Þjóðviljinn - 13.04.1975, Side 6

6 SÍÐA — W6ÐVILJINN Sttftnudagur 13. afcrfl 1975.
RAGNAR ARNALDS:
Endurskipuleggja
þarf baráttu her-
námsandstæðinga
Það hefur verið hljótt um her-
stöðvamálið i vetur. Siðan hægri
stjórnin kom til valda og sneri
samningaviðræðum um brottför
hersins upp i samningsgerð um
nýjar framkvæmdir á Kefla-
vikurvelli fyrir 38,5 milj. dollara
(5.760 milj. isl. kr. á nýju gengi)
hafa umræður um herstöðvamál-
ið nánast þagnað innan þings sem
utan. Skýringin er nærtæk: t
rúmt ár eða frá vori 1973 til
hausts 1974 var herstöðvamálið
nær samfellt á dagskrá. I 18 ár
hafa ekki orðið jafn hörð og tvisýn
átök um dvöl bandarikjahers i
landinu og á s.l. ári siðan árið
1956. í þetta sinn vorum við nær
þvi enn nokkru sinni fyrr að ná
verulegum árangri i þess-
ari baráttu sem svo lengi hefur
staðið. Samningar stjórnar-
flokkanna i fyrravetur, þegar um
það var samið i smáatriðum,
hvernig á málinu skyldi haldið af
tslands hálfu, voru tvimælalaust
stórmerkilegur áfangi, sem nýtt-
ist að visu ekki i þetta sinn, en
visar veginn fram á við, þótt siðar
verði. Nú þegar þessi orusta er að
baki, án þess að sigur hafi unnist,
þarf engan að undra, þótt her-
námsandstæðingar geri stutt hlé
á baráttu sinni i nokkra mánuði,
áður en ný sókn er hafin.En um
leið og andstæðingar hersetunnar
búa sig undir að endurskipu-
leggja baráttu sina, þurfa þeir að
draga ályktanir af fenginni
reynslu.
Hvað skortir á?
Meginástæðan til þess, að ekki
vannst sigur i herstöðvamálinu,
var að sjálfsögðu sú, að vinstri
stjórnin hafði of knappan meiri
hluta á Alþingi. Ef einhver þing-
maður stjórnarinnar skarst úr
leik, stóð allt fast. Að visu stóð
ekki þannig á i herstöðvamálinu,
þar eð málið hefði ekki komið til
atkvæða i Sameinuðu þingi.
Stefna stjórnarinnar hefði sem
sagt orðið ofan á í þinginu, jafnvel
þótt einn hefði greitt atkvæði á
móti og tveir setið hjá; 29 atkvæði
hefðu dugað gegn 28. En til af-
greiðslu frumvarpa um efna-
hagsmál þurfti hreinan meiri
hluta i báðum deildum þings, og
það var einmitt þráteflið um
efnahagsmálin, sem varð stjórn-
inni að fótakefli.
Ef litið er á baráttu andstæð-
inga hersetunnar utan þings
verður að játa að hún var mis-
jafnlega kraftmikil. Að undan-
skildum nokkrum ágætum fjölda-
samkomum var starfsemi her-
stöðvaandstæðinga litil. Óhætt er
að fullyrða, að oft hefur baráttu-
kraftur og félagsleg starfsemi
herstöðvaandstæðinga verið
langtum meiri en einmitt á þessu
örlagarika eina ári, þegar loksins
blasti við langþráð tækifæri til að
ná verulegum árangri. Satt að
segja er það ekkert iaunungar-
mál, að um það leyti sem her-
námssinnar og samtökin Varið
land hófu herferð sina gegn brott-
för hersins, voru Samtök her-
stöðvaandstæðinga meira eða
minna lömuð af framtakssemi
ýmissa a ð g a n g s h a r ð r a
últramanna, sem i barnaskap
sinum töldu mestu máli skipta, að
spjótunum væri beint að Alþýðu-
bandalaginu og lásu upp langar
ritgerðir á fundum, þar sem
„sviksemi” Alþýðubandalagsins
var skilgreind á „visindalegan
hátt”. óhætt er að fullyrða.að
þröngsýni og óraunsæi af þessu
tagi átti mikinn þátt i þvi að lama
Samtök herstöðvaandstæðinga og
eitra þar andrúmsloft, svo að
starf samtakanna varð hverfandi
litið. Brölt þessara manna i ýms-
um smásamtökum, sem stöðugt
eru að klofna i önnur smærri út af
ýmsum kreddubundnum þrætum
er að sjálfsögðu saklaust gaman,
sem fáum kemur við, en þeir
virðast litið erindi eiga i samfylk-
ingarsamtök, þar sem þörf er á
að starfa á breiðum grundvelli og
súa bökum saman.
