginn
milli jóla og nýárs. Þessar
persónur Strindbergs, Alisa og
Eðgar höfuðsmaður, eru talin
einhver veigamestu hlutverk
leikbókmenntanna, og hafa
margir íremstu leikarar þessar
aldar gert þeim eftirminnileg
skil.
Dauðadansinn er talinn eitt-
hvert átakamesta verk Strind-
bergs. Hann fjallar þar eins og
viðar i verkum sinum um kval-
ræði hjónabandsins, þar sem
ástin er einatt samofin hfttrinu.
Hjónaband þeirra höfuðmannsins
og Alisu er 25 ára ógæfa, vita-
hringur, sem hvorugt fær yfir-
stigið. — Leikurinn gerist i turni
kastala nokkurs, aflögðu fangelsi,
andrúmsloftið eins og mettað
illum hvötum brotamannanna,
sem þar hafa gist.
Strindberg skrifar
Dauðadansinn haustið 1900.
Verkið vitnar viða opinskátt um
reynslu hans sjálfs. Hann hafði
sjálfur litla hamingju af sam-
skiptum sinum við konur sinar,
en hann varð þrigiftur áður en
lauk. — Þó að Strindberg máli
hjónabandið nokkuð dökkri mynd
er hann jafnan langdrægur i
mannlegri skirskotun og
Dauðadansinn verður jafnan
voldugur og i list sinni fagur
vitnisburður um átakanlegan
ófullkomleika mannlifsins.
Helgi Skúlason leikstýrir
Dauðadansinum i Iðnó. Þýöing-
una gerði Helgi Hálfdánarson, en
Steinþór Sigurösson gerir leik-
mynd. Þriðja höfuðpersóna
verksins er túlkuð af Þorsteini
Gunnarssyni,en með smærri hlut-
verk fara Þóra Borg og Asdis
Skúladóttir.
Verkið hefur einu sinni verið
sýnt áður hér á landi, þegar þau
hjónin Poul Reumert og Anna
Borg léku hér gestaleik, 1947.
Annað jólaverkefni Leikfélagsins
verður að þessu sinni flutt i
kirkju, Neskirkju, enda um að
i)h# //,/
ii»/
'UP Kb
U“/iv
ræða kirkjulegt verk, Morðið i
dómkirkjunni eftir T.S. Elliot.
Þýðinguna gerir Karl Guðmunds-
son leikari. Þessi mikli og
sérstæði ljóðaleikur fjallar um
morðið á Tómasi Becket, erki-
biskupi og kanslara á Englandi,
sem framið var á jólum 1170 i
dómkirkjunni i Kantaraborg.
Tómas varð siöar einhver
frægasta þjóðsagnapersóna eng-
lendinga og dýrðlingur. Hann var
i miklum metum uppi á Islandi i
kaþólskum sið. Nafnið Tumi, sem
viða kemur fyrir, til dæmis i
Sturlungasögu er talið eftir þeim
sæla Tómasi biskupi.
Verkið verður flutt i Neskirkju
þriðja dag jóla. Tómas erkibiskup
er túlkaður af Jóni Sigurbjörns-
syni, en alls flytja 10 leikendur
verkið auk kórs sem flytja mun
forna kirkjutónlist i upphafi og
milli þátta. Leikstjóri er Kjartan
Ragnarsson. Aætlað er að sýna
þetta verk aðeins einu sinni.
Til þess að létta fólki skapið
sýnir Leikfélagið Fló á skinni
annan dag jóla og verður það 231.
sýning þessa vinsæla hlátursleiks
og laugardaginn milli jóla og
nýárs verður sýning á Islendinga-
spjöllum, reviunni sem f jallar um
þjóðhátiðarstúss og þjóðmála-
þras i spéspegli.
Kaupmaðurinn i
Feneyjum
i Þjóðleikhúsinu
A annan dag jóla frumsýnir
Þjóðleikhúsið Kaupmanninn i
Feneyjum eftir William Shake-
speare, i nýrri þýðingu eftir
Helga Hálfdánarson. Þýðing
þessi hefur ekki birst áður. Leik-
stjórar eru Stefán Baldursson og
Þórhallur Sigurðsson. Leikmynd
gerir Sigurjón Jóhannsson, en
búningar eru teiknaðir af danskri
listakonu að nafni Else Duch og
er þetta fyrsta verkefni hennar i
islensku leikhúsi. Hún hefur
starfaðum árabil sem búninga-og
leikmyndateiknari i Danmörlu.
Leikurinn gerist i Feneyjum
um miðja 16.öld og eru búningar
unnir með hliðsjón af tisku þeirra
tima, en Else Duch hefur viða
leitað fanga, þvi að hún skreytir
búninga með islensku netagarni
og skartgripir eru búnir til úr is-
lenskum steinum.
Tónlist er eftir Þorkel Sigur-
björnsson.
