Þjóðviljinn - 07.08.1975, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 7. ágúst 1975
MOÐVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS
Útgefandi:. Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson
Fréltastjóri: Einar Karl Haraldsson
Umsjón með sunnudagsblaöi:
Arni Bergmann
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólavörðust. 19. Simi 17500 (5 linur)
Prentun: Blaðaprent h.f.
AÐ SÖKKYA DÝPRA
I grein sem birtist hér i Þjóðviljanum á
sunnudaginn var voru raktar að nokkru
upplýsingar frá nákomnum aðilum um
fjárhagsleg tengsl einstakra gróðafyrir-
tækja við Framsóknarflokkinn.
Þar var m.a. upplýst, að Olíufélagið,
sem er angi af Esso-oliuauðhringnum, og
fleiri stórfyrirtæki hafi á árinu 1972 greitt
regluiega til starfsemi Framsóknar-
flokksins upphæð, sem á núgildandi verð-
lagi nemur um 2 miljónum á ári, hvert
fyrirtæki um sig.
Þá var upplýst i sömu grein, að einstök-
um starfsmönnum Framsóknarflokksins
hafi verið greidd laun sin af útibúi oliú-
auðhringsins Essó á íslandi (og sé vænt-
anlega enn), þeir verið á launaskrá hjá
Oliufélaginu h.f.
Einnig var i greininni vakin athygli á
þeirri staðreynd, að ýmsir starfsmenn
Framsóknarflokksins og blaðs hans hafi
notið þeirra sérstöku kjara, að þurfa ekki
að greiða fyrir margvislega þjónustu hjá
ýmsum fjáraflafyrirtækjum flokknum
tengdum, — ókeypis bensin hjá Essó
o.s.frv.
Það eru vissulega alvarlegar ásakanir,
þegar fullyrt er, að útibú alþjóðlegs auð-
hrings hér á landi hafi greitt sem svarar á
núgildandi verðlagi 2 miljónum króna á
ári til starfsemi ákveðins stjórnmála-
flokks á íslandi og auk þess haft hluta af
starfsliði þessa sama flokks á sinni launa-
skrá og greitt þvi kaup.
Eins og vænta mátti gat dagblaðið Tim-
inn ekki látið hjá liða að minnast á grein-
ina i sunnudagsblaði Þjóðviljans, sem um
þessi mál fjallaði og þegar hefur vakið
mikla athygli.
OG DÝPRA
En er það þá gert til að bera sakir af for-
kólfum Framsóknarflokksins I þessum
efnum, eða til að véfengja einhver þeirra
atriða, sem fram komu i grein Þjóðviljans
um fjármálatengsl flokksins við alþjóð-
legan auðhring?
Nei enginn stafur i þá veru, hvorki i
skrifum Þórarins Þórarinssonar né full-
trúa hans Alfreðs Þorsteinssonar, sem
báðir ræða þó um greinina i sunnudags-
blaði Þjóðviljans i skrifum sinum i
Timanum i gær.
1 stað svara við mjög alvarlegum ásök-
unum er i Timanum höfð uppi hin undar-
legasta tunglspeki. Þórarinn Þórarinsson
hefur það helst um málið að segja, að slik
„skammagrein” i Þjóðviljanum um
Framsóknarflokkinn sé til marks um það,
að Alþýðubandalagið vilji endilega komast
i stjórn með Sjálfstæðisflokknum, enda sé
Mao formaður i Kina tekinn að brosa blitt
til ýmissa hægri flokka á Vesturlöndum!
— Þvilik viska, — þvilik umræða um al-
varlegt mál.
Alfreð Þorsteinsson hjálparkokkur Þór-
arins er á, þvi siðferðisstigi, að honum
finnst málið fyrst og fremst hlægilegt —
„Hlátursefni” er hans fyrirsögn og siðan
fjasar hann um það, að einn af þingmönn-
um Alþýðubandalagsins sé nú vist bara að
kaupa sér bil!
Við látum þeim sem stutt hafa Fram-
sóknarflokkinn og viljað efla vinstri stefnu
með þeim stuðningi eftir að draga sinar
ályktanir af viðbrögðum Timans i gær.
