Þjóðviljinn - 11.05.1975, Blaðsíða 5

Sunnudagur 11. mai 1975. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5
NÍELS HAFSTEIN
SKRIFAR
UM MYNDLIST
Sigurjón
Ólafsson
Undanfarna daga hefur staðið
yfir sýning á verkum Sigurjóns
Ólafssonar myndhöggvara á
Loftinu, Skólavörðustig 4,
Reykjavik. Eru þar meðal eldri
verka frumdrög og hjálpargögn
mynda sem lokið er við eða eiga
eftir að útfærast i varanlegra
efni. Listamaðurinn vinnur
gjama i einangrunarplast fyrst,
en fullklárar verkið siðan 1 dýra
málma og tré. Samanburður á
eldri og yngri verkum leiðir i
ljós undanhald grundvallarat-
riða standmynda fyrir eigin-
leikum lágmynda, þ.e. þriðja
viddin hopar sifellt meir og
meir. Þeir sem séð hafa vegg-
skreytingu Sigurjóns á stöðvar-
húsinu við Búrfell, eða þá lág-
myndina hjá Sjómannaskólan-
um i Rvik, kynnast þar sam-
ræmdum hlutföllum ogformum.
og öðrum þeim listrænum þátt-
um sem góðar lágmyndir prýð-
ir.
Eitt verkanna á sýningu Sigurjóns ólafssonar
Standmyndir Sigurjóns skort-
ir oft tilfinningu fyrir rúmi, þær
þjóna aðeins einföldu sjónar-
horni. Astæðan fyrir þessu getur
verið sú að listamaðurinn teikni
aðeins upp eina afstöðumynd af
fýrirhuguðu verki, myndi sér
ekki ákveðna skoðun um það
hvemig verkið eigi að líta út að
lokum, og efniviður frummynd-
arinnar, þ.e. einangrunarplast-
ið býður uppá takmarkaða
möguleika i útfærslu vegna lit-
illar þykktar. Afleiðingin verður
þvi ákveðin aðalhlið með keim-
likri bakhlið, en þar fyrir utan
eru smávegis skreytingar i rif-
um eða götum sem þjóna engum
formrænum tilgangi. Ekki er
gott að sjá hvert þessi vinnuað-
ferð myndhöggvarans mun
leiða hann; i fáum nýrri verka
hans (maghoniverkunum) birt-
ist sá kraftur sem áður var
einkenni listamannsins, — þau
eru eins og unnin af gömlum
vana.
Sýningarstaðurinn er illa val-
inn, stórar og fyrirferðarmiklar
myndir þurfa rúmgott um-
hverfi, þar sem skoðandinn get-
ur gengið i kringum verkið og
notið þeirra tilbrigða sem slikar
myndir eiga með sér, en hér er
engu sliku til að dreifa. A
sýningunni er verk sem heitir
SAMSTÆÐA, þar sem lista-
maðurinn raðar saman tvivið-
um formum i óreglulegan hring,
— það má kannski leita þar
svara við tilhneigingu hans til
einföldunar myndverksins?
Myndhöggvarafélagið í Reykjavík
Sumarið 1967 urðu viss þátta-
skil i myndlistarlffi Reykjavikur,
og reyndar landsins alls, þegar
fyrsta útisýningin á Skólavörðu-
holtinu var opnuð. Hugmyndin að
sérstakri útisýningu skúlptúr-
verka mun hafa komið fram á
fundi i skólafélagi Myndlistar-
skóla Reykjavikur i Ásmundar-
sal, og stóðu nemendur hans,
kennarar og aðrir fyrir fram-
kvæmd þessarar nýbreytni.
Sýningin vakti mikla og verð-
skuldaða athygli, sumir fögnuðu
og glöddust yfir framgangi
myndlistarinnar, en aðrir urðu
argir eins og gengur. Hið hefð-
bundna viðhorf til sýningarstaða
var rofið og úr lagi fært, ekki að-
eins umhverfið þótti óvenjulegt,
heldur einnig staðsetning verk-
anna og hugmyndirnar sem lágu
að baki þeim, sumar myndanna
voru á mörkum þess að falla und-
ir viðteknar skoðanir manna um
myndlist. En það sem mestu
skipti I þessu sambandi var þó
hversu afstaða fólks til högg-
myndarinnar gerbreyttist, augun
opnuðust fyrir gildi hennar i um-
hverfinu og fjölþættum tjáningar-
hætti. Ljóst varö að höggmyndin
er meira en stofustáss, spariverk
úr rándýrum efnum, minnis-
merki, afsteypa og eftirliking,
dánargrima frægrar persónu.
Höggmyndin er einnig útiverk,
hvaða hlutur sem er eða tilbrigði
hans, skreyting á vegg, leikfang,
breyting á hugmynd i áþreifan-
legan veruleika forms og lita, og
höggmyndin er eins og önnur list
hluti mannlifsins og afgerandi i
þróun okkar tima. Með tilkomu
nýrra efna og aðferða og nýstár-
legrar myndhugsunar er högg-
myndin að verða viðfeðmust allra
listgreina ásamt tónlist, til henn-
ar geta talist örlitlir hlutir sem
bera má innanklæða, svo og risa-
stór umhverfisverk.