Um 30 manns taka þátt i þess-
ari sýningu Þjóðleikhússins, en
helstu hlutverk eru i höndum Ró-
berts Arnfinnssonar (gyðingurinn
Sælokk), Erlings Gislasonar,
(Antónió, kaupmaöur i Feneyj-
um), Helgu Jónsdóttur (Portsia)
og Guðmundar Magnússonar
(biðill Portsiu).
Kaupmaðurinn i Feneyjum
hefur einu sinni áöur veriö leikið
hér á landi. Það var árið 1945 hjá
Leikfélagi Reykjavfkur, þá var
Lárus Pálsson leikstjóri en
Haraldur Björnsson lék gyðing-
inn Sælokk.
Sá mikli Gatsby og
hinn fyndni Hulot
Kvikmyndahúsin munu mörg
hver sýna forvitnilegar myndir á
jólunum. Þar er kannski fyrst aö
nefna „The Great Gatsby”, Gats-
by mikla, sem Háskólabió mun
sýna. Þetta er mynd ný af nálinni
og hefur þegar valdið breytingum
á fatatisku um viða veröld, gott ef
Gatsbyarnir og Daisyarnar eru
ekki farnar að steðja um kaldar
götur Reykjavikur nú þegar — og
munu eflaust hittast i Háskóla-
biói.
„The Sting”, eða Gildran, heitir
mynd sem Laugarásbió tekur til
sýninga á jólunum. Þessi mynd
var fyrst sýnd kringum siðustu
áramótog undir vor hafði hún
krækt i Öskarsverðlaun. Með
aðalhlutverk fara garpar tveir,
Paul Newman og Robert Red-
ford.
i Tónabióstóð yfir mikið kapp-
hlaup við timann, þegar Þjóðvilj-
inn grennslaðist fyrir um hver
yröi jólamynd biósins. Ef Lofti
Guðmundssyni rithöfundi tækist
að þýða textann við Siðasta tangó
i Paris.þá átti sú mynd að verða
jólamynd. Siðast þegar við frétt-
um, voru hinsvegar meiri likur á
að myndin yrði „Fiðlarinn á þak-
inu”.
Ef „Tangóinn” kemst á tjaldið
um jólin, eru talsverðar likur á að
ákveönar sálir finni i Tónabiói þá
sönnu jólagleði, en Siðasti tangó-
inn fjallar um mann, sem nýlega
hefur misst konu sina og á vegi
hans verður stúlka . . .
Jacques Tati, sá stórkostlegi
fransmaður, birtist á tjaldinu i
Ilafnarbióium jólin, og veröur nú
sýnd ein nýjasta frásögn Tatis af
ævintýrum herra Hulots i nútim-
anum, það er myndin „Traffik”,
sem fyrir nokkrum árum var
mikið umtöluð, en hún var gerð
1972.
Nýja bíó býður fólki upp á ný-
lega mynd, ameriska, sem heitir
á enskunni „The heartbreak kid”
og i þýðingu kallast hún „Söguleg
brúðkaupsferð” — „létt gaman-
mynd i litum” segir „prógramm-
ið”.
Slagsmálahundar og karate-
aðdáendur fá sina mynd i Austur-
bæjarbiói.Þar verður sýnd mynd
er nefnist „1 klóm drckans”.
Stjöinubió verður með mynd
svipaðrar ættar; sú er bandarisk
og heitir „Ilættustörf lögreglunn-
ar”. Sá frægi George S. Scott
leikur annað aðalhlutverkið.
Gamla bió sýnir fræga Disney-
mynd, „mynd fyrir alla fjöl-
skylduna”, sagði bióstjórinn, og
heitir „Sú göldrótta”,á enskunni
„Bednots and Bloomsticks”.
Aðeins einn bióstjóri i Reykja-
vik tók fram, að kvikmyndahús
hans byði upp á barnamynd um
jólin.
1 Laugarásbiói gefst yngstu
biógestunum kostur á að sjá
„Ævintýri Robinson Crusoe”,
en þessi mynd er ný af nálinni,
rússnesk, og verður með sérstök-
um texta fyrir börn.
Hér hefur verið stiklað á stóru
fyrir þær skemmtanir sem boöiö
er upp á i Reykjavik þessa há-
tiðisdaga, og að siðustu er rétt að
minna á sýningu Þjóðleikhússins
á nýju verki eftir Jökul Jakobs-
son. Jökull mun hafa skrifað það
leikrit sérstaklega fyrir Þjóðleik-
húsið, og verður það sýnt á litla
sviðinu i kjallaranum.
Upplýsingar um málverkasýn-
ingar. söfn og annað af þvi tagi er
að finna i dagbók Þjóð\iljans —
og við óskum mönnum náöugrar
hátiðar. — GG
Tónabió sýnir „Fiðlarann á þakinu” — og myndin er af Tevje, þeim
sem Róbert Arnfinnsson gerði svo góð skil i Þýskalandi og hér heima.
Þessi leikari heitir Tobol.