Alfreð Þorsteinsson spyr með þjósti,
hvaðan Alþýðubandalagsmönnum komi fé
til að byggja yfir ritstjórnarskrifstofur
Þjóðviljans og leyfir sér i þvi sambandi að
dylgja um gull frá rússum. Það er nú orð
ið heldur fátitt, að sjá slikar lummur fram
bornar fyrir islenska blaðalesendur. Það
skal að visu ekki dregið i efa, að þeir
Kremlverjar gætu átt til að hygla góðvin-
um sinum með einum eða öðrum hætti hér
og þar i veröldinni, en það þarf mikla
grunnhyggni til að láta sér til hugar koma,
að það séu blöð af gerð Þjóðviljans eða
flokkar „villutrúarmanna” eins og
Alþýðubandalagið sem þar ættu upp á
pallborðið. Jafn fráleitt er að sjálfsögðu
hitt að Alþýðubandalagið kæri sig um
slika „aðstoð” þótt i boði væri, hvort held-
ur frá „vinum Þjóðviljans austan járn-
tjalds” eins' og Timinn orðar það svo
smekklega, eða frá oliuauðhringum i
rikjum kapitalismans.
Alþýðubandalagið á hins vegar stuðning
a.m.k. 2000 flokksmanna og 20.000
islenskra kjósenda og vissulega ætti slik-
um hópi ekki að vera það ofvaxið að koma
upp með fjöldasamvinnu húsnæði fyrir
ritstjórnarskrifstofur Þjóðviljans, án
„oliugróða”, enda nú unnið að þvi verk-
efni. En með tilliti til þeirra upplýsinga
um Framsóknarflokkinn, sem fram komu
i Þjóðviljanum siðasta sunnudag og ekki
hefur verið andmælt efnislega i Timanum
eða annars staðar, þá skal sérstök athygli
vakin á þvi hér, að fyrir stuttu gerði
bandarisk þingnefnd rannsókn á fjár-
veitingum Esso til stjórnmálasamtaka í
einu landi i Vestur-Evrópu, og var þá upp-
lýst með játningu forstöðumanna
auðhringsins, að hann hafði varið stórfé til
stjórnmálastarfsemi og einstakra flokka i
viðkomandi landi i því skyni að treysta
þar hagsmuni sina. Þjóðviljinn mun
næstu daga gera grein fyrir þeim málum,
sem þar voru dregin fram i dagsljósið.
— k.
KLIPPT...
Hver er vilji
reykvíkinga ?
Tveimur arkitektum, Guð-
mundi Kr. Guðmundssyni og
Olafi Sigurðssyni, hefur dottið i
hug aö rifa allt Grjótaþorpið og
byggja samstæðar nýtísku-
byggingar i staðinn. Allt á að
fara nema Silla og Valda húsið
(hluti gömlu innréttinganna) og
Morgunblaðshöllin. Unuhúsið
og Fjalakötturinn eiga að vikja
af svæðinu. Þessa stórkostlegu
hugmynd fá arkitektarnir á
sjálfu húsfriðunarárinu.
Grjótaþorpið afmarkast af
Garðastræti, Vesturgötu, Aðal-
stræti og Túngötu, og standa þar
nú 40 til 50 hús, ósamstæð flest
og ólik, og megnið byggt á
árunum milli 1874 og 1913.
Aðeins fimm þeirra eru talin i
góðu ástandi.
í tillögum arkitektanna er
ekki vikið einu orðið að forsend-
unum fyrir þvi að þeir telja að
lausnin geti ekki verið önnur en
sú að rifa hverfiö. Það liggur þvi
beinast við að álykta að skipu-
lagsyfirvöld borgarinnar hafi
beinlinis uppálagt þeim að
vinna eftir niðurrifslinunni.
Svo lævislega er farið i
tillögugerðina að lagt er til að
Grjótaþorpið verði rifið i
þremur áföngum að viðbættum
lokaáfanga. Þetta er væntan-
lega gert til þess að Reykvik-
ingar taki ekki eftir breyt-
ingunni fyrr en hún er orðin
staðreynd. 1 stað gömlu hús-
anna eiga að koma um 50
tveggja til fjögurra hæða hús.
Gert er ráð fyrir að i 12 til 14
þeirra verði ibúðir á efstu hæð-
unum, en verslanir á jaröhæð.
en i hinum 25 verði iðnaöar-
verslunar- og skrifstofuhúsnæði
eingöngu.
MISMUNANDI
FRIÐUNAR-
SJÓNARMIÐ
I rannsóknum sinum á
gömlum húsum i Reykjavik
hafa Hörður Agústsson og Þor-
steinn Gunnarsson bent á, eins
og greint er frá á sýningunni
„Húsvernd” i Norræna húsinu,
að Grjótaþorpið sem heild sé
merkilegt borgarhverfi, og þar
séu að minnsta kosti 11 hús, sem
þeir vilja kanna nánar með við-
hald og friðun fyrir augum.
Þeirra sjónarmið mun eins og
þjóðminjavaröar vera að nauð-
synlegt sé að varðveita ýmis
gömul hús vegna byggingar- og
menningarsögulegs gildis
þeirra, og skiptir þá ef til vill
ekki mestu máli hvort þau eru
varðveitt i upprunalegu um-
hverfi.