Myndhögg varafélagið i
Reykjavik er vaxið uppúr þeim
hræringum sem útisýningarnar á
Skólavörðuholtinu uppvöktu,
myndhöggvarar sáu fram á nauð-
syn samvinnu og samstöðu um
sérhagsmunamál sin, sem eink-
um beinast að aðstöðu, verkþekk-
ingu og efniskönnun, auk þess
sem barátta myndhöggvara fyrir
tilveru verka sinna hlýtur ætið að
vera mikill þáttur i lifsstarfi
þeirra. Og Myndhöggvarafélagið
hefur það á stefnuskrá sinni að
búa félagsmönnum sinum viðun-
andi vinnustofur með nauðsyn-
legum tækjum, sem mörg hver
færingar og hreinsun. Húsnæði
Myndhöggvarafélagsins er mjög
illa farið af eldi og veðrum,
endurnýja þarf allar raflagnir,
skólplögn, og hitaveita þarfnast
viðhalds, koma verður upp
færanlegri lýsingu, nauðsynlegt
umhverfismenningu þjóðarinnar
mikil lyftistöng.
Myndhöggvarar hafa löngum
kúldrast i kjöllurum, bilskúrum
eða hálfhrundúm húskofum, þeir
fá sjaldnast leigt i þokkalegu hús-
næði vegna þess hve efniviður
Korpúlfsstaðir
eru ofviða fjárhag einstakra
manna. Reykjavikurborg leigir
félaginu húsnæði að Korpúlfs-
stöðum, og er sú leiga samnings-
bundin til ársins 1994 með fimm
ára aölögunartima. Þar efra ætla
félagsmenn að reisa fullkomin
verkstæði fyrir óliklegustu efni,
svo sem: málma, plast, leir,
stein, gler og önnur þau efni, sem
uppá falla. 1 þessum mánuði
verður væntanlega gengið frá
mælingum og skipulagi teikn-
inga, listamenn hafa þegar flutt
nokkurt efni á staðinn og munu
innan tiðar hefjast handa við lag-
er að einangra og mála, - er þá
fátt talið af fyrirhuguðum fram-
kvæmdum.
Þótt félagsmenn leggi sig alla
fram við endurreisn staðarins og
fórni fristundum sinum, þá er
ljóst að kostnaðarhliðin verður
þungur baggi. Aðstoð og fyrir-
greiðsla sveitarfélaga hlýtur hér
að koma til, svo og velvilji ein-
stakra fyrirtækja sem höndla
með byggingavörur o.þ.h. Það er
ekki vafi á þvi að allt framlag til
þessa málefnis verður rikulega
goldið I fyllingu timans, bætt að-
staða myndhöggvara mun verða
þeirra. er löngum grófur og vinn-
an hávaðasöm og hafa sumir
þeirra unnið sér til óbóta, jafnvel
lagst á sjúkrahús i langvarandi
veikindi af þessum ástæðum. En
ekki nóg með það, myndhöggvar-
ar notast oft við baneitrað efni og
sýrur, eða verkfæri þeirra eru
hættuleg og vandmeðfarin. Þeir
sem höggva grjót eiga á hættu að
fá steinlunga, flisar úr meitlunum
stingast I holdið o.s.frv. Þeir sem
nota Epoxy-plast fá að lokum
exem og annað ofnæmi, einnig er
rykið af slipuðu Epoxy og öðrum
þess háttar efnum dauðavaldur,
— i Bandaríkjunum einum hafa 12
myndhöggvarar látist af völdum
þessa ryks. Þá er Polyastsr mjög
varhugavert efni, við blöndun
þess gufar upp Benzol sem er
baneitraður andskoti, og gler-
mottur þvi fylgjandi sáldrast i
sundur og eru hættulegar augum
og lungum. Þessi upptalning er
lengri: koparbras veldur ógleði
og svima, sýrur i viðartegundum
brenna húðina, ýmiss konar litar-
efni og uppleysisvökvar eru var-
hugaverðir. Þegar þetta er haft i
huga virðist ekki eftirsóknarvert
starf að fjalla um þessa hluti, en
með betri aðstöðu, fullkominni
loftræstingu og öryggi er óþarft
að barma sér.
Myndhöggvarafélagið i
Reykjavik hefur frá upphafi verið
mjög virkt og starfandi að kynn-
ingu höggmyndalistar i Reykja-
vik og úti á landi, sýningar
félagsins hafa þótt menningar-
auki og góð viðbót við þá lista-
starfsemi sem heimamenn
kaupstaðanna stunda, en auk
höggmynda hefur félagið sýnt
málverk, teikningar, grafik og
vefnað. Næsta sýning félagsins
verður Suðurnesjasýning i Kefla-
vik I byrjun júni; munu milli 80 og
100 verk verða sýnd i húsnæði
Iðnskólans þar og á lóðinni fyrir
utan. Einnig er fyrirhuguð úti-
sýning I Austurstræti 1976.
Myndhöggvarafélagið hefur
innan sinna vébanda fólk af ólik-
legasta toga, þar eru félagsmenn
FÍM og Grafikfélagsins, SÚMar-
ar, ófélagsbundnir menn, — og
þeir munu flestir vera vel liðtækir
á öðrum sviðum myndlista.
Aldursmunur elsta og yngsta
félagsmanns eru 60 ár
Þegar þetta er skrifað
stendur aðaitundur te'lagsins
fyrir dyrum og mun hann m.a.
taka fyrir inngöngu nýrra með-
lima. Félagsmenn hafa virkt
samband við þá myndlistarnema
sem stunda myndhöggvaranám
heima og erlendis og þannig
stuðlað að þvi að þeir týnist ekki
imannhafinu, vegna feimni, upp-
burðarleysis eða af öðrum ástæð-
um; hlýtur það að vera öllum til
góða þegar saman mætast
reynsla og nýjabrum, staðfesta
og ung áform.