Hvernig veröur
markinu náð?
Sumir hafa bundið vonir við, að
hagstæð úrslit á öryggis-
málaráðstefnu Evrópu gætu
haft i för með sér brott-
för bandarisks herliðs af ls-
landi. En rétt er að vara menn
við bjartsýni i þeim efnum. Ég
átti þess kost i vetur að sitja al-
þjóðlegan þingmannafund um
öryggismál Evrópu, sem haldinn
var i Belgrad. Fundinn sóttu þing-
mannasendinefndir frá öllum
þeim rikjum i austri og vestri,
sem fulltrúa eiga á Genfarráð-
stefnunni um öryggismál Evrópu,
en munurinn á ráðstefnunum er
sá, að i Genf sitja embættismenn
og sendifulltrúar rikisstjórnanna
en á Belgrad-ráðstefnunni sátu
fulltrúar frá þjóðþingum rikjanna,
Til að gera langt mál stutt læt ég
nægja að fullyrða að býsna langt
sé i land, að samið verði um ein-
hverskonar öryggiskerfi Evrópu,
sem leysi af hólmi Varsjár-
bandalagið og Atlantshafsbanda-
lagið, enda virðist óvist með öllu,
að til þess sé raunverulegur vilji
fyrir hendi hjá risaveldunum.
Sennilega er ekki að vænta neinna
markverðra breytinga á hern-
aðarkerfum risaveldanna, fyrr en
andi aukins frjálslyndis hefur
farið um riki sósialismans og
afturhaldsöflin i vestri hafa orðið
fyrir frekari skakkaföllum en
orðið er.
Kjarni málsins er sá, að til þess
að losna við herinn verðum við al-
gerlega að treysta á eigin mátt og
frumkvæði. Sem stendur skiptir
utanþings-baráttan mestu máli:
Að skipuleggja stöðuga umræðu
og upplýsingaherferð og tryggja
samstarf þeirra manna úr öllum
stjórnmálaflokkum, sem vilja
vinna saman af fullum heilindum
að þvi markmiði, að herinn verði
á brott. Hitt er annað mál, að úr-
slitasigur vinnst aðeins á Alþingi
og i rikisstjórn.
Starf herstöðva-
andstæðinga
undanfarna áratugi
Undanfarna þrjá áratugi hafa
mörg samtök verið stofnuð til að
knýja fram brottfön hersins. Þótt
öll hafi þau lognast út af án þess
að takmarkinu væri náð, skyldi
enginn halda, að starf þeirra hafi
verið unnið fyrir gýg. Auðvelt er
að sýna fram á,aö an sKipuiegrar
harðrar andstöðu, sem stöðugt
hefur verið haldið uppi i ýmsum
myndum, hefði hernámið grafið
sig enn dýpra inn i isl. þjóðlif.Svo
að dæmi sé nefnt eru skjalfestar
sannanir fyrir þvi, að banda-
rikjamenn hættu við áform sin
um stórfelldar hernaðar-
framkvæmdir á Islandi, sem
undirbúnar höfðu verið um miðj-
an sjötta áratuginn, og byggðu
upp hervirki sin i þeim mun rik-
ara mæli á Grænlandi fyrst og
fremst vegna hinnar útbreiddu
andstöðu meðal landsmanna
gegn hersetunni. Bandarikja-
mönnum þótti stjórnmálaástand
á fslandi ekki nógu tryggt. Siðan
þá hefur gildi herstöðvarinnar
fyrir bandarikjamenn farið ört
minnkantji i samanburði við ann-
an vigbúnað þeirra.
Á sama tima hefur þó hernám
hugarfarsins sótt fast á, en svo er
fyrir að þakka endurteknum
gagnsóknum andstæðinga herset-
unnar, að stór hlúti þjoðarinnar
hefur aldrei sofnað á verðinum.
Sérstaklega hefur unga kynslóðin
verið vakandi i þessu máli, og
með geysifjölmennum hópgöng-
um og útifundum hefur verið
kröftuglega á það minnt, að
erlend herseta er vansæmandi
fyrir tslendinga og verður ekki
þoluð.
Nytt símanúmer
Aðalskrifstofa Flugleiða
FLUGFÉLAG LOFTLEIDIR
ISLAJVDS