Þeirri skoðun vex hinsvegar
ört fylgi meðal húsfriðunar-
manna og almennra borgarbúa,
að varðveita beri gömul borgar-
hverfi i heild sinni. Þau tengja
saman gamalt og nýtt, og geta
orðið lifandi og skemmtilegur
hluti af borgarlifinu, um leið og
þau halda menningarsögulegu
gildi á sinum stað.
HUGMYNDASAM-
KEPPNI
Fyrir tilstilli útvarpsins hefur
sem betur fer verið vakin
athygli á tillögum arkitektanna
um Grjótaþorpið áður en þær
hlutu afgreiðslu skipulagsyfir-
valda. Mér er ómögulegt að ætla
kjörnum fulltrúum borgarbúa i
borgarstjórn annað, en að
þessum tillögum hefði verið illa
tekið. En örlög þeirra hefðu ef
til vill orðið þau, að þeim hefði
verið stungið undir stól, en hug-
myndin framkvæmd engu að
siður, smámsaman og óskipu-
lega.
A Unuhús að vikja?
Það er skýlaus krafa að látin
verði fara fram hugmyndasam-
keppni um skipulag Grjóta-
þorpsins og að niðurstöður
hennar verði rækilega kynntar
borgarbúum, áður en til ákvörð-
unar um framtið hverfisins
kemur.
Það má telja alveg vist að i
slikri samkeppni kæmu fram
tillögur út frá ýmsum for-
sendum. Ein yrði ef til vill i
samræmi við þá hugmynd, sem
ýmsir hafa hreyft, að flytja inn i
Grjótaþorpið gömul hús úr
öðrum hverfum borgarinnar,
leggja metnað i að halda þaim
við og nýta þau á fjölbreyttan
hátt til iveru, skemmtana, veit-
inga og fl.
Framtið Grjótaþorpsins er
alltof mikið mál til þess að
tveim arkitektum og embættis-
mönnum borgarinnar leyfist að
vera einráðir um hana. öllum
Reykvikingum ætti að gefast
kostur á að taka þátt i ákvörðun
um þróun þessa borgarhverfis.
Nú eru það
dulrœn
hraftaverh
Morgunblaðið og Timinn hafa
eins og vænta mátti ekki annað
svar við upplýsingum Þjóð-
viljans um það hvernig fjár-
magn er útvegað til reksturs
Sjálfstæðisflokksins og Fram-
sóknarflokksins en að dylgja um
Þjóöviljahúsbygginguna. Stak-
steinar segja að visu ekki eins
og venja er til að fjármagnið
komi frá Sovét, heldur að út-
vegun þess sé „dulrænt kraft-
averk”. Eins og áður hefur
verið lýst hér i þessum þætti
felst kraftaverkið i þvi að al-
mennir flokksmenn i Alþýðu-
bandalaginu leggja fram fé til
byggingarinnar.
Hinsvegar er þess vert að
minnast að Alþýðubandalagið
hefur á Alþingi lagt til að fjár-
reiður flokkanna verði kann-
aðar, en tillagan hefur ekki náð
fram að ganga. Alþýðubanda-
lagið er reiðubúið til þess að
leggja fjárreiður sinar undir
opinbera rannsókn af þessu
tagi. Það eru hinir flokkarnir
ekki — og eðlilegt er að álykta
að það stafi af þvi að i ljós
myndi koma að aðstöðumunur
flokkanna er gifurlegur.
Verðlagsyfirvöld
og prentfrelsið
Eftirfarandi klausa er úr
Staksteinum Morgunblaðsins:
Fjárhagslegur grundvöllur
blaðaútgáfu á íslandi er siður en
svo nægilega traustur, fremur
en margháttaðs annars rekstrar
i landinu. Það skiptir ekki
meginmáli um tilverugrundvöll
blaðs, hvort islenska rikið
kaupir, fyrir sig og stofnanir
sinar tiltekin eintakafjölda
þess, eða greiðir auglýsinga-
þjónustu sama verði og aðrir.
Þyngra vegur, að mánaðar-
áskrift dagblaðs er af verðlags-
yfirvöldum metin til jafns við
„tvöfaldan” brennivinssjúss á
öldurhúsi i borginni.
Með óraunhæfum verölags-
ákvæðum seilist rikisvaldið til
áhrifa á fjárhagsafkomu dag-
blaða og veikir á þann hátt
• grundvöll prentfrelsis i landinu.
Slik afskipti eru illþolandi i
frjálsu þjóðfélagi, þar sem
verðlag þarf að fylgja til-
kostnaði og frjáls eftirspurn ætti
að ráða útbreiðslu blaða.
—ekh
... OG SKORIÐ
i